y
y
y
Turksche bijdrage tot
stabilisatie
DENTA
(OaqbiadhscLams Ja
nisi is vshvanqsn
COUPONS
RAMSELAAR
Pain's wonderlijke avonturen
LUYCX
MAANDAG, DINSDAG
WOENSDAG
BIJ
MISDRIJF IN
HET SPEL?
cXaatiJtQ töohichbm
Crisiscontroledienst in
departementaal
verband?
Poolsch verzet tegen
volksstemming in
Danzig
Ook Uw steun!
Lucht Verdediginqs Fonds
Motorraces op het
circuit v. Limburg
Militair elftal oefent
Reactie op expansie-zucht der as
Rome-Berlijn
STADSNIEUWS
WISSELKOERSEN
Advertentiën
Voor de
Feestdagen!
Zi Ive rvo s sen
Onkosten dalen door VERST ANDIQE
DAQBLADRECLAME
3e BLAD PAO. 3
AMERSFOORTSOH DAGBt'AU
SATERDAG 13 MEI 1939
HAARLEM, 13 Mei Het onderzoek
naar de oorzaak van den brand, die
gisternacht in de Herzogstraat woedde
en waarbij de 25-jarige verzekerings
agent P. J. A. de la Chambre om het
leven kwam, heeft eenige verdachte fei
ten aan het licht gebracht, aldus do Ar-
beiderspers. De sectie, die op het lijk
verricht is. de omstandigheid, dat het
slachtoffer niet van huis is geweest en
tenslotte het feit dat degene, die den
heer De la Chambre in den loop van
Donderdagavond bezocht heeft, zich on
danks de oproep daartoe door de politic
niet meldde, doen het vermoeden rijzen,
dat een ernstig misdrijf niet uitgesloten
moet worden geacht.
Zooals men weet werd na het blus-
schingswerk van de Haarlemsche
brandweer het lijk van den heer De la
Chambre half verkoold voorover liggend
in de keuken gevonden, terwijl de wa
terkraan nog liep. Hieruit leidde men
aanvankelijk af, dat de bewoner ge
tracht heeft den brand te blusschen,
daarbij door de rook bedwelmd en be
wusteloos is geraakt en een ontzettende
dood vond in de vlammen. Men ver
onderstelde eveneens, dat hij een leeren
jekker aan had en daaruit leidde men
af. dat hij juist was thuisgekomen.
Het nader onderzoek door de Haar
lemsche politie, dat onder leiding van
den hoofdinspecteur der recherche, den
heer M. Woud. geschiedt, heeft echter
uitgewezen, dat het slachtoffer dien
avond niet de deur uit is geweest. Zijn
benedenbuurman, de 30-jarige H. Port
man die zelf ternauwernood aan de
vlammen kon ontkomen heeft ver
klaard, dat hij gehoord heeft, dat zijn
bovenbuurman in den loop van den
avond bezoek had. Daarop heeft de com
missaris van politie een oproep gericht,
opdat deze bezoeker zich zou melden.
Ook de sectie, die heden door dr.
Hulst uit Leiden op de verkoolde resten
van het slachtoffer verricht is. doet ern
stig vermoeden rijzen aan een misdrijf.
Zoo lang de officieele uitslag van het
onderzoek echter nog niet bekend is,
blijft men voorloopig slechts gissen.
De vrouw van den overledene, die in
het ziekenhuis liet. mocht tot nu toe
niet gehoord worden. De politie hoopt
echter, dat zij spoedig eenige mededee-
lingen van belang zal kunnen doen. die
licht in deze duistere affaire kunnen
brengen.
De recherche zet in afwachting van
het rapport van dr. Hulst, het onder
zoek in deze ernstige zaak met kracht
voort.
's-GRAVENHAGE. 13 Mei In
het gisteren verschenen verslag der
algemeene rekenkamer over 1938
signaleert de kamer wederom on
rechtmatigheden, gepleegd in ver
band met de comptabiliteitswet. Als
voorbeeld wordt aangehaald een
aannemer, die onjuiste declaraties
had ingezonden, waarbij hij 10
winst in rekening bracht als vergoe
ding voor zijn ..bemoeiingen".
In een beruchte, trouwens veel be
langrijker zaak van den zelfden aard. is
indertijd beweerd, dat de schuld groo-
tendeels lag bij de zeer verouderde
comptabilitcitsvoorschriften. De kamer
is steeds van meening geweest, dat wet
telijke regelingen hiertegen niets ver
mogen en dat uitsluitend heil is te ver
wachten van scherpe controle, van haar
zelve voor zooveel zij er toe in staat is.
maar vooral van de departementen van
.algemeen bestuur.
Bij de bespreking van de kosten van
vervoer var) tcwerkgestelden bij de
werkverschaffing, merkt de kamer op,
dat zij steeds wenken geeft om tot be
perking van die uitgaven te geraken.
In de inspectie Groningen zal de be
sparing in 1939 rond f 100.000 hedragen.
Over de taak van den centralen crisis
controledienst zegt de kamer, dat deze
bestaat in liet toezicht uitoefenen op de
naleving van crisisvoorschriften, tegen
overtreding waarvan straf is bedreigd.
Dit is politietoezicht en even goed een
integreerenrl deel van de overheidstaak
als de financieele controle op het beheer
van het landbouwcrisisfonds en de
tuchtrechtspraak dit zijn. Beide laatst
genoemde functies zijn aan publiek
rechtelijke organen opgedragen, maar
de centrale crisiscontrolcdicnst is een
stichting. De kamer kan niet inzien,
waartoe het dient, dat deze publiek
rechtelijke dienst een privaatrechtelii-
ken vorm heeft.
De orisisarcountantsdienst. eerst
eenc stichting, is later een afdeeling
van het departement van economi
sche zaken geworden. Het rollege
heeft den minister verzocht ten aan
zien van den centralen crisiscontro
le-dienst hetzelfde te handelen. De
minister antwoordde met argumen
ten, die de kamer weinig overtui
gend leken. Wanneer deze dienst in
departementaal verband zou worden
opgenomen, dan zou daaruit de con
clusie kunnen worden getrokken,
dat de bedoeling voorzit dien dienst
een permanent karakter te geven,
hetgeen allerminst het geval is.
De Kamer heeft daarop geantwoord,
dat zij niet kon inzien, dat een maatre
gel, die juist was, achterwege zou moe
ten blijven, omdat het personeel van
den betrokken dienst daaruit wel eens
een onjuiste conclusie zou kunnen
trekken en te minder kon zij zulks be
amen. omdat het in de macht van den
minister lag. dat personeel aanstonds
voor een zoodanige conclusie te waar
schuwen. De economische crisis heeft
geleid tot tal van bijzondere uitgaven,
welke ten laste van de riiksbegrooting
zijn gebracht. Ook verschillende andere
diensten dragen geen permanent karak
ter en ook zij zullen dus moeten ver
dwijnen. zoodra de redenen voor hunne
oprichting zijn vervallen.
buitenland
WARSCHAU, 13 Mei. (Havas).
De Poolsche openbare meening ver
zet zich tegen ieder denkbeeld een
volksstemming te houden in Danzig.
Te Danzig heeft het gerucht de
ronde gedaan, dat de nationaal-so-
cialistische autoriteiten opdracht
hebben ontvangen een volksstem
ming voor te bereiden voor 28 Mei,
den verjaardag van de eerste over
winning van de nationaal-socialis-
ten bij de verkiezing van den land
dag in 1933.
Het rechtscke Poolsche blad A.B.C.
bericht, dat talrijke leden van S.A. en
S.S. naar Danzig zijn gekomen met de
opdracht de volksstemming voor te be
reiden. De nationaal-socialisten moeten
zich echter wel bewust zijn, dat Polen
nooit een volksstemming zal toelaten
in de Vrije Stad, welke aan Poolsch
oppergezag is onderworpen.
De gemeenteraad van Myslowick in
Poolsch Silezië heeft besloten 1700 kilo
gram brons aan te bieden aan het fonds
voor de landsverdediging. Dit brons is
afkomstig van de standbeelden van de
Duitsche keizers Wilhelm I en Friedrich
III, welke op pleinen van deze stad heb
ben gestaan.
Het Luchtverdedigings
fonds stelt jongelui
financieel in staat tot
vlieger opgeleid te
worden.
Een versterking van de
vlieger-reserve is ver
sterking van onze Neu
traliteit.
Zendt Uw bijdrage
aan het
J - -
Postgiro 320000, Den Haag, ten name van
de Vereeniging voor Nationale Veiligheid,
SPORT EN SPEL
Zondag 21 Mei a.s, virfden voor de 2e
maal de „Nationale Motorraces" op het
„Circuit van Limburg" plaats.
Het circuit ligt tusschen Weert en
Roermond, en heeft een lengte van 9.2
K.M. en er wordt nog hard aan gewerkt;
de asfalteering is zoo goed als geroed.
De rijders zijn ingedeeld in 2 klassen,
n.l. voor junioren en voor senioren, wel
ke klassen weer onderverdeeld zijn in
afdeelingen voor motoren tot 125 c.c., 250
c.c., 350 c.c. en tot 500 c.c.
Hoewel de inschrijving nog niet ge
sloten is, vermeldt "dé deelnemerslijst
reeds 32 juniores en 28 senioren, o.a.
Junioren 125 c.c.: W. H. Volthenius,
Den Haag, Eysink: J. J. de Jonge, Voor
burg, Frances Barnet: F. Schuddeboom,
Buss-um, Eysink; J. J. Bovee, Amers
foort, Eysink; A. J. H. Duysters. Sche-
veningen, Frances Barnet; R. Rietveld,
Rotterdam. Eysink.
Afd. 250 c.c.: J. Westerop, Den Haag,
Matchless; Ch. van Zutphen, Utrecht,
Excelsior; P. Zoontjes, Tilburg. Tri
umph; W. Klein. Tilburg. Puch;
Afd. 350 c.c.: A. B. Huyzendveld, Am
sterdam, Velocette; J. Jansma, Huizum,
Excelsior; M. v. d. Sluys, Roermond, Ve
locette.
Afd. 500 c.c.: K. Ruiven. Rotterdam,
Norton; F. J. Veer, Borculo, Triumph;
W. van Eyk, Rotterdam, Norton; J. Vos-
heuvel, Hilligersberg. Norton; N. V.
Cleutje, Roermond, Rudge; B. Maltha,
Rotterdam, Triumph.
Senioren 125 c.c.: J. C. Verkerke,
Utrecht; Eysink; Les Ravenhall, Den
Haag, Eysink;
Afd. 250 c.c.: J. E. Fijma, Amsterdam,
Royal Enfield; A. Maasland, Den Haag,
Matchless; C. Huybregfs. Middelburg,
Triumph; J. H. Iesberts, Hilversum, Mo
to Guzzi; P. van Dinter, Arnhem, D. K.
W.; N. N., Den Haag, D.K.W.; H. Hols-
heimer. Den Haag. Ardie.
Afd. 350 c.c.: Jac. Schot, Amsterdam,
Velocette: W. Flikkema, Groningen, Ve
locette; H. J. M. Banning, Den Haag,
Norton;G. Roosjen, Leeuwarden, Nor
ton;
Afd. 500 c.c.: J. E. Fijma, Amsterdam,
Ariel; J. Bosman, Rotterdam, Norton; J.
Houtóp, Utrecht, Triumph; A. P. v. Ha-
mer&veld. Amersfoort, B.M.W.; W. van
Gent, Rotterdam, Velocette: J. Moejes,
Heer Hugowaard, B.M.W.; D. Renooy,
Tilburg, Eysink.
Maandagavond speelt het Militaire
elftal, dat de volgende maand tegen het
Amcrsf. elftal in het veld zal komen een
oefenwedstrijd tegen de Amersf. Boys.
De wedstrijd wordt gehouden op het
Amersf. Boys terrein.
Wereldgebeuren
I^NGELAND en Turkije hebben over-
eenstemming bereikt inzake weder
zijds te verleenen bijstand tegen agressie,
en wat van aanzienlijk verder strek
king is inzake handhaving van rust en
orde en verdediging van hun belangen in
den Balkan. Turkije is geroepen ten aan
zien van het Balkangebied een minstens
zoo belangrijke rol te spelen als, komend
van de andere zijde. Duitschland en Ita
lië. Zooals het Romeinsche Imperium
thans in Albanië, had Turkije in het gebied
rond Istanboel reeds van oudsher een ba
sis. Men vergete niet. dat dit gebied ten
Westen van Istanboel en de Dardanellen
het bescheiden overblijfsel is van het
Turksche rijk. dat zich in vroeger eeuwen
uitstrekte tot de Oostenrijksche en Hon-
gaarsche grenzen, en waartoe ook Grie
kenland en Roemenië nog in den aanvang
der negentiende eeuw behoorden.
HOEWEL in zekeren zin terugge
trokken in Klein-Azië, waar het
huidige Turksche rijk zeker is van
een onaanlastbaar bestaan, zullen de
Turken als erfgenamen van
het Ottomaanse he rijk zich de
historie, waarbij zij heerschen over den
geheelen Balkan, ongetwijfeld indachtig
blijven. En al behoeft men niet de ver
denking te koesteren; dat de huidige
Turksche bewindhebbers van zins zijn,
of zelfs slechts overwegen, naar herstel
der vroegere heerschappij over den Bal
kan te streven, vast staat, dat zij het
veel gevergd van hen ware, wanneer zij
zouden moeten toezien hoe dit gebied,
dat ten koste van z\yare offers en bloe
dige oorlogen in de negentiende eeuw
zijn onafhankelijkheid heeft bevochten,
deze vrijheid en zelfstandigheid weer
aan derden in casu aan Rome en
Berlijn zou verliezen.
Zoo is het evenzeer om historische en
emotioneele overwegingen als om' rede
nen van practischo politiek en econo
misch beleid begrijpelijk, dat Turkije
bereid is gebleken zich aan te sluiten hij
de Britsch-Fransche stabilisatie-pogin
gen. Roods terstond bij het stichten der
Balkan-Entente gine Turkije daarin de
rol van stabiliseer en de fac-
t o r spelen. Ankara onderhoudt goede
betrekkingen met alle Balkanstaten, en
is door nauwe vriendschapsbanden
vooral met Griekenland en Roemenië
verhonden; het heeft ook een open oog
voor gerechtivaardigdeBulgaarsche revi
sionistische wenschen. Door het thans
gesloten verbond met Engeland, dat on
getwijfeld zal worden aangevuld door
een overeenkomstig accoord met Frank
rijk, onderstreept Ankara zijn bereid-
KINDERHOEKJE
95. Steeds meer komen er. Ze sluiten zich aan en gezamen
lijk trekken zij op om Pam en Groenjas te hulp ie komen.
96. Spoedig hebben zii de verbliilplaats der roovers bereikt.
Met kracht en geweld verschaffen zij zich toegang, opdat
de roovers geen tijd zullen hebben om te ontvluchten.
OM DEN DA VISBEKER
ITALIË EN N. ZEELAND LEIDEN NA
DE TWEEDE RONDE
NAPELS, 12 Mei (A.N.P.). De uit
slagen van de partijen gespeeld op den
tweeden dag van de Davisbekerontmoe-
ting Italië—Monaco voor de tweede ron
de, luiden:
Canapele (Italië) sloeg Nogues (Mo
naco) 6-0, 63, 61.
De Stefani (Italië) sloeg Medecin (Mo
naco) 61, 6——2, 6—2.
Stand 2—0 voor Italië.
Buitenlandsch weeroverzicht
Het gebied van hoogen luchtdruk be
gint thans voor de aanvallen der de
pressies in het noorden te wijken. Het
strekt tot ver naar het westen op den
oceaan uit en breidt zich na een tijde
lijke daling van den luchtdruk in liet
noorden weer over IJsland uit. Een se
cundaire depressie ligt ten noordwesten
van Schotland en in Noorwegen zijn de
barometers overal dalende. De conti
nentale depressie ligt thans over de
Alpen en noord-Italie en reikt in het
oosten tot Hongarije. Langs den noord
rand dezer depressie en in noord Frank
rijk ligt een gebied met betrokken weer
en regen. In noord-Duitschland en in
het Oostzee-gebied is het weer geheel
opgeklaard en waaien matige oostelijke
tot noordoostelijke winden. Op den Fali-
roer en in Schotland staat het weer on
der invloed van de naderende secundai
re depressie. Op IJsland zijn de hoogere
temperaturen der laatste dagen verdwe
nen en werd hot veel koeler.
VRIJZ. HERV. GEMEENTE
Ds. F. Oort heeft een beroep ontvangen
naar de Ned. Herv. Gemeente te Oost
burg (Zeeuwsch-Vlaanderen).
NAAR MARKEN EN VOLE ND AM
Blijkens een advertentie in dit num
mer zal door de reederij „IJsselmeer"
op Hemelvaartsdag een boottocht naar
Marken en Volendam georganiseerd
worden.
FRUIT EN GROENTENVEILING
AMERSFOORT, 12 Mei. Aardbeien
2580 ct.; andijvie 1214 et; wortelen
1016 ct.; postelein 18—21 ct.; raapste
len 47 ct.; Rabarber 29—46 ct.; radijs
611 ct.; sla 1041 ct; spinazie 2040
ct; uien 1.501.51; aardappelen 1113
ct.; bloemkool 1933 ct.; komkommers
12—13 ct.; seldery 8—13 ct; peterselie
12-16 ct.; Look 7—11 ct
EIERVEILING
AMERSFOORT 11 MeL Aanvoer
pl.m. 80.000 stuks. Witte eieren 3.35
3.80; bruine eieren 3.604.00; eend
eieren 3.00; ganzeneieren 8.00.
BURGERLIJKE STAND
13 Met
GEBOREN: Joost z. van Jan Smit
en Adriana Blinksma; Johan, z. v.
Frans Oort en Johanna Wilhelmina de
Groot; Engelberta. d. v. Johannes Ka-
rel Gerrits en Adriana Elisabeth Burg;
Catharina Cornelia Maria, d. v. Willem
Hendrik Fliek en Catharina Cornelia
Brouwer; Petrus Hendrikus, z. v. Fran-
ciscus Evei-ardus Petrus van Opijnen
en Johanna Petronella Verheuvel.
OVERLEDEN: Jean Charles Antoine
Gijzen, oud 81 jaar, weduwnaar van
Jelletje Wilhelmina Mettha Evelein.
Inkoop
Verkoop
Chèqne Berlijn
74.75
74.95
Parijs
4.92)4
4.95
h Brussel
31.69
31.75
Londen
8.73
8.73)4
Zwitserland
41.83
41.90
Cable New York
1.85
1.8654
Chèque Milaan
9.75
9.90
Duitscb bankpapier
23.75
24.75
n zilver
26.75
27.75
Toeristenmarken
47.50
Fransch bankpapier
4.92J*
4.98)4
Belgisch
6.33
6.39
Engelsch
8.71)4
8.75)4
Zwit8erscb B
4!.82J<
42.02)4
Amerikaanscb B
1.85»i
1-87)4
Indisch B 4"
99.00
100.00
Handelsmarken
7.00
8.00
Ponden fgond)
15.23
15.33
Dollars (goad)
3.11
3.16
Gonden tientjes
12.61
12.71
heid den Balkan-staten een ruggesteun
te bieden, wanneer de as RomeBerlijn
mocht willen overgaan tot een econo
mische en politieke expansie, welke de
vrijheid- en integriteit dezer Balkan-sta
ten zou bedreigen.
VON Papen, nieuw benoemd Duitsch
ambassadeur te Ankara, heeft
blijkbaar niet kunnen verhinderen
dat Turkije zich aansluit bij het anti
agressie-front. Het gerucht doet de ron
de, dat von Papen den Turkschen be
windhebbers zou hebben doen weten,
dat naar zijn meening door een Britsch-
Turksch pact de kans op oorlog van 40
op 60 procent zou s t ij g e n. Ismet
Inönü, do Turksche president, en z-ijn
medewerkers zouden echter geantwoord
hebben, integendeel juist de opvatting
te huldigen, dat door een Britsch-
Turksch pact de kans op oorlog van
60 op 46 procent zou dalen!
Hoe dit zij, vast staat dat Turkije, als
houder.van de sleutels der Zwarte Zee,
een onmisbare schakel vormde in het
anti-agressie-front, en dat Ankara der
halve een reëele bijdrage levert tot het
voorkomen indien mogelijk
van een gewapend conflict in Europa.
Door de Dardanellen immers leidt de
weg naar Roemenië, door de Dardanel
len ook leidt de Roemeensch-Russische
handelsweg uit de Zwarte Zee naar
het mediterrane bekken. En men mag
aannemen, dat het besluit van Ankara
den Turken geen windeieren zal leg
gen; Groot-Brittannië heeft hen in het
Nabije Oosten zeer veel te bieden,
Frankrijk kan een tastbaar bewijs van
dankbaarheid voor Turkschen steun
bieden door het voormalige Sandsjak
Alexandrette, thans Halay geheeten, de
finitief aan Turkije af te staan.
Hoezeer echter het Turksche besluit
ook moge zijn ingegeven door bereke
ning van het direct practisch nut
daarvan, onmiskenbaar ligt aan het
Britsch-Turksch pact ook de overwe
ging ten grondslag, dat het dyna
misme en de expansie-zucht
van d e as Rom e-Ber 1 ijn voor Tur
kije evenzeer een bedreiging vormt als
dii voor buurstaten als Egypte, Grie
kenland en Roemenië ihet geval is. On
danks nauwe economische banden,
welke bestaan tusschen Duitschland cn
Turkije, heeft Ankara gekozen voor het
tegenovergestelde politieke kamp.
Het kan het besluit daartoe slechts heb
ben genomen onder den indruk van
reëele gevaren, welke ook Turkije van
de zijde der as-mogendheden bedreigen.
Deze 'opvatting van Ankara is, gezien
'het streven van Rome om van de Mid-
dellandsche Zee een „mare romanum",
een „mare nostrum'' te maken, alles
zins begrijpelijk.
OFFICIEELE
CRISISPUBLICATIE
S TE U NVE R G OEDIN G
ERWTEN
EN VELDBOONEN.
De .Nederlandsche Akker-
bouwcentrale maakt bekend,
dat de steunvergocding voor
erwten van den oogst 1938,
gedenatureerd van 8 t.m.
13 Mei 1939, zal bedragen
f 1.60 per 100 kg voor groe
ne erwten, door handelaren
gedenatureerd cn voldoende
aan het standaardmonster
van kwaliteitsklasse C cn
f 1.10 per 100 kg voor voeder-
erwten, gedenatureerd door
telers, die deze erwten zelf
hebben geteeld.
De steunvergoeding voor
veldbooncn van den oogst
1938 in genoemd tijdvak
door telers of handelaren
gedenatureerd en voldoende
aan de kwalilit.eitseischen,
j zal f 1.50 per 100 leg bedra
gen.
AMERSF. TANDHEELK.
INSTITUUT
UTRECHTSCHEWEG 11
(geb. Ons Belang)
J. HOFMAN
Tandarts
Spr. 10—12 en 1%—Sy2
(behalve Zaterdags)
Maandag en Woensdag
ook 's av. 6V^8H.
Particulier Spreekuur 4—3
behalve Zaterdag.
HEMELVAARTSDAG NAAR MARKEN—VOLENDAM
Vertrek Amersfoort (Koppel)
8.45 uur
Vertrek Amersfoort N.S., vla
BussumHuizen 9.43 uur
Plaatskaarten Inl. Reisbureau
„HOLLANDIA" - Amersfoort
Schimmelp.str. 35. Tel. 8182. Bestelde kaartefi worden
thuisbezorgd. REEDERIJ „IJSELMEER" HUIZEN
Vestjes
Sjaals
Handschoenen
Ceintuurs
Fijne Sortering
en
Deze zijn mooi
en goedkoop
Wij brengen een
serie vanaf
f 45—
Poer me bwdstof in hsben
kun f ge alle kou weerstaan
y 11,. v\>1 i>\'1
H. v. GALEN LAST
Utrechtschewe z 79, Tel. 519
Een Rottcrdamsch leverancier van een damesartikel
heeft reeds vanaf 1937 zijn resultaten met verschil
lende reclame-middelen nauwkeurig nagegaan. Bij
deze controle bleek, dat advertenties in de dagbladen
de beste resultaten afwierpen, terwijl de kosten per
aanvraag het laagst waren.
Vorig jaar heeft hij zijn reclame nog meer geconcen
treerd in dagbladadvertenties. Hij verkocht daarcloor
niet alleen méér. maar zijn onkosten daalden boven
dien met 20 Hierdoor wordt zijn besluit, om in 1939
nog meer in couranten te gaan adverteeren, begrijpelijk.
Een speciale vermelding verdient de zakelijke wijze
waarop deze verstandige adverteerder in ziin adverten-
Oties van bescheiden formaat van zijn artikel weet te
vertellen.
