ONZE BRANDWEER JUBILEERT
Op 1 Januari a.s. bestaat
zij 25 jaar
KERSTLICHT
Vestigingswet voor
slagerijen
KERSTVIERING
SCHILDERSTUKKEN
G. G. VEEN EN DAAL
Verkoop D. K. W.
Garage F. FREEDE
Kerstfeest in het
Soesterkwartier
De commandant, de heer Wijnand van Haselen,
is een door zijn eenvoud bemind
corps-chef
Eén vijand en dat
is.., het vuur
3c BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 24 DECEMBER 1937
commandant, do heer A. E. Blok,
plotseling onwel en bleek onmid
dellijke overbrenging naar het zie
kenhuis noodzakelijk. Nog dienzelf-
(!cn avond is hij daar in den ouder
dom van 52 jaren overleden. De
heer Blok had gedurende ruim 32
jaar bij de Amersfoortsche Brand
weer gediend, doorliep alle rangen
en werd tenslotte op 15 December
1924 bevorderd tot commandant. Zijn
heengaan was voor de Amersfoort
sche brandweer een groot verlies. In
zijn plaats werd toen tot comman
dant benoemd de heer Wijnand van
Haselen.
In ditzelfde jaar werd een Magirus-
automobiclspuit aangeschaft. Evenals
het jaar 1917 stond 1926 in het teeken
van dc branden.
In 1923 woedde een felle brand aan
den Iloogeweg, waarbij drie pcrceclen
een prooi der vlammen zijn geworden.
Het jaar 1930 is voor de Amersfoort
sche brandweer van groote beteekenis
geweest door het in gebruik nemen van
het nieuwe gebouw aan den Westsingel.
Deze verhuizing was van het grootste
belang en nog tot op heden is hier de
zetel van de brandweer gevestigd.
De brand in Mewrsing's biscuitfabriek
in Februari 1932 is in dit beknopte
overzicht eveneens vermeldenswaardig.
Op 17 September 1934 brak brand uit
in het gcbouwcn-cornplex van N.V. Han
delmaatschappij v.h. J. van der Meyden
aan de Nijverheidstraat. De brandweer
werd hier voor een zware taak gesteld,
dank zij de Magirusladder kon hande
lend opgetreden worden. Noemen wij
voorts nog dc felle uitslaande brand in
het perceel Arnhemschestraat 16,
waarbij dit geheel in de asch werd ge
legd, dc felle brand bij de drukkerij Pa-
tria, de broodbakkerij aan de Lange
Gracht, alsmede dc branden bij de firma
Bottinga, Denca, dc wagenwerkplaats
der Spoorwegen en die aan den Arn-
hemscheweg 42 en Kapelweg 56.
Eén van de grootste en tevens moeilijk
ste branden is geweest die bij Polak's
Frutal Works, waarbij onze brandweer
door haar krachtdadig optreden een
groot onheil heeft voorkomen. Dat het
hier ernst was, moge blijken uit het feit,
dat de burgemeester bet toen raadzaam
achtte de Urechtsche en Amsterdam-
sche brandweer om hulp te verzoeken.
Het gelukte de Amersfoortsche brand
weer evenwel de vuurhaard zelf te bltis-
schen, zoodat bij aankomst geen hulp
van Amsterdam of Utrecht meer nood
zakelijk was. Op 1 Juni 1937 overleed de
heer Reinboud, een bij alle lagen van de
bevolking bekend stadgenoot, die brand
weerman was voor alles.
Alarm-inrichting
In het jaar 1932 bleek, dat er in onze
gemeente dringend behoefte bestond aan
een alarminrichting, waarvan bij een
brand of anderszins kon worden gebruik
gemaakt. De radiocentrale zorgde voor
het maken hiervan en deze inrichting
met haar 65 kastjes, welke overal in de
stad zijri geplaatst in omgévingen waar
weinig telefoonverbindingen zijn, vol
doet nog altijd zeer goed. Door dit sys
teem krijgt de politie het eerst bericht
van den brand en kunnen door haar de
diverse personen en instanties op de
hoogte worden gebracht van den brand.
Het tegenwoordige brandweercorps
staat onder leiding van den heer
Wijnand van Haselen, die door zijn
eenvoud een bemind corpschef is,
ondercommandant is de heer W.
Droog, verder zijn er 1 chef van het
materiaal, 2 brandmeesters en 2
adjunct-brandmeesters.
I-Iet brandweervak is een mooi vak,
vooral met een organisatie als hier,
waar de samenstellende deelen van het
corps één hechte combinatie zijn in de
handen van den commandant en waar
in do geest zoo goed is als men maar
eenigszins kan wenschen. De brand
weerman heeft maar één vijand, en dat
ishet vuur.
MODERNE NEDERLANDSCHE
MUZIEK
Maandagmiddag houdt Bertus van
Lier in de School van Wijsbegeerte een
lezing over moderne Ned. Muziek.
Hans Gruys zorgt voor de muzikale
illustratie.
AL JONG OP STAP
Gisteravond omstreeks 10 uur zijn
door de politie 2 minderjarige meisjes
aangehouden, die bezig waren auto's
aan te houden om naar Hilversum te
kunnen meerijden. Aan de politie ver
telden zij, dat zij „van thuis" vrij af
hadden. De twee kleinen zijn onderge
bracht bij familie te dezer stede.
KO KllfTtC
TERWIJL wij rustig overdenken
De Boodschap van het heilig Licht,
Die zich weer over gansch de aarde
Tot alle aardbewoners richt
Terwijl wij luist'ren naar de klokken
Met hun gewijden Kerstfeest-klank
En op die klanken samenkomen
Voor ons Gebed, voor onzen Dank
Terwijl wij naar den Kerstboom staren
In al z'n fonkelende licht
En denken ahn de overgaven
Van dagelijkschen menschenplicht
Terwijl wij in gedicht, gezangen
fn eigen kring elkaar verstaan
En onze diepere gedachten
Naar Hem in dezen ure gaan
Terwijl het „Vrede op dc Aarde"
Z'n heilig Licht opnieuw ontsteekt,
Dat waar men zich ook mag bevinden
Vooral tot onze hérten spreekt
Zien wij de zorg en de ellende.
Die mcnsch en land gebukt doen gaan;
Gedenken wij dat. deel der wereld.
Waar 't Kerstlicht-woord niet wordt
verstaan
Het Kerstlicht spreekt tot gansch de
menschheid
En doet beroep op het verstand
Gedachten gaan in dezen Hoogtijd
naar ginder waar géén Kerstlicht
brandt
(Nadruk verboden).
PHILIA.
De eerste overtreding hier
voor het Kantongerecht
behandeld
Do Vestigingswet is reeds van kracht
voor de slagerijen door het Ministerieel
besluit van 18 Aug. en natuurlijk geeft
de Bond van Slagcrspatroons goedacht.
Amersfoort had voor het Kantongerecht
het eerste geval van overtreding. Een be
staande slagerij moest opheffen. De sla
ger die getuigde, vertelde, dat het ver-
koopen van zijn huis buiten hem om
geschied was. De nieuwe slager had het
slagersewinkeldecl dan ook gehuurd van
den nieuwen eigenaar, een groentenhan-
dclaar. Wel had de oorspronkelijke sla
ger een contract met den nieuwen over
gebruik van winkelinvcntaris. Het hu
ren van den nieuwen eigenaar sprak dus
tegen, dat het een voortzetting van dc
zaak zou zijn. Bovendien was de zaak
ecnige dagen gesloten geweest. Hier had
men dus volgens het bestuur der plaat
selijke afdeeling van den Slagerspa
troonsbond te maken met het Vestigings-
besluit. Het wendde zich tot het Bonds-
bestuur te Utrecht en dit weer tot het Mi
nisterie. De nieuwe slagerij zou zijn een
filiaal van reeds in Amersfoort bestaan
de zaak.
Hier moest zijn de Minlsterieele ver
gunning. De zaak sloot 5 dagen en de
betrokkene kreeg 6 boete wegens
nieuwe slagerij openen zonder Ministe-
rieele machtiging. Het bleek, dat de
Ambtenaar van het O.M. in deze materie
een andere meening had dan het hoofd
bestuur van den Slagershond.
Bij zaakwijziging heeft men vestiging,
uitbreiding en voortzetting (b.v. zoon op
Vader). I-Iet hoofdbestuur is van mee
ning, dat voor alle drie onderdeden mi-
nisterieele vergunning noodig is. Nu be
staat in deze materie alleen het ministe
rieel besluit van 18 Aug. Daarin is
slechts sprake van vestiging.
Het O.M gaat niet direct accoord met
de lezing van het hoofdbestuur, dat voor
uitbreiding en voortzetting ook ministe-
riecle vergunning zou noodig zijn.
Door de kinderen der
Zondagsschool N.P.B.
In de Remonstrantsche Kerk werd
gisteravond het Kerstfeest gevierd door
de kinderen van de Zondagsschool van
den Nederlandschen Protestanten Bond.
Het kerkgebouw was geheel met denne-
groon en kaarsjes getooid, terwijl voor
in het gebouw ter linker zijde van den
kansel een schitterende kerstboom
stond.
Het gebouw was geheel bezet, toen dr.
M i e d e m a met een enkel woord allen
hartelijk welkom heette en wel in het
bizonder de jongens en meisjes van de
Zondagsschool. Dr. Micdema schetste dc
beteekenis van het Kerstfeest en zeide,
dat de ouders hun kinderen dit feest
niet mochten onthouden. Wij leven in
een donkere wereld en slechts heel
weinig licht zal noodig zijn om een
schijnsel te geven in deze duisternis.
Na het zingpn van een Kerstlied ver
telde dr. Micdema de kinderen het
Kerstevangelie, hetwelk hij deed met
behulp van lantaarnplaatjes, welke
werden vertoond. Tusschen deze vertel
ling door zongen de kinderen toepasse
lijke liederen.
In de pauze werden de kinderen op
limonade en koekjes getracteerd, terwijl
tot slot nog verteld en gezongen werd.
waarna de kinderen een cadeautje ont
vingen.
'n NIEUWE
COLLECTIE
KUNSTHANDEL
Langestraat 33 - Tel. 232
MODERNE LIJSTENMAKERIJ
vraagt vrijblijvend demonstratio bij:
Dlstrict-Vert. Oostelijk Utrecht.
LEUSDERWEG 23—25. Tol. 1819.
Onze Toonkamers boven
staan voor U open
Groote sorteering kleine cadeautjes
Boek- en Kunsthandel
G. G. VEENENDAAL
Langestr. 33. Tolef. 232
Ds. Oort leidde den avond,
die in het teeken van
groote belangstelling
stond
l igaande van den Ned. Protestan
tenhond, had gisteren in het club
gebouw van de speeltuinverceniging
„Het Soesterkwartier" een kerstfeest
avond plaats, welke geleid werd
door ds. F. Oort,
In de stemmig versierdo zaal, waarin
een groote kerstboom met tal van bran
dende kaarsen opgesteld was, heelt ds.
Oort een welkomstwoord gericht tot. jong
en oud. Hij herinnerde hierbij aan het
kerstfeest 1936 in de Theosofische Loge,
kort na zijn intrede hier. Toen heorschte
er evenals nu in dc zaal een kerststem
ming, maar stemde hot droevig, dat het
feest door weinigen bijgewoond werd.
Daarin moest verandering komen. De
resultaten waren gisteravond duidelijk.
Daarom deed het spreker zoo'n vreugde,
dat de zaal geheel gevuld was. Hij sprak
den wensch uit. dat ook dit Kerstfeest
intiem en prettig mocht zijn. Hierna
werd gezamenlijk het lied „Stille Nacht,
Heilige Nacht" gezongen en hield ds.
Oort een Kersttoespraak.
Spreker deed uitkomen, dat de wereld
het geloof noodig heeft, onze verdwaas
de wereld met haar twisten, vijandschap
en oorlogen. Alleen het geloof kan hier
in redding brengen, wanneer hot bereid
is iets te doen voor den vrede op aarde.
Momenteel hebben de mcnschen meer
vertrouwen in kanonnen en gifgassen,
dan in dc naastenliefde of vrede, welke
gebaseerd is op recht. In dit verhand
zag spreker het beeld met den oplaaien
de» oorlogsvlam en het Ned. oorlogs
schip, dat den wapenstilstandsdag vier
de. Juist nu wij zoo weinig kunnen
doen, hebben wij het geloof van noode.
Daarom willen wij. aldus ds. Onrt, op
dezen avond den God van liefde toe
spreken en zeggen, dat we Zijn geest
kennen, dat in ons nog het goede vuur
«loeit. Diep moet tot ons doordringen
de boodschap „Vrede op Aarde", waar
naar wij hebben te leven.
Na deze toespraak werd gebeden en
door de kinderen het lied „Halleluja"
gezongen.
Ds. Oort heeft vervolgens op passende
wijze aan zijn gempngd auditorium het
kerstverhaal uit den bijbel verteld, een
voudig, treffend en begrijpelijk voor de
jeugd.
De. avond werd vorder afgewisseld
mpt gezang, vertellingen en gebed, als
uiting van dankbaarheid.
Tot slot van dezen mooicn avond heeft,
de heer C A. Beukman een kort woord
gesproken.
Vermelden wij nog, dat de organist,
de heer Metzner, zijn medewerking ver
leende.
FILMVOORSTELLING „AMFIKRI"
GAAT NITE DOOR
De besloten filmvoorstelling van „Am-
fikri" gaat tweeden Kerstdag in AroicI-
tia niet door en is uitgesteld tot 16
Januari a.s.
WAARSCHUWING
In verband, met de loterijwet brengt
de politie onder de aandacht van het
publiek, dat zich te dezer stede een per
soon afkomstig uit Zandvoort, bezig
houdt met loterijaanbiedingen.
Men *zij gewaarschuwd daarvoor en
wende zich in dergelijke gevallen aller-
ecerst tot de politie.
STADSNIEUWS
MARKTBERICHT
OMREKENINGSKOERSEN
Off. Niet off.
23 Dec. 24 De<v
Londen
9.00
9.00
Berljjn
0.72.50
0.72.50
Harjje
6.15
6.12
Brussel
30.55
30.60
/-Urich
41.63
41.63
Kopenhagen
40.17
40.20
Stockholm
46.39
46.40
Oslo
45.22
45.21
Mew York
1.3P
6.34J4
6.37
Medeled. door do R'd&msche BankveTeen.
De practijk
Laat ons aannemen, dat een achteloos
wandelaar loopt in de Langestraat en
plotseling uit de torentjes van de Kam
perbinnenpoort de vlammen ziet slaan.
Vlug loopt hij een winkel binnen, belt
op ouder nummer: „Uitslaande brand
in de Kamperbinnenpoort."
De telefoonjuffrouw weet natuurlijk
wat haar te doen staat. Op de waarschu
wing uitslaande, dus zware brand,
brengt zij met één beweging 29 alarm-
schellen in functie, waarvan bij eiken
brandweerman één aan huis is aange
bracht. Telefonisch worden liet kader
en de autoriteiten gewaarschuwd. Na
het alarm begeven alle brandweerman
nen zich naar dc hoofdbrandwacht Ach
ter Davidshof. Hier is alles tot hun be
schikking. Deze brandweerkazerne was
voor dien tijd uiterst practisch inge
richt.
Nog pas zijn vier man ter plaatse of
de slangenwagen no. 1 kan reeds uit
rukken. Van alles is op dezen wagen
aanwezig. Op het terrein van den brand
krijgt men hij aankomst van dezen wa
gen aanstonds de beschikking over 4
straalpijpcn, 2 opzetstukken, slangen,
lantaarns, fakkels en gereedschappen.
Dadelijk kan men dus, zooals het heet,
met vier stralen op de waterleiding het
vuur aanpakken. Zoodra zich hierna
weer meer personeel aan de hoofdbrand
wacht meldt, vertrekt wagen nummer
2. Met korte tusschenpoozen komen dan
de andere wagens op de plaats des on-
heils.
Men ziet dus dat een dergelijke orga
nisatie de beschikking had over een
goede brandweer, waarop Amersfoort in
die dagen trotsch kon zijn. Het corps
bestond in die dagen uit den comman
dant, den hoer A. J. Schulte Nordholt,
de brandmeesters de hoeren J. Rein
boud en S. Massa, den chef van het ma
terieel den heer A. Blok, den adjunct-
brandmeester, den heer Wijnand van
Haselen, den ladderchef, den heer II.
van Keulen, en 29 brandweermannen,
die allen een speciale opleiding hadden
gevolgd. De geest in dat kleine, wak
kere corps was buitengewoon goed. Ook
de samenwerking met het politiecorps
liet niets te wenschen over. Amersfoort
had loen ruim 33 000 inwoners en men
kon destijds gerust zijn. 1-Iet brandweer
corps waakte dagelijks over ruim 6700
woningen, 700 pakhuizen, scholen, ker
ken en andere gebouwen.
Het werk in de eerste jaren
Behalve tal van kleine branden, welke
op afdoende wijze werden bestreden, had
de brandweer geen bizondere taak te
vervullen. Wel werd er dien tijd al het
mogelijke in het werk gesteld om de
huizen, waar het meeste brandgevaar
dreigde, op afdoende wijze te bescher
men. Deze preventieve maatregelen
brachten zoowel voor Bouw- en Wo
ningtoezicht cn de Brandweer, vaak
groote moeilijkheden met zich mede,
doch dienden noodzakelijk uitgevoerd
te worden, daar dit in een oude stad
als Amersfoort van het grootste belang
geacht werd. In 1915 waren de tijdsom
standigheden oorzaak, dat de uitbrei
ding van het schellennet slechts zeer
langzaam tot stand kwam en eerst 21
Augustus 1915 gereed kwam. Vanaf
dien datum is evenwel ook die zeer ge-
wcnschte verbetering ingetreden en is
het geheele vaste personeel der brand
weer vanuit het telefoonbureau te be
reiken. Vanaf dien tijd dateert ook de
centralisatie van de brandweer in de
voormalige ambachtsschool Achter Da
vidshof 2.
Het jaar 1917 stond in het teeken van
de boschbranden. Niet minder dan 8
bosch- en heidebranden braken in Maart
April en Mei uit, waaronder twee groo
te cn felle boschbranden. Het jaar 1919
ging niet voorbij zonder de brandweer
in de gelegenheid tc stellen haar waar
de voor de gemeenschap te toonen. Voor
niet minder dan 6 uitslaande branden
en 1 groote binnenbrand werd haar hulp
ingeroepen. Bizondere vermelding ver
dient een uitslaande brand in perceel
Langestraat 36 op 18 Augustus des na
middags.
Den heer J. Schulte Nordholt werd op
15 December 1924 eervol ontslag ver
leend wegens vertrek naar Arnhem, ter
wijl in de vacature werd voorzien door
de benoeming: van den heer A. E. Blok.
Voorts dient melding gemaakt te wor
den, dat de heeren J. Reinboud en S. H.
Massa wegens hun 40-jarig jubileum in
dienst der brandweer door H. M. de Ko
ningin begiftigd werden met de zilveren
medaille der Oranje Nassau Orde. wel
ke onderscheiding hen op feestelijke
wijze door den burgemeester en den
commandant werd overhandigd.
In 1926 kreeg de brandweer de
beschikking over een motorspuit. Op
13 Maart van dat jaar, juist bij het
beëindigen van een gehouden proef
rit met de motorspuit en nog ach
ter het stuurrad zittende, werd de
Eén van de 65 alarmkastjes, welke in
onze stad zijn aangebracht
Appelen f 2.505. Peren f 57 per
H L. Heneieren 4.204.80. Hoender-
eieren 5.206. Eendeneieren 33.50 per
100 6tuks. Hooiboter 1.65 per K.G. Kip
pen 0.30—0.90. Hanen 0.10—0 80. Tamme
konijnen f 13. Wilde konijnen 0.80—
1 10. Oude tamme eenden 0.10—0.60. Ha
zen f 2—2.25 per stuk. Tamme duiven
0.150.20 per paar. Zeugen drachtige
f 80—125. Biggen 16—20 per stuk.
Aangevoerd waren ongeveer: 30 H.L.
appelen. 200.000 stuks hoendereieren.
800 6tuks eendeneieren. 15 K.G. hooi
boter 3 zeugen drachtige, 40 biggen.
Bet nablusschingswerk vaméén der grootste branden der laatste jarenA ten ziet
hier den commandant, den heer Wijnand van Haselen, temidden van twee brand
weerlieden
Het volledige personeel van het brand
weercorps
J~\E gemeentelijke brand-
1-J weer herdenkt op 1 Ja
nuari a.s. haar 25-jarig bestaan.
Alhoewel het in de bedoeling
ligt dit jubileum onopgemerkt
voorbij te laten gaan, meenen
wij toch het een en ander
over de geschiedenis, het
werk en het nut van deze
populaire instelling te moe
ien zeggen. Einde 1912 kwam
de. reorganisatie van de brand
weer tot stand en voordien
had men de beschilcking
over het vrijwillige brand
weercorps, dat vooral bij
vele andere stadgenooten nog
wel aangename herinneringen
wakker zal roepen, wanneer
men terugdenkt aan de toe
standen van toen.
Een ingrijpende reorganisatie was des
tijds noodzakelijk en de heeren J. Schul
te Nordholt, inspecteur van Bouw- en
Woningtoezicht, én A. E. Blok, opzich
ter van het materieel der brandweer,
hebben in 1912 een reorganisatie-plan
.opgesteld, teneinde te komen tot een
gemeentelijke brandweer. Door het over-
Blijden van den heer J. A, Schoterman,
Sgden opper-brandmeester, werd de heer
Blok aangezocht.
I Drie punten brachten zij sterk naar
';j\Vnren, t.w.:
I. Doelmatig gebruik maken van de
(lestijds nieuwe waterleiding der ge
meente: organisch inschakelen van de
politie; invoeren van een modern alarm
systeem.
Samenstelling van het plan
Behalve schriftelijke inlichtingen, in
Verschillende plaatsen ingewonnen,
werd de organisatie der brandweer te
Hil versum, Haarlem, Gouda, Vlaardin-
gen, Dordrecht, Nijmegen, Arnhem en
Maastricht bestudeerd. Het groote nut
van deze studiereizen, waarop zooveel
materiaal voor het samen te stellen
rapport werd verzameld en zoo uitne
mend gelegenheid bestond de gevolgde
systemen en organisaties onderling te
vergelijken, behoeft ongetwijfeld hier
niet nader ontschreven te worden. Wat
tenslotte de leidende gedachte betreft,
die steeds bij alle werkzaamheden heeft
voorgezeten, worde meegedeeld, dat, om
zooveel mogelijk een vast en objectief
uitgangspunt te hebben, immer te rade
>verd gegaan met de toestanden, erva
ringen en organisaties van verschillen
de brandweeren in ons land, teneinde
hieruit een systeem te vormen, naar de
inzichten van de heeren Schulte Nord
holt en Blok, voor een brandweer, zoo
als die in de gemeente Amersfoort zich
mettertijd zoo goed als geheel zal heb
ben aan te passen aan het werken met
de waterleiding. Een brandweer-organi
satie-plan dient immers zooveel moge
lijk te voldoen aan de voorwaarde, dat
de eerste, voorspoedigste hulp, de beste
is.
Tot basis had het opgemaakte plan:
de systematische inschakeling der poli
tie bij de brandweer, als hoofddoel heb
bende, van de steeds in het bureau van
politie aanwezig zijnde wacht een
vaste brandwacht te vormen, immer gc-
Wijnand van Haselen, de comman
dant van de Amersfoortsche Brand
weer
reed om uit te rukken. De meest spoe
dige hulp is op die wijze verzekerd en
kon voor een betrekkelijk kleine ge
meente als Amersfoort (dit was in
1912!), niet in het bezit van eel! beroeps
brandweer, naar de meening van de
rapporteurs op geen eenvoudiger, noch
doelmatiger wijze worden verkregen.
Alhoewel de vorige burgemeester van
Amersfoort, de heer Barchman Wuy-
tiers, de opdracht had gegeven tot het
reorganiseeren van de brandweer, kwam
de uitvoering tot stand onder het bur
gemeesterschap van mr. J. C. Graaf van
Randwijck.
Op 1 Januari 1913 werd de gemeente
lijke brandweer geïnstalleerd. Wat hield
het nieuwe werk van de brandweer nu
eigenlijk in? Om dit duidelijk weer te
geven, lijkt het ons het beste dit eens
aan de practijk te toetsen.
