BALDWIN SPREEKT
HEDEN
In afwachting van de
beslissing
DE LEYTAX
4000
voor groote afstanden
DÉ EÉMLANDEU
Volksbetoogingen te Londen:
„Wij willen koning Edward"
Spanning neemt
steeds meer
toe
Groote aanval
op Madrid?
LUYGX
Maandag 7 December 1938
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnkemschepoortwal 2a
35e Jaargaug Na. 138
CHURCHILL OVER
DE CRISIS
Sommigen sporen aan tot spoed, anderen
waarschuwen voor overhaasting
EXEMPLAREN
Tel. 1788 Tel. 1788
Belangrijkste
Nieuws
Licht
4 uur 16 min.
STOFFEN- en MODEHUIS
Utrechtsch Landschap
Vorstelijk Paar terug
uit Berlijn
kMERSFOORTSCH DAGBLAD
HBONNtMENrSPiiiJS pet - maanden voor Amersioort 1.95. per maand 0.65; per
week met gratis verzekerin? tegen ongelukken) t 0.15.
Binneniand trance per pos* per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers t 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC. 513
PRI K flFR AflVFRTFNÏIFN »an 1—4 regels 11.05 met inbegrip »an een uew. snummer
ftUTCnicnncri meer 0.25 L.eldadigheids-advertenticn voor d»
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1 5 reDei»
50 cent. elke rege' meer 10 cent, driemaal plaatsen 1.Pewi'snurr.me' extrr f C.05
Ministerpresident Baldwin zal heden in het Lagerhuis een
verklaring afleggen, seint Havas uit Londen. Waarschijnlijk zal
hij volledige aanwijzingen geven aangaande de besprekingen
met den Koning. Men verwacht dat majoor Attlee aan Balds
win vragen zal stellen over de constitutioneele moeilijkheden;
bij het beantwoorden dezer vragen zou de ministerspresident
het licht laten schijnen op den aard en den stand van deze
crisis.
Den geheelen Zondag werden te Londen betoogingen ges
Houden waaruit het verlangen bleek dat Koning Edward niet
zal aftreden. Herhaaldelijk werd de uitroep gehoord: „Wij wil»
len Koning Edward", en vele malen werd het Engelsche volkss
lied gezongen.
Mrs. Simpson is Zaterdagavond te Cannes aangekomen,
Zij heeft haar intrek genomen ten huize van de familie Ros
'gers.
Labourleider Attlee weerspreekt
geruchten inzake eventueele
nieuwe kabinetsformatie
Winston Churchill heeft met
betrekking tot de constitutioneele
crisis verklaard, dat geen conflict
bestaat tusschen den koning en
het parlement, daar dit geenszins
is geraadpleegd. De vraag waar
het om gaat is, moet de koning
öp advies van het kabinet van
den dag aftreden? Een dergelijk
advies is onder het parlementair
regime nog nimmer aan den ko#
ning gegeven. Geen enkele minis#
ter heeft bevoegdheid om den
koning tot aftreden te advisee#
ren.
Het. leabinet heeft peen enkel recht
zioh over deze kwestie uit te spreken,
zonder zich tenminste van te voren
van den wensch van het parlement te
hebben vergewist. Een onbeheerscht
aftreden onder de huidige omstandig
heden zou voor de constitutioneele po
sitie van de monarchie een onbereken
baar nadeel beteekenen, en dit insti
tuut zelf zeker schaden.
Indien, zooals men beweert, de ko
ning aan zijn ministers heeft voorge
steld, een wet in te dienen, waartoe de
zen niet bereid zijn, moet het antwoord
der ministers een weigering zijn aan
het verzoek des konings recht te doen
wedervaren, en indien de koning wei
gert, den raad zijner ministers op te
volgen, staat het dezen vrij hun ontslag
te nemen, doch zij hebben geenszins
he<t recht, pressie op rtpn konine uit te
oefenen, door te trachten van den lei
der der oppositie de verzekering te
krijgen, dat deze geen alternatief ka
binet zal vormen.
De Labourleider Attlee heeft met be
trekking tot de laatste passage van de
rede van Churchill verklaard, dat voor
Oen dergelijke verklaring geenszins
aanleiding bestond.
Majoor Attlee. de leider der Labour-
oppositie, heeft voorts tegenover een
vertegenwoordiger van Havas ver
klaard, dat het volstrekt onjuist is, dat
Baldwin hem gevraagd zou hebben
zich te verhinden geen regeering te
vormen in geval het kabinet zou moe
ten aftreden in verband met het con
stitutioneele geschil met den koning.
Besprekingen te Londen
Zondagmorgen gevoerde ministerieele
besprekingen hadden slechts ten doel,
naar vernomen wordt, de bijeenkomst
van het kabinet om half zes des mid
dags voor te bereiden. Na het vertrek
van Baldwin bleven de ministers nog
in beraadslaging in Downingstreet bij
een. Men wist aanvankeliik niet. waar
heen Baldwin gegaan is: men meende,
dat hij niet uit de stad was geweest
Naar later bleek, heeft Baldwin een
bespreking gevoerd met koningin Mnrv.
Vervolgens is hii weer naar Downing
street gegaan ter hervatting van het
overleg met de daar aanwezige minis
ters.
In het begin van den Zondagmid
dag kon men bij het fort Belvedère
nog al wat auto's zien aankomen of
vertrekken. Omstreeks half drie ar
riveerde de auto van den Koning
met twee personen, die men niet
kon herkennen, doordat ze hun ge
zicht trachtten te verbergen.
Sir Archibald Sinclair, de leider der
liberale opositie, is even voor drie uur
in Downingstreet aangekomen. In den
namiddag heeft de aartsbisschop van
Canterbury een bezoek aan Baldwin
gebracht Toen hij in Downingstreet ar
riveerde, riep de menigte: „Wij willen
Koning Edward". Bij zijn vertrek moest
de politie tu6schenbeide komen om
den weg voor zijn auto vrij te maken.
Twee vrouwen droegen horden, waarop
te lezen stond: „Laat den Koning met
ru6t. Abdicatie zal het sein voor de re
volutie zijn".
De kabinetsraad van
Zondagmiddag
Het kabinet is te 17.30 uur bij
eengekomen. Tijdens deze kabi
netsraad werd niet-officieel bekend,
dat minister-president Baldwin
Maandag in het Lagerhuis een ver
klaring over de constitutioneele
crisis zal afleggen. Om zeven minu
ten over zeven is de kabinetsraad
geëindigd, de ministers zijn van
Downingstreet vertrokken.
De kabinetsbijeenkomst, welke tegen
Maandag was vastgesteld, is afgelast
nu er Zondag twee vergaderingen zijn
gehouden. Naar verluidde zou Baldwin
Zondagavond geen bespreking meer
hebben met den koning. Naar aanlei
ding van hetgeen na dezen kabinets
raad bekend 'werd, seint Reuter het
volgende:
Men acht het niet waarschijn#
lijk dat Maandag in het Lagerhuis
een beslissende verklaring zal
worden afgelegd. De situatie na
de kabinetsbijeenkomst is aldus,
dat men den koning zooveel tijd
als hij wenscht wil laten om te
besluiten op welke wijze hij de
kwestie van het morganatisch
huwelijk zou willen liquideeren.
Er is geenszins sprake van, dat het
kabinet den koning op eenigerlei wijze
een ultimatum zou hebben gesteld of
eenig formeel advies zou hebben ver
strekt omtrent hetgeen hem te doen
zou staan. Al wat tot nu toe geschied
is is, dat na den stap van den koning
bij den minister-president aangaande
de mogelijkheid een morganatisch hu
welijk te legaliseeren Baldwin eenige
besprekingen met den koning heeft
gevoerd, welke natuurlijk de reed9 be
kende toespeling inhielden, dalt het
Vereenigd Koninkrijk en de regeerin
gen der Dominons niet bereid zijn het
initiatief voor een morganatisch hu
welijk te nemen.
Men meent te weten, dat het onder
werp der beraadslagingen van het ka
binet de voorberei ling is geweest van
documentaire formaliteiten welke ver-
eischt zouden worden, indien de koning
een beslissing zou nemen, welke consti
tutioneele gevolgen zou hebben. Of
schoon Baldwin Maandag in het La
berhuis zeer waarschijnlijk wel een
verklaring zal afleggen, zal deze toch
beperkt zijn tot het wegnemen van alle
misvattingen, welke wortel zouden
kunnen schieten.
Reuter is gemachtigd te verkla
ren, dat mevrouw Simpson tijdens
haar reis naar Cannes aan geen en
kelen journalist mededeelingen
heeft gedaan. Zij heeft geen enkel*
interview toegestaan en noch in
Groot-Brittannië noch in Frankrijk
eenige verklaring afg.degd.
Tijdens het week-end bleven velen
wachten voor het Buckingham-palace,
in dc hoop een glimp van Koning
Edward op te vangen
Betoogingen ten gum
ste van den Koning
Onmiddellijk na aankomst van
Monckton, den procureur-generaal van
het hertogdom Cornwall, heeft zich
Zondagmiddag in Downingstreet een
nieuwe betooging van aanhankelijk
heid aan den koning voorgedaan. Do
menigte zong het „God save the King"
cn andere liederen, waarin de verknocht
heid aan het koningschap wordt tot
uitdrukking gebrast.
Wel 500 tot 000 personen stonden op
eengepakt op do trotoirs van Dow
ningstreet kort voor den aanvang van
den kabinetsraa I. De menigte werd
zenuwachtiger, toen de staatslieden
aankwamen, maar de politie was
slechts zoo nu en dan genoodzaakt de
menigte te verspreiden.
Tegen half acht kwamen eenige
„zwarthemden", colporteurs van fascis
tische bladen aan. Deze bladen vermeld
den met geweldige koppen ,Wij willen
onzen koning". Men merkte een ze
kere opwinding op onder het publiek,
dat over het algemeen deze bladen gun
stig beoordeelde. Na een driewerf „hoe
ra" zong de menigte het „God save the
King".
Koningin Mary is in gezelschap van
de hertogin van York en de hertogin
van Gloucester om 18 uur 25 Zondag
middag op Marlborough House terug
gekeerd.
De auto van den koning is te half
zes van Fort Belvedère vertrokken in
de richting van Londen. De gordijn
tjes waren neergelaten.
Heeft de Koning een
besluit genomen
In een speciale éditie meldde Zon
dagmiddag de „Sunday Dispatch" met
enorme koppen, dat dc koning zijn be
sluit heeft genomen en dat het hem
onmogelijk is, het verzoek van de re
geering in te willigen. Het blad voegt
hierin aan toe. dat de aankondiging
van een abdicatie in beginsel slechts
kan geschieden door den minister-pre
sident in het Lagerhuis. De koning kan
niet ingaan op de wenschen die men
heeft uitgesproken ten aanzien van zijn
particuliere leven. Evenmin kan hij het
rijk een slag toebrengen, die het ge
volg zou kunnen zijn van de onmoge
lijkheid, een andere regeering met een
ander standpunt te vinden.
Regeling nog mogelijk?
George Lanshury, de vroegere leider
der arbeiderspartij, heeft zich in een
Zaterdagavond te Islington gehouden
bijeenkomst den tolk gemaakt van een
parige sympathie met den koning, met
koningin Mary en met de leden der
koninklijke familie. Ilij vcrklaardo
met name: „Wij betreuren allen dezen
moeilijken toestand en hopen, dat er
nog een middel zal kunnen worden
gevonden om deze kwestie te regelen
op een wijze, welke het land cn dc
koninklijke familie zal kunnen vol
doen"
De Labour-afgevaardigdc Stafford
Cripps, heeft in een Zaterdagavond te
Stoke-on-Trcnt afgelegde verklaring
o.m. gezegd: „Toegevende, dat wij de
monarchie in Engeland zullen voortzet
ten kan ik persoonlijk geen enkele
steekhoudende reden zien om don
koning te dwingen in verband met dc
door hem gedane keuze, afstand van
den troon te doen".
Lord Rothermere heeft einde der af-
geloopcn week de volgende verklaring
afgelegd:
„Gij kunt gedurende dit weekeindt»
niet van den Engelschen troon den
grootsten levenden Engelschman ver
jagen. Er worden op het oogenblik ge
mcenschappolijke pogingen aangewend
met dit doel. Ik keer terug van een
reis om de wereld. Iedereen, dien ik
ontmoette, uitte zich prijzend over on
zen koning. Er is een zekere tijd noo-
dig om tot een oplossing te komen. Do
haast, waarvan men op het oogenblik
blijk geeft, is onbehooriij.». oeen re
geering, die in deze aangelegen..«id.
welke van zoo uitnemend belang is,
tegen den wil van het volk handelt,
kan zich handhaven."
1\TU nog steeds geen beslissing is gevallen, of koning Ed»
ward VIII van Engeland üi dan niet in het huwelijk zal
treden met mevrouw Simpson, wordt eenerzijds van verschil»
lende kanten in Engeland gewezen op het dringende eener
spoedige decisie, aangezien een langdurig onbesliste toestand
groote gevaren in zich bergt en de actie van het imperium o.a.
op internationaal gebied ernstig belemmert, anderzijds aange»
drongen op het vermijden van overijlde stappen, omdat daar»
door onherstelbare schade zou kunnen worden aangericht.
Het ligt voor de hand. dat ook in de dominions de belang»
stelling voor de constitutioneele crisis buitengewoon groot is.
De pers van de Kaapkolonie uit den wensch, dat er aan de
crisis ten allerspoedigste een einde komt, doch over het alge»
meen nemen de leiders der dominions, ofschoon zij voortdu»
rend overleg plegen, een groote reserve in acht. Om den toe»
stand niet gecompliceerder te maken, onthouden zij zich
angstvallig van commentaar op de betreurenswaardige impasse,
waarin het Britsche rijk is geraakt, nu een koning moet kiezen
tusschen een vrouw en een gemeenschap van volkeren.
""PEN aanzien van de con»
stitutioneele crisis schrijft
de Times in een hoofdartikel,
dat de kwestie alleen door
den koning zelf kan worden
opgelost. Het is de gevaarlijk»
ste vorm van onheil stichten
om te zeggen, dat iemand
anders verantwoordelijk is
voor de oplossing van de
crisis.
De parlementaire corres»
pondent zegt, dat geen per»
sonen, doch de gebeurtenis»
sen vragen, dat de beslissing
niet tot in het oneindige
wordt uitgesteld.
De Daily Telegraph schrijft, dat de
eindbeslissing met steeds groeiende
spanning wordt verwacht. Hoe langer
het duurt, eer de beslissing wordt ge
nomen, hoe grooter de verwarring
wordt. De pressie op den koning wordt
niet uitgeoefend door de ministers, doch
door de gebeurtenissen. Men verwacht
heden in het Lagerhuis een verklaring,
welke de onjuiste indrukken zal weg
nemen, welke zijn ontstaan door ge
ruchten en misverstanden. Het blad
voegt hieraan toe, dat niet langer spra
ke is van een compromis.
De Morning Post is van
oordeel, dat de koning, van
wien bekend is, dat hij het
rijk, waarover hij regeert, toe»
gewijd is, weet wat over hem
zal worden gedacht, als hij
niet iets zou kunnen opoffe»
Artillerie der regeering
zonder ophouden
in actie
Er wordt een Catalaansch
leger gevormd
MADRID, 7 Dec. (Havas) De
Madrileenscho pers bericht, dat
morgen de nationalisten een groo-
tcn aanval op Madrid zullen onder
nemen. De Heraldo do Madrid heeft
van mysterieuze persoonlijkheden
inlichtingen ontvangen ten aanzien
van den militairen toestand bij do
rcchtschen. Zij zouden hun troepen
samentrekken bij Naval Carnero en
Illescas. Zij zouden aanzienlijke ver
sterking van Duitschë troepen heb
ben ontvangen en deze troepen zou
den worden aangevoerd door ver
scheidene nationaal-socialistische
leiders. Binnenkort zou tot den aan
val worden overgegaan om een bc-
slisscnden slag toe te brengen.
Het blad schrijft verder, dat do
fascistische landen, welke de recht-
schen steunen, generaal Franco op
dracht hebben gegeven den toestand
in 48 uur op te helderen.
Nader seint Ilavas uit Madrid, dat de
artillerie van dc regeering vrijwel zon
der ophouden de stellingen der nationa
listen voor Madrid en liet terrein hier
achter bombardeert. De luchtmacht
draagt eveneens hiertoe bij.
Do staf der regeeringstroepen heefi
troepenbewegingen der rechtschcn ont
dekt bij Carabanchet, Brunete en Villa
Viciosa de Oson. De concentraties wcr
den door verdragend geschut en vlieg
tuigen gebombardeerd.
De laatste twee A drie dagen heeft de
infanterie der nationalisten versterking
van menschcn en materiaal ontvangen.
Aan de zijde der regeering worden
voortdurend jeugdige miliciens opge
leid. Zij houden oefeningen in het ter
rein en zoodra zij voldoende onderricht
zijn, zullen zij worden gebruikt voor de
verdediging der hoofdstad.
De staatscourant van de Catalannsche
generaliteit, publiceert een verordening
inzake do vorming van een eigen Cata
laansch leger, bestaande uit negcen in
fanterie regimenten, drie regimenten
artilerie, drie verkermings-afdcclingen,
drie gonie-afdeelingcn, een intendance,
en een Roode Kruis-afdeeling.
ren, dat minder is dan wat
honderdduizenden vrouwen,
gewone lieden, met vreugde
hebben geofferd tijdens den
grooten oorlog.
De Daily Mail schrijft, dat, indien de
koning door een daad van hemzelf de
buitengewone populariteit, welke hij
geniet, zou verliezen, dit door het land
als een groot verlies zal worden be
treurd.
Volgens de News Chronicle is de al-
gemeene sympathie voor den koning
sterk. Niets zal overhaast worden be
sloten.
In afwachting van
Baldwins verklaring
in het parlement
Reuter seinde hedenoch#
tend uit Londen, dat Baldwin,
de premier, van zins was
hedenmiddag te 15.45 uur
G.M.T. in het Lagerhuis een
verklaring af te leggen, die
gisteren in het kabinet, naar
men meent, in groote trekken
is besproken.
Hertog van York
naar Londen terug
gekeerd
De hertog en de hertogin van York,
die het weekeinde op Windsor hebben
doorgebracht, keeren heden naar Lon
den terug. Zij ontvingen gisteren den
hertog van Kent.
Hedenochtend omstreeks half tien
verliet een auto met twee personen Fort
Belvedère. Een van de inzittenden was
Walter Monckton, de attorney-general
van het hertogdom Cornwall, die den
nacht op Fort Belvedère vertoefde.
Australië's standpunt
Uit Canberra wordt gemeld, dat, naar
oen lid van het kabinet gisteren mede
deelde. de Australische regeering een
besluit in voorbereiding heeft, waar
door, indien koning Edward afstand
doet van den troon cn mevrouw
Simpson huwt, de kinderen uit dit hu
welijk van het recht lot opvolging wor
den uilgesloten.
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJK-
ECHE GECONTROLEERDE
OPLAAG VAN
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU
VOOR PUBL1C1TEITSWAARDE
TOURNOOIVELD 4 DEN HAAG
PASSAGIERS VERZEKERD
op aradere pagina's
STADSNItqiWS
Het St. Nicolaasfeest.
(Tweede Blad, pag. 1)
Inbraak aan Laan 1911.
(Tweede Blad, pag. 1)
SPORT
De Veldloopen van A.A.V.
(Eerste Blad, pag. 3)
VI eerverwachting
Aanvankelijk: matige tot zwak
ke N. wind. opklarend mei wei
nig of geen neerslag, lichte
vorst. Later: waarschijnlijk
weer toenemende krimpende
wind. zwaar bewolkt tot be
trokken met kans op neerslag,
zachter.
Hoogste barometerstand 775.1 te Scilly.
Laagste 741.0 te Isafjord.
Storm waarschuwingsdienst
Geseind 7 Dcc. 9.30 uur aan alle pos
ten: „f-tormsein neerhalen, blijft op uw
hoede".
L/.NGESTRAAT 49 TEL. 190
Morgen begint onze
GROOTE
VERBOUWINGS-OPRUIMING.
Dat wordt iets groots.
Op den Berg „DE STOMPERT"
to Amersfoort en te Soesterberg aan
den Rijksweg Amersfoort-Huis ter
Heide tusschen K.M.-paal 87® en 84"
BOUWTERREIN TE KOOP
van 60 tot 90 ct. per M* met schitterend
uitzicht, ook vanuit de achterzijde
dezer terreinen over de golvende lan
den van Utrecht.
Inl. D. HARMSEN, Karpervijver 5a,
Zeist.
Hartelijke verwelkoming in
de residentie
's-GRAVENHAGE, 7 Dec. Prin
ses Juliana en Prins Bomhard zijn
hedenmorgen omstreeks 10 uur met
den nachttrein uit Berlijn in de Ko
ninklijke residentie tereuggekeerd.
Op het eerste perron en buiten het
gebouw van het station Staatsspoor
bestond vrij veel belangstelling van
de zijde van het publiek.
Vijf minuten over 10 reed de Mitropa-
slaapwagen precies voor den ingang
van de Koninklijke wachtkamer. liet
vostelijk paar werd luide toegejuicht hij
aankomst en ook toen de auto met den
Koninklijken standaard wegreed bracht
men Prinses en Prins een hurtelijken
groet. Het gevolg van H.K.H. bestond uit
F». H. Juckema van Burmania baron
Rengenrs van Warmcnhuizen, dienst
doend grootmeester cn jonkvrouw M. J.
baronnesse van Heemstra, hofdame van
de Prinses.
Prinses Juliana en Prins Bernhard
begaven zich naar het paleis Noord
einde.