RAM S E LAM Waarlijk Koninklijke bezitting Vergane glorie herleeft HAVENGELD Domein van Soestdijk HOOGE WALMUUR GERESTAUREERD Chr. Fröbelschool in Bethel TREKWAGEN CADEAU SPAART PUNTEN ,DE PRINCEVLAG' DE SINT NAAR HET Leusderkwartier 2e BLAD PAG. 1 AMERSFOORTSCH DAGBLAD DINSDAG 24 NOVEMBER 1936 STADSNIEUWS Het gerestaureerde gedeelte van den hoogen walmuur, gezien vanuit de St. Annastraat ,Folo Wècrs). Ook de derde toren zal bin nenkort zijn oude plaats weer innemen Een bezienswaardigheid (\TA ruim twee maanden arbeid, is de restauratie van den hoo gen walmuur gereed gekomen. Forsch en majestueus verheft zich nog altijd tusschen de Kamppoort en Coninckspoort een brok muur als overblijfsel van wat eens onze geheele stad tot een sterke veste maakte, van een bolwerk, dat eens de glorie van Amersfoort was.... 'De oude muur heeft een mooien staat van dienst achter den rug. Gedurende tientallen van jaren, waarin oorlog ge voerd werd in de lage landen aan de zee, heeft hij Amersfoort beschermd, zorgde hij voor een toevluchtsoord voor hen die buiten op het platteland gevaar liepen naast hun bezittingen ook hun leven te verliezen. Van die glorie jaren niet veel meer over. Langzamerhand werd de verdedigingswaarde van het iteencn bolwerk minder, gedeelten werden gesloopt en de afbraak werd bestemd voor den bouw van stallen en huizen. Gelukkig werd een deel gespaard en dit ornament van onze stad staat er nog heden-ten-dage tusschen de Kamp poort en Coninckspoort. De tand des tijde heeft vijf eeuwen aan den muur geknaagd, al ie dit in lang niet zoo sterke mate als men eigen lijk mocht verwachten. Onze voorvade ren hielden er \an om geen halve maatregelen te nemen en hebben er in dertijd een hecht gefundeerd bolwerk neergezet, al had de bouw niet bepaald een vlot verloop. Met recht gold hier het devies: langzaam maar zeker. Of dan ook de instorting van een ge deelte van den muur op 3 Juli 1935 toegeschreven moet worden aan ouder dom, valt nog te betwijfelen. Zeer goed mogelijk is, dat de oorzaak gezocht moet worden in het verkeer door de St. Annastraat en ook door den druk, die de aarden wal aan de eene zijde uitoefent. Daaruit zou dan ook te ver klaren zijn, dat de muur naar den an deren kant op bepaalde plaatsen gaat overhellen. Op het oogenblik, nu het gedeelte, dat ingestort was, gerestau reerd is, is er op de plaat*, waar de muur bij de hooibergen een bocht maakt, een stuk, dat gevaarlijk naar voren helt. Met het oog op een tweede instorting zou men misschien goed doen, de gulden wet, dat voorkomen be ter is dan genezen, toe te passen. Laten wij echter niet vooruitloopen op iets, dat nog niet gebeurd is en een oogenblik stilstaan bij de pas voltooide restauratie. Men weet, dat hiermede* veertien maanden na de instorting be gonnen is. De muur werd aan de hand van gegevens in eere hersteld en dat men hierin op prachtige wijze geslaagd is, laat de bijgaande foto zien. Deze brengt de constructie van den muur in beeld en tevens, door de vierkante opening in het midden, een gedeelte van den toren aan den buitenkant naar de beek toe. Deze toren is maar half opgebouwd, geheel overeenkomstig den bouwvalligen toren bij de Kamppoort. De opening zal binnenkort met een hek afgesloten worden. Aan weerszijden daarvan ziet men onder de bogen de schietgaten. Voor het publiek is ter plaatse een voetpad aangelegd onderlangs de St. Annastraat, dat verderop weer naar boven toe leidt over 't Hooge Plantsoen. Bij dag licht kan men echter ook bet pad vol- bedrijfsleven Boek- en papierhandel annex feestartikelen „Emka" De bekende bock- en papierhandel an nex fees artikelen der firma A. S. Hout kruijer, lïof 37, is thans doorgetrokken tot de Langestraat. Door verbouwing en moderniseering heeft men een passend geheel gekre gen. De étalage in de Langestraat toont op overzichtelijke wijze de talrijke ai tikelen, welke ook binnen ruim gesor teerd aanwezig zijn. Vooral de groote collectie feestartikelen trekt ieders aan dacht. Reeds hedenmiddag bij de opening mocht „Emka" zich in een groote be langstelling verheugen. gen, dat over de bogen aangebracht is en vanwaar men een kijkje kan nemen in den ouden toren. Veel ruimte biedt deze weg evenwel niet, vandaar dat de toegang '6 avonds afgesloten wordt. We kunnen niet anders, dan onze vreugde er nog eens over uitspreken, dat indertijd het besluit genomen is, om dit stukje oud-Amersfoort in eere te herstellen. Ook voor vreemdelingen beteekent het een bezienswaardigheid. De restauratie van den derden toren tusschen de reèds genoemde poorten, welks fundamenten men aangetroffen heeft, vordert e\eneens snel. Gisteren is men. na do fundamenten blootgelegd te hebben, begonnen met het metsel werk. Ook hiervoor worden steenen uit Utrecht gebracht, die reeds gebruikt zijn, waardoor het geheel niet al te zeer den indruk wekt van nieuwbouw. Binnenkort is men er mee klaar en zal de walmuur met zijn drie torens een aardig aspect bieden. Vergane glorie herleeft, zij het in den vorm van een ornament! B. en W. schrijven aan den Raad: Wij herinneren U aan ons voorstel d.d. 9 December 1935 om voor schepen, varende boven de overeenkomstig de/i geldigen meetbrief aangegeven ijk, het havengeld berekend naar den geldi gen meetbrief, met 50% te verhoogen. Dit voort-tel werd op verzoek van een Uwer medeleden aangehouden. Thans komen wij met dit voorstel, onveranderd, terug, nadat wij ons daarover nader hebben beraden. Wij stellen U voor de Verordening op de heffing van een havengeld tege lijkertijd opnieuw vast te stellen, daar de Koninklijke goedkeuring voor een bepaalden tijd is gegeven. In het U hierbij aangeboden ontwerp niet meer als voorheen als grondslag voor het heffen van het havengeld ge nomen de M3 waterverplaatsing, maar het laadvermogen van het schip. Tevens is opgenomen een bepaling, welke voorschrijft, dat voor schepen, welke langer dan 15 dagen in de haven ligplaats hebben, na het verstrijken van eiken termijn van 15 dagen op nieuw havengeld verschuldigd is, ter wijl daarin bovendien een regeling i6 opgenomen voor woonschepen, lichters, roeibooten en dergelijke kleine pleizier- vaartuigen. Wij stellen U voor het ontwerp, zoo als wij het U hierbij aanbieden, onge wijzigd vast te stellen. „BIOGRAFIE" Vrijdag 27 November wordt in Arai- citia door de Amsterdamsche Tooneel- vereeniging het tooneelstuk „Biogra fie" opgevoerd. Het „Handelsblad" schrijft: Behrman's Biografie is een gevoelig en levenswaar stuk, rijk aan humor, gedragen door een voortreffelijke dia loog en de Amsterdamsche Tooneelvcr- eeniging heeft er, onder van Dalsum's regie, een uitmuntende opvoering van gegeven. Stukken, geschreven in een zoo lich ten toon en" toch met voldoende diepte om belangstelling te wekken, zonilei- dat zich aan den toeschouwer proble men opdringen en die een zuiver beeld pevon van zielsleven en zielsconflicten, belmoren tot de zeldzaamheden van het moderne repertoire, zeker van het repertoire der Amsterdamsche Tooneel- vereeniging. Des te meer kan men ver heucd zijn over deze aanwinst. Ook omdat hieruit blijkt, dat dit gezel schap ill dit genre \oortreffelijk werk te genieten kan geven. De Telegraaf schrijft: Het Amster damsche Tooneel gaf er een zeer goede opvoering van. Loudi Nijl.off gaf zoo- wel bet wispelturige en karakteristieke van deze Marion, als later haar diepere natuur en zij had in haar laat-te .cènes van ontgoocheling buitenge woon mooie oogenblikkcn. Als geheel een avond \an goed en boeiend tooneel Voor bijzonderheden verwijzen wij naar de advertentie in dit blad. verkeersstremming op den weg ingensche veer— veenendaal De afdeeling Wegen en Verkeer van den BB.N. deelt mede, dat het gedoe te van den provincialen weg Ingensche veerVeencndaal, tusschen den rijks weg Utrecht—de Grehhe onder Eist en den Ouden Vecnendaalschen weg. 111 de gemeente Rhenen, met ingang van November 1936 voor den duur der aan den weg uit te voeren werkzaamheden en uiterlijk gedurende 36 werkdagen met uitsluiting van den Zaterdag na l.> uur, voor het verkeer met motorrijtui gen op meer dan twee woelen zal zijn gestremd. Het werk van de leerlingen tentoongesteld De Christelijke Fröbelschool in Bethel organiseert heden een tentoonstelling van hetgeen alzoo door de leerlingen is vervaardigd. Hedenmiddag werd deze tentoonstel ling geopend. Even voor de opening waren wij in de gelegenheid het werk van de kleuters tc bewonderen. Van het eenvoudigste materiaal waren de aar digste knutselwerkjes gemaakt. Ook van het bouwwerk, dat door de kinde ren wordt gedaan, kregen we een aar dig beeld, dank zij de keurige indeeling van het tentoonstellingslokaal. Ongetwijfeld zullen velen belang stel len in dit werk. Medele\en met allerlei dikwijls moeilijk verrichten arbeid is zulk een moreelen steun. Ook het werk der Chr. Fröbelschool heeft daar be hoefte aan. De tentoonstelling is geopend tot uur hedenmiddag en des avonds van 7.30 tot 9.30 uyr. De onderscheidene eigenaa zijn steeds op verfraaiing uit geweest Opvoering van „Zonsopgang" op 21 en 22 December in Amicitia Blijkens het voorloopig ontworpen programma van het „Oranje-comité" ter viering van het komende vorstelijk huwelijk, hoopt een dertigtal leden van de plaatselijke afdeeling van „De Prin- cevlag" twee opvoeringen te geven van het historisch tooneelspel „Zonsopgang" van mr. I. van Schevichaven. De data van deze voorstellingen zijn bepaald op Maandag 21 en Dinsdag 22 December in Amicitia. HET besluit van het jonge Vorstelijke Paar, om zich op het Paleis Soest dijk te vestigen, heeft de publieke belangstelling voor deze waarlijk Ko ninklijke bezitting opnieuw wakker ge- joeoen en veel is er dezer dagen dan ook over Soestdijk geschreven. In ons blad van Zaterdag schreven wij o.a. nog het een en ander over de geschiedenis van Banrn en Amresfoort. St. Nicolaas zal morgenmiddag tegen tweeén met den boottrein te Amersfoort arriveeren. De stafmuziek van het 5e R. I. zal bij het Stationsplein opgesteld staan en met muziek zal dè Sint, vergezeld van zijn knechts in een rijtuig met 6 paar den een rit door het Leusderkwartier maken. Bij „Onze Woning" zal mon seigneur zijn intrek nemen. De route door de stad en het Leusder kwartier is als volgt: Stationsplein, Stationsstraat. Vlasak- kerweg, Utrechtscheweg, Pieter Both- laa.n, Von-delplein, van Marnixlaan, van Effenlaan, Kapclweg, Borneoplein, Ce- lebesstraat, Bankasiraat, Timorstraat, Leusderweg, Pasteurstraat, Pascal- straat, Jan van der Heydenstraat, Ste- phensonstraat, Lorentzstraat, Woestij- gerweg, Rembrandtstraat, Mierevcld- straat, Woestijgerstraat, Rootselaar- straat, Leusdorweg, Van Bemmelstraat, Kapclweg, Ja vast raat en Leusderweg naar „Onze Woning". De aankomst bij „Onze Woning" zal zijn om A uur. Naar wij verder vernemen zal de mu- ziekverceniging „.Excelsior" St. Nico laas, die bij de meubileering „Onze Wo ning" van den heer Herm. J. Snabel te gast is, een serenade brengen. Daarna zal nog een rondgang door het Leus derkwartier gemaakt worden. AUTOBOTSING OP HET VONDEL PLEIN Op het Vondelplein heeft gisteren een aanrijding plaats gehad tusschen de j stadsbus en een luxe auto. Een der in zittenden van de stadsbus werd door glasscherven aan het gelaat gewond; na in het ziekenhuis \erbonden le zijn, kon hij naar zijn woonplaats Utrecht terugkeeren. Beide auto's bekwamen eenige materieele 6chade. De oorzaak van de aanrijding is te wijten aan een samenloop van omstandigheden. INSTITUUT VOOR ARBEIDERS ONTWIKKELING Voor het Instituut voor Arbeidersont wikkeling spreekt Zondagmorgen 29 November a.s. de beer K. ter Laan, bur gemeester van Zaandam, in het Volks gebouw over: „Multatuli". Men leze de Keitjes. Niet alleen "het Paleis, ook het „do mein" Soestdijk, biedt veel interessants dat in elk opzicht een ruime belangstel ling waard is. Eykendaal 1 Bezien wij de geschiedenis, dan zijn vrijwel alle bewoners van dit zomerver blijf op verfraaiing en meestal ook op uitbreiding bedacht geweest. In hetzelf de jaar (1674) dat Prins Willem III eigenaar werd van de „hofstede aen Zoestdijk", kocht hij reeds van Johan Hooft de nabijgelegen hofstede „Eyken daal" aan, waar zijn jagermeester kwam te wonen. Dit huis bestaat ook thans nog; het is gelegen aan de Praamgracht nabij den voormaligen tol aan het Veen- huis en draagt in den gevel het familie wapen van Hooft. Eenigo jaren ge- leden is, op initiatief van den intendant ■van het Paleis en domein Soestdijk, den (heer Jhr. J. A. de Jonge van Zwijnsber- 'gen, dit huis nog gerestaureerd waarbij genoemd familiewapen weer bloot kwam. Reeds twee jaar later, dus in 1676, kocht de Prins bet z.g. Baarnsche Bosch aan, met uitzondering van het landgoed j „De Eult", hetwelk later eveneens bij de bezitting Soestdijk werd getrokken. De aandachtige wandelaar evenwel zal in id it bosch nog duidelijk de oorspronke- j lijke grens kunnen zien tusschen „Soest- I dijk" en „De Eult", n.l. een aarden wal Iwelke dwars door het bosch loopt. Tegelijk met den aankoop van dit lbosch, liet de Prins de Koningslaan aan- lleggen, recht voor liet Paleis, waardoor men vanuit het Paleis ook uitzicht kreeg over het polderlandschap. Deze laan werd met jonge beukenboomen beplant en werd langzamerhand een zuilengang jyan levend hout en een der prachtigste lianen van ons land. Alom was de verontwaardiging grooti toen in 1919 al deze 250 jaar oude hoo rnen geveld werden en daardoor de Ko ningslaan van haar schoonheid werd be roofd. Zij die op het domein beter be kend waren, wisten evenwel dat het een veiligheidsmaatregel was, omdat de hoo rnen gevaar opleverden en H. M. de Ko ningin Moeder slechts noode tot vellen! overging. Tijdens den bouw van het jachthuis) j(het latere paleis) dat de oorspronke lijke hofstede moest vervangen, werd het park aangelegd in den trant van de tuinen van het Paleis te Versailles. Dat er toen inderdaad van een vorstelijk be zit gesproken kon worden, blijkt wel uit een album dat zich in het archief der ge meente Baarn bevindt en in 1695 werd uitgegeven door Gerard Valk te Amster dam. Dit 16 platen bevattende werk, ge titeld „Vues et perspectives de Soest dijk, chateau et Maison de plaisance du Roi de la Grande Bretagne" laat ons zien boe het Paleis er in die dagen uit zag. Het bevatte toen alleen nog maar het huidige hoofdgebouw, zonder klok en de ingang lag precies vóór het bor des. Ter weerszijden van dien ingang stonden koetshuizen, stallen enz. en aan beide zijden naast het paleis was een poort die toegang verleende tot het park. De fonteinen werden gedreven door een watermolen met zes wieken, staande op den watertoren. Deze toren bestaat nog altijd, al zijn de wieken er af gehaald. r Maria Louisa, de echtgenoote van Jan Willem Friso, die na den dood van Prins Willem III de eigenares van Soestdijk werd, heeft eveneens veel aan Soestdijk doen verfraaien. Haar zoon, de latere Prins Willem IV, studeerde tc Utrecht' en lederen dag kwam hij van daar naar Soestdijk gereden. Bij goed weer begaf Maria Louisa of „Marijke Mcu", zooals zij in den volksmond werd genoemd, zich tegen den tijd dat haar zoon langs de Praamgracht nu den Provincialen betonweg kwam gereden, naar het park, waar zij, op een bank zittende, den tijd afwachtte dat zij haar zoon over den weg zag passeeren. Ook deze bank be vindt zich nog altijd in het park. Prins Willem IV heeft niet veel gele genheid gehad veel voor Soestdijk te doen, want hij heeft slechts 4 jaren het beheer kunnen voeren. Toen hij stierf1 was zijn zoon Willem V nog to jong del bezitting zelf te besturen, hij stond dam ook onder voogdij van zijn Moeder, Prin ses Anna van Engeland, bijgenaamd „de| gouvernante". Deze prinses was het, die; in 1758 het landhuis en de bosschen van| „De Eult", waarover wij hierboven rccds< schreven, aankocht en aan Soestdijk toe-1 voegde. Duidelijk is nog te zien waar dit' landhuis heeft gestaan. Aan de Toren-i laan bevindt zich nog een breede sloot, do vroegere gracht, en ook het z.g. zwar te hek met zijn massieve hardstecnenl palen evenals de tamme kastanjeboo-j men herinneren aan do plaats waar een-| maal de heerlijkheid „De Eult" stond. Op> hot boelhuis. daar gehouden, liet „do gouvernante" allerlei zaken aankoopen,, o.a. grotwerken en schelpen, waarvan de „Grotberg" werd gemaakt. In 1850 is deze grot, welke zich vlak bij de „Lin- dekom" bevond, afgebroken, maar eeniJ ge steenen hebben nog langen tijd de plek aangewezen waar ze zich heeft be-j vonden. Deze steenen zijn vermoedelijk) oorzaak geweest dat de spraakmakend! gemeente van een vervallen klooster ging spreken, maar een klooster is er nimmer geweest. Do laan, die naar dei Lindckom voort, heet echter nog altijd Grotberglaan. Van de Fransche ovcrheersching heeft ook Soestdijk te lijden gehad en goeds is er uit die periode niet tc vertellen. Men zag er zooveel mogelijk van te trek-l ken en daarom werd er in de mooie bos schen veel gekapt. Zoodra was deze periode achter den rug en kwam Soestdijk in bezit van den Kroonprins, later Koning Willem II, of ook de verbetering werd ter hand geno men. Het park werd opnieuw aangelegd, nu door den bekenden tuinarchitect J. D. Zochcr Jr. Sindsdien is dit in denzelfden toestand gebleven, behoudens het voor plein en do Bloementuin, welke nadcr- ;hand nog eens gewijzigd zijn. In veel later jaren kon men nog steeds in bet park de boomen zien, waarin de Kroon prins de namen van zijn kinderen had gesneden! liet „Prinsenbergje" nabij den tegenwoordigen Wilhelminavijvcr to Baarn en thans gelegen in den tuin be- hoorende bij villa „Berk en Heuvel", dagtcckcnt eveneens uit den tijd van den Kroonprins. Hij had dit bergje doen opwerpen om de mooio vergezichten en vaak kwam zijn echtgenoote, Anna Pau- lowna, door de bevolking ook wel de „Russin" genoemd, dnnr een kijkje ne men, want vanaf dit bergje kon men Hil versum zien, Loosdrecht, Bunschoten, ja zelfs den Utrechtschcn Dom. Later, als weduwe, kocht Anna Pau- lowna ook het Paviljoen (de Rotonde) te Blaricum. eigendom van de hoeren Iluydecoper en Laan, aan, bekoord doer het schitterende panorama. Zij gebruik te dit paviljoen als theehuis en in den zomer zag men haar dikwijls in haar Russische rijtuig, met vier paarden be spannen en bestuurd door een jockey, daarheen rijden. Onder de latere bezitters van Soest dijk is er niet veel meer veranderd. Ko ning Willem III heeft zich van eenige complexen ontdaan, uit particuliere overwegingen. Tijdens het bestuur van Koningin Emma is het Paleis tweemaal gerestaureerd en verfraaid, o.a. werden de galerijen van glas voorzien en Is in het palcis electrisch licht anngebr/ieht ook zijn er een paar kamers bijgebouwd. De achterzijde van het paleis „GOLDEN ARROW" In de Choorstraat op no. 11 te Utrecht is geopend het luxe lederwarenrnagazijn „Golden Arrow". Nog slechts een goede week geleden atond u voor de beide groote spiegelruiten van Kettners pia- nomagazijn, thans is dit perceel omge- tooverd in een enorme ruimte, waarin u een keur van fijne lederwaren vindt, van de grootste reiskoffers tot het meest verfijnde dameshandtaschje. De moderne betimmering in donker eiken hout doet de uitgestalde artikelen bui tengewoon mooi uitkomen. Het meeren- deel der goederen is achter glasvitrines geëtaleerd. Het geheel maakt, een wer kelijk modernen indruk en lokt als het ware tot een bezoek, wat vooral ny, tegen de feestdagen, van belang is voor onze winkelende dames. Doch gaat u zelve maar een kijkje nemen. Ook de prijzen zijn zeer voordeelig en de lei ding \an deze nieuwe zaak garandeert een aangename, vlotte bediening. BURGERLIJKE STAND 23 November Geboren: Kunegonde, dochter van Theodorus Josephus Johannes Hani en Marie Nijsina Hcrmina van 't Kruijs. Een blik op de voorzijde van het Paleis

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1936 | | pagina 5