WAT HET JAAR 1937 VOOR
NEDERLAND BRACHT
Geest van Coen
bleef vaardig
D'
Het heeft wel zekere opleving doen zien,
doch deze heeft zich niet tot meer
beteekenisvollen omvang
doorgezet
4e BLAD PAG. 1 AMERSFOORTSCH DAGBLAD VRIJDAG 31 DECEMBER 1937
Het drama der kabinetsformatie
heeft Dr. Colijn's aureool van
„bindende figuur" doen
verbleeken
Glorieuze dagen als inzet
OEN het jaar, dat binnen ettelijke
uren weer in.der tilden schoot zal
zijn verzonken; zijn intrede deed.
I had menigeen de hoop dat 193? het jaa;
zou worden der opleving, waarmede
men natuurlijk bedoelde een opleving
welke zich in zulk een mate zou ma-
nifesleeren dat heel ons volk zou ver
ademen na den druk waaronder hel
al zoo lang had geleefd Dat er in meer
dan één opzicht van opleving sprake
is geweest, valt zeer zeker niet te ont
kennen. Wanneer men zich herinnert
hoe kort geleden nog omstreeks me
dio October het aantal geregistreerde
wej'klQozen ruim 50.000 minde; bedroeg
dan op hetzelfde tijdstip een jaar te
voren, welk gunstig verschil trouwens
in dén zomer nog p root er - 70 000
geweest is. (doch in November weer
verminderd is tot 33000. terwijl de stij
ging toen prnoter was dan die ten vo-
rigen jare!) dan openbaart zich-hierin
iels van een keer ten goede waarvar.
we van harte hopen dat .hij zich zal
doorzetten Maar van dit laatste zijn
we nog niet zoo zeker Men -kan op dn
„opleving" van 1937 alleszins het adjec
tief „betrekkelijk" toepassen, immers
I tegenover het verminderde aantal werk
I looze.n staat nog altijd het heirleger der
I genen die gebukt gaan onder dezen gee-
I sel der menschheid. Op 't oogenblik dat
I wij dit schrijven waren .bij. de. organen
I ider openbare arbeidsbemiddeling bijna
I 397.000 werkzoekenden ingeschreven er
I hoevele „ongeregistreerden" zijn daar
I nog niet naast' Wanneer men daarbij
Ino.g in overweging neemt dat de ople-
I ving, die een wijle tot hooggespannen
I verwachtingen heeft aanleiding geee-
I yen, voor een deel wordt toegeschreven
ducht en wiens geestnog altijd over
Nederland vaardig is
aan factoren in de internationale „sa
menleving" en aan statenverhoudinger.
die voor de toekomst niet bepaald opti
mistisch stemmen, dan is er alle reden
om ten deze met eenig, zoo niet veel
scepticisme vervuld te zijn. Minister
Steenherghe heeft bovendien kort gele
den in zijn Memorie van Antwoord op
hef afdeelingsversjag over „Economi
sche Zaken" een terugslag in den eco-
nomischen toestand geconstateerd. In
vele opzióhten is de opleving nog een
fata morgana, een luchtspiegeling naar
welker tastbaarheid da menech reikhal
zend uitziet Daarbij is hem de wensch
vaak de vader der gedachte. Wij eeloo
ven nu eenmaal gaarne wat wij hopen
MAAR dit neemt natuurlijk niet
weg, dat alles wat op conjunc
tuurverbetering wees. dankbaar
1oor ons volk is aangegrepen, men
mag wel zeggen uitgebuit De geest van
Coen, wiens 350e geboortedag te Hoorn,
o a door eon rede \an dr. Cofijn, is her
dacht, is in den Hollander nog altijd
vaardig en wanneer wij dezen roem
rijken naam gebruiken, dan denken
wij natuurlijk onmiddellijk aan onz^
overzeesche bezittingen, waar een opia-
ving in de cultures niet alleen tot
nieuw optimisme aanleiding gaf doch
waar men in het algemeen reeds zeggen
kan dat men over het critieke punt
been is.
De scheepvaart van Nederland op
alle deelen der wereld is verlevendigd
opgelegde schepen, die zoo lang in onze
havens een somberen aanblik boden,
kent men er niet meer, onze scheeps
bouw profiteert mede van deze gunstig'
constellatie en ontvangt telkens nieuwe
opdrachten van vaderlandsc'ne en over
zeesche scheepvaartmaatschappijen Zec-
kolossen als de in aanbouw zijnde
Nieuw Amsterdam van de H. Am.-lijn,
waarvan de tewaterlating door de Ko
ningin geschiedde, en de „Oranje" van
de Mij. Nederland zullen op de wij le
wateren getuigen van Nederlands on
dernemingsgeest, zooals de tanksche
pen van de Koninklijke Shell eveneens
in steeds uitbreidende getale de wereld
zeeën doorploegen. Vele opdrachten aai»
onze scheepswerven zijn daarvan in hel
afgeloopen jaar de weerspiegeling
geweest. En zoo houdt Jan Courage, zijn
naam getrouw, steeds moed. Wie zee
houdt wint de reis ook al zijn
daar soms vele gevaren aan verhonden.
Men gaat heinde en verre erop uit om
zaken betrekkingen aan te knoopen. Een
diplomaat van groote allure als jhr. van
Karneheek gaat als handelsamhassa-
ceur aan het hoofd eener delegatie naar
Zuid-Amerika met het doel afzclgebie
den te vinden voor onze industrie en
de ontvangst in alle staten in dit uitge
breide, halve werelddeel is grootscn,
ze getuigt van den grooten naam van
ons kleine maar kloeke volk door de
eeuwen heen tot op den huldigen dag
Naar het verre Noorden trachtte onze re
geering eveneens zich ruimer baan te
verschaffen door de onderhandelineen
te Oslo, waarvoor onze toenmalig* mi
nisters Gelissen en Deckers werden af
gevaardigd, onderhandelingen die hun
belichaming hebben gevonden in een
overeenkomst welke binnenkort aan de
goedkeuring onzer Staten-Generaal zal
worden overgelegd, en waarbij natuur
lijk over en weer concessies moesten
worden gedaan dat is nu eenmaal d*
„handel" maar die zijn gevoerd in
een geest, welke de eenige is die <'e on'
wrichte internationale samenleving in
betere banen kan leiden. Stemmen in
dezen geest weerklinken herhaaldelijk
onder meer in de redevoeringen van
den. dit jaar als zoodanig afgetreden,
president der Internationale Kamer
van Koophandel, dr. Fentener van Vlis-
singen maar ze blijven helaas zoo
dikwijls die eens roependen in de
woestijn
de depreciatie van den gulden mis
schien heeft bijgedragen, zonder
in den aanvang de prijsstijging met zich
te brengen die ervan gevreesd werd, di\j
hinkende paardje is wat later komen1
aansukkelen dit alles heeft min of
meer den wind uit de zeilen genomen
van hen die de economische politiek
van het kabinet Golijn lieten poseeren
als de hoeman. waaraan men alle maat
schappelijke misère te danken had. Als
men hun maar eens de kans gaf! Onder
deze „hun" te verstaan de sociaal de
mocraten, wier plan voor den arbeid na
de verkiezingen een roemloozen dood
is gestorven, en de „ordening- -fana
tici onder de Roomsch-Kathólieken, de
oude phalanx onder ben die den pre
mier al zoo dikwijls had dwars gezeten
en een ieder verketterde die met hem
samenwerkte, nok al waren het partij-
gönoóten als de ministers Gelissen en
Deckers, die daarover menige pil te
slikken hebben gekregen van de ge
loofsbroeders, liun gebleken verdien
sten kwamen er natuurlijk minder op
aan Na den uitslag' der verkiezingen
en de vorming van "u ministerie waar
in dr. Colijn, althans naar het econo
mische, aen minder domineerende fi-
H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard tijdens de verwelkomingsfeesten te Soest
E goede verwachtingen waarmede
het jaar inzette en een zeker niet
tegen te spreken verbetering in
den economischen toestand, waartoe ook
De overdracht van het jacht Piet Heinaan het Prinselijk echtpaarwaarbij een groote revue
van zeiljachten op het IJsselmeer werd gehouden
guur is geworden dan in het vorige ka
binet, schijnt deze stemming te zijn ge
weken, al weet men nooit of er weer niet
eens een relletje tegen hem kan gebo
ren worden. In het algemeen kan onze
minister-president nog wel een duwtje
velen, al gelooven ook wij wel, dat de
aureool van bindende figuur in het na
tionale leven die hem omgaf, sinds de
historie der kabinetsformatie aanmerke
lijk aan glans heeft moeten inboeten.
Wat ging er voordien van hem niet een
bijna magische kracht uit! Door zijn
rustige zekerheid in voor het land span
nende oogenhlikken had hij de vrijwel
algemeene sympathie in den lande ver
worven Tijdens de verkiezin~scam-
pagne wekte de toen 68-jarige aller be
wondering door zijn uithoudingsvermo
gen; niet minder dan vijf en dertig re
devoeringen waarvoor overal de toeloop
enorm was, werden door hem uitge
sproken, waarbij we ook nog willen her
inneren aan de magistral rede op de
A.R. deputatenvergadering. Dat een fi
euur als dr. Colijn niet alleen de stem
men heeft gewonnen van de befaamde
„kleurlooze middenstof", van de velen
wie het moeilijk valt hun keus te be
palen of van hen wier sympathie voor
de partij, waarop zij vroeger plachten
hun stem uit te brengen, getaand was,
dit alles mogen wij gerust aannemen.
Dat een staatsman van zijn formaat,
door sommige Roomsch-Katholieke ze
loten voor „liberaal" uitgekreten,
door
De tewaterlating van Nederland's grootste passagiersschip, de „Nieuw Amsterdam"
H-M. de Koningin
het ergste scheldwoord ongeveer dat
men bij vele men6chen bedenken kan
\ele overloopers zal hebben gehad van
dé eigenlijke liberale partij, die door
n politiek, welke weinig positiefs meer
fiad en verstard was in economische
doctrines, haar greep op de massa meer
en meer had verloren iets wat de
leidende figuren ten slotte, al is het
laat, zijn gaan inzien deze voor de
verkiezingen vaak door on-, gehoorde
veronderstelling is allesbehalve gewaagd,
zoo ze al niet voor de hand lag. Maar
het schijnt ons óók niet voor betwist ine
vatbaar dat na het verloop der kabi
netsformatie menige „overloop er'' tot
zich zelf zal hebben gezegd „Als ik dat
had kunnen vermoeden, ja dan
Knappe, beproefde bewindslieden als
Oud, Van Lidth de Jeude, de. Graeff,
hebben we niet meer in het régeerings-
gestoelte zien verschijnen. De, vooral in
de huidige tijden zoo noodige. samen
werking op breedere basis is mislukt en
de ontstemming die daarover in een
breede kringen is óntstaan. wre-kt zich
natuurlijk op den formateur, die, daar
van zijn we overtuigd, al het mogelijke
heeft gedaan om die breedere samen
werking te verkrijgen doch wiens po
gingen ten slotte zijn afgestuit op de
onverzoenlijkheid van sornmizo kamD-
vechters voor het bekende „positieve
Christendom". De beraadslagingen
over deze onverkwikkelijke geschiede
nis in de Tweede Kamer bij de alge
meene beschouwingen over de rijkshe-
grooting, waaraan we in onzen vorjgèn
kaleidoscoopreedsenkele beschouwingen
wijdden, ligg&i nog versch in het geheu
gen. In den nreede zulks in afwij
king van de aanvankelijk door hem in
acht genomen zwijgzaamheid doch
zonder veel nieuwe gezichtspunten te
openen, heeft de kabinetsformateur
trachten te motiveeren waayoin -Ie
taak, welke hij zich in den beginne had
gesteld, was mi6lukt. Eén ding heeft hij
daarbij niet eezegrl: „Ik moest onder liet
Caudijnsche juk door
DOCH, hoe dan ook, de anti-revolu-
tionnaire partij heeft haar drie
winstzétels te pakken: ze is vau
14 op 17 geklommen en wanneer mer.
nagaat dat de machtige R K Staatspar
tij, welker stemmênaanwas zich steeds
bij iedere verkiezing het sterkst pleegt
te manifesteeren. bij een twéémaal z>.o
groot ledental een geluk aantal winst
zetels heeft verworven als de A.R dan
bliikt hieruit wel voldoende hoeveel
stemmen deze laatste huilen de eigen
lijke anti-revolutionnaire gelederen zijn
toegevloeid.
Het groote verlies is geweest voor de
Liberale Staatspartij (van 7 tot 4) -laar-
na voor de Chr. Historischen (van 10 to'
8). terwijl onder meer een aantal klei
nere partijen (Nat. Herstal, Herv. Geref-,
Kath Democraten, Rev. Socialisten en
Plattelanders) geheel uit ie Kamer ver
dwenen zijn. Maar het meest karakteris
tieke feit dat de verkiezingsluitslag t~epft
opgeleverd i6 toch wel geweest het fiasco
van de N.S.B. Toen ds. van Duijl. thans
alweer ex-N.S.B.-er, zijn Indische tonr-
née deed, gaf hij uiting aan de verwach
ting dat zijn partij bij de verkiezingen
op een twaalftal zetels rekende en zie
i het zijn er vier geworden. Geweldig
bleek de steminenachteruitgang, bij de
laatste Statenverkiezingen vergeleden.
Hoogst karakteristiek mag zulk een om
mekeer in de gemoederen onder de
massa der kiezers binnen een vrij kort
tijdsverloop genoemd worden. De be-
driegelijke en valsche leuze „Musscrt ot
Moskou" heeft weinigen begoocheld. Een
beter begrip heeft ons volk getoond voor
de tegenstelling „Democratie of dicta
tuur" en het heeft zich in overweldigen
de getale voor de eerste, voor de hand
having onzer beproefde staatsinstePin-
gen, uitgesproken.
DE internationale verhoudingen heb
ben in het afgeloopen jaar hooge
eischen gesteld aan het beleid on
zer regeering. Ze heeft zich laten gel
den in de wateren der Middellandschc
Zee waar de Spaansche burgeroorlog
somwijlen aanleiding gaf tot daden van
regelrechte zeerooverij tegenover onze
schepen en waar sindsdien Nederland-
sche oorlogsbodems onze koopvaardij
schepen convoyeeren.
Dat onze regeering meer en
meer de teekenen der tijden ver
staat bleek uit hare defensievoorstel-
len, welker zware lasten ons volk man
moedig zal hebben te dragen in zijn
eigen welbegrepen belang, dat meer en
meer ook wordt ingezien door bevol
kingsgroepen die daarvoor vroeger
blind waren of was het Oost-Indisch
doof? al zijn hun leiders af en toe nog
wel eens tot terugkrabbelen geneigd.
Lord Baden Powell heeft ten besluite
der wereldjamboree, die de jeugd van
acht en twintig landen tot een getal van
ongeveer 30.000 padvinders op Neder-
landschen bodem vereenigde, treffende
woorden gesproken over de broeder
schap der volken en de boodschap der
liefde doch hoe, wanneer zoovelen
gehoor geven aan tegenovergestelde
klanken?
Zoo verschijnen boven Nederlands
landouwen en boven Indiè's welvarende
plantages de bommenwerpers en lucht-
kruisers, reeds in vredestijd vallen
slachtoffers van het luchtwapen in on
zen Archipel niet minder dan veer-
tien bij een tweetal rampen. Maar ook
de burgerluchtvaart betaalt haar tol.,
dat is de droeve schaduwzijde van ove
rigens zoo verblijdende symptomen van
haar gestadigen vooruitgang, waarbij
Nederland in de wereld nog steeds een
eereplaats inneemt.
vorstenhuizen, van wie wij in de eer6to
plaats willen noemen den hertog van
Kent voor het Êngelsche koningshuis,
waren in den. feeërieken stoet, die op
den 7en Januari door de prachtig ver
sierde straten der residentie trok. Nog
lang zal men terugdenken aan het
belooverende beeld dat de hofstad in
die dagen opleverde, de Prins zelve
had er een vreugdevuur ontstoken dat
onafgebroken gedurende den geheelcn
bruidstijd gebrand heeft, een reeks van
feesten zoowel voor de bevolking in
haar breede lagen als voor de hooge
kringen van hof en diplomatie, staat en
regcering, volgde, maar voor degenen
die het voorrecht hadden daarbij te
genwoordig te zijn zal wel het meest
onvergetelijk blijven de, in den morgen
vooral zoo stralende, dag waarop, na
een langen zegetocht door de straten
van '6 Gravenhage. het jonge paar,
voorafgegaan door een keur van bruids
meisjes en bruidsjonkers, de Groote
Kerk binnenschreed on na een treffen
de rede van Prof. Obbink de oud-hof
prediker, de grijze Ds. Weiter, het hu
welijk inzegende. Het is waarlijk niet
noodig hier nog verder in te gaan op
détails. Een glimlach zal velen nog om
de lippen spelen wanneer ze tarugden-
ken aan de romantisch getinte wijze
waarop 't het jonge paar op den avond
an den huwelijksdag gelukt is de
nieuwsgierigheid van pers en publiek to
vewöhaTken door er in hun auto „stil
van door te gaan", om in Brussel den
trein te pakken die hen zou brengen
naar Krynica, het oord der Poolsche
wintersport, dat later verlaten werd
voor een verblijf te Zeil am See, waar
ook de Koningin vertoefde, daarna te
Boedapest en eindelijk in de oude Ita-
liaansche steden.
Nadat deze idylle drie maanden ge
duurd had, riepen de plichten naar huis:
het door ons toegewijde volk tot een
nieuw lustoord gerestaureerde en volko
men gemoderniseerde paleis Soestdijk.
De Prin6 werd geïnstalleerd als lid van
den Raad van State en heeft sindsdien
nog op tal van andere wijzen gelegen
heid gevonden door bizondere functies
deel te nemen aan het maatschappe
lijke leven, waarvoor hij in zoo menig
opzicht belangstelling toont to bezitten.
Treffend is het geweest te aanschouwen
op welks wijze, tot ver hui
ten onze grenzen, ja tot in alle uithoe
ken der wereld, waar Nederlanders wo
nen, zich de liefde en genegenheid voor
Prinses en Prins hebben geopenbaard
door de aanbieding van geschenken.
Meer nop dan de kostbaarheid ervan
habbep de enorme arbeid aan vele er
van len koste gelegd en menig aardig
tafereeltje bij de aanbieding het bewijs
kunnen geven van de toewijding, welke
van dit alles de drijfveer vormd3.
De Indische bevolking eindelijk heeft
door delegaties uit zijne aloude vorsten
geslachten, die mat groote hartelijkheid
allerwege in ons land zijn ontvangen,
nog een schitterende noot te meer ver
leend aan den glans der huwelijksfees-
*~i. Men kon in die dagen met recht
•eken \an het Nederlandsche impe-
m, mat Konir—
Keizerin!
DE glorieuze dagen voor Vorsten
huis en vaderland waarmede het
jaar begon en die, naar wij hopen
zeer binnenkort een blijde bekroning zul
len vinden in de gehoorte van een Oran
jetelg, zijn niet uit zichzelf alleen ons
volk tot vreugde en voldoening geweest
dooh .hebben ons ook met een gevoel
van trots kunnen vervullen, om den
weerklank ervan die in de geheele we
reld werd waargenomen en waaruit
zoo duidelijk te voorschijn kwamen de
hooge achting en sympathie die ons
•land allerwege geniet
Geschenken namens alle landen
zelfs uit Japan en China, stroomden toe,
en vertegenwoordigers van Europeeeche
Wilhelmina als
ONDER de tallooze geschenken van
heinde en verre het Prinselijke
Paar aangeboden wat zou een re
capitulatie een ruimte kosten! willen
we hier slechts nog herinneren aan dat
van het geheele Nederlandsche volk:
het staatsiejacht „Piet Hein". Wie zal
er Hun geen „glückliche Fahrt" op toe-
wenschen, bij een veelvuldig gebruik?
Men reist er zooveel veiliger in dan in
een auto! Toen op den 29en November
den Prins een ernstig verkeersongeluk
overkwam, zooal6 er in ons aan weg-
obstakels rijk gezegende land helaas
nog zooveel gebeuren, is menigeen de
schrik om het hart geslagen bij de ge
dachte aan de mogelijkheid dat het
jonge geluk onzer vorstenkinderen wel
eens op vreeselijke Wijze zou kunnen
worden verbrijzeld. Daarom, Hoogheid,
reis met Uw Gemalin dikwijls met de'
„Piet Hein". Het gaat wel niet zoo vlug,
maar het is veiliger. En de luiermand
kan er ook in!
j
