ondaoshlad
DAGBLAD
Uit den tijd van de
postkoetsen
0 0
CQ/TvlETICn
Over Boeken
en Schrijvers
HET WINTERT!
Een reis in de
18e eeuw
van hei
Aiïiersfooiisch Dagblad
INSTITUT COSMETIQUE
te
STER VENDE DORPEN IN KAMTCHA TKA
DROGISTERIJ0 E GAPER*
-:aiiwii!:iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiseBBeoweGmee*eemBEiiiiiiiiiiiiiH.:
GIJ ZIJT GEEN Q
„AMERSFOORIER"
ZONDER HET
„AMERSFOORTSCH
DAGBLAD"
bliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui
nu! iiiiiiiiiillilliiliiiiiliiiliiilliiliiiiiliiliiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiliiilllli'l""""""""""1"""'
P. Buyslaan »2 Tol 1607 - Gedlpl Spec
l'i epuralen
dr. P H. v d. 1IOOG
huidarts.
Don Haag.
Vermagertngsprepa roten
verzorging van de han
den - verwijdering van over
toll 1 n haar nezlchts
maskers - vitamine en
hormooncröme preparaten
tegen pulst|es en onzuivere
huid.
Op aanvrage zonden wij
prijscourant
iiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiimiiiiniiii
Rood Paleis, ondergane,
van een een\v, door
F. Bordewijk. (Nijgh en
van Ditmar NV. Rots
terdam).
IN den laatsien volzin van het na
schrift dat de srhrijver aan zijn
verhaal ton geleide geeft, en die
tevens de laatste volzin is van het
hoek. verklaart dp Floer Bordewijk dat
dit boek uitsluitend is verdichtsel Dat
Js misschien juist in zooverre hel doelt
op allerlei hizonderheden die er in ver
haald worden omtrent een publiek
huis, bizonderheden welke het bopk
voor jeugdige lezers verboden waar
maken, al is dit verhaal volkomen vrij
van alle pornografie, van alle lubrieke
beschrijving of naturalistische uitwei
ding Maar de verklaring dat het bopk
een verdichtsel" is. moet volkomen o n
Juist geacht worden in zooverre he'
roepler is dan de mee«t realistische ro
man als doorsnpde van een pro
bleem der werkelijkheid.
De opvatting, die mij leidt bij hpt
schrijven van deze rubriek is. dat ik
zooveel mogelijk bepaalde, actueele ver
schijncelen in de literatuur wil onder
kennen en ontleden. Flet kan dp hedoe
ling, van eene rubriek als deze niet zijn
den vloed van nipuwe boeken te weer
spiegelen, en evenmin zich bezig te
houden met een willekeurig boek De
oeken die gekozen worden zijn meest
al aanlpidinsren tot het beschouwen
an hoofdproblemen der moderne lite
atuur en als specimina van richtingen
n kunstvormen te beschouwen.
In F. Bordewijk ontmoeten wij den
xpreesionist en mijne opmerking van
ooeven, dat zijn laatste boek een zoo
oot werkelijkheidsgehalte heeft, leidt
ot de vraag, wplke soort van werke
lijkheid het expressionisme dan on
derscheidt.
De psychologisch-impressionistische
roman gaat uit van den mensch, het
expressionisme van hot menschelijke
De karakterteekening van individuen,
hun onderlinge conflicten, hun noodlot*
bestemmingen vindl men beschreven
in psychologisch impressionistische ro
■mans, zooals bijvoorbeeld Ina Boudier
Bakker of Top Naeff ze schrijven Pit
den individueel doorgronden mensch
klimt men daar op lot begrip van een
algemeen Noodlot eene algemeene
Idee. een algemeenen toestand
|t Een expressionistisch verhaal als-
^Bordewijk schrijft, gaat uit van alge
■neene tijds kenmerken, algemeene in
Zichten omtrent de menechelijke natuur
JSfclgempeno karaktertrekken van hp'
menschelijk Noodlot Hij. die door deze
èlcemeone menschelijkheid is bevan
gen, zou daarover gedachten kunnen
■neerschrijven in den vorm van een
«Sssav of een verhandeling fs hij echtei
s»|nnianschrijver dan doet hij dat nipt
Dan gaat hij menschelijke typen boet
Bfeeren uit zijn algemeen inzicht De^p
menschen hebben minder persoonlijk
levèn, dan de menschen die zijn im
^K)ressionistische collpges vermag te con
©trueeren Zij zijn tot menschen gewor
den tijdsverbee'dingen Fen coMectivis
tisch inzicht ligt aan dezen kunstvorm
v$en grondslag, gelijk aan het inpressio
Tiisme een individualistische inzicht tot
grondslag strekt Daarom is het expres
Qèionisme het nieuwerp kunr-tgenre, het
npressionismc het oudere.
J Uit dit alles volgt, dat men den ex
Jressionistisehen schrijver niet 'verwij
jen mag. dat hij in zijn menschep min
Jf meer schahlomen «-chept. Indien de
menschen niet anders zijn dan syrnbo
l^ffizeeringcn van een bepaalden tijdgeest
dan worden ze tot schema's.
I De tijdgcpst-, welke Bordewijk heeft
billen verheplden is die van het einde
dor negentiende en het begin der twin
ffigste eeuw, den geest van innerlijke
Wankeling, vermoeidheid, spel met Ie
-■yonswaarden En om dip bedoeling te
Verwezenlijken stelde hij twee slappe
j figuren, Henri I.ervv en Tijs Herdiguis
tegenover eon der gpdrochtplijkste u't
gassen van de vorigp eeuw. hel pu
blieke huis. Henri Lervy de bankier
de schaduw van zijn Vadpr, is er babi
Hué uit een soort cynisch genoegen Tiir-
j Herdiguis, .ater koopman in automo
bielen uit een geprikkelde nieuwsgie
Tigheid De beide Heeren zijn eigenlijk
Vrij brave, vrij sullige Hollandsche jon
Rens. en de lezer die op pikanterie ge
Sfeld zou zijn zal zich door dit verhaal
teleurgesteld gevoelen. Alle obscooni
tcit is er verre van.
Maar in vele korte soms in verhpten
beid tiitsnikkende volzinnen wordt ons
do hel liier uitgetpekend dip de pro»-
.titul ie is Het leven wordt 'n dit boek
Vermoord op de angstwekkendste wan
w'altigste manier Maar zoo suggest I'd
en 7oo pijnlijk nauwkeurig zijn de ver
e< In ikkingen die de schrijver heeft
eergpspven uitgeheeld, dat wij on*
Beschaamd afvragen: bij God. hoe is
d'l alles mogelijk?
De houding van den schrijver blijft
het geheele boek door. cynisch en ob-
^fectiveerend. Er is geen sprake van
eenige verlustiging, van eenig pervers
bedoelen Zij is geen spel. zij is bloedige
ernst, deze satyre. De Directrice, Me
vrouw Doom de oude Hepr uit de villa
in Bussum, haar stille vennoot, de sme
dige dokter Suyger. de rampzalige meis
jes, wij zien ze alle vóór ons met een
duidelijkheid die nipf verbeterd kan
worden F.r óók de verwording, de ziek
ie. dp wanstaltige vormen van stervens
nood Hef is een Poe iaansche geschie
denis. die ons hier wordt opzcdischt.
Maar de grond is werkelijkheid. Niet
de naturalistische, maar de oorzakelijke
werkelijkheid Dit bock van Bordewijk
is eigenlijk de Tragedie der ITvpoorisip
De tragedie van de „Heeren" voor wie
alles chique wordt ingericht, en de
„deernen", die in een stinkenden kelder
met ratten worden opgesloten wanneer
zij rehelleercn tegen beur slavernij.
De bpide figuren, die van welke uit
het boek geschreven is. komen in dez.p
kolk van ellende niet om. Henri I.ervv
trekt aan het einde van het hoek in den
oorlog, Tijs Herdecuis wordt eerzaam
huisvader en automobielhnndelaar
Maar het Ronde Palpis zinkt ineen zoo
dra de Augustusdagen van 1011 de we
reld essentieel gaan veranderen. Met
huis wordt gesloten en gaat in vlam
men op.
Bordewijk heeft niet willen zeggen
dat de tijd van direct realisme, die na
den oorlog gekomen is. beter en rede
lijker is geworden dan de tijd was, dipn
hij beschrijft Maar hij heef! wel wil
len zeggen dat de onmiddellijkheid van
leven, die wij thans helijden. zich er
legen zou verzetten, een afgrijselijk
symbool als bij ons laat zien te stellen
voor onze dagen. Onmiddellijk is hij
gebleven ook in zijn stijl en zegging
Een enkele maal wordt die stijl, meer
dan dat in zijn vroegere werken het go
val was. gekleurd door exotische, maar
zeer treffende beeldspraak. En aan dit
vereischte van het expressionistisch
verhaal, dat de verhaalsdvnamiok hel
al te schematische der figuren aanvult
heeft hij op onvolprezen wijze voldaan.
Geen hoek met lange hoofdstukken,
maar met korte, intense milieu-beschrij
vingen, die als filmen zijn.
Ik ken mij voorstellen, dat het onder
werp velen zal afschrikken. Maar als
het verstandig gelezen wordt, houdt
het een vermaan en een loutering in
zich hevat Dc hel en verschrikking, die
in 1014 over F.uropa losbarstte, wordt
bijna een verlossing als ontplooiing
\nn een eindelijk eigen, wreede natuur
ontdekt hehbpnde mensebheid, die. in
de jaren dip aan den oorlog voorafgin
gen, acbter dp toegesloten luiken der
schijnheiligheid het sehoone leven
wurgde en verkneep En misschien
le\ort de lectuur van dit donkere boek
wel een bijdrage tot onze verzoening
met de eigen, veel gesmade periode
waarin wij hetgeen Bordewijk hier aan
de knak sfplt hebben lepreu verachten,
en tenminste op de basis van een er
kennen der werkelijkheid een nieuw
le\on kunnen beginnen.
P. H. RITTFB Jr.
gfc ---v
RUIM honderd en vijftig jaar gele
den zette een intelligente vrouw
van voornaam uiterlijk haar ele
gante voe-tjes voor het eerst op Zwit
scrschen bodem. Zij was niet jong
moer; oud was zij evenmin Zij had, te
oordcelen naar gravures, die er van
baar knap gpzirht bewaard zijn geble
ven, mooie heldere oogen en ceesfige
gelaatstrekken. Maar begeleidde een
nog niet volwassen, zoon. Zij hadden
een kijkje genomen in don Elzns, een
uitstapje gemaakt naar bet Zwarte
Woud. Nu was Zwitserland aan de
bceurt. Van dit reisje zou later een aar
dig klein boekje getuigen: Dagboek
een'er reis door Zwitserland, van de
schrijfster van Ro.salien's Brieven.
De eenigszins coquette annonymiteil
verbergt volstrekt niet den naam der
schrijfster. Zij zelve maakt er geen ge
lieim van, want op. de bladzijde, vol
gend op het titelblad, lezen wc, zwart
op wit:
Gewijd aan de beminde dochters
Maximiliane Brentano
en
Louise Möhn.
Dat wil dus zeggen, dat de reizigster,
die in 1781 naar Zwitserland komt.,
niemand anders is dan Sophie von
Laroche. de „lecrares van Duit.schland's
doehteren", de jeugdliefde van Chris-
ZIEKTE EN KOUDE
HET Siberisch schiereiland Kamt-
chatka tusschen de Zee van
nchotsk en de Bering zee is wel
een der koudste streken van de wereld
De gemiddelde temperatuur bedraagt
drie graden Celsius boven nul. maai
gedurende den langen winter, die min
stens 7 maand ui duurt, kan de tempo
ratuur over de twintig graden Celsius
onder nul da'en.
De dungezaaide hevolking leeft In
/.eer armoedige omstandigheden en
staat ovpt het algemeen op een zooi
laaa peil van beschaving. Vooral do
bewoners langs de kust van de Zee
van Oelior*k behooreri tot de ine"*t be
klagensvvaardigp schepselen der aarde
Zij leven hoofdzakelijk van visehvangst
en van de jacht op vossen en sabel
lieren
Dp enkele dorpen, die op afstanden
van twee tot acht mijlen verstrooid lig
gen. beslaan uit zeer armoedige hutten
lie van zeei primitief meubilair zijn
voorzien
In dp laatste jaren neemt dp hevol
king sieeds af omdat de meesie hpvvo
nors zijn aangeiast door geheime ziek
on door de Russen overgebracht.
Dp bekende Zvvcedsche natuuronder
zoeker Sten Rergman heeft eeTiieen
tijd onder de Kamtchadalen geleefd Hii
iieeft het gpheple sehipreiland door
kruist en van zijn hand is een boeien
Ie reisbeschrijving verschenen.
Hij zeet. dat alle Kam'ehadalen. man
oen. vrouwen en kinderen, lijden aan
svphilis en hij verhaalt ons van ge
liee|p gezinnen die hij stervende aan
•rof in de vervallen hutten
Vooral de westkust van Kamtrhatka
'evpri een erbarmelijk beeld van men
spheliike ellendp en toont op afschrik
wekkende wijze aan waartoe het leidt
vanneer een natuurvolk in aanraking
komt niet een bepaald snort vertegen
•vnnrdigerc der beschaving
De hesehavine schijnt hier wel heel
*lechte representanten gehad te heh
ben in bestuursambtenaren en handela
ren. die de armoedige bevolking bran
dewijn leerden drinken.
Bergman vertelt ergens in zijn boek.
lat Japanners. Chineezen en Russen er
nog sieerls op uit zijn om de dorpen
der Kamtchadalen in brandewijn te
verdrinken, waarop de zieke bewoners
thans boven alles prijs stellen
F.en oude stakker, die er troosteloos
vervallen en ellendig uitzag en als een
wrak in den hoek van de hut zat neer-
gedoken. keek vol verwachting naar
den reiziger, die op bezoek was. Tever
gppfs vvarhtte de oudp stakker op den
sterken drank die schier elke vreemde
ling meebrengt. Eindelijk sprak de
•nan „gij die jong zijt, dient te we
ien waf een oude man noodig heeft.
Zonder brandewijn kan ik niet leven"
Voor één fle*rh brandewijn leveren
Ie bewoners van Kamlchatka het kost
haarstc bont en «lachten zij gaarne ver
scbeidene rendieren Zij verlangen
schier geen ander betaalmiddel Ian
-teikp drank
De Kamtchadaal zal zich maanden
lang de grootste inspanning getroosten
en zal de grootste ellendp Pn koude
vprduren om enkele kostbare pelsen
van sabeldieren te bemachtigen.
Dan kpcrt hii vol vreugde naar huis
terne orn alles om te zetten in brande
wiin Na een roes van eenige weken
trekt hii er weer op uit om nieuwe
huit !p bemachtigen en strak* kpprt hij
terug terwijl ziin eenig verlangen is
om zirh dronken te drinken.
Wat vooral ontroert in de mededee
lineen van Bergman is het verhaal
van ziin hezoek on Kerstmis aan een
'vnmtrhadalendorp waar na de mor
gen godsdienstoefening de priester die
-elf een Knmtebndnal was een kruis
net zirh meedragende de verschillende
'uitten heznrlit om met een misdienaar
'Pvviide liederen lp zingen en gebeden
op 1p zegden Rii deze plechtigheid
verd in pIUp bul brandewijn gpdrnnken
•n na korten tiid buitelden de priester
•n zijn metgezel stomdronken in de
nepuvv. znorlaf .de middng fmdsdiensl
h ferine moest worden afgelast.
Het Kerstfeest ontaardde al spoedig
in één groot hachannnl, waaraan alle
bewoners van het armoedige dorp deel
namen. -
F.en toeht donrr de stervende dorpen
van Kamlchatka spreekt van het begin
tot bet eind van den verwoestenden in
vloed van den sterken drank.
G. v. R.
DE GEFOPTE GIERIGAARD
De beroemde schilder Hogarth werd
eens te Londen door een zeer rijken,
maar gierigen Lord ontboden, die de
zaal van zijn nieuw adellijk slot met een
historische schilderij wilde versieren
voorstellende den toeht der kinderen Is
raéls door de Roode Zee en hun ver
volging door Pliarao met diens leger. De
schilder eischle honderd guinjos en zei.
toen de Lord hem er twintig hond:
„Daar ik in groote geldverlegenheid zit
wil ik het werk voor dat geld aanne
men, doch ik verlang, dat mij het be
drag vooruit betaald wordt."
Dadelijk bekwam hij het geld en den
sleutel der zaaldeur, opdat hij den vol
genden ochtend zijn werk zou kunnen
'beginnen. Nauwelijks was de zon opge
gaan, of hij verscheen met een verver
die een grooten emmer steenroode verl
en een rensachtigcn kwast droeg Nog
voordat de edele Lord uil de veeren
was verrezen, was de achtprmnur van
de zaal in een bloedroode kleurstof ge
doopt.
I-Iogarth keek het werk na. riep topn
den lieer des huizes en voegde dezen,
toen hij de zaal binnentrad toe: „Het
ik klaar"
„Wat is klaar?" vroeg de gierigaard
verbaasd en riep. terwijl hij een blik op
den rooden muur sloeg: „Wat stelt dat
voor?" „De Roode Zee." antwoordde
Hogarth op den toon van iemand, die
met zijn werk zeer ingenomen is.
„De Roode Zee." stamelde de oude
Nabob, want hij begon onraad te ver
moeden.
„Maar waar is dan Pharao?" „Waai
zijn de ruiters?"
„Allemaal verdronken!"
„Maar waar ziin dan in vredesnaam
de Lindpren Israels9"
..Die", sprak de schilder met pen
vriendelijke buiging. ..die hebben geluk
kig den anderen oever bereikt."
toph Martin Wieland en de latere
hoogvereerde vriendin van Goethe.
Toen. als nu, en in <111 seizoen, werd
gereisd. Minder vlug minder gemak
kelijk Maar men wa« sterker, men
zag meer en men had meer lijd Het
reizen, destijds door particulieren on
dernomen. bad ook dikwijls meer ten
doel geestelijk contact te zoeken dan
natuurschoon te genieten Er werd
vaak gezocht naar gedachten wisseling
tusschen groote geesten. Sedert het
pistoolschot gevallen was. dat te Wetz-
lar den jongen Jerusalem (1) hel leven
koslle en Werther-Goelhe onsterfelijk
maakte, waren ternauwernood tien ia
ren voorbijgegaan De tranen werden
nog spoedig gestort in hel sentimen-
leeie Duitsrhland dier dagen Ook
Sophie von Laroche gebruikt haar zak
doekje gauw, vooral als zij denkt aan
baar pas gestorven vriendin Juli Bon
(lelie, de Rprner patricische, wier fijne
geest en moderne denkwijze een brug
bad geslagen tusschen Fransche en
Buitsche letterkunde en cultuur. Daar
om kan Sophie von Laroche schreien,
overvloedig traantjes storten, hetzij ze
zich bevindt in de bibliotheek van
Zürich. hetzij ze staat tpgenover de
sneeuwtoppen van het Berner Ober
land.
Maar. zóó vliet de tranenstroom niet.
dat He blik van de schrijfster er door
wordt verduisterd Zij merkt scherp op
en ziet met doordringenden blik. En al
is don ook. tot haar diepe smart bet
zou onnoodig geweest ziin. een zachtere
uitdrukking te r^'^uiken Lavator
de wijsgeer met -e gelantskennis.
juist uit Zürirl Hvl Pfaffers
vertrokken. zi| vim' •'ukkig eenige
vergoeding in het o- 'oip van den
"ehildcr en dichter Go or. van pro
fossor IJsteri, van ra-"lslieer Hirzol.
van professor Fuszli van de familie
fandolt. den zlidefabrikant Escher,
een kring van mannen van groote gees
lelijke ontwikkeling. En zij, Sophie
von Laroeho. vindt het volstrekt niet
naar. ondanks haar weemnedstranen.
dat zi| te Zürich zoo de aandacht trekt,
omdat men wist naar zij zelf ver
telt dat ihr Wielnnd's Muso einst
untpr riem Namen Doris das Lehrge-
dieht von der Natur und die morali-
sehen Briefe gewei ht batte", dat
„haar onder den naam Doris door de
Mtieze van Wieland het I.eerdicht van
de Natuur en de moraliseercnde Brie
ven waren opgedragen."
En nu zat zij te Zürich. waar Wie
land „Diofima" had bezongen, maar
haar wensch, deze „Diofima" tc loeren
kennen, bleef onvervuld.
Van Zürich gaat het over Lurern en
liet Vierwoudstedenmeer westwaarts
'm zit te Sursee als beroemde vreemde
linge aan bij een feestmaal ter eere
van don slag hij Sempnch (2). Zij is
de eenige vrouw aan tafel, zit tusschen
ppii Frnnschen generaal-majoor en een
Russischen luitenant-generaal, heiden
volgens haar ,,zwotsers". en amuseert
dril kostelijk.
Te Lousonne lang verblijf. Hier
vormt zich om haar een uitgelezen
kring. De dichter Mprcier. die loon al
een communistischen toekomstroman
had geschreven, spelend in het jaar
tweeduizend, vierhonderd en veertig de
uit Frankrijk verbannen ex Jezuïet
Rayual, de kunstverzamelaar Le Badé
en de Engelsche historicus Edward Gib
bon scharen zich om haar. Met Gibbon
moet zij liet echter, te oordeelen naar
haar dagboek, nog al eens aan den
stok gekregen hebben, omdat zij niet
goed de excentriciteiten verdracen kon
van de te Lausanne aanwezige Engel-
schen z.ooals h v. de hertog van Glo-
eester die in plaats van met een hond
altijd met een dik ram wandelde en
bezoeken bracht, waarbij het dier zirh
niet altijd fatsoenlijk gedroeg en met
zijn poolen en horens tapijten en men
hels bedierf, wat zijn meester alleramu
santst vond
En dan waren er. zij bet ook op
eenipen afstand, bet echtpaar Necker
hij als minister van I.odcwijk XVI. zij
als philanthrope bekend en hun be
roemde dochter, de schrijfster Madame
de Staël Over deze laatste lezen wij in
liet Dagboek
..Zij is wel is waar niet mooi maai
goed gebouwd en zeer levendig; zij
heeft een vluggen gang als van iemand
die graag danst. Ik zag deze erfgename
van lien mil linen en had niets te wen
schen dan dat zii de geestelijke ver
diensten harer ouders met hunne ver
diensten mocht verecnieen
Genéve Ferncv. Chamonix zijn liet
verdere doel van haar reis. In de eer
ste plaats bezoekt zii den tachligjari
gen pastellist Liotard die steed* in
rijke Turksche dracht gekleed is Vol
taire's genie wordt te Fernev geëerd
hii is in 1778 gestorven en zijn landhuis
wordt erg verwaarloosd „In zijn tuin
woekert veel onkruid, evenals in ziin
geschriften" zeel zii scherp maar niet
ten onrechte. Chamonix gpeft slechts
naluurpracht: hier wordt geen beroemd
beid nagejaagd geen wedstrijd in gepsl
gehouden slechts bewonderd Fn dan
vangt de terugreis aan over Genéve en
Bern naar Bazel In deze stad wórdt
kennis gemaakt met den beroemden
graveur Chrisfipnn Merhel: de fnmilip
^"arasin opent vonr de vreemdelinge
alle deuren der patricische huizen -
het zijn pr vele pn brengt baar in
aanraking met dp geneesmethode van
graaf Cngliostro van wien zii tol baat
groote verbazing boort d.at hii nooit
brieven nooit wissels nooit geld onf
va net en toch veel goed doet en veel
geld verteert En zii neemt het haast
een anderen geneesheer, den beroem-
JULIANAPLEIN 4
naast Apotheek Baan
In voorraad:
De Indische Hyglëo
Cczeemzall
Absoluut afdocode tegen
eczeem- en huidaandoeningen
Prijs per pot I I 20
GEEN WATER EN GEEN ZEEP
VOOR DE GEZICHTSHUID
Hebt tfij een vette huid? Dan ver
dient het aanbeveling deze na reini
ging met crème af te nemen met
t-9 „ier Hierdoor zuHcn ook de
meest verdekte vuile deeltjes verwij
derd worden: daarna het gezicht bet
ten met een samentrekkende lotion,
terwijl dan een slechts half vette
crAme aangebracht kan worden
Is Uw huid droog? Dan mag deze
in het geheel niet met water in aan
raking komen.
De te volgen behandelingsmethode
is dan:
Reinigingscrcme op het gc.zicht aan
brengen, afnemen met een speciale
lotion en daarna betten met een sa
mentrekkend pracparaat; is de huid
erg gevoelig, dan gebruike men bij
voorkeur gez.ichtsmelk.
Ter verdere verzorging voor den
nacht wordt een vitamine of hor-
moonhoudende crêmc in dc huid ge
masseerd.
HANDENVERZORGING.
Ook de verzorging der handen kan
het beste en doelmatigste gedurende
den nacht worden toegepast. Een
eerste vereischte is, dal de handen
grondig worden gewasschcn; men ge
bruike hiervoor warm. zacht gemaakt
water, waarna een zorgvuldig inerft-
men plaats heeft.
Zijn de handen ruw en rond of met
hel komende jaargetijde zelfs gebar
sten. dan moet gedurende den nacht
een dikke laag crème op de huid bl'i-
ven liggen. Men trekke dan over de
handen een paar heldere, schoonc.
poreuze handschoenen, die liefst een
paar nummers te groot zijn. Ook over
dag moet men telkens na het honden
wasschen (met lauw water) incrêmen.
Op deze wijze kunnen ook diepe spo
ren van zwaren huishoudelijken arbeid
biina zonder moeite cn met succes be
streden worden.
DIANA.
den Mesmcr. kwalijk, dat deze zich wel
en rijkelijk laat betalen. Menschen
met liefdadige, weldoende werkzaam
heden, moesten eeen contact met pjeld
hebben, denkt zij waarschijnlijk
Den 18en Augustus 1784 wordt Zwit
serland vaarwel gezecd. „schweten
Herzens". .net droefheid in het hart.
Gelukkig, de tranen en .ie fijne kanten
zakdoekjes waren op het juiste oogen
blik aanwezig.
Er is slechts één ding. dal in het
Dagboek bevreemdt. De schrijfster he-
roemt er zirh meermalen np. de naas
te bloedverwante van den grooten
dichter Wieland en een vriendin van
den „schntzbnren" den waardigen Ja-
cohi te ziin Klopstock en den edelen
graaf Stolberg persoonlijk te kennen.
Doch over den grootsten dichter van
Duitsrilland, over Goethe met wien zii
torli sedert langen tijd in vertrouwe
lijke briefwisseling stond is hii al haar
aanfeekeningen geen woord fp vinden
Vanwaar dit opvallend zwijgen? Is dit
misschien te verklaren uit geraaktheid
over het feit. dat donr een hekentenis
van Goethe bekend geworden was. n 1
dat hii voor de figuur van T ofte in liet
fwéPde deel van ziin Werf her Sophie
von T.arorhe's dochter Maximiliane tot
model had genomen?
Het is mogelijk. Moeders die letter
kondig ziin cn gaarne het gezelschap
van letterkundige mannen zoeken, kun
tien soms z.eer te onpas dochters heb
ben F.n moeders, die dochters hebben
kunnen soms z.eer te onnas in haar
omgang met groote geesten er aan
herinnerd worden dat do ieugd liet
onschatbare voorrecht heeff ieugd te
ziin. en tevens bespeuren dat baar
eigen leeftiir) m ervaring haar niet
steeds verhinderden jalouzie te epvoo
Ie n.
A. J. BOTHENIUS BROUWER
(l) Karei Wilhelm Jerusalem Duitsrb
wijsgeer, die zich in 1772 het leven be
nam ten gevolge van een ongelukkige
liefde voor de vrouw van een zijnet
vrienden Goethe werd er door gein
-mireerd om ziin Wert her te schrij
ven.
Waarin de Zwitsers ondei Winkel
•od de Oostenrijkers versloegen in
13S6.