Nederland en de zee
WAT DE AFDEELINGEN
BESPRAKEN
Jaarverslag
„ALNETYBO" GEOPEND
INKOMSTEN DER
BEDRIJVEN
KOLONEL DOORMAN:
ONZE KOLONIËN
OPEN ZIJN VAN
WINKELS OP
ZONDAG
HET INDISCHE
WERK
HULPVERLEENING
AAN CHINA
ge BLAD PAG. I
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
WOENSDAG 15 DECEMBER 1937
STADSNIEUWS
!Men mag niet aannemen, dat het
dieptepunt in den achteruit
gang der gemeentefinanciën
is bereikt
II
IN hun antwoord zeggen B. en W., dat
zij bij het tot stand brengen van het
ontwerp noch van een optimistisch,
noch van een pessimistisch standpunt
zijn uitgegaan; zij hebben getracht den
werkelijken toestand zooveel mogelijk te
benaderen. Dit blijkt wel zeer duidelijk
hieruit, dat verschillende leden in den
brief optimisme zien doorschemeren, ter
wijl andere leden den begeleidenden
brief zeer pessimistisch zien gesteld, ter-
wijl daarvoor naar meening van die le
den vooralsnog geen reden is. Het woord
„vooralsnog" duidt er echter op, dat
ook die leden er van overtuigd zijn, dat
voor een waar optimisme nog geen vol
doende aanwijzingen zijn. Daarom mee-
nen B. en W., dat een blijven aandrin
gen op een zeer voorzichtig financieel
beleid volkomen in overeenstemming is
met den tegenwoordigen toestand, zon
der dat daarbij van de stelling behoeft
te worden uitgegaan: hoe somberder de
zaken worden voorgesteld, hoe minder
behoeft te worden gedaan. Het ligt al
thans in geenen deéle in de bedoeling
van B. en W. op deze manier te komen
tot een stilstand in de uitoefening van
de gemeentelijke taak.
Volkomen juist achten zij de gemaak
te opmerking, dat het een ondankbare
taak voor het gemeentebestuur blijft, om
steeds weer waarschuwend en remmend
te moeten optreden. Liever zouden B. en
W. voorstellen doen tot herstel van veel,
dat door de tijdsomstandigheden is op
geheven of beperkt. Zij meenen echter,
dat de tijd hiertoe nog niet gekomen is
en zijn achten een voorzichtig beleid ook
dan, wanneer eenige verbetering zal zijn
ingetreden, zeker op zijn plaats.
Tegen de opmerking, dat B. en W.
kans zien nog voor 1939 en 1940 ook ver
deren achteruitgang te voorspellen, moe
ten zij stelling nemen. Zij zouden het
onjuist achten om ten aanzien der fi
nanciën iets aan te nemen, waarvoor
nog geen voldoende aanwijzing te vin
den is. Wel is waar is een vooruitgang
van de Rijksmiddelen te zien hoewel
over de maand October een teruggang
tot uiting is gekomen waarmede in de
raming der belasting opbrengsten eeni-
germate rekening is gehouden, toch mag
dit op zichzelf niet een reden zijn om
aan te nemen, dat het dieptepunt in
den achteruitgang van de gemeentefi
nanciën bereikt is, indien andere facto
ren nog op een verderen teruggang wij
zen. Daarom is het onredelijk om het
voor te stellen, alsof B. en W. gezocht
hebben naar punten, om desondanks aan
te kunnen toonen, dat er verdere achter
uitgang mogelijk is. Dat de achteruit
gang m<?t ƒ32.000 wegens mindere ga-
rantie-uitkeering vaststaat, wordt in het
afdeelingsverslag erkend, dat de bedrijfs-
uitkomsten minder zullen zijn, wordt
niet aanvaard. Toch meenen B. en W.,
ook al zijn de bedrijfsuitkomsten in
vorige, jaren belangrijk boven de ra
mingen uitgegaan, voor het vervolg niet
op dergelijke meevallers te mogen reke
nen. Reeds is uit de proefbalans der gas-
fabriek over het eerste half jaar 1937 ge
bleken, dat het de vraag zal zijn of bet
geraamde winstcijfer over 1937 zal wor
den bereikt, terwijl de scherpere ra-
mingecijfers voor verschillende posten
de mogelijkheid van meevallers sterk
beperken. Het. zou van de zijde van R. en
\V. van een ongeoorloofd optimisme blijk
geven, indien zij niet op dezen terug
gang der middelen rekenden.
Dat het steeds kleiner worden van de
winsten uit de bedrijven het niet ge
makkelijker zal maken, is licht te be
vroeden. Wij mogen dankbaar zijn. dat
de bedrijven de gemeente-financiën in
de afgeloopen jaren belangrijk hebben
kunnen steunen, omdat anders een zelf
standige begrootingspolitiek niet moge-
liik zou zijn geweest; anderzijds kunnen
B. en W. verklaren evenmin voorstan
ders van groote bedrijfswinsten to zijn
en indien mogelijk, zullen zij gaarne me
dewerken, om deze winsten te matigen.
Een lid verklaart, dat een groote. zorg
voor de toekomst in onze gemeente is
de steeds verdere achteruitgang van de
inkomsten der bedrijven. In het bijzon
der geldt dit voor het slachthuis en de
gasfabriek. Ten aanzien der gasfabriek
geeft dit lid de volgende beschouwing:
De gas-afname verminderde in de af
geloopen 4 jaren geregeld.
De uitkomsten der cijfers zijn nog on
bevredigender, indien men bedenkt dat
de bevolkings-aanwas van ca. 1200 per
jaar reeds bij stilstaand verbruik een
stijging zou moeten teweegbrengen Het
afgeleverde aantal cub. Mtr. gas per in
woner is in de laatste jaren sprongsge
.wijze teruggeloopen.
In 1933 bedroeg dit 140 cub. Mtr.
In 1934 bedroeg dit 131 cub. Mtr.
In 1935 bedroeg dit 123 cub. Mtr.
In 1936 bedroeg dit 107 cub. Mtr.
Het batig saldo bedroeg volgen* laatst
Vastgestelde rekening ƒ85.355.31: ge
raamd in het vorig iaar 55.397.
thans voorgedragen f 17.520.
He jaarlijksche „aderlatingen" van
ƒ60 000.buizenrecht en ca. f50.000,
„winst" maken een gasprijs-verlaging,
waardoor het mogelijk zou zijn, om het
tegen de kapitaalkracbticre concurrentie
van het Electriciteitshedriif langer vol te
honden. onmogelijk Daarentegen is
eene toekomstige verdere verlaging van
ae elentriciteits-tarieven niet onwaar
schijnlijk.
Omstreeks 10 jaar geleden was voor
«e tneeste electriciteits-bedrijven het ko-
Vï£,uik niet Blinder dan 0.9 k 1 Kg.
LI oogenblik wordt in de
nieuwe centrales met hooge-druk ketel
installaties en de moderne groote tur
bine-aggregaten per KW. niet meer ge
bruikt dan 0.45 a 0.5 Kg. In 10 jaar tijd
is dus het kolenverbruik tot de helft ver
minderd en kan men met dezelfde hoe
veelheid kolen tweemaal zooveel elec-
trische energie produceeren.
Ook de gasfabrieken zijn in die jaren
in rendement iets vooruitgegaan, maar
slechts in geringe mate. In 1926 gebruik
te men voor het produceeren van 1 cub.
Mtr. gas ca. 2.3 Kg. kolen en op het
oogenblik heeft men voor 1 cub. Mtr.
gas ca. 2 Kg. kolen noodig, een vooruit
gang dus van slechts 13%.
Hierbij komt, dat voor de gasproductie
slechts prima gaskolen kunnen worden
gebruikt, die sinds de laatste jaren in
meerdere mate in prijs zijn gestegen,
dan de mindere kwaliteit kolen, die bij
electriciteitshedrijven kunnen worden
verwerkt. Ook doet het vermeerderd ver
bruik van elcctrische energie bij deelec-
triciteits-bedrijven den kostprijs dalen,
terwijl bij mindere afname van gas voor
ons bedrijf de kostprijs zal stijgen daar
de algemeene kosten ook bij geringere
gas-afname niet evenredig zullen kun
nen worden verlaagd. Alles bij elkaar
genomen ziet spreker dan ook den toe
stand van ons gasbedrijf met groote be
zorgdheid tegemoet en dat temeer waar
dit bedrijf nog voor een bedrag van
3A millioen in de boeken staat. Spreker
geeft daarom B. en W. in overweging
reeds tijdens deze begrooting middelen
te beramen (eventueel in een besloten
vergadering) om onze gemeente voor
toekomstige belangrijke verliezen te be
hoeden.
Overigens vraagt hij, waarom in den
staat „vergelijkend overzicht der exploi
tatie van de Gemeente Gasfabriek" de
bedragen, welke vanaf 1926 aan de ge
meente zijn afgedragen, niet zijn inge
vuld. Zouden B. en W. deze bedragen
alsnog willen noemen?
Deze beschouwingen hebben B. en W.
met belangstelling gevolgd. Dit lid pleit
voor gasprijsverlaging, om de concur
rentie met het Provinciaal Electriciteits-
bedrijf „langer te kunnen volhouden,"
en keert zich tegen het gebruiken van
de winst ten dienste van de Gemeente
huishouding, teneinde die winst voor de
gewenschte tariefsverlaging aan te kun
nen wenden.
Ongetwijfeld kan een tariefsverlaging
onder omstandigheden de concurrentie
vergemakkelijken. Echter blijft de vraag
tot hoever het Electriciteitshedrijf op
len duur zijn tarieven zal verlagen. Het
is niet uitgesloten, dat de Gasfabriek
daartegen niet zal kunnen blijven con-
curreeren. Het is daarom noodzakelijk,
de tarieven van het Electriciteitshedrijf,
ter vaststelling waarvan de medewer
king van den Raad noodig is, bij voor
komende gelegenheden te bezien mede
in het licht van de positie der gasfa
briek. Overigens is de voorstelling, alsof
De hoofdingang van het Centraal Station te Utrecht in zijn nieuwe
gedaante
er niets wordt gedaan, om de concur
rentie het hoofd te bieden, onjuist.
Abusievelijk is in het verslag van de
Centrale Boekhouding nagelaten in te
vullen, welke bedragen vanaf 1926 aan
de gemeente zijn afgedragen.
De aanvulling volgt hieronder:
1926
1927
1928
1929
1930 55.000 ten laste van het reser
vefonds.
1931 55.000 ten laste van het reser
vefonds.
1932 55.000 ten laste van het reser
vefonds.
1933 57.500 ten laste van het reser
vefonds.
1934 ƒ23.102.68 (winst 1932).
1935 101.209.15 (winst 1933).
1936 f 109.762.13 (winst 1934).
De leden, die van overtuiging zijn, dat
er geen reden is voor pessimisme, wij
zen er op, dat bij het totaal aan mindere
uitgaven, hetwelk B. en W. becijferen
voor 1937 moet gevoegd worden het be
drag ad 13.000, dat is opgenomen als
restant vergoeding ex-art. 101 der L.O.-
wet 1920 over 1936 aan het bijzondere
L.O. in 1938 nog te betalen, zoodat de
daarna in den brief uitgesproken ver
wachting, dat de opleving in het econo
misch leven voldoende tot uiting zal
komen in de belastingopbrengst als zui
vere winstpost voor 1938 overblijft.
B. en W. hebben dit bedrag niet in het
totaal aan minder uitgaven opgenomen,
omdat ook in 1939 nog afrekening over
1937 moet plaats hebben.
EXAMEN
Abusievelijk stond gisteren in ons
blad vermeld, dat de heer K. J. H.
Burgv voor het apothekersexamen
slaagde.
Dit moet zijn, propaedeutisch examen
Theologie.
WIE MIST HERDERSHOND?
Bij de Dierenbescherming in de Java-
straat 24 wacht een donkere Holland-
sche herder van het manlijk geslacht op
zijn baas.
Wij waren destijds de vracht
vaarders van Europa
In hotel „Monopole" werd gister
avond een bijeenkomst gehouden van
de afdeeling Amersfoort van de Ko
ninklijke Nederlandsche Vereeni-
ging „Onze Vloot" waarbij door
kolonel b.d. G. Doorman het
woord gevoerd werd over „Neder
land en de Zee".
Spreker begon er op te wijzen, dat
de invloed van de zee op Nederland zoo
groot is geweest, dat als wij dezen in
vloed konden veronzijdigen, wij Neder
land niet meer zouden herkennen.
Hij beschreef eerst de ontwikkeling
van de vischvangst en de zeevaart tot
en met het tijdperk van zijn grootsten
bloei. In 1636 beschikten wij over 2000
visschersbuizen en 250 walvischvaar-
ders." Meer goud en zilver dan andere
volken met zwaren arbeid uit den grond
delven, visschen de Nederlanders uit de
zee" werd toenmaals gezegd. Wat onze
zeevaart aangaat, wij werden de vracht
vaarders van Europa. Geen mogendheid
kon op dit gebied de concurrentie met
de Nederlanders volhouden.
De oorzaken van deze ontwikkeling
werden nagegaan en aangegeven met
hoeveel moeite en zorgen een en ander
was verkregen. Wij schroomden niet
met geweld of bedreiging voor onze be
langen op te komen. Spreker illustreer
de dit met wrijvingen, die wij gehad
hebben met alle zeevarende naties. Met
dit voorbeeld voor oogen past het ons
niet zoo weinig over te hebben voor
onze Koninklijke Marine.
Daarna werden de verschillende vol
gende tijdperken kort besproken. Ge
wezen werd op den naijver., die onze
bloei bij Engeland verwekte, en de oor
zaken van onze oorlogen met Eneeland
waarbij wij de suprematie aan dit Rijk
moesten afstaan
Vervolgens werd behandeld het tijd
perk van de oorlogen van de zeemogend
heden tegen Frankrijk en gewezen op
den grooten invloed, die de zeeoorlog
op de vredesverdragen had. Niet het
minst door de blokkade, die Frankrijk
„Door honger en dorst klein beeft ge
maakt" is in 1712 de overhand op den
Franseben koning gekregen.
In 1748 vangt bet tijdperk van Ne-
derland's verval aan. Tn dit tiidnerk
krijgen wij het steun zoeken van Frank
rijk bij ons. niet als bondgenoot, maar
als onzijdige en om te kunnen beschik
ken in den strijd tegen Engeland over
onze koloniën speciaal Ceylon en de
Der werkzaamheden over het jaar
1936 van de commissie voor
ontwikkeling en ontspanning
voor werkloozen
Verschenen is het verslag over 1936
der werkzaamheden van de commissie
voor ontwikkeling en ontspanning voor
werkloozen te dezer stede. Hieraan is
het volgende ontleend:
De begrooting voor 1936 vermeldde
f 5000, de uitgaven waren f 4229,85 (in
1935 f 3977,29).
Ook in dit verslagjaar zijn ernstige po
gingen aangewend om tot een cursus
electrisch lasschen te geraken, gezien
het aantal cursisten, dat zich voor de
zen cursus had opgegeven. De aanmel
dingen waren respectievelijk voor
Electr. lasschen 40 en voor Autog. las
schen 28 cursisten
De P.B.N.A. cursus is, in tegenstel
ling met het vorig jaar met een onder
breking van 14 dagen voor vacantie in
de maand Augustus, het geheele jaar
door bezet geweest Het grootste aan
tal cursisten was 27' in December en
het laagste aantal n.l. 15 in do maan
den Januari en Mei. Op uitnemen le
wijze verzorgde de heer H. de Wildt
als vaste leider dezen cursus.
Over het algemeen was de cursus
Alg. Onderwijs beter bezet dan vorige
jaren.
Als resultaat kan nog vermeld wor
den, dat 27 cursisten het snelheidsdi
ploma machineschrijvcn haalden en 6
cursisten het diploma stenografie.
Op uitvoerige wijze maakt het ver
slag melding van de ontspanningen,
zooals voetbal, schaken, dammen, hon
ken en bioscoopvoorstellingen. De cur-
sus Ned. Handelscorrespondentie moest
worden gesloten.
Met het oog op de vele aanmeldin
gen voor een cursus in de Franëche
taal, achtte de commissie het noodza
kelijk hiervoor een cursu6 in het leven
te roepen. Deze werd in hetzelfde lo
kaal en op dezelfde uren gegeven, als
de cursus Alg. Onderwijs, terwijl d?
leider van Alg. Onderwijs de heer M.
J v. d. Linden eveneens berpid werd
gevonden als leeraar op te treden.
De cursus Engelsche taal werd door
mej. C. Schut op uitnemende wijze ver
zorgd. Met een onderbreking van 3
maanden liep deze cursus het gehe^ie
jaar door. Het hoogste aantal cursisten
was 27, het laagste 15. Onder deze cur
sisten waren enkelen, die van plan
waren naar Zuid-Afrika te gaan.
Voor den cursus in de Duitsche taal
bleek weinig belangstelling te bestaan.
In Februari moest deze cursus uit ge
brek aan belangstelling gesloten wor
den en de aanmeldingen in het tijdvak
Maart t/'m December waren zoo wei
nig, data van een heropening geen
sprake was.
Kol. b. d. G. DOORMAN
Kaap, welke beschikking wij verleen
den, aldus het verlies van deze schoo-
ne koloniën in de hand werkende. Wii
verleenden in deze periode ook onzen
steun aan de Amerikaansche opstande
lingen met als gevolg den 4en Engel-
schen oorlog, die onzen rijkdom ge
fnuikt heeft.
Bij „Het tijdperk van den oorlog van
Engeland tegen het Frankrijk van de
revolutie en van Napoleon" werd o
behandeld, het teruggeven van Enge
land van onze koloniën in 1802 en 1813
(behalve Ceylon en de Kaap).
Onder het hoofd „De 20e eeuw" werd
gewezen op de uitgebreidheid van de
zeevaart van tegenwoordig en o a. ge
zegd, dat in 1937 ongeveer 15000 sche
pen met 25 millioen reg. ton de Rijn-
Maasdelta binnenkomen.
Ten slotte werd gewezen op de tegen
woordige scheepsmacht van onze mari
ne en aangetoond, dat deze wel heel
klein is en dat wij voor het te water
laten van Hare Majesteits kruiser De
Ruijter terecht konden spreken van
het halve minimum. Tenslotte werd
door Kolonel Doorman onzp Koninklij
ke Marine in de belangstelling en'toe
wijding van de toehoorders aanbevolen
Het bestuur werd als volgt samenge
steld: voorzitter Kolonel b.d. G. Door
man, leden J. Visser, N. van Rooy en
J. S. Bodemeyer,
Tentoonstelling op typo
grafisch gebied
GISTERAVOND werd in het Volks
gebouw aan de Snouckaertlaan de
reizende tentoonstelling van den
Algemeenen Noderlandschen Typogra
fen Bond, de Alnetybo 1937, geopend.
De heer H. W. Wit tenor, hoofdbestuurs
lid van den Algemeenen Noderlandschen
Typografen Bond, opende do expositie
met een kort welkomstwoord en wees
allereerst op de ongunstige arbeidsvoor
waarden van zeventig jaren geleden en
schetste hoe deze zich in den loop der
tijden hadden veranderd. Menigeen ver
onderstelde, dat alleen het buitenland
in staat was goed drukwerk te leveren,
doch spreker hoopte, dat men thans ook
op deze tentoonstelling tot een andere
gedachte zou komen. Nederland kan
drukwerk vervaardigen, dat in alle ge
vallen het buitenland kan evenaren en
in sommige zelfs kan overtroffen.
Na gewezen te hebben op do organi
satie van den typograaf schetste spr. in
het kort de werkwijze van den A.N.T.B
welke voor de belangen van den Noder
landschen typograaf opkomt.
Vervolgens wijdde de heer Wittener
nog eenige aandacht aan hot geëxpo
seerde en hoopte, dat dit velen aanlei
ding zou geven meer drukwerk te laten
vervaardigen en bovenal de mogelijk
heden, welke er bestonden, geheel en al
zouden benutten. Ongetwijfeld zal dit
voor iederen neringdoende vruchten af
werpen. Hierna verklaardo spieker de
Waar uitsluitend of in hoofd
zaak tabaksartikelen ten
verkoop in voorraad
zijn
B. en W. brengen ter kennis van be
langhebbenden, dat de Raad dezer ge
meente in zijn vergadering van 2 Octo
ber 1934 heeft besloten, dat de winkels,
waar uitsluitend of in hoofdzaak tabaks-
artikelen ten verkoop in voorraad zijn,
des Zondags gedurende vier achtereen
volgende uren geopend mogen zijn.
Dat in de vergadering van den Raad
van 30 November 1937 adressen binnen
kwamen van belanghebbenden met het
verzoek deels om dit besluit in te trek
ken, deels om het te handhaven.
Dat zij, teneinde een voorstel aan den
Raad ter beslissing te kunnen voordra
gen, belanghebbenden in de gelegenheid
wenschen te stellen p e r s o o n 1 ijk hun
meening kenbaar te maken.
Dat zij daartoe gedurende het tijdvak
van 15 tot en met 31 December
op de afdeeling .Algemeene Zaken" ter
gemeente-secretarie (kamer 8) op de in
dit tijdvak vallende werkdagen van 9
uur des voormiddags tot 4.30 uur des na
middags (op Zaterdag tot 1 uur des na
middags) aan belanghebbenden de ge
legenheid geven van hun meening, het
zij voor, hetzij tegen het geopend zijn
van de sigarenwinkels op Zondag door
het plaatsen van hun handteekening te
doen blijken. De medcdeelingen door be
langhebbenden gedaan, zullen g e
h i m worden gehouden.
RESERVE-OFFICIEREN
Gisteravond is te dezer stede opge
richt een afdeeling van de Algemeene
Verèeniging van Nederlandsche Reser-
ve-oficieren. Tot. leden van het voorloo-
pig bestuur werden aangewezen de hee-
ren J. Govers, Dr. J. H. Ronhaar se
cretaris en Kj W. Koop,
vaardigd bij do Ned. Rotogravure Mij,
te Leiden.
Hoe aardig is het niet een letteront
werp te verluchten met een aardige
prent of sierletter, die zonder veel moei
te met de tekst kan worden meegedrukt.
Een bij uitstek geschikt en reeds jaren
lang toegepast middel daarvoor is de
houtsnede. Nu valt hout door zijn hard
heid moeilijker te verwerken dan lino
leum. Daarom wordt in de laatste jaren
steeds meer gebruik gemaakt van lino
leumsneden. Kunstig werk, ook in meer
kleuren, valt met behulp te vervaard)
gen en de talrijke inzendingen van
Bookelmann, van der Horst, Platvoet
Stroo en Zondervan toonen dit duide
lijk.
De fotoreportage aan den tentoonstel-
lingswand toont wel zeer duidelijk de
animo, welke voor liet hondsstudiewerk
bestaat. Ook maakt men kennis met do
A.N.T.B.-service, on. do kennis van het
calculeeren van papier.
Door de talrijke foto's van de Linotype,
Monotype, Intertype, Ludlow en Al 1-
purpose, alsmede de kort geleden in ons
land ingevoerde Teletype-zetmachino,
krijgt de bezoeker een idee van het hart
van een drukkerij.
Alhoewel het terrein van de boek
binderij tc groot is om alles op de be
schikbare ruimte te exposeeren, kan men
toch een goed idee krijgen van het
prachtige werk.
De boekdruk behoeft niet. bij de andere
druktechnieken achter to staan, de
weinige, doch zeer goede op den Alne
tybo geëxposeerde, drukken van de boek-
drukpers toonen dit wel zeer duidelijk.
De vervaardiging van clichés is voor
oen leek geen gemakkelijk te begrijpen
Eén der stands op de tentoonstelling van den A.N.T.B., welke gisteravond in
het Volksgebouwwerd geopenu
tentoonstelling, den Alnetybo 1937, voor
geopend.
De Alnetybo 1937 maakt propaganda
voor den Algemeenen Nederlandschen
Typografen Bond door aanprijzing van
zijn kracht, zijn daden op sociaal en cul
lureel gebied, voor bedrijfsgemeenschap
in de typografie en voor goed uitgevoerd
drukwerk. De Alnetybo belicht boven
dien de toenemende mechanisatie in de
machinezetterij en binderij, terwijl tal
van drukwerken worden tentoongesteld.
De beeldstatistieken aan den wand,
die men bij het binnentreden van de
tentoonstel lingszaaJ ziet, werden ver
vaardigd door Fré Cohen. Met tal van
cijfers is bovendien aangegeven welk
werk do A.N.T.B. in de afgeloopen perio
de momenteel nog verricht. Bijna
driekwart eeuw strijdt de bond voor het
heil van het grafische bedrijf en de be
langen van de arbeiders, die daarin
werkzaam zijn. Op duidelijke wijze
wordt aangetoond, dat de organisatie
hecht en sterk is en nog dagelijks groeit
en hiervan is de inschrijving van het
elfduizendste lid wel een sprekend be
wijs. Op dc expositie wordt het cyclos-
tvlewerk in het zonnetje gezet. Men gaal
hiervan uit, dat de cyclostyle voor de
practijk van groot nut kan zijn, doch
zoodra echter op de cyclostyle werk ge
maakt wordt, dat eigenlijk op de druk
pers moet worden uitgevoerd, wqrdt zij
misbruikt. Door het minder gunstige
uiterlijk is het. cyclostylewerk voor re
clamedoeleinden ongeschikt. Ten onrech
te veronderstelt men wel eens, dat he
drukwerk, zooals het gereedgemaakt
wordt in Oost-Indië, van minderwaardi
ge kwaliteit is. Het werk uit onze Oost,
dat een bescheiden plaatsje op de ten
toonstelling inneemt, overtuigt den be
zoeker ten volle van het. feit. dat ook in
onze koloniën een goed product wordt
vervaardigd. Vele vooraanstaande vak
mensehen zijn in den loop der jaren naar
Tndië getrokken. Groot was hun inspan
ning om het inlandsche personeel zoo
danig op te leiden, dat het goed druk
werk kon vervaardigen. Maar men is er
dan ook. zooals men kan zien, ten volle
in geslaagd.
De arbeid van den zetter is niet alleen
het achter elkaar plaatsen van letters
en het onder elkaar zetten van regels.
Met zorg dient voor eiken regel de juiste
lettergrootte te worden gekozen. Van
veel belang is ook het groepeeren van
de tekst en het verdeelen van het wit op
de juiste plaats. Bovendien heeft de
zetter rekening te houden met de ver
schillende modps.
Naast de boekdruk bestaan er nog
twee druktechnieken, n.l. vlakdruk en
diepdruk. Ook de andere technieken zijn
op den Alnetybo niet doodgezwegen. De
diep- en vlakdruk zijn er en hebben zirh
een eigen terrein veroverd. Zii leent zich
bijzonder voor het vervaardigen van
veelkleurig werk als het drukken van
illustraties met fijn raster op ruw pa
pier.
Al het geexposeerde nffsetwerk werd
vervaardigd in de steendrukkerij van de
Tong en Co te Hilversum. Het diepdruk
werk, dat getoond wordt, draagt een
speciaal cachet, voornamelijk door de
matte, fluweelachtige tint van den druk.
Al het geexposeerde werk werd ver
proces, Op de manier, waarop hot op den
Alnetybo wordt getoond, is de arbcids-
gang in het clichébedrijf goed te volgen.
Zoowel lijncliché's als autotypieën wor
den in hun verschillende stadia van be
werking geexposeerd
Op den Alnetybo is door de Inktfa-
briek Premier uit Loosduinen door een
met zorg samengestelde inzending een
duidelijk overzicht gegeven van de be
reiding der diverse inktsoorten. Boven
dien zullen kleurschalen en het in
kleuren afgedrukte werk, dat mede ge
toond wordt, de bezoekers overtuigen,
dat niet alleen een juiste kleur- maar
ook inktkeuze van groote waarde is.
Papier speelt bij drukwerk een belang
rijke rol. Een goede papierkeus bet.ee-
kent 50 pCt. van het. slagen van een
werkstuk. Vaak kan men door het kie
zen van een aardige gekleurde of twee
kleurige papiersoort kleurig drukwerk
bereiken, ondanks het feit, dat het werk
in slechts één kleur wordt uitgevoerd.
Ook vraagt elke soort, van werk een
speciale soort papier. De inzending van
G. H. Bührmann's Papiergroothandel,
waarbij tal van papiersoorten en het
papieronderzoek worden getoond, stond
ook in het middelpunt der belangstel
ling.
De Alnetybo is hedenavond nog ge
opend van 8.00 tot 10.00 uur.
Leniging van de burger
bevolking op humani
tair gebied
Door een Initiatief-comité van hier tc
lande studeerende Chineezcn, bestaan
de uit d3 heeren Khoe Tjee Hie, Sie Soe
Giang en Sie Tjiauw Sing en inmiddels
uitgebreid met de heeren W. F. Gcyl en
Mr. R. M. Ariono Koesoemo Oetoyo, is
een Comité gevormd voor hulpverlee
ning aan de burgerbevolking van China.
Een reeks van vooraanstaande Ne
derlanders en Nederlandsche onderda
nen heeft zitting genomen in het Eere
comité, terwijl voor het toezicht op het
beheer der gelden een financieels com
missie is ingesteld, waarin zitting heb
ben de heeren Prof. Dr. G. C. Heringa,
Prof. Dr. N J. Polak, Prof. Dr. I. Wis-
selink en het Accountantskantoor Mo-
ret de Jong te 's-Gravenhage.
Het Comité stelt zirh ten doel in de
eerste plaats den nood van de burger
bevolking van China te lenigen door het
ter beschikking stellen van verband- en
geneesmiddelen en medische instrumen
ten en verdere hulpverleening op uit
sluitend humanitair gebied.
Giften voor genoemd doel, zelfs de
kleinste, zullen dankbaar aanvaard
worden en kunnen gestort worden op
rekening van de N.V. de Rentekas,Zout
manstraat 42, 's-Gravenhage, Gironum
mer 3866, onder vermelding van „Comité
Hulpverleening China".
Steun in anderen vorm gelieve men
te richten aan het secretariaat: „Comité
hulpverlening China", van Aerssenstr.
50, 's-Gravenhage.
