(stadsnieuws
Feestvergadering in de
markthal
Opvoering van „Pro Rege
Dienstplicht - problemen
in Engeland
Rede van H. J. van
Braambeek
BEDRIJFSLEVEN
ORANJEKLANTEN
BETUIGEN HUN
TROUW
Goed spel van De Princevlag
Een beeld onzer
historie
City Theater
wordt
verbeterd
Kappersvakschool
gesloten
„Oranje Nassau,,
bijeen
UITSPRAKEN VAN
DE RECHTBANK
SANOSTOL
VER KOOPINQEN
2e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DINSDAG 2 MEI 193!
I VIERING VAN 1 MEI-DAG
Voordracht van Nel Oosthout
en cello-spel van Albert
van Doorn
Afwisselend programma
TOT besluit van de viering
van den 1 Mei-dag hield
de moderne arbeidersbeweging
gisteravond in de Markthal
•een groote feestvergadering.
Naast medewerking van Nel
Oosthout, voordracht, Al-
bert van Doorn, cello, muziek
en zang van „H. J. Hegeraath"
en „De Stem des Volks", trad
als spreker op het Tweede
Kamer-lid de heer H- J. van
Braambeek.
De vergadering stond onder
leiding van den heer A. van
Wijngaarden, voorzitter van
den plaatselijken Raad.
In zijn openingswoord wees de heer
A. van Wijngaarden op het belang van
deze 1 MeLvergadering. Op 20 Juli
1SS9, vijftig jaar geleden, werd de eer
ste zitting van de Socialistische Arbei
ders Internationale-te Parijs gehouden,
waarin het voorstel, verdedigd door
Raymond Lavigne, om jaarlijks op een
bepaalden dag een grootsche manifes
tatie te houden, van kracht werd. On
danks alles, aldus spreker, heeft jaar
lijks de roep om gerechtigheid weer
klonken en weerklonk zij ook vandaag.
Ondanks alles, -want niets zou noodlot
tige!' zijn, dan toe te geven aan de
waan, dat de tot de tanden bewapende
wereld, niet meer te redden zou zijn
van den ondergang in de duisternis.
Spreker ging na, dat de viering van
dezen 1 Mei-dag wel onder uiterst be
nauwende omstandigheden plaats
vindt. In dit. verband noemde hij de
werkeloosheid. Slechts een democra
tisch socialisme "zou een gelukkiger we
reld kunnen bréngen met vrede en wel
vaart. Spreker vyas ervan overtuigd, dat
deze gedachte allen dezen avond had
doen samenkomen. Na het zingen van
de Internationale, speelde de Arbeiders
Muziekvereeniging „H. J. Hegeraath" on
der leiding van den heer A. J. van Kolf
schoten een tweetal stukken, waarna
„De Stem des Volks" onder leiding van
den heer H. van Rheenen „Marianne-
lied", „Eenheid" van Otto de Nobel en
„Strijdmarsch der arbeiders" ten ge-
hoore bracht*
Ook het hierna volgende gedeelte on
dervond veel instemming en applaus:
cello-spel van Albert van Dooijn en voor
dracht van Nel Oosthout. Albert van
Doorn speelde de driedeelige sonate van
Peter Hellendaal, welk stuk het lichte
karakter van den tijd, omstreeks 1700,
droeg en uitnemend vertolkt werd.
Nel Oosthout droeg vervolgens „De
Vaandeldrager" en „De Onbekende Sol
daat" van Garmt Stuiveling en een frag
ment uit het tweede bedrijf van Thomas
More „Utopia" voor. De voordracht van
deze fragmenten, waarvan de inhoud ge
heel het karakter van dezen 1 Mei-dag
droeg geschiedde met overtuiging.
Rede van H. J. van Braam
beek
Spreker zette uiteen, dat al jaren lang
de 1 Mei-dag gevierd werd onder de leu
zen van achturigen werkdag en het al
gemeen kiesrecht.
In het eerste slaagde men niet ge
heel, maar wel bereikte men, dat de ar
beider algemeen kiesrecht verkreeg.
Daarmede verwierf men zich echter niet
een volksbestaan, dat vrij van ongerech
tigheid is. Daarop wijst wel het groote
aantal werkloozen. De strijd zal moeten
blijven gaan voor welvaart en behoud
van vrijheid en vrede. De regeering
heeft in haar programma opgesteld: be
strijding van de werkloosheid, streven
naar sluiting van de staatsbegrooting en
zorg voor een behoorlijke defensie.
De sluitende begroeting beteekent een
absurditeit in dit programma en is niet
anders dan een rem op de noodzakelijk
heid, om de werkloosheid te bestrijden.
Geld is er echter, aldus spreker, in Ne
derland genoeg, maar het ligt braak.
Publieke openbare werken zijn er ook
voldoende. Maar de regcering zal daar
bij opmerken, dat geld en werk besteed
moeten worden voor defensie.
Niet ontkend mag worden, dat dit
laatste noodzakelijk is, maar defensieve
arbeid ter ongerepte handhaving van de
Ned. volksgemeenschap kan ook op an
der, dan militair gebied, gevonden wor
den.
Spreker wil een krachtig en heftig
protest tegen de regeering doen hoo-
ren, die tot nu toe geen maatregelen
getroffen heeft, welke redelijkerwijze
ter bestrijding van de werkloosheid
verwacht hadden mogen worden.
De heer van Braambeek weidde ver
volgens uit over het optreden van de
dictatuurlanden Duitsehland, Italië en
Japan, die lijnrecht in strijd met ver
dragen, contracten en elke goede trouw
bandelen. Van democratische landen
zijn dergelijke handelingen niet te ver
wachten, omdat daartegen door de vol
ken zelf geprotesteerd zou worden.
De tijd zal uitwijzen, welk „systeem"
zich zal handhaven.
De sociaal-democraten zullen front
maken tegenover alle menschonteerende
daden, tegen elke poging, om in strijd te
handelen met de goede trouw; aldus be
sloot spreker.
Het gedeelte na de pauze was gewijd
aan voordracht, zang en muziek. Aan de
piano begeleid door Nel Oosthout speel
de Albert van Doorn (cello) „Elégie" van
Gabriel Fauré en „Kolnidrei" van Max
Bruch.
Nel Oosthout droeg voor „Waar ge
noeg van zijn op aarde" van A. v. Col-
lem, „Het eerste Vuur" (Een Spaansc.he
episode) van Nile Doran en „19111918"
van Mchring. Met de Internationale en
een kort woord van den heer Van Wijn
gaarden werd de vergadering gesloten.
Maison Elise, thans Lange-
straat 135
Maison Elise, heeft een nieuw tehuis
gekregen. 'Langestraat. 135 is geheel
verbouwd tot moderne dames-kapsalons.
De ruime étalage brengt een duidelijk
overzicht van de nieuwste mode op het
gebied der haarverzorging. Talrijke cabi
nes, doelmatig ingericht, zozrgen, dat de
cliënten vlug geholpen worden. Het in
térieur is met veel zorg ingericht. Op de
zen heropeningsdag was de belangstel
ling groot, vele bloemen waren gezon
den.
Met de uitvoering der werkzaamheden
waren o.m. belast:
Betimmering, fa. Beyer Schreuder;
electra, fa. Boekenoogen; sanitair fa.
Houtour en schilderwerk, fa, Keyzer.
NUTSSPAARBANK
Overzicht van de maand April
Ingelegd in 6614 posten 431.742,64
Terugbetaald in 7519 posten 995.757.20
Meer terugbetaald dan
ingelegd 564.014,56
Gespaard in busjes 2.563,83
Aantal nieuwe boekjes 108. Aantal af
betaalde boekjes 177. Het aantal inleg
gers bedroeg op 29 April 1939 21538 met
een tegoed van 7.166.014,61. (In bet
aantal nieuwe boekjes zijn begrepen 17
z.g. babyboekjes, waarop de Spaarhank
een eerste inleg van 1.plaatste).
De jongste onzer ministers,
mr. M. P. L. Steenberghe
is heden 40 jaar geworden
Muzikale rondgang door de
stad en Soesterkwartier
Ondanks het feit, .dat een gestadige
regen de minder enthousiaste Oran
jeklanten binnen de huiselijke muren
hield, had zich toch een tamelijk groot
aantal belangstellenden verzameld voor
den tocht die door de muziekcorpsen
„Hosanna" o.l.v. den beer A. J. Rruyn-
ooge en „Wilskracht" o.l.v. den heer J
Wakelkamp ter gelegenheid van de
verjaardag onzer Prinses door de stad
werd gemaakt.
Onder het spelen van vaderlandsche
liederen bewoog de stoet zich van de
Srhimmelpenninckkade langs den
Hopglandscheweg, Kruiskamp over Co-
ninckstraat en Pothstraat, langs de
Kafrrp en de Langestraat naar de Var-
kensmarkt.
De optocht werd geëscorteerd door
marechaussées te paard en politie.
In een groote boog ging het door de
stad, naar de Hof. Hier werd de regen,
die gedurende de heele tocht een trou
we, -maar onaangename begeleider was
geweest, zóó hevig, dat zij den verderen
voortgang van de feestelijkheden onmo
gelijk maakte. Met een krachtig ingezet
en uit volle borst meegezongen „Wilhel
mus" werd de avond daarom besloten,
Ook het Soesterkwartier liet zich door
het teleurstellende weer niet afschrik
ken; onder leiding van de Amersfoort-
sche Muziekvereeniging, met haar di
recteur Ferd. de Goey, werd een rond
gang door de verregende straten ge
maakt. De lampions hadden het echter
hard. te verantwoorden. Ook 'hier was
geenigebrek aan belangstelling.
Het is kenmerkend voor de vasthou
dendheid en trouw van het Nederland-
sche karakter, dat zoovelen weer en
wind trotseerden om aan hun verbon
denheid met ons Koninklijk Huis
uiting te geven.
Het publiek loonde zich
zeer enthosiast
IN Amicitia heeft de tooneelaf-
deeling van De Princevlag gis
teravond een voorstelling gegeven
van „Pro Rege". Dit stuk geeft een
beeld van den groot en strijd, door
de Oranjes gestreden. En het spel
was dan ook gedrenkt in een geest
van nationaal enthousiasme. Het
publiek heeft niet. nagelaten, hier
voor zijn geestdrift te toonen.
Wij verplaatsen ons in het jaar 1572.
De Fransche zonnekoning heeft met
zijn troepen een aanval ondernomen
op de lage landen aan de zee. De ze
ven provinciën zijn verdeeld door partij
twisten en slechts een deel der natie
schaart zich nog onder de vaan der
Oranjes. Spionnage en landverraad
tieren welig in dit moeras der onder
linge oneenigheid. Het is deze situatie,
waarin het eerste bedrijf ons reeds da
delijk verplaatst.
Wij beleven het dan, hoe Bouk Syt-
sema wanneer hij zich als een ge
wonde held drie dagen en nachten heeft
voortgesleept een buitenschans der
Hollandsche troepen bereikt.. Verzwakt
als hij door bloedverlies is. wordt hij
hier verstrikt in een geraffineerd com
plot, waardoor hij vrijwel buiten zijn
schuld als landverrader wordt gebrand
merkt. Er is een handlanger van Lode-
wijk XIV (goed vertolkt door G. Hoo-
gendoorn), die hem in z'n macht krijgt,
waardoor zijn leven bijkans verwoest
dreigt te worden. Maar er is een goed,
oud-Hollandsch spreekwoord, dat, luidt:
„Als de nood het hoogst is, is de redding
nabij", en dit gevleugelde woord
blijkt hier van toepassing: Het is nie
mand minder dan stadhouder Wil
lem III, die den snooden toeleg doorziet
en zijn dienaar Sytsema niet slechts in
eere herstelt, doch hem bovendien tot
kapitein bevordert.
Dick Meester, die zich een uitsteken
den kop gegrimeerd had (alleen was
de neus misschien wat te sterk geza
deld), heeft van den stadhouder een
verdienstelijke creatie gegeven. Niet
slechts daarvoor komt hem lof toe, doch
ook voor de schildering der décors,
waarvan- wij die voor het derde bedrijf
buitengewoon geslaagd vonden. Me
vrouw Meester—Hoenderop vervulde de
dubbelrol van Willem Ill's vrouw Ma
ria en van de boerenvrouw Machteld
op een natuurlijke, prettige manier.
Jan en Bertus van Keulen bevredig
den als Bouk Sytsema en hopman
Gorissen eveneens, terwijl T. van
Doornik iets heel goeds maakte van het.
kleine rolletje van den boer uit Bode
graven. Een verrassing was dc rol van
Lie«bet, voor het voetlicht gebracht door
mej. C. van Ginkel. Zii acteerde vlot en
met een zeker gemak, hetgeen prettig
aandeed. De heer A. Vink gaf warmen
kleur aan de rol van bakker de Groot
en Henk Meester won een spontaan ap
plausje door zijn grappig-rake optreden
als de kwajongen Berend. J. Vierber-
gen maakte ook al iets sympathieks
van den graaf van Belmontc. terwijl
tenslotte Henk Voortman, Wim. v. cl.
Linden en Bertus Keulen in hun (dub
bel) rollen aardig spel gaven.
De heer W. J. v. Dam heeft een kort
oponinswoord gesproken. Ilii bracht
hierin dank aan den heer Chr. Groene-
veldt... die weer op uiterst verdienste
lijke wijze de regie heeft gpvoerd. Na
tuurlijk uitte hij ook erkentelijkheid
jegens de spelers en in het. bijzonder
jegens den hoofdrol vertolker-décorschil-
dor Dick Meester. Voorts was het hem
een genoegen den burgemeester mr. J.
C. graaf van Randwiick te mogen ver
welkomen. En tenslotte wijdde hij ook
woorden vqn waardeering aan hef on-
Vcden van het vrijwillige muziekcorps
van het le Regiment Huzaren, onder
leiding van den heer M. Klijnen.
Aan het eind van den avond, toen de
spelers hun laatste applaus in ont
vangst namen, heeft de heer van Dam
wederom het woord gevoerd. Onder ap
plaus hood hii de heide vrouwelijke le
den van het gezelschap bloemen aan.
terwijl hii Dirk Meester een krans rond
de schouders hing. Dick Meester was
het laatst aan 't woord. en zijn korte
speechje gold den heer Groeneveldt.
wi enhij dank bracht voor zijn regis-
seurswerk en wicn hii. mede namens de
andere spelers beloonde met een' por
tret van H. M. de Koningin.
Sinds enkele dagen heerscht er in City
Theater het rumoer van kloppende ha
mers en krassende zagen. Het bioscoop
gebouw ondergaat een restauratie en de
groote stellages, die nu het interieur
vullen, getuigen hiervan. Zeer belangrijk
is de verandering van het plafond. Oor
spronkelijk was dit een betonnen over
koepeling, hetgeen de kwaliteit, van het
geluid nogal benadeelde. Vooral de lage
tonen, die tegen het beton kaatsten,
werden vervormd.
Het nieuwe plafond, dat op ongeveer
70 centimeter afstand van het oude
wordt aangelegd, bestaat uit een buiten-
beklcedlng van celotex, een materiaal,
dat als ..klankdeksel" uitnemende hoe
danigheden bezit. Ook de achterwand
krijgt een bekleeding met dezen stof,
waardoor de zgn. stille echowerking ver
dwijnt. Men kan er dus van verzekerd
zijn, dat de accoustiek in dit theater er
op vooruit zal gaan.
Een -tweede verbetering geldt de ven
tilatie. Een vernuftige constructie garan
deert mede dank zij het nu verkre
gen dubbele plafond een prettige, ge-
lijkmatig-kocle temperatuur. En, last not
least, vermelden wij de vernieuwing der
zitplaatsen. Het meubilair van City
Theater zal in den vervolge meer gelij
kenis vertooncn met dat van Grand
Théatre, ook al doordat de nieuwe stoe
len voorzien zijn van ronde ruggen. Dc
frontloge wordt vergroot met de ruimte,
die eertijds door de fauteuils werd inge
nomen.
Zooals wij reeds schreven, zal het bios
coopgebouw Vrijdagavond a.s. heropend
worden met een vertooning van „Och
tendpatrouille". Het is een sympathiek
gebaar van den directeur, den heer
Jogchem, geweest om 25 pet. van de net
to-recette fe willen afstaan aan de plaat
selijke afdeeling van den Luchtbescher
mingsdienst, een gebaar, dat ons doet
denken aan de medewerking, die reeds
verleend werd ten bate van den Bloed
transfusiedienst en van Coba.
Uitreiking der diploma's
In d'Oranjehoom vond gisteravond de
sluiting der kappervakschool plaats. De
avond had een openbaar karakter. Ver
schillende cursisten gaven een demon
stratie van wat zij op de vakschool had
den geleerd.
De heer J. van Gelder, technisch leider
van den cursus, sprak een openings
woord. Daarop werden door den heer
E. van der Stadt, de diploma's uitge
reikt aan de heeren Hardeveld, Kuijer
.en Vos. Deze diploma's geven den hou
ders het brevet van vakbekwaamheid
voor de in de vestigingswet- gestelde
eischen.
Overgegaan zijn: Van het 3e naar het
4e cursusjaar: 10 personen. Van het 2e
naar het 3e, 5 personen, terwijl 7 per
sonen van het le naar het tweede cur
susjaar werden bevorderd. - j
Voor het damesvak bedragen deze ver
schuivingen voor alle klassen 6 per
sonen.
Een vroolijk bal besloot den avond.
GRAND THé&TRE. Van Vrjjdag 28 April
t.m. Donderdag 4 Mei vertooning van do
film „Katja".
Zondag 1.45, 4.00, 6.15 en 8.30 uur. Ove-
rige dagen 8.15 n.m. Zaterdag en Woens
dag matinee 2.30 uur.
ÖïTY THEATER. Wegens restauratie
geen voorstelling.
REMBRANDT THEATER. Vertooning
van de films „De Storm" en „Bedekte
oogen".
Voorstellingen: Zondag 1.45 doorloo
pend Overige avonden 8.15 uur. Zater
dag vanaf 6 uur doorloopend.
STERHUIS. Beekenst.laan 6. Voor alle
meisjes iederen avond geopend des Zon
dags van 2 uur.
OPENBARE LEESZAAL MET JEUGDLEES
ZAAL, Muurhuizen 9.
R.K. LEESZAAL. Wüersstraat 2. Filiaal
Uitleenbibliotheek Edisonstraat 35.
MUSEUM FLéHITE. Westsingel. Geopend
dagelijks van 1012 en 1—4 uur, uitge
zonderd Zondags, 's Zaterdags 1012 en
1.308 uur. (Stadgenooten hebben 's Za
terdags vrijen toegang).
GILDEHUIS. 13 Mei. Voorjaarstentoon
stelling A.K.G.
AMICITIA. 3—6 Mei. Ford- en Lincoln-
tentoonstelling.
GILDEHUIS AKG. 3 t/m. 5 Mei. Belgi
sche toeristische tentoonstelling. Woens
dag om 3 uur opening.
PRINSENHOF. 4 Mei. Hora-film. 8.30 uur.
DE WAPENROEM. 5 Mei. Vergadering
van A. Z. en P. C. 8.15 uur.
DE VALK. 6 Mei. Feestavond Algem. Hen
gelaars Bond. 8 uur.
GILDEHUIS. 8 Mei. Ledenvergadering A.
K. G. 7 uur.
's PRINSENHOF. 9 Mei. Lezing van dr.
W. K, H. Feuilleton de Bruyn over Eco
nomische Oorlogsvoorbereiding voor
„Onze Vloot". 8 uur nam.
AMICITIA. 9 Mei. Huisvrouvrenvereenl-
ging. 2.30 uur.
AMICITIA. 11 Mei. Toonkunst. Die Schop-
fung. 8 uur.
PRINSENHOF. 13 Mei. Thé-dansant „Brul
boei". 2 uur n.m.
CIRCUS STRASSBURGER. Optreden te
Hoogland van 1315 Mei.
Gisteravond kwam de Christelijke
Oranjevcreeniging „Oranje Nassau"
ter viering van Julianadag in Con
cordia bijeen.
De heer J. Huizinga, voorzitter,
heette de aanwezigen welkom.
Daarop zong men gezamenlijk vers
1 van psalm 103.
Na gemeenschappelijk gebed zongen
de „Vcrecnigde Zangers" uit Baarn on
der leiding van hun directeur, den heer
Ferd. C. Evenaars, eenige nationale lie
deren, waaronder het bekende' „Piet
Hein'.
De heer R. H. van Driel droeg daar
op eenige gedichten voor waaronder het
bekende „Aan Wilhelmina" van Willem
de Mérode.
Ds. B. Holwerda, geref. pred. hier ter
stéde, sprak daarop een gelegenheids-
W-oord.
Ook mej. Clara Stap declameerde. De
avond eindigde, met het gemeenschap
pelijk zingen van het Wilhelmus.
R.K. SPAARBANK
Bedrag der inlagen 3392.64. Terugbe
taald 85S6.52. Uitgegeven nieuwe boek
jes 3. Afbetaalde boekjes 14. Aantal
posten van inlagen 58. Aantal posten
van terugbetalingen 86.
Buitenlandsch weeroverzicht
Het gebied van hooge luchtdruk op
den Oceaan is sterk in beteekenis af
genomen. Het strekt zich nog uit van
Groenland tot bij de Azoren. De Oceaan
depressies blijven op grooten afstand
in het Westen. In Ccntraal-Europa blijft
de luchtdruk onregelmatig verdeeld. De
depressies in het Middellandsche zee
gebied en boven de alpen namen ies in
diepte toe en bcheerschen het weer op
het vasteland, op dc Noordzee en in
Engeland. Een ondiepe depressie ligt
over het Noorden van Scandinavië en
is door een secundair maximum in het
Oostelijk Oostzecgcbied gescheiden van
het continentale gebied van hooge-
luchtdruk.
Het gebied van groote warmte in Po
len en Hongarije wijkt terug. Het weer
's overal betrokken nn somber en plaat
selijk vielen groote hoeveelheden regen.
De scherpe windtegenstellingen op
korten afstand over ons land en Noord-
Duitschland zijn in den nacht verdwe
nen^ De winden zijn op het vasteland
matig tot zwak, en op de Noordzee en
in Engeland krachtig tot matig.
Men schrijft ons uit Utrecht:
Op Dinsdag 18 April stond voor de
meervoudige kamer van de arrondisse
mentsrechtbank een oud-gemeente-se
cretaris van een gemeente uit de Vecht
streek terecht wegens verduistering van
gelden ten nadeele van een waterschap.
De officier van justitie eischte zes
maanden gevangenisstraf. Hedenmor
gen heeft de rechtbank uitspraak ge
daan en werd verdachte veroordeeld tot
vier maanden gevangenisstraf voor
waardelijk met een proeftijd van drie
jaar.
Voorts moest veertien dagen geleden
een jeugdig Spakenburger zich verant
woorden wegens oplichting. Hii had een
Fransch vijf-franc-stuk voor een rijks
daalder uitgegeven. De officier van jus
titie had één maand gevangenisstraf
geëischt. Het vonnis luidde één maand
voorwaardelijk met een proeftijd van
drie jaar en bovendien een boete van
10 gulden subs, tien dagen.
Zomersche zonnedagen kent Neder
land helaas te weinig om het's winters
ontstane vitaminentekort aan te
vullen. Verstandige voorzorg eischt
derhalve, dit nadeelige tekort op te
heffen door het regelmatig gebruik
van Sanostol. Voor Jong en Oud!
Voor iedereen! Sanostol is een na
tuurlijk levertraan-product, rijk aan
vitaminen A. B, C en D, doch met
den verrukkelijk frisscben smaak van
zonrjjpe sinaasappelen! De „familie
verpakking" a 2.75 is zeer voor-
deelig: 2'/2 x den inhoud van een
gewone flacon a f. 1.40.
„Het lekkere levertraan-product
BROCADES-STHEEMAN PHARMACIA
Een Utrechtsche arts had op 18 April
terecht gestaan wegens overtreding der
verordening tot instandhouding der
Loosdfechtsche plassen door het hou
den van een bootenhuis zonder vergun
ning van B. en W. De eisch luidde 25
gulden boete. De rechtbank veroordeel
de den dokter tot zes gulden boete subs,
een dag.
BELGISCHE TOERISTISCHE
TENTOONSTELLING
Voor bijzonderheden omtrent de Bel
gische toeristische tentoonstelling, wel
ke hier morgenmiddag geopend wordt,
verwijzen wij naar de desbetreffende
advertentie.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Cornelia Maria Cathari-
na d. v. H. Kwakman en T. Kwakman.
OVERLEDEN Trijntje Leewering 66
jaar wed. v. K. Groenewold.
ACHTERVELD
5 en 19 Mei. Vergaderlokaal Boeren
leenbank. Vcrkooping van woonhuizen
en perceelen .grond. 11 uur v.m.
3 Mei. De gouden ploeg. Rijksstraat
weg. Verkooping van woonhuizen en
pei'ceelen grond. 11 uur v.m.
WERELDdEEEUREN
Labour-oppositie in even moeilijke positie
als de Britsche regeering zelf
HET besluit der Britsche regeering
over te gaan tot invoering, zij het
in beperkten vorm, van militairen
dienstplicht, heeft zoowel de Britsche
staf-officieren als dc leden der regee
ring zeer veel hoofdbrekens bezorgd.
Daar was allereerst de brandende
kwestie der verhouding tot Ierland: zou
de dienstplicht ook worden ingevoerd
in Noord-Ierland (Ulster), hetgeen naar
alle waarschijnlijkheid zoowel daar als
in Eire ernstige reacties der Iersche na
tionalisten teweeg zou brengen? Zou de
dienstplicht ook gelden voor de in
Engeland woonachtige Ieren? Da'n was
er door het feit, dat thans naast elkaar
vrijwillige dienstneming en dienstplicht
zullen worden toegepast om te voorzien
in de personeel-behoefte der Britsche
weermacht, een technisch hoogst on-
overzichtelijken en gecompliccerden
toestand ontstaan. De dienstplicht is in
dc eerste plaats bedoeld om het leger te
versterken; zouden nu luchtmacht en
vloot nog wel het vereischte aantal re-
cruten kunnen werven of verkrijgen?
Voorts staat de Britsche regeering voor
de moeilijke taak, de thans aan dc orde
gekomen problemen zoodanig op te los
sen, dat zij bij de dit jaar te houden al-
gemeene verkiezingen zoo min mogelijk
nadeel ondergaat van een publieke ont
stemming, welke door de Labour-oppo
sitie maar.al te gaarne zou worden aan
gewakkerd. Kortom, de problemen,
waar de Britsche regeering en waar de
stafchefs der weermacht voor geplaatst
zijn in deze dagen, zijn welhaast zonder
tal.
VOORAL het al dan niet invoeren
van dienstplicht in Ulster vormde
een probleem, dat moeilijk op te
lossen was. Men heeft zich uit de moei
lijkheden gered door te bepalen, dat de
dienstplichtwet wèl geldt voor Ulster,
maar dat tot feitelijke uitvoering der
wetsbepalingen alleen zal worden over
gegaan in bijzondere omstandigheden,
of in tijd van oorlog. Burgers van Eire,
die in Engeland woonachtig zijn. zullen
dienstplicht moetenverrichten, evenals
de in Engeland woonachtige burgers
van andere Dominions, tenzij zij reeds
behooreh tot de militaire strijdkrachten
van hun land van afkomst.
Hoewel de Britsche regeering op die
wijze er tamelijk wel in geslaagd is,
kool en geit te sparen, dient toch te
worden afgewacht of men er in Eire
rustig op reageeren zal, dat de dienst-
plichtwet*op Ulster toepasselijk is ver
klaard. Verscheidene berichten uit Eire
maken tenminste melding van een pro
test-beweging tegen dezen Britschen
maatregel.
Mocht de verhouding tot Ulster en
Eire door deze dienstplichtkwesties niet
verstoord worden, dan heeft de Britsche
regeering echter nog problemen in over
vloed over om op te lossen. Daarbij
treedt op den voorgrond de verhouding
tot, de Labour-oppositie in het algemeen
en de vakvereenigingen in het bijzonder.
Er is de Britsche regeering, zooals ge
zegd, veel aan gelegen de oppositie geen
wind in de zeilen te blazen! Een geluk
kige omstandigheid Voor Chamberlain
en de zijnen is, dat de Labour-partij zelf
ook in een moeilijke positie verkeert
Het oppositie-program voor do buitcn-
landsche politiek immers stelt hooge
eischen aan de Britsche weermacht.
Men kan nu eenmaal geen actieve bui-
tenlandsche politiek voeren, en vooral
geen politiek van krachtigen weerstand
tegen opkomende (en reeds sterke) mo
gendheden, wanneer men zijn eigen
weermacht niet tot het uiterste ver
sterkt.
Dat zal ongetwijfeld ook door Fran
sche en andere socialistische persoon
lijkheden aan hun Britsche geestver
wanten bij herhaling duidelijk gemaakt
zijn. Wanneer dan ook, binnenlands, de
Labour-partij oppositie voert tegen den
militairen dienstplicht, 'haast zij zich
toch daarbij, voor het buitenland, na
drukkelijk te verklaren, dat zij gaarne
wil medewerken aan de versterking der
Britsche weermacht. Zoo verklaarde Sir
Walter Citrine, vooraanstaand opposi
tie-lid. dat „men op het vasteland goed
begrijpen moet, dat welke verschillen
van opvatting er in Engeland ook be
staan mogen over de beste methode om
de democratie te verdedigen, de Brit
sche arbeidersbeweging even vastbeslo
ten is als eenige andere groep der ge
meenschap om de instellingen dier ge
meenschap te verdedigen."
