Amerikaartsche radio-
invasie in Europa
Couranten-reclame
Haïti contra
DÉ EEMLANDEU
Nieuw syndicaat
gesticht
GROOTHERTOG
van Hessen
omgekomen
Fransche stap
te Berlijn
„H0RSE WEIDE"
Santo
Domingo
BeLogrijkste
Licht op
Woensdag 17 November 1937 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
36e Jaargang No. 120
Een interview met den organisator en
financier mr. Leo Y. Chertok
Radio-omroep in dienst
van de reclame
Vliegongeval bij Ostende
Ravoux bij collega's
hoog geacht
Het adres is:
LORD HALIFAX
TE BERLIJN
Dit nummer bestaat
uit 2 bladen
LEYTAX
Oudste en betrouw
baarste adres in
BINNEN- EN
BUITENLAND
Tel. 1788
4 uur 34 min.
HULL CANDIDAAT
voor den
NOBELPRIJS
NAZI'S IN OOSTENRIJK
VEROORDEELD
Amerikanisme in de
strafrechtpleging
AMBRSFOORISCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertcnticn voor de
helft van den prijs. Kleine Advertenticn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
LONDEN, 16 November.
EEN golf Amerikaansch
radio-variété, gefinan
cierd door advertentie-bureaux
in de Vereenigde Staten, zal
in het begin van het nieuwe
jaar Europa binnenstroomen.
Een syndicaat heeft zich in
Amerika gevormd met Mr.
Leo Y. Chertok, een bekend
New Yorksch makelaar, aan
het hoofd en verschillende
vooraanstaande figuren uit de
Amerikaansche publici teits-
wereld als leden, dat zich ten
doel stelt een algeheele om
wenteling te weeg te brengen
in het Europeesche radiowe
zen en de Europeesche adver
tentie-methoden.
Mr. Chertok is de Amerikaansche fi
nancier. die in September 1935 wereld
faam heeft verworven, toen hij de veel
besproken olie-concessie in Abessinic
aan de Standard Vacuum Oil Co be
twistte. waardoor Amerika bijna in het
Abessijnsche incident betrokken werd.
Deze bekende Wallstreet-makelaar heeft
gedurende verschillende jaren de Euro
peesche vertegenwoordiging, cn met
name in Rusland, gehad van achttien
groote Amerikaansche fabrieken en is
dus vanzelfsprekend door en door ver
trouwd met Europeesche toestanden.
In een exclusief vraaggesprek, dal
de heer Chertok het Utrechtsch
Dagblad toestond in zijn suite in
het Savoy Hotel te Londen, was
hij van meening. dat de Europee
scbe industrieelen te lang gewacht
hebben de mogelijkheden te besef
fen en te gebruiken, die adverten
tie-campagnes via den aether bie
den. Nu zullen Amerikaansch ka
pitaal en Amerikaansche zaken
geest gaan ingriipen.
In de afgeloopen zes maanden werd
door het Radio Syndicaat een voorloopig
onderzoek ingesteld aangaande de toe
standen in de 21 Europeesche landen,
die onder dit radio-schema vallen In
verschillende landen werden reeds on
derhandelingen geonenrl en reircüngen
getroffen. De heer Chertok noemde on
der anderen Frankrijk. Duitschland.
Italië. Noorwegen. Zweden. Denemar
ken en ook Nederland. Over den
toestand in Nederland werd een bijzon
der rapport uitgebracht.
Omtrent Nederland had de heer Chertok
luist dien mor een een schrijven ontvalleen
van zijn afeezant in ons land waaruit
bleek, dat commercicele mogelijkheden on
radio-eehicd in Nederland zoo goed als
nihil waren, een oordeel, dat wii toen
de heer Chertok er ons naar vroeg uit
persoonlijke ervaring ten volle konden on
derschriiven. De regeeringscontróle aldus
luidde zijn rapport, zou. zooals de zaken
thans staan, nooit in een commcrcialisalie
toestemmen.
„Dat is jammer", vond de heer Cher
tok. „Indien we geen overeenkomst kun
nen sluiten of een compromis kunnen
vinden, waarmee zoowel de Nederland-
sche radio-maatschappijen als wij ge
noegen kunnen nemen, dan zullen
wij ons heil ergens anders moeten zoe
ken- Wij hadden eigenlijk gedacht aan
een speciale belastingaanslag op onze
inkomsten, een zeker percentage, dat
ons faciliteiten verleent, waarmee wij
kunnen werken. Mocht dat niet lukken,
dan zullen wij on6 elders moeten wen
den, Radio Luxemburg bijvoorbeeld, of
schoon dat statio-n grootendeels geboekt
is door Engel se he advertentie-firma's,
of Brussel, of desnoods zullen we een
zender moeten bouwen in Scandinavië
of in Finland, die Nederland zal be
strijken. Onze taalexperts zullen te zij
ner tijd geschikte krachten voor dit werk
engageeren en zoo ook weer nieuwe
werkgelegenheid scheppen. Van een
Amsterdamsch kantoor is voorloopig
nog geen sprake-"
Binnen drie maanden
DE eerste uitzendingen van het ra
dio-syndicaat zullen binnen drie
maanden plaats vinden. Het syn
dicaat zou reeds voor ettelijke millioe-
J JIERNAAST vindt men
IJ- het verslag van een ex
clusief interview, dat een on
zer redacteuren te Londen in
hei Savoy Hotel heeft gehad
met Mr. Leo Y. Chertok, den
bekenden Amerikaanschen fi
nancier, die ook betrokken is
geweest bij de Abessijnsche
olieconcessies. Air Chertok
heeft groote plannen op radio
gebied, gelijk uit het onder
houd blijkt.
N.J
nen dollars Amerikaansche adverten
ties voor Europa geworven hebben. Een
der meest geïnteresseerde mannen ach
ter het plan is John Adam, den beken
den advertentie-magnaat., directeur van
een der grootste Amerikaansche adver
tentieconcerns
De programma's zullen op dezelfde
manier georganiseerd worden als de
Amerikaansche van-kust-tot-kust relay-
uitzendingen. Met enkele van de be
kendste Amerikaansche variété- cn 'a-
dio-arliMen is reeds contact gezocht en
binnenkort zal worden begonnen niet
het maken van „spot" programma's in
New Yorksche klankstudio's. Deze spot-
programma's zijn gramöfoon- cn ge
luidsfilmopnamen, die van te voren
pasklaar worden gemaakt, om op een
bepaalden datum te worden gedraaid-
Leo Y. Chertok
Geluid-in-blik dus. Ze zullen in 21 vel
schillende- talen worden opgeteekend-
Het is dan de bedoeling, om hetzelfde
programma in bijvoorbeeld twaalf Un
ion tegelijkertijd te geven, elk natuur
lijk in de taal van tiet land. waarvoor
men zendt. De eerste uitzendingen zul
len voorloopig niet langer dan drie a
vier uur per dag zijn, maar na enkele
maanden zullen ze worden uitgebreid.
Een flink deel van het beschikbare ka
pitaal zal hesleed worden aan het ver
sterken der gecontracteerde zenders.
Van automobielen tot zeep
WIJ zullen
verklaard
„van autc
IJ zullen alles adverteeren",
de de heer Cherlok,
tomobielen tot zeep"
\merikaansche fabrikanten betalen an
derhalf milliard advertenties in Ame-
iika alleen en dat cijfer zal aanzienlijk
verhoogd worden, zoo gauw er een
vooruitzicht geschapen wordt op een
expansie van hun Europeesche markt.
Dat vooruitzicht wordt geschapen wan
neer wij hun een goed geoutilleerde
advertentie-machine kunnen aanbie
den."
De hoofdkwartieren van het radio-
syndicaat zullen te Parijs cn Londen
gevestigd worden, met bijkantoren in
ile Europeesche hoofdsteden en met
Weenen als centrum voor de Balkan-
stalen.
„Thans ben ik te Londen, om een ge
schikt terrein voor kantoren te zoeken.
Ik ben in onderhandeling over een Lon-
densch theater, dat we in een gigan
tische opname-studio zullen moeten ver
anderen en dat hopenlijk de eer-Ie
steen zal zijn van een Londensch Radio
City. In dit theater zullen dp Europee
sche spot-programma's in de diverse ta
len worden opgenomen- Het theater zal
voor het publiek openstaan, dat zoo de
gelegenheid krijgt hun favorieten aan
het werk te zien. Het zal niet mogelijk
zijn dergelijke voorstellingen per tele
foon te relayeeren naar het vasteland,
omdat de Engelsche PTT. die het zend-
monopolie bezit, ons daarin niet ter
wille zal zijn-"
Met vier zijner familieleden,
op weg naar trouwplech
tigheid te Londen
OOSTENDE. 16 Nov. (Belga).
Nabij Oostende is een Sabena-
vliegtuig van de lijn München—
Brussel Oostende neergestort,
hetgeen elf menschen het leven
heeft gekost. De omgekomenen
zijn de groothertog van Hessen en
vier leden zijner familie, verder
mevr. Lina Hahe, de heeren von
Riedesch zu Eiscnbach en Mar
tens en de gcheele bemanning,
bestaande uit den bestuurder, den
radio-telegrafist en den werktuig
kundige.
De oorzaak van de ramp moet in
den mist gezocht worden Het vlieg
tuig was te 1353 uur van Frank
fort vertrokken; in verband met de
weersomstandigheden was het niet
te Brussel geland. De bestuurder
wilde te Steene, een buitenwijk van
Oostende dalen, doch de machine
kwam daarbij in botsing met een
fabrieksschoorsteen. Een vleugel
werd van het toestel losgescheurd,
het vliegtuig stortte neer en vloog
in brand. De lijken der slachtoffers
werden verkoold.
Nader wordt vernomen, dat bij het
vliegtuigongeval bij Oostende om het
leven zijn gekomen: de weduwe van
den onlangs overleden groothertog
Ernst Ludwig van Hessen Elionore,
groothertog Georg Donatus, zijn echtge-
noote Cecil ie, geboren prinses van Grie
kenland en hun heide zoons Ludwie
Ernst en Alexander Georg, verder vrij
heer von Riedessel zu Eisenhach. inge
iiieur Martens en het kamermeisje van
de groothertogin Lina Hahn.
De groothertogelijke familie was op
weg naar Londen, om tegenwoordig te
zijn bij het huwelijk van den broeder
van den groothertog. Louis Hermann.
Tegen de B.B.C.
HIERMEDE raakte de heer Chertok
een gevaarlijk punt van zijn sche
ma aan, want de Engelsche radio-
omroep, dc B.B.C., denkt er niet aan
ook maar een seconde van haar tijd te
verkoopen. Het is min of meer een
staalsdepartemenl. dat financieel steunt
op regecringssubsidie en op dc luister-
vei gunning van tien shilling per toestel
per jaai. De heer Chertok. zeide, dat
zijn syndicaat een overeenkomst heeft
kunnen sluiten met den radiozender van
Dublin (Icrsche Vrijstaat) waardoor liet
mogelijk zal zijn mot een versterkte zen
der de Engelsche luisteraars te bereiken
en desnoods de Nationale en Regionale
zcndeis van Engeland te verdringen
Architecten cn ingenieurs zijn reeds be
gonnen met hot bouwen van studio's en
het versterken van hot volume \an
het Dublinsche station. Tenslotte zal de
zendcupaciteit van dit station verdub
beld worden.
We vroegen don heer Chertok. hoe hij
zich. dat eigenlijk voorstelde, daar toch
de B B.C. naast een geweldige zeggen
schap in Engeland ook over genoeg ka
pitaal en goede programma's beschikt
om een dergelijke combinatie het hoofd
te kunnen bieden. Daarbij dachten we
ook aan de mentaliteit van het Euro
peesche publiek, die denkelijk heel wat
verschilt van die van Amerika.
Mr. Chertok's antwoord was
heel positief: „Europa zal op de
zelfde manier reageeren als Ame
rika. Het publiek vraagt niet het
station, maar het programma en
het publiek zal krijgen wat het
wenscht. Als het Europeesche pu
bliek de voorkeur geeft aan een
philharmonisch concert boven bij-
Uitwijzigingstermijn van Ravoux
verlengd na démarche van
den ambassadeur bij
von Neurath
BERLIJN. 16 Nov. (Havas). In
verband met dc uitwijzing van den
correspondent van Havas heeft de
Fransche ambassadeur vanmorgen
een bezoek gebracht aan von Neu
rath, dien hij in kennis stelde van
de ontsteltenis, welke deze maatre
gel gewekt heeft, te betreurens
waardiger, daar hij in strijd is met
den geest van verzoening welke de
Fransche regeering aai den dag ge
legd heeft jegens zekere Duitsche
dagbladcorrespondenten. In verband
met deze dér .*chë is Ravoux door
de Gestapo er van in kennis gesteld,
dat de uitwijzingstermijn van drie
tot zeven dagen verlengd is.
Te Londe*. publiceeren de meeste dag
bladen telegrammen hunner correspon
denten te Berlijn betreffende de uitwij
zing van Ravoux, met vermelding van
de motieven.
De correspondent van de „Times" 'e
Berlijn voegt er o. m. nog aan toe: „De
door het D.N.B. gegeven lezing wordt
bestreden door den belanghebbend*.
Naar het schijnt heeft hij slechts het
denkbeeld geopperd, dat het vierjaren
plan wel eens den weerstand van het
Duitsche vee tegen de ziekte zou heb
ben kunnen verzwakken."
De correspondent van de „Daily Tele
graph and Morning Post" schrijft:
„Ravoux is een der meest ervaren en
best geïnformeerde journalisten te Ber
lijn. Herhaaldelijk is hij het voorwerp
geweest van heftige aanvallen van den
kant der Duitsche pers".
De Berlijnsche correspondent van de
Temps" schrijft, dat het aangevoerde
motief voor de uitzetting van Ravoux,
den correspondent van Havas, slechts
een voorwendsel is voor het verwijde
ren van een journalist, die slecht stond
aangeschreven bij het ministerie van
propaganda en in de Wilhelmstrassè.
Het bericht van de uitzetting heeft veel
opzien gebaard in buitenlandsche pers-
kringen, waar Ravoux zeer gewaar
deerd werd. Na de uitzetting van den
correspondent van dc „Times" kunnen
de buitenlandsche journalisten slech's
constateeren, dat de nieuwe maatregel
wijst op een stelselmatige politiek, die
ten doel heeft de verwijdering van een
geheele groep correspondenten, in het
bijzonder die van de groote bladen en
Ie agentschappen.
De correspondent van „Ce Soir"
schrijft, dat Ravoux, die vroeger secret a
rivan een comité voor Fransch-Duit
sche toenadering is geweest zich de
vijandschap van het ministerie van pro
paganda op den hals heeft gehaald door
zijn grondige kennis van Duitschland
on dobr zijn goede informatiebronnen.
Op het oogenblik, dat een Fransch jour
nalist om een nietige reden uit Duitsch
land verdreven wordt, is het goed zich
'e herinneren, dal rle Duitsche journa
listen te Parijs vrijelijk gebruik maken
van de Fransche politieke instellingen
om op order van Berlijn een stelsel
matige anti Fransche actie te voeren.
voorbeeld Rudy Val.ee, aan een
Spanje-reportage boven dansmu
ziek, dan krijgt het zijn zin."
Radio en pers
HET was ons bekend, dat de Engel
sche pers bij monde van de News-
papei Proprietors Association,
hond van couranteneigenaren, besloten
heeft dit schema geen publiciteit te
verleeneu. De N.P.A. staat in principe
afwijzend tegenover alle zenders op
comnvereieele basis. Men meent, dat de
ze zenders de advertentie-inkomsten
(Ier dagbladen omlaag balen. De heer
Chertok zeide niet te beriipen. dat
krant en radio handclsvijanden zouden
moeten zijn. Sedert commercial isme zijn
intrede deed in de Amerikaansche om
roepen zijn de Dagblad-advertenties
aldus dc lieer Chertok met 17Vé pro
cent opgeloopen. fis hier een causaal
verhand te leggen'? Red: U.D.Ï ..Het is
klein gezien van de „N.P.A.". vond de
heer Chertok. ..tenslotte zullen de adver
tenties het gesproken woord moeten
onderstrepen. Bovendien zal. nadat
eerst in de dagbladpers de aandactit ge
vestigd is op rle nieuwe stations door
een groot sche advertentie-campagne, het
syndicaat bereid zijn goed Ie betalen
voor het recht zijn programma's in de
pei*s te mogen aankondigen De rede
neering, dat firma's, die hijvoot'beeld
50.000 pond por jaar aan advertenties
besteden, daarvan thans een groot deel
zullen besteden aan radio-advertenties
gaat niet op. omdat hier nieuwe adver
tenties gebracht worden van firma's, di-e
anders niet in Europa zouden advertee
ren.
„Het zal U niet meevallen, met de
BBC en de NPA. met andere woorden
pers en regeering togen U." besloten we.
..Och. besloot Mr Chertok met een bree*
den lach: „We hebben kapitaal en moei
liikheden zijn er om overwonnen te
worden."
FRAMBOZEN PLANTEN
Een der gemakkelijkste fruitcultures
is wel die van de framboos, cn juist,
omdat ze zoo weinig onderhoud vraagt
wordt ze wel eens te veel verwaar
loosd, waardoor we onmogelijk goede
vruchten kunnen oogsten
Het allerliefst groeit de framboos in
een lichten cn tevens vochtigcn grond,
doch ze doet het ook behoorlijk in
goed losgemaakten zandgrond, en al
leen in volkomen drongen grond zullen
we weinig resultaten zien. Op schra
len grond kunnen we door een flinke
bemesting nog aardig succes hebben.
De beste tijd, om frambozen te plan
ten, is hei najaarWc nemen dan de
jonge uitloopcrs van de oude struiken
af. Als we dit werk met de noodlge
zorg doen. behouden deze voldoende
wortels, om gemakkelijker verder te
kunnen groeten. Beter is het. om dit
niet in het voorjaar te doen. omdat de
foh'èc worteluitloopcrs. die zich al
vroeg ontwikkeld hebbenmaar al te
spoedig afbreken.
De jonge pas geplante struikjes
worden op ongeveer 30 c.M. hoogte af
gesneden, en dan is verder het wach
ten op de grondscheutcn, die zich het
eerste jaar al zullen vormen en die on
gcvccr I meter lang kunnen worden.
We kunnen dc frambozen m bossen
of op rijen uitplantcn. Dc laatste ma
nier is wel de beste, cn vooral als we
de draad, waartegen de planten geleid
moeten worden, op ongeveer 1 meter
afstand aanbrengen, zoodat de scheu
ten met een flinke bocht aan den
draad bevestigd moeten worden. Daar
door zullen alle oog en goed uitkomen
en zal zelfs aan de laas gelegen oog en
vruclïfhoiit ontstaan Daarbij kunnen
dc jonge scheuten zich beter ontwik
kelen, omdat de vruchtdragende tak
ken niet in den weg staan.
Op de jonge scheuten is steeds de
aandacht gevestigd, omdat zii hóodig
zijn voor den oogst van het komende
jaar. In den zomer moeten we dan ook
liefst de oude afgedragen takken hii
den grond wegnemen en de zwakke
scheuten eveneens, dan kunnen we in
2 laar krachtige struiken hebben.
Koopt bloemen en plonton bij mij
Hier is pracht om ts roemen
'RUPKAMP 10,h
TEL. 1993
\'o., dit jaar heeft de Fransche ambas
sadeur te Berlijn bij de Duitsche regee
ring krachtig moeten protesteeren tegen
de bewuste v'ervalsching van een
Fransch communiqué o\er de controle
Tan de Pyreneeën-grens door correspon
denten van het Duitsche Nieuwsbureau
MEXICO, 17 Nov. f Havas). Mexico
heeft zich bereid verklaard zijn bemidde
ling te verleenen in het geschil tus-
schen Haïti cn Santo Domingo. Thans
wordt de tekst gepubliceerd van het
schrijven, dat op 12 November door den
president der republiek Haïti is gericht
nan Cardenas, benevens het antwoord
hierop.
In zijn schrijven hevestigt Vincent,
dat duizenden Haitianen om het leven
zijn gekomen. Hij voegt hieraan toe;
„Een werkelijke pacificatie kan
slechts verkregen worden rlank zij be
vredigende oplossingen, welke geëischt
worden door de tegenwoordige moeilijk
heden
Het schrijven stelt vervolgens in het
licht, dat het door Santo Domingo inge
stelde onderzoek een eenzijdig karakter
•l raagt.
Britsche staatsman hedenochtend
in de Duitsche hoofdstad
aangekomen
BERLIJN. 17 Nov. (D.N.B.) Lord
Halifax is hedenmorgen om 8 uur
13 alhier aangekomen. Te zijner
verwelkoming bevonden zich op het
station de Britsche ambassadeur.
Sir Neville Henderson en de chef
van het protocol, gezant vbn Bülow-
Schwante.
PASSAGIERS VERZEKERD
op andere pagina's
S7 ADSMWWS
Ned. Montessorivereeniging bestaat 20
jaar.
(Tweede blad, pag. 1.)
Diesel verbinding AmersfoortArn
hem.
(Tweede blad. pag. 1.)
Dr. R. Miedéma 25 jaar predikant.
(Tweede blad. pag. 1.)
SPURT
Achttiende partij tusschen dr. Euwe
en Alje'chin.
(Tweede blad, pag. 2.)
terver wachting
Medegedeeld door het K N.M.I.
Ie De Bilt.
Krachtige tot matige, later af
nemende wind uit O. richtin
gen. toenemende bewolking met
toenemende kans op regen,
\ooral in het Zuiden, in het
Noorden nog nachtvorst, zach
ter overdag.
Stormwaar8Chuwingsdienst
Geseind van de Bilt 17 Nov. 7.15 uur
aan alle posten: „WeeSt op uw hoede".
Hoog6tc barometerstand 776.1 te Ha-
pa randa-
Laagste barometerstand 711.3 te Reyk
javik en Vestmanoer
OSLO, 17 Nov. De Amerikaan
sche minister van Buitenlandsche
Zaken. Cordell Hull, was een dei-
eerste candidaten voor den Nobel-
vredesprijs 1937, toen de commis
sie, welke over het verleenen van
den prijs moet beslissen, hier giste
ren bijeenkwam.
WEENEN, 17 November (D. N. B.)
Te Leoben (Stiermarken) is gisteren
de tweede reeks strafzaken behandeld
tegen 90 gearresteerde nat ionaal-socia
listen. Twaalf beschuldigden zijn ver
oordeeld tot kerkerstraffen van twee
tot zes maanden.
MIAMI. 17 Nov. (U.D.) Dat men in
de Vereenigde Staten op het gebied van
de strafrechtpleging zeer voortvarend
is, mag algemeen bekend verondersteld
worden. Toch wordt men als Europeaan
telkens weer getroffen door dc bijzon
dere methoden, die men in deze groote
Amerikaansche republiek toepast.
Onlangs vormde de. rechter Norman
Blakelv een aparte politic-brigade, die
tot taak heeft, op verkeersovertredingen
speciaal te letten en hen, die ze begaan
in de gelegenheid te stellen om hun
straf des nachts uit te zitten en hen
den volgenden ochtend weder vrij te
laten, opdat hun werk als gewoonlijk
verricht kan worden.
Concentreer op het krachtigste recla middel
