ondaoshlad DAGBLAD Uit den tijd van de postkoetsen 0 0 CQ/TvlETICn Over Boeken en Schrijvers HET WINTERT! Een reis in de 18e eeuw van hei Aiïiersfooiisch Dagblad INSTITUT COSMETIQUE te STER VENDE DORPEN IN KAMTCHA TKA DROGISTERIJ0 E GAPER* -:aiiwii!:iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiseBBeoweGmee*eemBEiiiiiiiiiiiiiH.: GIJ ZIJT GEEN Q „AMERSFOORIER" ZONDER HET „AMERSFOORTSCH DAGBLAD" bliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui nu! iiiiiiiiiillilliiliiiiiliiiliiilliiliiiiiliiliiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiliiilllli'l""""""""""1"""' P. Buyslaan »2 Tol 1607 - Gedlpl Spec l'i epuralen dr. P H. v d. 1IOOG huidarts. Don Haag. Vermagertngsprepa roten verzorging van de han den - verwijdering van over toll 1 n haar nezlchts maskers - vitamine en hormooncröme preparaten tegen pulst|es en onzuivere huid. Op aanvrage zonden wij prijscourant iiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiimiiiiniiii Rood Paleis, ondergane, van een een\v, door F. Bordewijk. (Nijgh en van Ditmar NV. Rots terdam). IN den laatsien volzin van het na schrift dat de srhrijver aan zijn verhaal ton geleide geeft, en die tevens de laatste volzin is van het hoek. verklaart dp Floer Bordewijk dat dit boek uitsluitend is verdichtsel Dat Js misschien juist in zooverre hel doelt op allerlei hizonderheden die er in ver haald worden omtrent een publiek huis, bizonderheden welke het bopk voor jeugdige lezers verboden waar maken, al is dit verhaal volkomen vrij van alle pornografie, van alle lubrieke beschrijving of naturalistische uitwei ding Maar de verklaring dat het bopk een verdichtsel" is. moet volkomen o n Juist geacht worden in zooverre he' roepler is dan de mee«t realistische ro man als doorsnpde van een pro bleem der werkelijkheid. De opvatting, die mij leidt bij hpt schrijven van deze rubriek is. dat ik zooveel mogelijk bepaalde, actueele ver schijncelen in de literatuur wil onder kennen en ontleden. Flet kan dp hedoe ling, van eene rubriek als deze niet zijn den vloed van nipuwe boeken te weer spiegelen, en evenmin zich bezig te houden met een willekeurig boek De oeken die gekozen worden zijn meest al aanlpidinsren tot het beschouwen an hoofdproblemen der moderne lite atuur en als specimina van richtingen n kunstvormen te beschouwen. In F. Bordewijk ontmoeten wij den xpreesionist en mijne opmerking van ooeven, dat zijn laatste boek een zoo oot werkelijkheidsgehalte heeft, leidt ot de vraag, wplke soort van werke lijkheid het expressionisme dan on derscheidt. De psychologisch-impressionistische roman gaat uit van den mensch, het expressionisme van hot menschelijke De karakterteekening van individuen, hun onderlinge conflicten, hun noodlot* bestemmingen vindl men beschreven in psychologisch impressionistische ro ■mans, zooals bijvoorbeeld Ina Boudier Bakker of Top Naeff ze schrijven Pit den individueel doorgronden mensch klimt men daar op lot begrip van een algemeen Noodlot eene algemeene Idee. een algemeenen toestand |t Een expressionistisch verhaal als- ^Bordewijk schrijft, gaat uit van alge ■neene tijds kenmerken, algemeene in Zichten omtrent de menechelijke natuur JSfclgempeno karaktertrekken van hp' menschelijk Noodlot Hij. die door deze èlcemeone menschelijkheid is bevan gen, zou daarover gedachten kunnen ■neerschrijven in den vorm van een «Sssav of een verhandeling fs hij echtei s»|nnianschrijver dan doet hij dat nipt Dan gaat hij menschelijke typen boet Bfeeren uit zijn algemeen inzicht De^p menschen hebben minder persoonlijk levèn, dan de menschen die zijn im ^K)ressionistische collpges vermag te con ©trueeren Zij zijn tot menschen gewor den tijdsverbee'dingen Fen coMectivis tisch inzicht ligt aan dezen kunstvorm v$en grondslag, gelijk aan het inpressio Tiisme een individualistische inzicht tot grondslag strekt Daarom is het expres Qèionisme het nieuwerp kunr-tgenre, het npressionismc het oudere. J Uit dit alles volgt, dat men den ex Jressionistisehen schrijver niet 'verwij jen mag. dat hij in zijn menschep min Jf meer schahlomen «-chept. Indien de menschen niet anders zijn dan syrnbo l^ffizeeringcn van een bepaalden tijdgeest dan worden ze tot schema's. I De tijdgcpst-, welke Bordewijk heeft billen verheplden is die van het einde dor negentiende en het begin der twin ffigste eeuw, den geest van innerlijke Wankeling, vermoeidheid, spel met Ie -■yonswaarden En om dip bedoeling te Verwezenlijken stelde hij twee slappe j figuren, Henri I.ervv en Tijs Herdiguis tegenover eon der gpdrochtplijkste u't gassen van de vorigp eeuw. hel pu blieke huis. Henri Lervy de bankier de schaduw van zijn Vadpr, is er babi Hué uit een soort cynisch genoegen Tiir- j Herdiguis, .ater koopman in automo bielen uit een geprikkelde nieuwsgie Tigheid De beide Heeren zijn eigenlijk Vrij brave, vrij sullige Hollandsche jon Rens. en de lezer die op pikanterie ge Sfeld zou zijn zal zich door dit verhaal teleurgesteld gevoelen. Alle obscooni tcit is er verre van. Maar in vele korte soms in verhpten beid tiitsnikkende volzinnen wordt ons do hel liier uitgetpekend dip de pro»- .titul ie is Het leven wordt 'n dit boek Vermoord op de angstwekkendste wan w'altigste manier Maar zoo suggest I'd en 7oo pijnlijk nauwkeurig zijn de ver e< In ikkingen die de schrijver heeft eergpspven uitgeheeld, dat wij on* Beschaamd afvragen: bij God. hoe is d'l alles mogelijk? De houding van den schrijver blijft het geheele boek door. cynisch en ob- ^fectiveerend. Er is geen sprake van eenige verlustiging, van eenig pervers bedoelen Zij is geen spel. zij is bloedige ernst, deze satyre. De Directrice, Me vrouw Doom de oude Hepr uit de villa in Bussum, haar stille vennoot, de sme dige dokter Suyger. de rampzalige meis jes, wij zien ze alle vóór ons met een duidelijkheid die nipf verbeterd kan worden F.r óók de verwording, de ziek ie. dp wanstaltige vormen van stervens nood Hef is een Poe iaansche geschie denis. die ons hier wordt opzcdischt. Maar de grond is werkelijkheid. Niet de naturalistische, maar de oorzakelijke werkelijkheid Dit bock van Bordewijk is eigenlijk de Tragedie der ITvpoorisip De tragedie van de „Heeren" voor wie alles chique wordt ingericht, en de „deernen", die in een stinkenden kelder met ratten worden opgesloten wanneer zij rehelleercn tegen beur slavernij. De bpide figuren, die van welke uit het boek geschreven is. komen in dez.p kolk van ellende niet om. Henri I.ervv trekt aan het einde van het hoek in den oorlog, Tijs Herdecuis wordt eerzaam huisvader en automobielhnndelaar Maar het Ronde Palpis zinkt ineen zoo dra de Augustusdagen van 1011 de we reld essentieel gaan veranderen. Met huis wordt gesloten en gaat in vlam men op. Bordewijk heeft niet willen zeggen dat de tijd van direct realisme, die na den oorlog gekomen is. beter en rede lijker is geworden dan de tijd was, dipn hij beschrijft Maar hij heef! wel wil len zeggen dat de onmiddellijkheid van leven, die wij thans helijden. zich er legen zou verzetten, een afgrijselijk symbool als bij ons laat zien te stellen voor onze dagen. Onmiddellijk is hij gebleven ook in zijn stijl en zegging Een enkele maal wordt die stijl, meer dan dat in zijn vroegere werken het go val was. gekleurd door exotische, maar zeer treffende beeldspraak. En aan dit vereischte van het expressionistisch verhaal, dat de verhaalsdvnamiok hel al te schematische der figuren aanvult heeft hij op onvolprezen wijze voldaan. Geen hoek met lange hoofdstukken, maar met korte, intense milieu-beschrij vingen, die als filmen zijn. Ik ken mij voorstellen, dat het onder werp velen zal afschrikken. Maar als het verstandig gelezen wordt, houdt het een vermaan en een loutering in zich hevat Dc hel en verschrikking, die in 1014 over F.uropa losbarstte, wordt bijna een verlossing als ontplooiing \nn een eindelijk eigen, wreede natuur ontdekt hehbpnde mensebheid, die. in de jaren dip aan den oorlog voorafgin gen, acbter dp toegesloten luiken der schijnheiligheid het sehoone leven wurgde en verkneep En misschien le\ort de lectuur van dit donkere boek wel een bijdrage tot onze verzoening met de eigen, veel gesmade periode waarin wij hetgeen Bordewijk hier aan de knak sfplt hebben lepreu verachten, en tenminste op de basis van een er kennen der werkelijkheid een nieuw le\on kunnen beginnen. P. H. RITTFB Jr. gfc ---v RUIM honderd en vijftig jaar gele den zette een intelligente vrouw van voornaam uiterlijk haar ele gante voe-tjes voor het eerst op Zwit scrschen bodem. Zij was niet jong moer; oud was zij evenmin Zij had, te oordcelen naar gravures, die er van baar knap gpzirht bewaard zijn geble ven, mooie heldere oogen en ceesfige gelaatstrekken. Maar begeleidde een nog niet volwassen, zoon. Zij hadden een kijkje genomen in don Elzns, een uitstapje gemaakt naar bet Zwarte Woud. Nu was Zwitserland aan de bceurt. Van dit reisje zou later een aar dig klein boekje getuigen: Dagboek een'er reis door Zwitserland, van de schrijfster van Ro.salien's Brieven. De eenigszins coquette annonymiteil verbergt volstrekt niet den naam der schrijfster. Zij zelve maakt er geen ge lieim van, want op. de bladzijde, vol gend op het titelblad, lezen wc, zwart op wit: Gewijd aan de beminde dochters Maximiliane Brentano en Louise Möhn. Dat wil dus zeggen, dat de reizigster, die in 1781 naar Zwitserland komt., niemand anders is dan Sophie von Laroche. de „lecrares van Duit.schland's doehteren", de jeugdliefde van Chris- ZIEKTE EN KOUDE HET Siberisch schiereiland Kamt- chatka tusschen de Zee van nchotsk en de Bering zee is wel een der koudste streken van de wereld De gemiddelde temperatuur bedraagt drie graden Celsius boven nul. maai gedurende den langen winter, die min stens 7 maand ui duurt, kan de tempo ratuur over de twintig graden Celsius onder nul da'en. De dungezaaide hevolking leeft In /.eer armoedige omstandigheden en staat ovpt het algemeen op een zooi laaa peil van beschaving. Vooral do bewoners langs de kust van de Zee van Oelior*k behooreri tot de ine"*t be klagensvvaardigp schepselen der aarde Zij leven hoofdzakelijk van visehvangst en van de jacht op vossen en sabel lieren Dp enkele dorpen, die op afstanden van twee tot acht mijlen verstrooid lig gen. beslaan uit zeer armoedige hutten lie van zeei primitief meubilair zijn voorzien In dp laatste jaren neemt dp hevol king sieeds af omdat de meesie hpvvo nors zijn aangeiast door geheime ziek on door de Russen overgebracht. Dp bekende Zvvcedsche natuuronder zoeker Sten Rergman heeft eeTiieen tijd onder de Kamtchadalen geleefd Hii iieeft het gpheple sehipreiland door kruist en van zijn hand is een boeien Ie reisbeschrijving verschenen. Hij zeet. dat alle Kam'ehadalen. man oen. vrouwen en kinderen, lijden aan svphilis en hij verhaalt ons van ge liee|p gezinnen die hij stervende aan •rof in de vervallen hutten Vooral de westkust van Kamtrhatka 'evpri een erbarmelijk beeld van men spheliike ellendp en toont op afschrik wekkende wijze aan waartoe het leidt vanneer een natuurvolk in aanraking komt niet een bepaald snort vertegen •vnnrdigerc der beschaving De hesehavine schijnt hier wel heel *lechte representanten gehad te heh ben in bestuursambtenaren en handela ren. die de armoedige bevolking bran dewijn leerden drinken. Bergman vertelt ergens in zijn boek. lat Japanners. Chineezen en Russen er nog sieerls op uit zijn om de dorpen der Kamtchadalen in brandewijn te verdrinken, waarop de zieke bewoners thans boven alles prijs stellen F.en oude stakker, die er troosteloos vervallen en ellendig uitzag en als een wrak in den hoek van de hut zat neer- gedoken. keek vol verwachting naar den reiziger, die op bezoek was. Tever gppfs vvarhtte de oudp stakker op den sterken drank die schier elke vreemde ling meebrengt. Eindelijk sprak de •nan „gij die jong zijt, dient te we ien waf een oude man noodig heeft. Zonder brandewijn kan ik niet leven" Voor één fle*rh brandewijn leveren Ie bewoners van Kamlchatka het kost haarstc bont en «lachten zij gaarne ver scbeidene rendieren Zij verlangen schier geen ander betaalmiddel Ian -teikp drank De Kamtchadaal zal zich maanden lang de grootste inspanning getroosten en zal de grootste ellendp Pn koude vprduren om enkele kostbare pelsen van sabeldieren te bemachtigen. Dan kpcrt hii vol vreugde naar huis terne orn alles om te zetten in brande wiin Na een roes van eenige weken trekt hii er weer op uit om nieuwe huit !p bemachtigen en strak* kpprt hij terug terwijl ziin eenig verlangen is om zirh dronken te drinken. Wat vooral ontroert in de mededee lineen van Bergman is het verhaal van ziin hezoek on Kerstmis aan een 'vnmtrhadalendorp waar na de mor gen godsdienstoefening de priester die -elf een Knmtebndnal was een kruis net zirh meedragende de verschillende 'uitten heznrlit om met een misdienaar 'Pvviide liederen lp zingen en gebeden op 1p zegden Rii deze plechtigheid verd in pIUp bul brandewijn gpdrnnken •n na korten tiid buitelden de priester •n zijn metgezel stomdronken in de nepuvv. znorlaf .de middng fmdsdiensl h ferine moest worden afgelast. Het Kerstfeest ontaardde al spoedig in één groot hachannnl, waaraan alle bewoners van het armoedige dorp deel namen. - F.en toeht donrr de stervende dorpen van Kamlchatka spreekt van het begin tot bet eind van den verwoestenden in vloed van den sterken drank. G. v. R. DE GEFOPTE GIERIGAARD De beroemde schilder Hogarth werd eens te Londen door een zeer rijken, maar gierigen Lord ontboden, die de zaal van zijn nieuw adellijk slot met een historische schilderij wilde versieren voorstellende den toeht der kinderen Is raéls door de Roode Zee en hun ver volging door Pliarao met diens leger. De schilder eischle honderd guinjos en zei. toen de Lord hem er twintig hond: „Daar ik in groote geldverlegenheid zit wil ik het werk voor dat geld aanne men, doch ik verlang, dat mij het be drag vooruit betaald wordt." Dadelijk bekwam hij het geld en den sleutel der zaaldeur, opdat hij den vol genden ochtend zijn werk zou kunnen 'beginnen. Nauwelijks was de zon opge gaan, of hij verscheen met een verver die een grooten emmer steenroode verl en een rensachtigcn kwast droeg Nog voordat de edele Lord uil de veeren was verrezen, was de achtprmnur van de zaal in een bloedroode kleurstof ge doopt. I-Iogarth keek het werk na. riep topn den lieer des huizes en voegde dezen, toen hij de zaal binnentrad toe: „Het ik klaar" „Wat is klaar?" vroeg de gierigaard verbaasd en riep. terwijl hij een blik op den rooden muur sloeg: „Wat stelt dat voor?" „De Roode Zee." antwoordde Hogarth op den toon van iemand, die met zijn werk zeer ingenomen is. „De Roode Zee." stamelde de oude Nabob, want hij begon onraad te ver moeden. „Maar waar is dan Pharao?" „Waai zijn de ruiters?" „Allemaal verdronken!" „Maar waar ziin dan in vredesnaam de Lindpren Israels9" ..Die", sprak de schilder met pen vriendelijke buiging. ..die hebben geluk kig den anderen oever bereikt." toph Martin Wieland en de latere hoogvereerde vriendin van Goethe. Toen. als nu, en in <111 seizoen, werd gereisd. Minder vlug minder gemak kelijk Maar men wa« sterker, men zag meer en men had meer lijd Het reizen, destijds door particulieren on dernomen. bad ook dikwijls meer ten doel geestelijk contact te zoeken dan natuurschoon te genieten Er werd vaak gezocht naar gedachten wisseling tusschen groote geesten. Sedert het pistoolschot gevallen was. dat te Wetz- lar den jongen Jerusalem (1) hel leven koslle en Werther-Goelhe onsterfelijk maakte, waren ternauwernood tien ia ren voorbijgegaan De tranen werden nog spoedig gestort in hel sentimen- leeie Duitsrhland dier dagen Ook Sophie von Laroche gebruikt haar zak doekje gauw, vooral als zij denkt aan baar pas gestorven vriendin Juli Bon (lelie, de Rprner patricische, wier fijne geest en moderne denkwijze een brug bad geslagen tusschen Fransche en Buitsche letterkunde en cultuur. Daar om kan Sophie von Laroche schreien, overvloedig traantjes storten, hetzij ze zich bevindt in de bibliotheek van Zürich. hetzij ze staat tpgenover de sneeuwtoppen van het Berner Ober land. Maar. zóó vliet de tranenstroom niet. dat He blik van de schrijfster er door wordt verduisterd Zij merkt scherp op en ziet met doordringenden blik. En al is don ook. tot haar diepe smart bet zou onnoodig geweest ziin. een zachtere uitdrukking te r^'^uiken Lavator de wijsgeer met -e gelantskennis. juist uit Zürirl Hvl Pfaffers vertrokken. zi| vim' •'ukkig eenige vergoeding in het o- 'oip van den "ehildcr en dichter Go or. van pro fossor IJsteri, van ra-"lslieer Hirzol. van professor Fuszli van de familie fandolt. den zlidefabrikant Escher, een kring van mannen van groote gees lelijke ontwikkeling. En zij, Sophie von Laroeho. vindt het volstrekt niet naar. ondanks haar weemnedstranen. dat zi| te Zürich zoo de aandacht trekt, omdat men wist naar zij zelf ver telt dat ihr Wielnnd's Muso einst untpr riem Namen Doris das Lehrge- dieht von der Natur und die morali- sehen Briefe gewei ht batte", dat „haar onder den naam Doris door de Mtieze van Wieland het I.eerdicht van de Natuur en de moraliseercnde Brie ven waren opgedragen." En nu zat zij te Zürich. waar Wie land „Diofima" had bezongen, maar haar wensch, deze „Diofima" tc loeren kennen, bleef onvervuld. Van Zürich gaat het over Lurern en liet Vierwoudstedenmeer westwaarts 'm zit te Sursee als beroemde vreemde linge aan bij een feestmaal ter eere van don slag hij Sempnch (2). Zij is de eenige vrouw aan tafel, zit tusschen ppii Frnnschen generaal-majoor en een Russischen luitenant-generaal, heiden volgens haar ,,zwotsers". en amuseert dril kostelijk. Te Lousonne lang verblijf. Hier vormt zich om haar een uitgelezen kring. De dichter Mprcier. die loon al een communistischen toekomstroman had geschreven, spelend in het jaar tweeduizend, vierhonderd en veertig de uit Frankrijk verbannen ex Jezuïet Rayual, de kunstverzamelaar Le Badé en de Engelsche historicus Edward Gib bon scharen zich om haar. Met Gibbon moet zij liet echter, te oordeelen naar haar dagboek, nog al eens aan den stok gekregen hebben, omdat zij niet goed de excentriciteiten verdracen kon van de te Lausanne aanwezige Engel- schen z.ooals h v. de hertog van Glo- eester die in plaats van met een hond altijd met een dik ram wandelde en bezoeken bracht, waarbij het dier zirh niet altijd fatsoenlijk gedroeg en met zijn poolen en horens tapijten en men hels bedierf, wat zijn meester alleramu santst vond En dan waren er. zij bet ook op eenipen afstand, bet echtpaar Necker hij als minister van I.odcwijk XVI. zij als philanthrope bekend en hun be roemde dochter, de schrijfster Madame de Staël Over deze laatste lezen wij in liet Dagboek ..Zij is wel is waar niet mooi maai goed gebouwd en zeer levendig; zij heeft een vluggen gang als van iemand die graag danst. Ik zag deze erfgename van lien mil linen en had niets te wen schen dan dat zii de geestelijke ver diensten harer ouders met hunne ver diensten mocht verecnieen Genéve Ferncv. Chamonix zijn liet verdere doel van haar reis. In de eer ste plaats bezoekt zii den tachligjari gen pastellist Liotard die steed* in rijke Turksche dracht gekleed is Vol taire's genie wordt te Fernev geëerd hii is in 1778 gestorven en zijn landhuis wordt erg verwaarloosd „In zijn tuin woekert veel onkruid, evenals in ziin geschriften" zeel zii scherp maar niet ten onrechte. Chamonix gpeft slechts naluurpracht: hier wordt geen beroemd beid nagejaagd geen wedstrijd in gepsl gehouden slechts bewonderd Fn dan vangt de terugreis aan over Genéve en Bern naar Bazel In deze stad wórdt kennis gemaakt met den beroemden graveur Chrisfipnn Merhel: de fnmilip ^"arasin opent vonr de vreemdelinge alle deuren der patricische huizen - het zijn pr vele pn brengt baar in aanraking met dp geneesmethode van graaf Cngliostro van wien zii tol baat groote verbazing boort d.at hii nooit brieven nooit wissels nooit geld onf va net en toch veel goed doet en veel geld verteert En zii neemt het haast een anderen geneesheer, den beroem- JULIANAPLEIN 4 naast Apotheek Baan In voorraad: De Indische Hyglëo Cczeemzall Absoluut afdocode tegen eczeem- en huidaandoeningen Prijs per pot I I 20 GEEN WATER EN GEEN ZEEP VOOR DE GEZICHTSHUID Hebt tfij een vette huid? Dan ver dient het aanbeveling deze na reini ging met crème af te nemen met t-9 „ier Hierdoor zuHcn ook de meest verdekte vuile deeltjes verwij derd worden: daarna het gezicht bet ten met een samentrekkende lotion, terwijl dan een slechts half vette crAme aangebracht kan worden Is Uw huid droog? Dan mag deze in het geheel niet met water in aan raking komen. De te volgen behandelingsmethode is dan: Reinigingscrcme op het gc.zicht aan brengen, afnemen met een speciale lotion en daarna betten met een sa mentrekkend pracparaat; is de huid erg gevoelig, dan gebruike men bij voorkeur gez.ichtsmelk. Ter verdere verzorging voor den nacht wordt een vitamine of hor- moonhoudende crêmc in dc huid ge masseerd. HANDENVERZORGING. Ook de verzorging der handen kan het beste en doelmatigste gedurende den nacht worden toegepast. Een eerste vereischte is, dal de handen grondig worden gewasschcn; men ge bruike hiervoor warm. zacht gemaakt water, waarna een zorgvuldig inerft- men plaats heeft. Zijn de handen ruw en rond of met hel komende jaargetijde zelfs gebar sten. dan moet gedurende den nacht een dikke laag crème op de huid bl'i- ven liggen. Men trekke dan over de handen een paar heldere, schoonc. poreuze handschoenen, die liefst een paar nummers te groot zijn. Ook over dag moet men telkens na het honden wasschen (met lauw water) incrêmen. Op deze wijze kunnen ook diepe spo ren van zwaren huishoudelijken arbeid biina zonder moeite cn met succes be streden worden. DIANA. den Mesmcr. kwalijk, dat deze zich wel en rijkelijk laat betalen. Menschen met liefdadige, weldoende werkzaam heden, moesten eeen contact met pjeld hebben, denkt zij waarschijnlijk Den 18en Augustus 1784 wordt Zwit serland vaarwel gezecd. „schweten Herzens". .net droefheid in het hart. Gelukkig, de tranen en .ie fijne kanten zakdoekjes waren op het juiste oogen blik aanwezig. Er is slechts één ding. dal in het Dagboek bevreemdt. De schrijfster he- roemt er zirh meermalen np. de naas te bloedverwante van den grooten dichter Wieland en een vriendin van den „schntzbnren" den waardigen Ja- cohi te ziin Klopstock en den edelen graaf Stolberg persoonlijk te kennen. Doch over den grootsten dichter van Duitsrilland, over Goethe met wien zii torli sedert langen tijd in vertrouwe lijke briefwisseling stond is hii al haar aanfeekeningen geen woord fp vinden Vanwaar dit opvallend zwijgen? Is dit misschien te verklaren uit geraaktheid over het feit. dat donr een hekentenis van Goethe bekend geworden was. n 1 dat hii voor de figuur van T ofte in liet fwéPde deel van ziin Werf her Sophie von T.arorhe's dochter Maximiliane tot model had genomen? Het is mogelijk. Moeders die letter kondig ziin cn gaarne het gezelschap van letterkundige mannen zoeken, kun tien soms z.eer te onpas dochters heb ben F.n moeders, die dochters hebben kunnen soms z.eer te onnas in haar omgang met groote geesten er aan herinnerd worden dat do ieugd liet onschatbare voorrecht heeff ieugd te ziin. en tevens bespeuren dat baar eigen leeftiir) m ervaring haar niet steeds verhinderden jalouzie te epvoo Ie n. A. J. BOTHENIUS BROUWER (l) Karei Wilhelm Jerusalem Duitsrb wijsgeer, die zich in 1772 het leven be nam ten gevolge van een ongelukkige liefde voor de vrouw van een zijnet vrienden Goethe werd er door gein -mireerd om ziin Wert her te schrij ven. Waarin de Zwitsers ondei Winkel •od de Oostenrijkers versloegen in 13S6.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1936 | | pagina 9