OUD - PRESIDENT MASARYK IS HEENGEGAAN TATOENG BEZET DOOR JAPANNEEZEN Beminde figuur in zijn land Vlaggen halfstok in Praag Amerikaansche koopvaardij Het universeele reclamemiddel COURANTENRECLAME Dinsdag 14 September 1937 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 36e Jaargang No. 65 Staatsman en filosoof VOORSTEDEN VAN SJANGHAI WEER BESTOOKT KOLONISATIE OP MADAGASCAR Dit nummer bestaat uit 2 bladen BERICHT 7 uur 47 min. AMER SFOORTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amerstoort 1.95; per maand C.65; per PRIJS OER AOVERTENTIEN van 14 regels i 1.05 met inbegrip van een uew.,snumnv Week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15. TYf? "K* T? N'fï A elke regel meer f 0.25 Liefdadigheids-advertcntien voor de Binnenland iranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05 I #1 j JZ/L-vl r\ I i I T /K-q helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 Strijder voor onafhankelijkheid van Tsjecho-SIowakije T^vE president-bevrijder en stich- ■T-^ter der Tsjccho-Siowaaksche republiek, professor Thomas Gar- rigue Masaryk zoo wordt ons uit Praag geseind is vandaag te 3.29 uur in den ochtend op kasteel Lany overleden. Groote deernis heeft het bericht van het overlij den gewekt in geheel Tsjecho- SIowakije, daar Masaryk werd beschouwd als de vader des vader lands, die ondanks grooten tegen stand en moeilijkheden, welke bijna onoverkomelijk leken, t it het einde toe voor zijn ideaal bleef strijden. NIET alleen werd de hoogbejaarde Tsjecho-Slowaaksche staatsman, die thans het tijdelijke met het eeuwige heeft verwisseld, vereerd door zijn eigen volk, maar ook voor den vreem deling \yas Masaryk een figuur, naar wien de aandacht uitging. Hij was im mers niet alleen de strijder voor de Tsjecho-Slowaaksche onafhankelijkheid, zijn beteekenis lag ook in den zuiver cultureelen arbeid, dien hij verricht heeft door het opbouwen van de eigen Tsjechische beschaving. Thomas G. Masaryk, die 87 jaren oud is geworden, werd 7 Maart 1850 in een dorp in Zuid-Moravië geboren als zoon van arme ouders. Terwijl hij in de va derlijke lijn van Slowaaksoho origine was, was zijn moeder een Tsjechische, zoodat in hem het bloed stoomde van de beide stammen, die hij later tot één volk zou vereenigen. In zijn jeugd was Masaryk o.a. enkele jaren smid, maar in 1865 deed hij met goed gevolg het toelatings-examen voor [het gymnasium te Brno. Later bezocht hij het gymnasium en de universiteit BIJ DE FOTO'S Boven: Presi dent Masaryk in zijn bibliotheek, ten tijde, dat hij voor den tweeden keer tot staatspresident werd gekozen Midden: Herinnering aan het feit. dat het Tsjechische leger president Masaryk. den stichter van de Tsjecho- Slowaaksche republiek, zijn hartelijke gelukwenschen aanbiedt ter gelegen heid van diens SSsten verjaardag. Beneden: Masaryk. die een groot vriend van paarden was, op het punt een rit te ondernemen. 'te Weenen. In 1879 werd hij aan deze universiteit benoemd tot lector in de philosophie. Drie jaar later, toen de universiteit te Praag verdeeld werd in een Duitsch en een Tsjechisch gedeelte, werd hij hoogleeraar aan de Tsjechi sche universiteit. In deze periode pu bliceerde 'hij verschillende wetenschap pelijke werken, o.a. „Concrete logica" en „Het sociale vraagstuk". Als filosoof heeft Masaryk grooten invloed uitgeoefend op de Tsjechische wijsbegeerte en trouwens op de Tfje- chische gedachte in het algemeen. Hij wordt beschouwd als de stichter van de Tsjechische sociologische wetens.chap, 'daar hij als eerste in Bohemen de prac- iische problemen der sociologie 6yste* matisch en wetenschappelijk bestudeer de. Hij streefde er naar, dat de Tsje chische wetenschap werd gezuiverd van vooroordeelen en mythen en dat de zui vere waarheid naar voren werd ge bracht. Dit streven vond zijn hoogte punt in den strijd over zekere ma nuscripten, die moesten aantoonen, dat reeds in de middeleeuwen de bescha ving in Bohemen op een hoogen trap stond. In het door hem opgerichte cri- tische maandblad „Athenaeum" betoog de hij hartstochtelijk, dat deze ma nuscripten vervalscht waren en de fei ten hebben hem gelijk gegeven. Door zijn actie werden de Tsjechen bevrijd van de onware romantiek betreffende hun geschiedenis en waren zij in staat het werkelijke karakter van hun verle den te kennen IN 1891 werd Masaryk in het parle ment gekozen voor de Jong-Tsjechi- sohe partij, doch reeds twee jaar la ter trad hij weer af. Hij had intusschen tegenover zijn politieke tegenstanders het recht der Tsjechen op een eigen beschaving verdedigd. Hij had de over tuiging, dat het Tsjechische volk den plicht had de waarheid in de wereld beschouwingen te zoeken en nieuwe Tsjechische denkbeelden te vormen, die in overeenstemming waren met zijn humanitaire missie. Deze opvattingen hebben grooten invloed uitgeoefend op de beschaafde Tsjechische volksgroe pen. het land verliet, om zijn reizen naar Nederland en Italië te maken, was het zijn bedoeling daarna weer naar Oos tenrijk terug te keeren, doch op den terugweg werd hij ervan op de hoogte gesteld, dat de Oostenrijkschc politie hem wilde arresteeren en derhalve be sloot hij in den vreemde te blijven. Reeds in 1916 trachtten de Tsjechische krijgsgevangenen in Rusland een eigen legioen te vormen om aan de zijde van de Russische troepen tegen de Oosten rijkers te 6trijden, doch door verschil lende oorzaken slaagde men hierin niet. Pa6 na de revolutie in 1917 slaagde Masaryk er in met medewerking van Kerenski uit de Tsjechische en Slo waaksche krijgsgevangenen in Rusland het bekende Tsjechische legioen te vor men, dat 92.000 man telde. Eenigen tijd streed dit legioen aan het Russische front en niet zonder succes, doch de revolutie greep verder om zich heen. Kerenski viel en Lenin maakte zich meester van de macht. De bolsjewiki sloten vrede met de centrale mogendhe den en 't legio3n kon rijn taak hier niet verder vervullen. Masaryk sloot daarop met de bolsjewiki een overeenkomst, het legioen kon dwars door Siberië naar Wladiwostok marclieeren. Onder groote moeilijkheden werd deze tocht vol bracht, de plaatselijke sovjet-autoritei ten legden het legioen groote moeilijk heden in den weg en op vele plaatsen moest het zich gewapenderhand een doortocht verschaffen Van Wladiwostok Wat nu betreft zijn politieke opvat tingen, het standpunt van Masaryk ten opzichte van Oostenrijk-Hongarije ver schilde aanvankelijk niet veel van dat der meeste Tsjechische staatslieden. Hij verklaarde zelfs, dat „de Tsjechische natie Oostenrijk in haar eigen belang noodig had" maar we] eischte hij auto nomie en zelfbeschikkingsrecht voor zijn volk. Hoewel hij'als uiteindelijk doel van de Tsjechische politiek het recht van den Tsjechischen staat zag op politieke autonomie in het kader van de dub bele monarchie, drong Masaryk er bij zijn landgenooten op aan, dat zij de ver wezenlijking van hun aspiraties niet van een vvereld-catastrophe zouden ver wachten, maar rekening zouden hou den met het bestaan van Oostenrijk. In 1900 stichtten zijn volgelingen de Tsjechische volkspartij en ter gelegen heid daarvan verdedigde Masaryk de stelling, dat in de bestaande omstandig heden er geen kwestie kon zijn van het herstel der onafhankelijkheid van de Tsjechische landen in den zin, zooals die vroeger bestaan had, maar tegelij kertijd pleitte hij voor de cultureele en nationale onafhankelijkheid door de grootst mogelijke politieke autonomie. Pas na 1905 kwam er een verandering in de politieke opvattingen van den geleerden staatsman en deze verande ring werd bevorderd door zijn groeien- den tegenzin tegen de Oostenrijksche politiek. Hij veroordeelde resoluut de annexatie van Bosnië-Herzegowina iq 190S, vooral omdat zij plaats vond zon der de toestemming der volksvertegen woordigers uit de beide provincies. In het beruchte hoogverraadsproces te Zagreb in 1909, dat ten doel had de an nexatie te rechtvaardigen, waagde Ma saryk het een campagne tegen de re geering te beginnen en aan te toonen, dat de beschuldigingen gebaseerd wa ren op documenten, die door de Oos ten rijk-Hongaarsche legatie te Belgrado vervalscht waren. Dit proces en de ge- heele Balkan-politiek der dubbele monarchie waren oorzaak, dat hij zijn geloof in de mogelijkheid van een rechtvaardig Oostenrijk verloor. TOEN de groote oorlog uitbrak en de Tsjechen, ondanks de strenge censuur, ondubbelzinnig uiting ga ven aan hun tegenzin tegen de Habs- burgers, was het Masaryk, die met een klein aantal geestverwanten het verzet ging organiseeren. Hij begreep, dat de Tsjechische beweging weinig kans van slagen zou hebben, indien zij niet kon rekenen op de sympathie en de hulp der buitenlandsche mogendheden. Daar om begon hij een propaganda-reis door de verschillende landen, waarbij hij ook Nederland bezocht. In zijn werk „Het nieuwe Europa", zette hij de be ginselen der beweging uiteen. Toen hij in December 1914 hij was toen nog Oostenrijksch parlementslid— xverd het legioen naar Frankrijk ver voerd, waar het op enkele punten van het Westelijk front streed. Masaryk zelf begaf zich naar de Vereenigde Sta ten, waar hij de-regeering wist te over tuigen van het goed recht der Tsjechen. Met steun van de entente werd in October 1918 de Tsjecho-Slowaaksche republiek opgericht, waarvan de gren zen werden vastgelegd bij de verdragen van Versailles, Saint Germain en Tria non. Eenige dagen na de onafhanke lijkheidsverklaring van Tsjecho-SIowa kije op 14 November 1918 werd Masa ryk door de wetgevende vergadering tot president der republiek gekozen. In deze functie is hij voortgegaan met de behartiging der belangen van zijn land met alle krachten. En welk een groote plaats hij innam in de harten zijner landgenooten, bleek wel uit het feit, dat hij, in afwijking van de be palingen van de grondwet, in 1920 werd herkozen Hetzelfde herhaalde zich in 1927 en 1934. Deze laatste her kiezing van Masaryk was een nieuw en buitengewoon welsprekend bewijs, dat de groote meerderheid van het Tsjecho-Slowaaksche volk vastbesloten was trouw te blijven aan den geest van Masaryk's moreel en politiek program ma. Het was in 1935, dat Benesj Masa ryk, den stichter en eersten president der Tsjecho-Slowaaksche republiek, op volgde. Een groot leed heeft Tsjecho- SIowakije getroffen door Masaryk's verscheiden Geheel een natie in rouw OMTRENT het overlijden van professor Masaryk wordt na der uit Praag gemeld, dat ondanks het vroege ochtenduur een groote menigte wachtte bij de residentie van den president. Mannen en vrouwen vroegen bezorgd aan de genen, die uit het kasteel kwamen, naar den toestand van den patiënt, totdat de vlag langzaam halfstok werd geheschen en allen begrepen welk leed Tsjecho-SIowakije had getroffen. Vrouwen, zoowel als mannen, barstten in snikken uit en kniel- len.De geheele bevolking heeft het gevoel niet alleen den „president- bevrijder", niet alleen „den vader van het volk" te hebben verloren, doch één der meest verheven geesten van dezen tijd. Om zes uur vanochtend begon de radio van Praag reeds haar uitzendina met het ten gehoore brengen van treur muziek, waarna in het Tsjechisch, Ru., siseh, Duitsch en Hongaarsch werd medegedeeld, dat „de eerste president der republiek Tsjecho-SIowakije, de pre sident-be vrijder Thomas Garrigue Masa ryk om 3 uur 29 op den leeftijd van 87 jaren, zes maanden en zeven dagen den laatsten adem heeft uitgeblazen". Reeds spoedig na het hekend worden van het verscheiden van den staatsman verschenen de eerste rouwomfloerste vlaggen. Om 4 uur 40 werd een bulletin uitge geven, waarin kennis werd gegeven van het 6lerven. De familieleden van Ma6a ryk en president Benesj legden de hand ten afscheid op het voorhoofd van den overledene. Voor Tsjecho-SIowakije is de na' tionale rouw afgekondigd. Bij de-» creet is bepaald, dat alle vlaggen halfstok, rouwomflocrst, moeten worden uitgehangen tot acht uur 's avonds van den dag der begra fenis. In de rouwkamer staat een eere-wacht in Fransche militaire uniformen: het zijn leden van het Tsjechische legioen* die in den wereldoorlog in Champagne (Frankrijk) aan de zijde der geallieer den hebben meegestreden. De muren der rouwkamer zijn volko men kaal, zonder afbeeldingen, schilde rijen of andere wandversiering. Op do nachttafel branden drie kaarsen. MASARYK-HERDENKING Morgenavond zal de V.A.R.A. van 22.30 tot 23 uur een Masaryk-herden- king uitzenden. Z. Exc. Krno, de gezant van Tsjecho Slowakije, zal de herdenkingsrede uit spreken, terwijl mr. J. H. van Peursum een kort resumé in het Nederlandsch zal houden. De toestand van minister van Boei jen 's-GRAVEXHAGE, 14 Sep-ember. De toestand van minister van binnen- landsche zaken "blijft gunrtig. De pa tiënt begint zich te horstellen Je gevolgen der operatie. CENTRALE FILMKEURING In Augustus heeft de centrale com missie voor de filmkeuring gekeurd 133 films, lengte 77228 M. Daarvan werden toegelaten voor alle leeftijden 111 films, boven 14 jaar 8 films, boven 18 jaar 13 films. Niet toegelaten voor openbare vertoo- ning werd een film, voor deze film in gewijzigde samenstelling heeft belang hebbende opnieuw keuring aange vraagd. Een Japansch hospitaalschip getroffen Fort Hoemen vernietigd PEIPING. 14 Sept. (Havas). Volgens officieuze mededcelingen uit Japansche bron zouden de Japansche troepen Ta toeng (Noord-Sfansi). gelegen aan de lijn Peiping—Soeiyoean. hebben bezet. Den geheelen dag heeft de Japansche luchtmacht gisteren bommen van zwaar kaliber geworpen op de voorsteden van Sjanghai. Dc Japansche luchtmacht heeft den rech teroever van de Wangpoe gebombardeerd en vervolgens ook Tsfapcl onder vuur ge nomen. Aan de Wangpoe ontstond in twee Chinceschc fabrieken brand. Het Japansche telcgraafagcntschap Do mei meldt, dat Cliineesche vliegtuigen het Japansche hospitaalschip Asahl Maroe in Me nabijheid van Woesoeng hebben gebom bardeerd. Het schip is zwaar beschadigd. Menschcnlcvens zijn echter niet te betreu ren. Tot dusverre zijn Japansche hospi- taaischepen reeds voor de derde maal door de Cliineesche luchtstrijdkrachten, resp. door het Chinceschc geschut, gebom bardeerd. De Japansche autoriteiten deelen mede, dat zij de Chineesche gemeente lijke gebouwen te Kiangwan hebben be zet. De Britsche en Fransche militaire autoriteiten te Sjanghai zouden volgens Domei besloten hebben tot gezamenlijk optreden met wapengeweld tegen Chi neesche troepen, die zouden trachten de Fransche en de oude Britsche nederzet ting binnen te dringen. Intusschen zou de Nanking-regeering bevel gegeven hebben, dat de Chineesche troepen zich ontwapenen, voordat zij de Fransche en de oude Britsche concessie binnengaan. Gistermiddag zijn Japansche vliegtui gen boven de Tsjoekiang (do Kanton- rivier) verschenen. Zij bon^bardeerden het bekende fort Hoemen, dat volkomen vernield werd. De staat van beleg in de buitenland sche concessies van Tientsin is opge heven. Do Japansche staf deelt, mede, dat er binnen de muren van Peiping geen soldaten van het 29ste leger meer zijn. De Japanneezen in Sjansi Een Japansch detachement uit Weihsing in Tsjahar is over de grens van Sjansi getrokken en heeft Kwang- ling bezet. De communistische troepen van generaal Sjoe Teh zijn Sjansi ook reeds binnengetrokken en hebben stel lingen bezet langs een front van Ta- toeng tot Tanjoean. Japans binnenïandsche toestand moeilijk In een artikel over den binnenland- schen toestand in Japan schrijft de Prawda: De Japansche militairen maken moei lijke tijden door. De aanvang der vijan delijkheden in China werd reeds geken merkt door vele moeilijkheden, zoowel aan het front als in het achterland. De Japansche militaristen, die de burgers uitgenoodigd hebben hen te volgen mei de beloften van een spoedige overwin ning en zekere winsten, hebben Japan in een langdurigen oorlog gestort. I)e mislukking van het strategische plan der Japansche generaals, die rekenden op een snelle capitulatie van China, noodzaakt Japan steeds grooter militaire uitgaven te doen. Volgens berekeningen van de Duit- sche fascistische pers, die niet zonder ongerustheid de moeilijkheden van den bondgenoot waarneemt, geeft Japan da- NASPORINGEN NAAR LEWANEWSKI Mattern geeft zijn pogingen op WASHINGTON, 14 Sept. (Havas). De Amerikaansche vlieger Mattern heeft afgezien van verdere pogingen om den verdwenen Sovjet-Russi- schen vlieger Lewanewski op te sporen. gelijks van 20 tot 25 millioen yen uit voor den strijd in China en tegen het einde van een jaar militairo operaties zouden deze uitgaven hij benadering stijgen tot het vier- of vijfvoudige. Vol gens do Japansche bladen zal de gchcelo Japansche begrooting hot volgend jaar stijgen tot vijf milliard yen, waarvan drie milliard zal weggaan voor militaire uitgaven. Een dusdanig voorultz>ht wekt klachten in dc breedste bourgeois- kringen. Reeds nu is het duidelijk, dat de oorlog in China den reeds gespannen cconomischen toestand van Japan ten zeerste verergert. Een aantal textielfa brieken is bankroet gegaan. De koersen der Japansche obligaties zijn to Londen met 15 pet. gedaald. De uitgebreide aan- koopen van oorlogsmateriaal in het bui tenland hebben geleid tot een rampspoe dige wegvlociing van goud. Iedere week, dat do oorlog langer duurt, maakt de ongerustheid in de heerschcnde kringen in Japan grooter. WASHINGTON, 14 Sept. (D.N.B.) De voorzitter van de federale scheepvaart commissie, Kennedy heeft verklaard, dat het program der federale regeering, hetwelk beoogt de Amerikaansche koop vaardij door den aanbouw van 300 tot 350 nieuwe schepen in staat te stellen met de handelsvloten van andere lan den te concurreeren, gevaar loopt te mislukken door de financieel© onmacht der reeders, welke hen niet in staat stelt hun aandeel in het bouwprogram ma bij te dragen. Kennedy 6teldo vast, dat do regee ring de schepen niet zelf wil laten bou wen. In weerwil van de aangeboden gunstige regeerings-subsidies zijn de scheepvaartmaatschappijen blijkbaar niet in staat of bereid het risico van het bouwen van nieuwe schepen te aan vaarden. Als oorzaak hiervan wordt o.a. genoemd de voortdurende stakingen.de bepaling, dat de salarissen bii de maat schappijen met regeeringssubsidie niet meer dan 25.000 dollar per jaar mogen bedragen en de bepaling, dat de vracht schepen minstens achttien knoop moe ten kunnen loopen, terwijl hun dek zoo versterkt moet zijn, dat zij in tijd van oorlog geschut kunnen meevoeren. WARSCHAU, 14 Sept. (P.A.T.). Te Warschau is de Poolsche studiecom missie teruggekeerd, die gedurende en kele maanden de kolonisaticmogelijk- heden op het eiland Madagascar heeft bestudeerd. De directeur van het Jood- sche emigratiebureau, Leon Alter, heeft aan de werkzaamheden der commissie deel genomen. De commissie werd voor gezeten door kolonel Lepcckl. die zit ting heeft in het minister-presidium. Op den terugweg van Madagascar heeft de commissie te Parijs beraadslaagd met den Poolschen ambassadeur al daar, Lukasiewiscz, waarna Lepecki ontvangen werd door minister Beck, die toen te Parijs vertoefde. ZIJ, die zich met ingang van 1 October a.s. op geven als kwartaalabonné, ontvangen de tot dien da tum verschijnende num mers gratis. Weerver wachting Medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt. Zwakke tot matige W. tot Z. wind. zwaar bewolkt tot betrok ken, tijdelijk regen, aanvanke lijk iets kouder.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1937 | | pagina 1