Als ik filmster was
Filmdroomen en
film-feiten
Het onderwijs in
Zwitserland
VERFILMING OF
FILM?
door
Dr. K. E. Lusser
Amerikaansche publiciteit
Voor nrillioenen uit
alle lagen der maats
schappij heeft de film
iets te beteekenen
F FILM-ZIEK zijn vele mcnschen.
Veel meer dan men bij een opper
vlakkige beschouwing zou den
ken. Het is een eenigszins besmettelijk©
kwaal, vrij ongevaarlijk overigens, en
zij telt haar slachtoffers onder men-
schen van alle leeftijden en geslachten,
van de meest varieerende rangen en
standen. Het meisje, dat een uitgebrei
de verzameling filmster-portretten heeft
aangelegd; de jongeman, die een stille
vereering heel stil koestert voor
Greta Garbo of een andere groote van
het. bioscoopdoek, die hij nooit anders
dan vele malen levensgroot in het duis
ter van de cinema zag verschijnen en
wier stem hij slechts monsterachtig ver
sterkt door de mechanische monden van
luidsprekers hoorde; de vele enthou
siasten, die naar de adressen van film
sterren schrijven en misschien eens
een portret gezonden krijgen (er zijn
tegenwoordig stars, die een kleine ver
goeding vragen voor het zenden van
hnn beeltenis), en vele, vele andoren
hebben allen een tikje besmetting van
de filmziekto te pakken. Zc voelen zich
er niet ongelukkig onder, integendeel,
en dat is het verheugende waar niet
vele ziekten mee gepaard gaan.
Eigenlijk is het woord „filmziek" niet
geheel juist, de Duitschers hebben er
een betere uitdrukking voor gevonden
en spreken van „filmvcrrüclct" Hoe de
naam dan ook zij, het is een verschijn
sel dat om zijn talrijke psychologische
mogelijkheden zeer interessant is. Het
vormt de positieve kant van de wer
king der film op het publiek, welke
uiterlijk steeds zeer neutraal en weinig
zeggend is. Bovendien en dat inte
resseert de filmmaatschappijen mach
tig, het is soms bijna een barometer
voor de financieele resultaten van de
rolprenten en een maatstaf voor het
soort en het. gehalte van toekomstige
producten. Er zijn natuurlijk andere fac
toren waarop men de plannen voor
nieuwe films en de kansberekening voor
hun succes baseert, maar de „filmo-
manie" speelt zeker een rol. Of dat ge-
wenscht genoemd moet worden is een
tweede.
Er is een merkwaardige werking van
de film op bepaalde menschen, op wie
de naam „filmomaan" van toepassing
zou kunnen ziin en die menschen zijn
in zeer uitecnloopende milieus opge
groeid: dienstmeisjes, loopjongens,
scholieren, typisten, winkelbedienden,
wcrkloozen, tienjarigen zoo goed als
menschen met vier of vijf kruisjes ach
ter den rug. Geen leeftijd, geen maat
schappelijke positie is veilig voor de
besmetting van de filmziekte. Hierbij
zij opgemerkt, dat in het bizonder
besmetting van de filmziekte.
Hierbij zij opgemerkt, dat in hel
bizonder werkloosheid en lichame
lijke overgangsstadia (puberteit) een
sti muieeren den invloed kunnen uit
oefenen. Maar overigens kunnen de
omstandigheden tallooze zijn: gebrek
aan kennis of een onjuiste beroeps
keuze; onvervuld gebleven jeugddroo-
ITet door slechts weinige bevoor
rechten bereikte ideaal: de „ster"
geheel alleen op het witte doek.
(Elisabeth Bergner in „Dreaming
lips").
men over verre landen, avonturen en
heldendaden doen velen haken naar
een tegengif of een manier om zich van
het benauwende leven los te maken: de
droom van den modernen mensch; de
film.
Slechte economische omstandigheden
roepen het verlangen naar het andere
uiterste, onbeperkte rijkdom en vreug
de wakker.
Minderwaardigheidscomplexen, die
een mensch het gevoel geven, dat hij in
deze wereld van geen nut is, dat hij
miskend wordt, doen een soort roes ont
staan: „als ik maar eens op het witte
doek kon verschijnen als ster, in close-
ups
Het zijn maar enkele van de vele
oorzaken van dé filmo-manie
filmanie zoo men wil een kwaal
waarvan de genezing moeilijk is.
Droom en werkelijkheid
O Ondanks het vele mooie wat men
van het filmbedrijf hoort is het
bestaan van een ieder, die er mee
te maken krijgt, bitter hard. Geen be
trekking is meer wankelbaar dan een
bij een filmbedrijf. Geen roem is ver
gankelijker dan die van de film. Hoe
veel beroemde sterren van een paar
jaar geleden kent het publiek thans
nog. "VVie herinnert zich hun namen?
En belangrijker nog wat hebben
zij overgehouden van de fabelachtige
gages welke hun werden uitbetaald.
Het zou de eerste Keer niet zijn wan
neer een ex-beroemdheid in armoede
stierf. Nog onlangs vernam men van
den bekenden filmkomiek Buster
Keaton, dat hij totaal berooid in een
zenuwlijdcrsinrichting moest worden
opgenomen.
Maar men behoeft niet naar de groot-
sten der grooten le kijken om uit hun
geschiedenis te lecren, dat het zoo
romantisch lijkende filmwerk maar
weinigen bestaanszekerheid biedt. Men
behoeft slechts te kijken hij de plaat-
singsbureaux, welke bij elke studio te
vinden zijn en waar de „extra's" weken,
maanden lang dag aan dag in de rij
staan om le hooren of er voor hun
soms een paar centen te verdienen zijn
met een onbeduidend figurairtenrol-
letje. Men hoeft slechts te kijken naar
de afgebeulde figuren van voor hun
tijd oude meisjes, die eens in een bal
let, glimlachend en dartel, optraden.
Duizenden zijn er in het filmbedrijf,
die niets of nauwelijks iets le eten heb
ben, hoewel ze misschien al tientallen
jaren er aan werken en wachten op
hun groote kans. Die groote kans is
echter maar voor zeer weinigen weg
gelegd. Slechts een enkele talentrijke
geluksvogel brengt het tot roem en rijk
dom.
Belachelijk en Iragisch
MAAR tracht niet deze feiten een
filmbezetenc aan het verstand te
brengen. De hoop doet de mensch
leven. Zij zullen niet mislukken, zij be-
hooren nu juist wel tot degenen, die on
miskenbaar talent hebben. Ze wachten
er alleen maar op om te worden ont
dekt.
Het is op\allend hoeveel mcnschen er
tegenwoordig op wachten ol naar ver
langen te „worden ontdekt", terwijl ze
Dc moderne droomenfabriek: de studio.
WANNEER er een land ter wereld
is, waar de belangstelling voor
film ziekelijke vormen aanneemt,
dan is het Amerika. De publiciteits-
bureaux kennen er hun werk tot in de
perfectie, ze schrikken voor groot-
scheepsche maatregelen niet terug èn
het publiek leent zich er toe, zich le
laten vervullen van al het „schoone en
grootsche" wat uit de studio's komt.
Geen bekende filmster of ze (of hij)
wordt met een weloverwogen reclame
campagne steeds weer bij het publiek
in herinnering gebracht. Lichtreclames
en affiches geven de bekende gelaats
trekken honderdvoudig weer. Reclame-
auto's met een vernuftig apparaat
drukken de namen van de „public
sweethearts" in cindeloozc herhaling
op het asfalt.
Geen bekende filmster echter of zijn
villa is door dikke en hooge muren of
andere middelen afgeschermd tegen de
Wat bereikt kan wors
den en wat bereikt is
HET is een merkwaardig verschijn
sel, dat in de tegenwoordige film
productie, welke toch in technisch op
zicht op hoog peil staat, zoo ver het
oog reikt nog steeds „vei filuid" wordt.
Slechts enkele films behandelen een
werkelijk eigen stof, het meerendeel be
staat uit. gegevens, die reeds eerder op
een andere wijze werden verwerkt
als een boek, een tooneelstuk (vooral
dit laatste komt veelvuldig voor), een
operette en wat al niet meer.
Het verschijnsel doet ons naar ver
betering verlangen, maar is toch alles
zins verklaarbaar. Laten we ons eens
voorstellen, dat 0111 de een of andere re
den de schilderkunst pas uitgevonden
werd toen de beeldhouwkunst ul jaren
deel van het cultuurbezit van het
mensehdom uitmaakte.
Omdat niemand ter wereld de moge
lijkheden en eischen van de nieuwe
kunst zou kennen of weten te voorspel
len zou men zeker begonnen zijn met
alle bestaande beeldhouwwerken in
kleuren op een plat vlak over te bren
gen en had men dat misschien „ver
schilderen" genoemd. Pas na eenigen
tijd zou men dan waarschijnlijk hebben
ontdekt, dat de schilderkunst eigen wet
ten heeft en dat men dc werking, het
effect, van een Laokoongroep niet door
een schilderij kan tevoorschijn roepen,
evenmin als het met den tegenwoordi-
gen stand van zaken door middel van
een lichtbeeld volkomen zou kunnen.
Opera, roman, novelle, schilderkunst,
drama, film ze le\cn alle hun eigen
kunst leven en het zou even foutief zijn
een fijn uitgesponnen psychologische
roman tot een tooneelstuk te verwerken
als het onjuist en onmogelijk zou zijn
een sterk drama dat lijk aan bewo
gen handeling is 0111 te vormen tot
een roman.
De mogelijkheden van de film zijn
grootere en meer in aantal, dan
het deel waarvan men op het oogen-
blik bij het maken van rolprenten ge
bruik wil maken. De grenzen van
haar expressie-vermogen reiken eencr-
zijds mijlen verder dan die van het
toonccl of van het hoek, terwijl zij ander
zijds slechts met vage en oppervlakkige
aanduidingen moet volstaan, waar een
andere kunstvorm rijke gebieden zou
kunnen ontsluiten.
Op welke directe wijze hij voorbeeld
is de film er tot nu toe in geslaagd de
gemoedsstrijd van baar menschen
aan ons duidelijk te maken zoo ze al
een poging doet iets meer te geven, dan
vergeten zichzelf te ontdekken en hun
eigen beste eigenschappen tot ont-
ontplooiing te brengen.
Tc velen meenen dat zij tot de en
kele tientallen menschen zullen kunnen
behooren, wier namen men in licht
reclames en in couranten leest, en die
niet in het groote leger terecht komen
van de duizenden zonder vooruitzicht
en zonder bestaan.
Een vreemd mengsel van sentimen
taliteit, innerlijke zwakte en „Welt-
fremdheit" doet in deze menschen het
hopclooze verlangen naar de klatcr-
glans van de film levend blijven. De
verhalen over kilo's „fan mail" (brie
ven van bewonderaars) voor filmgroot
heden, welke men ons graag vertelt in
filmkringeu, zijn geen fantasie. De be
kende filmspelers ontvangen dagelijks
stapels brieven met de vreemdste vra
gen, verzoeken en aanbiedingen. De
filmmaatschappijen gaat het precies
zoo.
ziekelijke belangstelling van het pu
bliek.
Wanneer men in Hollywood de
Beverly Hills Boulevard afrijdt, welke
naar het kwartier waar de meeste ster
ren wonen leidt, ziet men op een gege
ven oogenblik het „kantoor" van de
firma O Donncll en Mac Cathrey. Dit
bureau bestaat uit twee wankele stoe
len, welke in liet gras staan en twee
borden, waarop te lezen staat, dat deze
firma „per?onol guide to movie stars
homes" (privé-gids naar de huizen der
filmsterren) is. Deze menschen leven
van dc fflmziektc in Amerika. Ze leiden
hun klanten langs de huizen van be
kende sterren, laten hun soms wonin
gen van binnen zien, prachtige palei
zen, met namen met een wereld-be
kendheid op de deur: Fredric March,
Ginger Rogers, Joan Blondell
De sterren zelf hebben deze huizen
nooit bewoond. Ze hebben zc waar
schijnlijk nooit gezien. De publiciteits-
ondernemingen hebben ze ingericht om
hot kijkgrage publiek iets te geven
waaraan het zich vergapen kan, waar
van het desnoods kleine souvenirs kan
wegkapen (in deze artikelen bestaat
een levendige handel).
En mr. O'Donnell, zijn firmanten en
talrijke collega's verdienen er hun
boterham mee
Men mag van de film zeggen wat.
men wil, men kan haar artistiek op
laag peil achten, gevaarlijk voor de
jeugd, voor de moraal desnoods, men
kan haar veroordeelen (dat gebeurt
trouwens niet vaak meer) en beschim
pen één ding is onaanvechtbaar: het
verschijnsel film houdt miljoenen in zijn
bekoring gevangen en be teekent iets
voor miljoenen in alle lagen dei
maatschappij.
En al had de film niets anders te
bieden, dan was ze om deze eene reden
alléén al onze aandacht ten volle
waard.
GrootJheden van I^et witte doek: Katharine Hepburn.
WAT MENIGEEN NIET WEET
In Engeland bestaat een zeer eigen
aardige verzameling. Zij bestaat ril. uit
14.500 sigaren, die door den overleden
lord Northcliff bijeen gebracht werden.
In het jaar 1023 verwisselde zij van
eigenaar, na den dood van haar bezit
ter. Naast dergelijke verzamelingen
van lord Lonsdale en lord Birkenhead,
behoort de eerstgenoemde tot de be
roemdste in haar soort.
Op een hoogte van 15 mijl kon een
waarnemer in een stratosfeerballon
boven Chicago met het bloote oog 9 sta
ten der l'nie zien, nl. Illinois, Indiana,
Iowa, Michigan, Minnesota, Missouri,
Kentucky, Ohio en Wisconsin.
De bergen en de zon tegemoet. Een opname in het Zwitsersclie
bergland.
Een plat blokje hout, met een groo
ten knop, die tusschen de eerste en
tweede teen inschuift, is de vreemdste
schoen ter wereld, die door de inboor
lingen van Britsch-Indië algemeen ge
dragen wordt.
Woudboornen in de V. S. ontvangen
en bewaren meer van de zonneuitstra-
ling dan de warmte die door verbran
ding uit alle steenkool, die gemijnd
wordt.
Behalve op langen afstand is een
•zeweer niet accurater dan een pistool.
Een kogel reist verder in een rechte
lijn, dan een schot hagel.
Van een volwassen walvisch kan ca.
2000 pond baklappen gesneden worden.
Een fluitende schelpvisch wordt in
den Indischen Oceaan aangetroffen.
Een schepel dubbeltjes is meer
waard dan een schepel rijksdaalders.
Wespen maken soms nesten op de
meest ongewone plaatsen. Onlangs had
een kolonie zich genesteld in een halve
leege kokosnoot dop.
De stikstof productie in de V. S. be
draagt thans meer dan 510.000 ton per
jaar.
Niemand wist tot 1828, wat het
vaderland van de witle 6ering was;
toen werd ontdekt, dat het 't westen
van Roemenië was.
Mierenzuur werd indertijd verkre
gen door distillatie van roode mieren.
X-stralen werden aldus genoemd door
Röntgen, hun ontdekker, omdat X
wordt gebruikt als symbool van een
onbekende grootheid.
beide in dienst van een doelbewuste
eindvorming.
Dezelfde geest bezielt de leiding en
de leerkrachten; beiden leeren in het
dagelijksch tesamen zijn hot persoonlijk
karakter der scholieren kennen en bei
den zijn specialisten op dit belangrijk
gebied, dat de ervaren vaklieden min
stens evenzeer van noode hebben als
de kennis van machines, van den bouw
van elcctriciteiswerken of de organisa
tie van handelszaken.
Vele Zwitsersclie bijzondere scholen
behooren tegenwoordig, zoowel met
betrekking tot dc inrichting als de
methoden van onderricht, tot de meest
vooruitstrevende instellingen van on
derwijs en opvoeding van het vaste
land.
Bijna alle baanbrekende hervormin
gen, zooals Zweedsche gymnastiek, het
wisselend klassensysteem!, werkplan,
openluchtschool enz. Zijn de resultaten
van het pionierswerk der bijzondere
scholen.
Waarom vertrouwen juist 111 de laat
ste jaren ouders hun zoons en dochters
in steeds grooter aantal toe aan de
Zwitscrsche bijzondere scholen, on
danks dat daarmede financieele offers
gemoeid zijn!
Hiervoor zijn vele oorzaken: paeda-
gogische, familieaangelegenheden, ge
zondheidsredenen; steeds meer breekt
ook bij ons baan de reeds eeuwen in
Engeland bestaande overtuiging, dat
een goede, aan haar doel beantwoor
dende bijzondere school in staat is een
zeer zorgvuldige opleiding te bewerk
stelligen. Niet alleen bezoeken speciaal
die leerlingen, wier geestelijke ontwik
keling in het bijzonder persoonlijke on
derwijsmethoden behoeven tegenwoor
dig de particuliere scholen, doch ook
die, aan wie de ouders een elite-op
voeding wcnschen te geven. Een vaste
wil leidt onderwijs en vrijheid en stelt
De leider en het leerarencorps zijn
er zich van bewust, dat iedere jonge
mensch „een wereld voor zich zelf'
vormt, een wereld van idealen en zon
nige wegen, maar ook van donkere
kloven en gevaarlijke afgronden, een
wereld, welke zich slechts voor liefde
vol begrijpen van haar eigenaardighe
den opent en consequent leiden en
eisehen behoeft.
Het zal overigens geen ervaren pae-
dagoog ontgaan, dat voornamelijk in
de jaren der ontwikkeling een afwis
seling van geestelijk milieu op de vor
ming van het karakter even nuttig
werkt als dit van het klimaat op het
lichaam.
De jonge mensch heeft gelegenheid
de moderne talen in dagelijksche con
versatie te beoefenen, hij leert de ka
rakters van anderen kennen, verruimt
zijn blik, raakt er gewoon onder de
scherpe kritiek van zijn jeugdige ka
meraden vele van zijn eigenaardighe
den af te leeren. voegt zich gemakke
lijker naar do door allen als vanzelf
sprekend aangenomen orde en gewent
zich, stellig zonder het te weten, aan
sociaal voelen en gemeenschaiiszin.
Ieder jaar worden duizenden zoons
en dochters in de bekende internaten
van Duitsch en Fransch Zwitserland
opgevoed.
Een Engelsche professor gaf onlangs
als zijn mecning te kennen, dat Zwit*
sorland het land was van de gezonds
lucht en van de bekwame paedagogen.
(directeur van het jongensinstituut)
op den Rosenberg (St. Gallen)
dan hetgeen een misschien zeer ver
dienstelijke hoofdrolspeler mimisch kan
uitdrukken het gelukt haar niet dan
met indirecte en vrij vage aanduidingen
te werken en hoogstens een stemming
te scheppen.
Ilct zou juister en. scherper kunnen
en dc beste regisseurs geven soms aan
duidingen in de richting waarin de film
zich nog veel meer dient te ontwikke
len en er zou meer uit te drukken zijn
dan tot nu toe geschiedde, maar de veel
heid van menschelijke gedachten welke
in een kort tijdsbestek door iemands
brein kunnen gaan, de warreling van
gevoelens, die ieder mensch kan be
stormen wanneer hij voor een moei
lijke beslissing slaat, ze kunnen door
de film niet worden weergegeven, zoo
min als ze op het tooneel kunnen wor
den duidelijk gemaakt.
Ook de film zal haar Sturm und
Drang periode te boven moeten komen
en zich tot een kunstvorm ontwikkelen.
De voorboden ervan zullen films zijn
die „iedereen wil zien", die steeds weer
vertoond zullen worden, zoo goed als
klassieke tooneelstukkcn telkens weer
worden ingestudeerd en groote literaire
werken door de jaren heen herdrukken
beleven.
In een dergelijke warrelige omgeving ontstaan de meest
aangrijpende en tragische scènes. Is het een wonder,
dat filmspelers na hun werk de eenzaamheid zoeken?
