RIO DE JANEIRO'S
NIEUWE KOERS
Japan niet
Couranten-reclame
DE EEMLANDEU
naar Brussel
JAPANNERS BEZETTEN
NANTSIANG
MIJNRAMP
in Japan
UIT DE KERK
GEWEERD
Nobelprijzen
toegekend
Voor Bleyle Kleeding
Vrijdag 12 November 1937
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
36 e Jaargang No. 116
AMERIKAAN SCHE
belangstelling
FELLE TAIFOEN
TEISTERT
LUZON
LAATST VERZET
VAN NANTAU
„OOSTENRIJK EEN
VRIJE STAAT"
LUIDSPREKERS IN
BRUSSEL
Dit nummer bestaat
uit 3 bladen
4 uur 41 min.
Nieuwe aanslagen in
Palestina
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
- week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advcrtenliën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertenticn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Men koestert te Washington
de hoop. dat het democra
tische systeem ondanks
alles zal worden
gehandhaafd
Nieuwe Braziliaansche
bankwet
WASHINGTON, 12 Novem
ber (Havas). Zuid-Amerikaan-
sche diplomatieke kringen zijn
van meening, dat de eventueele
losmaking van Rio uit de invloed
sfeer van de Vereenigde Staten de
noodlottigste gevolgen zal hebben
voor het oeconomische bestaan
van Brazilië.
De aanzienlijke voordeelen, welke
Brazilië trekt uit het ruilverkeer Diet
Noord-Amerika. brengen deze kringen
op de gedachte, dat Vargas zich niet
licht in nauwe samenwerking zal bege
ven met de totalitaire staten, indien de
ze samenwerking de belangen van de
[Vereenigde Staten en Brazilië zou be
dreigen.
De gebeurtenissen in Brazilië zullen
haar directe reactie hebben op het con
gres: de Senaatscommissie van buiten-
landsche zaken, welke thans het Brazi
liaansche verzoek aangaande de huur
van oorlogsschepen bestudeert, zal niet
nalaten rekening te houden met de tot
6tand gekomen wijziging in de politieke
oriënteering.
Politieke kringen zijn van meening,
dat alle senatoren zich zullen voegen
naar de meening van Borah, die ver
klaard heeft vijandig te staan tegenover
ieder 6ysteem. dat in strijd is met alle
beginselen, waarop de republikeinsche
regeering berust.
Hier wordt aan toegevoegd, dat de
financieele overeenkomst van Juli j.l„
waarbij machtiging werd verleend Bra
zilië 50 millioen dollars goud te verkoo-
pen, opnieuw ter sprake zou kunnen
komen door de dreiging van Brazilië
met een schuldmoratorium, dat zwaar
zou drukken op de Amerikaansche be
leggingen in Brazilië.
De Washington Star schrijft, dat
voor den eersten keer het fascisme
zijn gehate loten plant op Ameri-
kaanschen bodem, Brazilië is ean be
wijs, dat het nazi-fascisme eindelijk
zijn voelhorens over den Atlan-
tischen Oceaan heeft uitgestrekt
en geen land is meer geroepen zich
hiertegen te verzetten dan de ont
werper van de Monroe-leer.
De Braziliaansche ambassade te Lon
den heeft verklaard, dat de nieuwe
grondwet voorziet in het vergrooten van
de macht van den president der repu
bliek, met het handhaven van het de
mocratische systeem en de autonomie
van de staten. De Braziliaansche regee
ring zal alle rechten van buitenlanders
en hun eigendom eerbiedigen.
Artikel 145 van de nieuwe Braziliaan
sche grondwet verbiedt aan banken en
verzekeringsmaatschappijenwaarvan
de aandeelhouders geen Brazilianen
zijn. in Brazilië te arbeiden. De firma s,
welke op het oogenblik in Brazilië wer
ken. krijgen een bepaalden termijn om
haar zaak in overeenstemming te bren
gen met deze wet.
Slechts enkele ministers
vervangen
De Braziliaansche minister van bui-
tenlandsche zaken heeft de leden van
het diplomatieke corps ontvangen ei.
hen op de hoogte gebracht van de poli
tieke verandering in het land.
De berichten, die uit de staten zijn
binnengekomen, toonen aan. dat de at
kondiging van de nieuwe grondwet
overal met voldoening is ontvangen De
gouverneur van Sao Paulo heeft een
telegram aan Vargas gezonden, waarin
hij uiting geeft aan zijn algeheele soli
dariteit.
Men gelooft, dat in het nieuwe kabi
net slechts drie ministers vervangen
zullen zijn.
De New York Times herinnert aan ae
voorspellingen van 6ommige waarne
mers. dat verscheidene Zuid-Amerikaan-
sche 6taten met onstabiele democrati
sche regeeringen geen weerstand zouden
kunnen bieden aan den druk van het
fascisme, dat op het continent ruime
grondstoffenvoorraden ziet. Het blad
geeft als zijn meening te kennen, dat
het nog te vroeg is om te kunnen beoor-
deelen, of het fascisme op het Ameri
kaansche continent vasten voet heeft
gekregen, dan wel of het nieuwe regime
eenvoudig moet worden beschouwd als
een dictatuur volgens het in Zuid-
Amerika gangbare model.
Tientallen personen om het
leven gekomen
Schade aangericht van
vele millioenen
MANILA, 12 Nov. (Havas). Het
eiland Luzon is gisteren door een
hevigen taifoen geteisterd. Een groot
deel van Manila is overstroomd.
Verscheidene visschersschepen zijn
vergaan.
Voorzoover thans reeds bekend is,
zijn 38 menschen om het leven geko
men, terwijl meer dan 50.000 men
schen dakloos zijn. Men vreest, dat
het aantal dooden nog veel hooger
is. Nauwkeurige bijzonderheden zijn
nog niet te verkrijgen, daar alle
verbindingen geheel verbroken zijn.
De schade wordt op verscheidene
millioenen pesos geraamd.
Definitieve beslissing van
Tokio thans gevallen
TOKIO, 12 Nov. (Reuter). In het Ja-
pansche antwoord aan Brussel slaat
Japan de uitnoodiging tot deelne
ming aan de Zuidzee-conferentie af.
Het antwoord zal. nadat het de
keizerlijke goedkeuring heeft ver
kregen, aan den Belgischen ambas
sadeur te Tokio worden overhan
digd en tevens aan den Japanschen
ambassadeur te Brussel worden ge
seind.
De Japansche regeering houdt vast
aan de opvatting, dat haar huidige ac
tie er een van zelfverdediging is en
Japan is opgedrongen door de tarting
van China, zoodat zij huiten het terrein
van het negenmogendhedenverdrag
ligt en er geen plaats is voor eenigerlei
bespreking over de vraag der verdrags-
loepassing. Het is zeker onmogelijk voor
de keizerlijke regeering een uitnoodi
ging te aanvaarden tot deelneming aan
een conferentie, die bijeengeroepen is in
overeenstemming met de bepalingen
van het negenmogendhedenverdrag, na
dat Japan er van beschuldigd is de be
palingen va ndit verdrag te hebben ge
schonden. De keizerlijke regeering is er
vast van overtuigd, dat een poging om
onderhandelingen te voeren binnen het
kader van een collectief orgaan, zooals
de huidige conferentie, slechts de volks
gevoelens in beide landen in beroering
zal brengen en een bevredigende oplos
sing zal belemmeren.
ROENTGEN-DESKUNDIGE
OVERLEDEN
SALEM (Massachusetts), 12 Nov.
Op 56-jarigen leeftijd is hier overleden
Frank Balch, de uitvinder van het
„Balch-Roentgenscherm". Deze uitvin
ding van Balch, welke dateert van 1916,
heeft den tijd voor een fotografische op
name met X-stralen gebracht van 20
Seconden op 1/5 deel van een seconde.
Chineesch bataljon houdt
nog steeds stand
Groote Japansche buit in
Noord-China
SJANGHAI. 12 November (Reuter).
De Japanneezen verklaren, dat zij heden
morgen van Nantsiang bezit hebben geno
men.
Een Japansche kanonneerboot en veldka
nonnen. die te Poetoeng zijn opgesteld, bom
bardeeren het aan de rivier gelegen gedeel
te van Nantau. waar zich nog steeds ecnige
machinegeweerpostcn in actie bevinden.
Nader seint Havas uit Sjanghai, dat een
Chineesch bataljon, hetwelk weigert Nan
tau te verlaten, zich heeft verschanst in
het aan de kade gelegen gebouw der Chi-
neesche scheepvaartdouane.
In officieuze Chineesche kringen ontkent
men. dat Nantsiang door de Japanneezen
is bezet.
Van Japansche zijde wordt medege
deeld. dat Poetoeng geheel van Chinee
sche soldaten i6 gezuiverd.
De autoriteiten van de Fransche con
cessie te Sjanghai hebben verklaard,
dat ongeveer tienduizend Chineezen,
gendarmen en vrijwilligers, gisteren in
de concessie zijn geïnterneerd-
In de provincie Sjansi hebben vol
gens het D-N-B. de japanneezen Tsjih-
sien en Pingyao, ten Z.W. van Tai-
joean, bezet.
Het Japansche ministerie van norlou
heeft medegedeeld, dat de Japansche
troepen in Noord-China tusschen 15
Augustus en 10 October 4296 geweren
hebben buit gemaakt op de Chineezen,
verder 40 zware mitrailleurs, 22 stuk
ken veldgeschut, drie houwitsers, ruim
een millioen houders met patronen,
14.540 banden mitrailleurpatronen, 1144
bajonetten, 46 lichte mitrailleurs. 373
Chineesche zwaarden. 16 loopgraafmor-
lieren. 7000 houders met dumdum-pa-
♦ronen, 178 revolvers en 32.438 houders
met revolver-munitie.
Oprichting van keizerlijk
hoofdkwartier
Ingevolge China's verklaring, dat het
de vijandelijkheden tegen Japan voort
zal zetten, heeft de Japansche regee-
;ing besloten waarschijnhik de volgen
de Week een keizerlijk hoofdkwartier
op te richten, welk lichaam tot taak
heeft de militaire verrichtingen tegen
China op doeltreffende wijze te leiden.
Het staat onder rechtstreeksche con
trole van den keizer en beoogt een
nauwe samenwerking tusschen het op
treden van leger en vloot. Dit hoofd
kwartier zal gevormd worden door de
leiders der generale staven van leger
en vloot- Het heeft volgens Domei niets
te maken met een eventueele hervor
ming van het ministerie.
Chineesche spionnen
gearresteerd
Naar pas nu bekend wordt, aldus
Domei, zijn 1 November j-1- door de
politie van Moekden dertig Chineesche
soldaten gearresteerd, die vermomd
naar Mandsjoekwo waren gekomen om
te spionneeren en om sabotage te ple
gen, o.a. door treinen tot ontsporing
te brengen.
Japans optreden kan
leiden tot protest der
mogendheden
In bevoegde kringen te Washing
ton uitte men gisteravond de mee
ning. dat van de regeering der Ver
eenigde Staten venvacht kan wor
den, dat zij zich met de andere mo
gendheden zal vereenigen om een
krachtig protest te laten hooren,
zoodra de Japanneezen zouden
trachten hun invloed te doen gelden
op de internationale nederzetting
van Sjanghai.
Hoewel het departement van buiten-
landsche zaken, wegens het ontbreken
van officieele berichten, weigerde com
mentaar te leveren, zou men zich in
regeeringskringen verrast getoond heb
ben over de bedreigingen van generaal
Matsoei. den commandant der Japan
sche troepen in Sjanghai, die ver
klaard heeft „stappen te zullen onder
nemen", indien de vertegenwoordiger?
der buitenlandsehe regeeringen en de
bestuursraad van de internationale
concessie in gebreke hieven om met de
Tapannpezen bij de bezetting van
Sjanghai 6amen te werken
Dp waarnemende minister van huiten
landsche zaken. Welles, weigerde zich
hierover uit te laten, zoolang hij nog
geen officieele berichten ontvangen had
maar zeide. dat het departement tot
dusverre geen klachten gekregen had
over gebrek aan samenwerking, zooals
generaal Matsoei suggereerde.
In regeeringskringen hechtte men
groote beteekenis aan de persberich
ten uit Londen, waarin gemeld
werd. dat. indien de Japanneezpn
de internationale concessie zouden
aanvallen, de Britsche soldaten zon
der dralen het vuur zouden openen
Ook hierop onthield men zich aan
het Amerikaansche departement
echter van commentaar.
KONINGIN-MOEDER
VAN ROEMENIE
Geneesheeren schrijven haar
een maand volkomen
rust voor
BOEKAREST, 12 Nov. (Reuter). Na
een consult hebben de geneesheeren
KONINGIN-WEDUWE MARIA
VAN ROEMENIE
besloten Koningin Maria van Roemenië
een maand volledige ru6t voor te schrij
ven. In dezen tijd mag zii geen bezoek
ontvangen. Hiermede moet een herha
ling van de jongste crisis vermeden
worden. O.a. heeft Koning Carol haar
bezocht.
Honderden omgekomen
arbeiders reeds
geborgen
TOKIO. 12 Nov. (D.N.B.).
In een kopermijn nabij Kaizoema,
in de provincie Nagano, zijn hon
derden mijnwerkers door een
aardverschuiving ingesloten.
Reeds is het stoffelijk overschot
van meer dan 500 mijnwerkers
geborgen.
Duitsche bemoeizucht
ontmoet verzet
Het te Weenen verschijnende Welt-
blatt schrijft in een klaarblijkelijk geïn
spireerd artikel, dat Oostenrijk nie-
mands vazal, maar een vrije en onaf
hankelijke staat is. Een recenten aan
val op de Oostenrijksche onafhankelijk
heid door de Politisch-diplomatische
Korresponderiz noemt het Weltblatt een
onduldbare en ernstige inmenging, die
niet krachtig genoeg kan worden afge
slagen en die bovendien in strijd is
met de belofte van niet-inmenging, ver
kregen hij de overeenkomst met Duitsch-
land van Juli 1936. „De legitimisten in
een concentratiekamp en de pangerma-
nisten op den Ballplatz". dat is de kern
van den raad, dien men ons geeft
aldus het Weltblatt. Niemand kan van
de Oostenrijksche regeering verwach
ten, dat zij haar trouwe vaderlanders
als staatvijanden behandelt. Als de
Korrespondenz verwacht, dat wij haar
aanwijzingen als bevelen aanvaarden,
zal dat een grove schending van het
grondbeginsel van de overeenkomst van
1936 zij'n. Het spreekt van zelf. dat nie
mand in Oostenrijk er aan denkt derge
lijke, onredeliike eischen in te willigen
Verantwoordelijke menschen in Duitsch-
land hebben vaak verklaard, dat de
overeenkomst van Juli 1936 heeft bij
gedragen lot een internationale ont
spanning Dit schijnt de Korrespondenz
te hebben vergeten, aldus het Weltblatt.
Naar aanleiding van de „Vermaning",
die de* Deutsche diplomatisch-politische
Korrespondenz tot Oostenrijk heeft ge
richt, schrijft de half-officieuze Reiphs-
post. die het opneemt voor de legiti
misten:
Er kan geen sprake ziin van behande
ling op denzelfden voet van de pan-
germaanscbe oppositie en de meest
ijverige verdedigers van de Oostenrijk
sche onafhankelijkheid De Neue Freie
Presse merkt op:
Oostenrijk heeft geen lessen van een
knorrigen schoolmeester noodig. Het
Rerlijnsche artikel is een voorbeeld van
hetgeen men niet moet doen. wanneer
men het verzoeningsverdrag wil ont
wikkelen en vrucht doen afwerpen.
Verder heeft gisteren de minister van
onderwijs Pernter tiidens een biieen
komst van het vaderlandsche front in
direct op de uitlatingen van Berlijn ge
antwoord door te zeggen: „Oostenrijk
en het germanisme ziin onafscheidelijke
begrippen, voorzoover germanisme en
christendom zelf nauw verbonden blij
ven."
Uitgebreide versterkingsinstal
latie op de negen-mogend-
hedenconferentie
Om aan de ruimtebezwaren en de
acoutische moeilijkheden in het Paleis
der Academiën te Brussel tegemoet te
komen, werd aan Philips opdracht ge
geven tijdens de negen-mogendheden-
conferentie een uitgebreide versterker-
installatie aan te brengen. Voor dit doel
werden niet minder dan tien luidspre
kers in de vergaderzaal gemonteerd en
wel zoo. dat zij door hun plaats en
kleur met de omgeving harmonieeren.
Vijf microfoonleidingen met voor
versterker, aangesloten op een mengta-
fel, bieden tal van mogelijkheden.
Drie vaste microfoons staan den presi
dent ter beschikking, terwijl twee ver
plaatsbare microfoons voor de vertalers
en eventueel sprekers beschikbaar ziin.
De bediening van deze microfoons ge
schiedt van een speciale contróletafel
af, waar de verschillende verbindingen
tezamen komen.
Bijzondere voorzorgsmaatregelen wer
den genomen om terugwerking van de
luidsprekers op de microfoons, zelfs
indien hun onderlinge afstand even
tueel zeer gering is, te voorkomen.
Storende bijgeluiden door gebruik van
verscheidene microfoons tegelijk wor
den vermeden door een afzonderlijke
regeling aan de mengtafel. Tijdens de
gehouden bijeenkomsten heeft deze
installatie reeds goede diensten bewe
zen.
Haworth en Karrer ontvangen
dien voor scheikunde
STOCKHOLM, 12 November (Havas).
De Nobelprijs voor scheikunde is
toegekend aan professor dr. W. N.
Haworth en professor dr. Paul Karrer.
Paul Karrer, doctor honoris causa in
de medicijnen en in de pharmacie, werd
in 1889 geboren. Sedert 1919 is hij hoog
leeraar in de scheikunde aan de uni
versiteit van Zurich. Van zijn hand
verschenen verschillende publicaties,
o.m. Einführing in die Chemie dei-
polymeren Kohlenhydrate (1925), een
leerboek der organische chemie (1930),
tal van publicaties over vitaminen,
Pflanzenfarbstoffe und Naturprodukte.
Walter Norman Haworth werd in
1883 geboren. Hij studeerde scheikunde
aan de universiteiten van Manchester
en Goettingen. O.a. was hij leeraar in
de organische chemie op Armstrong
College (New-Castle-on-Tyne) en proc
tor aan de universiteit van Durham. Se
dert 1925 is hij hoogleeraar in de schei
kunde en directeur van de afdeeling
scheikunde der universiteit van Bir
mingham. Sedert 1931 is hij lid van het
bestuur der Royal Society. Hij is mede
werker aan The journal of the chemi
cal society. Van zijn hand verschenen
vele artikelen over de samenstelling
van carhohydraten. Hij is schrijver van
Constitution of 6ugars.
De nobelprijs voor naturkunde is ten
deel gevallen aan den New-Yorkschen
hoogleeraar Climbton Joseph Davidson
en den Londenschen professor George
Pagel Thomson voor hun ontdekking op
het gebied der interferenties hij de uit
straling der kristallen door electronen.
RUIM 610 KILOMETER
PER UUR
Record voor landvliegtuigen
verbeterd
BERLIJN, 12 Nov. (D.N.B.). De
chef-piloot van de Bavrische Flugzeug
werke, dr. Wurster, heeft gisteren met
een Messer-Schmitt-vliegtuig, in aan
wezigheid van de commissie van de in
ternationale luchtvaartfederatie, het
snelheidsrecord voor landvliegtuigen
verbeterd. Hij behaalde een snelheid
van 610.21 kilometer per uur. Dit record
stond tot nu toe op naam van den
Amerikaan Hoghes met 567.115 kilome
ter per uur.
Het absolute wereld-snelheidsrecord
staat op naam van den Italiaan Agello
die met een watervliegtuig een gemid
delde van 708 kilometer per uur heeft
bereikt.
EEN WOLHANDKRAB GEVANGEN
PIJNACKER. Donderdagmorgen ving
de heer J- van Leeuwen in zijn fuik
een wolhandkrah. Het gevaarlijk beest
werd ter ecretarie gedeponeerd. Het
werd gevangen in de veilingvaart en
•iad aanzienlijke schade aan de fuik
toegebracht.
op andere pagina's
STADSMhUWS
Opening Bondsgebouw aan de Konin-
ginnelaan;
(Tweede Blad, pag. 1)
Speelautom&tenkwestie voor het kan
tongerécht.
(Tweede Blad, pag. 1)
1 minuut stilte bii de Spoorwegen.
(Tweede Blad, pag. 1)
50 jarig bestaan Eben Haëzer.
(Tweede Blad, pag. 1)
SPORT
16e partij EuweAljechin afgebroken.
(Tweédé Blad, pag. 2).
W eerverwachting
Medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt.
Meest matige N.-W. wind. zwaar
bewolkt met tijdelijke opklarin
gen, waarschijnlijk regen- of
hagelbuien, iets kouder.
Geestelijke van de Anglikaansche
kerk te Parijs contra den
hertog van Windsor
PARIJS, 12 Nov. (Havas). De gees
telijke van de Anglikaansche kerk te
Parijs had den wensch te kennen ge
geven, dat de hertog van Windsor niet
aanwezig zou zijn bii den dienst ter
herdenking van den wapenstilstand in
de kerk van Sint George te Parijs. De
hertog heeft dientengevolge de plechtig
heid, welke gisterochtend in tegenwoor
digheid van het personeel van de Brit
sche ambassade, Britsche oud-strijders
en leden van de Britsche kolonie werd
gehouden, niet bijgewoond. De geeste
lijke motiveerde zijn wensch met te wij
zen op den buitengewonen toestand van
den hertog door de echtscheiding van
mevrouw Simpson en zijn huwelijk met
haar.
Nader seint Havas, dat bovenbedoel
de geestelijke gisteravond een verkla
ring heeft afgelegd, waarin hij zeide,
dat het geenszins zijn bedoeling was ge
weest, de tegenwoordigheid van den
hertog te dwarsboomen en dat hij, in
dien hij zou zijn gekomen, hem zou heb
ben ontvangen met de voor den broeder
van den koning verschuldigde eerbewij
zen. Hij zeide geen verklaring in het
openbaar te hebben afgelegd, doch deel
de mede door een journalist te zijn op
geheld. wien hij bijzonderheden heeft
verstrekt over de plechtigheid en dat,
wat hii verder had gezegd, zijn persoon
lijke mcening was en niet voor publica
tie was bestemd. Zoodra hii evenwel
kennis kreeg van de publicatie, heeft
hij al het mogelijke gedaan om zich bij
den hertog te verontschuldigen.
JERUZALEM, 12 November. (Reuter).
In verband met de nieuwe aansla
gen der laatste dagen is te Jeruzalem
bekend gemaakt, dat des namiddags
vijf uur niemand zich op straat mag
begeven.
Gistermiddag is een hom geworpen
in de nabijheid van een rij autobussen
van Arabische ondernemers. Drie Ara
bieren werden ernstig gewond.
Concentreer op het krachtigste recla ne-middel
