H. M. de Koningin naar
België vertrokken
DE POOLSCHE DOUANE-
INSPECTEURS
hervatten hun arbeid
Salazars oordeel over het
begrip „levensruimte"
CITROEN
IN GROOTE SPANNING
wachtte Essehen af
DE EEMLANDER
Dinsdag 23 Mei 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
37e Jaargang No. 308
Provocatie van
Polen het doel
te Danzig?
Auto met militairen
rijdt tegen een boom
Joegoslavië en
Roemenië
Vijf minuten voor half drie betrad
Zij den Koninklijken trein
Turkije en de Balkan
r~
Portugeesch premier waarschuwt tegen
vorming van ideologische blo kken
BOVEE VOOGT
MAN TRACHT ZIJN
VROUW
TE VERMOORDEN
Opdracht tot bouwen
van baggermolens
Licht op:
9 uur 28 min.
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer.
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van ien prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Gruebner, gedood bij het incident te Kalthof, gaf
meermalen aanleiding tot Poolsche klachten
WARSCHAU, 23 Mei. (Pat). -
De Danzigsche onderdaan Grueb
ner, die gedood is door den chauf
feur van het Poolsche commissa
riaat-generaal te Danzig, die daar
bij volgens de lezing van het
Poolsche persagentschap uit wet
tige zelfverdediging handelde tij
dens een aanval op den Poolschen
'douanepost te Kalthof in den
nacht van 20 op 21 Mei. had reeds
eerder aanleiding gegeven tot
Poolsche stappen.
Zoo richtte de Poolsche commissaris
op 9 December 1937 een schrijven aan
den Senaat der Vrije Stad over een
incident, dat door Gruebner uitgelokt
was bij den Poolschen douanepost te
Kalthof. De Senaat antwoordde hierop
den 28sten Februari 1938. waarbij uit
drukking gegeven werd aan spiit en
waarbij de schuld van Gruebner erkend
werd.
Tien dagen geleden. 11 Mei 1939.
deed de Poolsche commissaris stap
pen bij den Senaat over een aanslag
door denzelfden Gruebner te Kalt
hof op den Poolschen douane-in
specteur Czaia gepleegd op 29 April
1939, toen een ernstiger incident
slechts verhinderd werd door de
arrestatie van Gruebner door de
Danzigsche politie. Ten slotte nam
Gruebner in den nacht van 8 op 9
Mei j.l. deel aan een aanslag met
voetzoekers op den Poolschen
douanepost te Kalthof.
De vier Poolsche spoorwegarbeiders,
Üie Zondag gearresteerd werden dooi
de Danzigsche politie tijdens de uit
oefening hunner functies op het station
Van Kalthof. zijn in vrijheid gesteld.
De Poolsche douane-ambtenaren te
Kalthof, wier huis vernield is, heb
ben zich voorloopig in het station
'geïnstalleerd. Zii voelen zich daar vei
liger dan in een particuliere woning.
doch de uitvoering van hun taak is er
moeilijker door geworden. Men meent
verder te Warschau, dat het antwoord
van den Danzigschen Senaat op de
nota van den Poolschen commissaris-
generaal niet zal worden gegeven vóór
dat het onderzoek naar de incidenten
zal zijn geëindigd. Men heeft den in
druk. dat deze zaak voor het oogenblik
geen verdere consequenties zal hebben
noch diepere reacties
In Poolsche politieke kringen
wijst men er op. dat de taktiek van
Danzig de strekking zou hebben
Polen te enerveeren door incidenten
en provocaties, die het zouden drij
ven tot daden, die Danzig of Ber
lijn zouden kunnen aualificeeren als
éen agressie.
Duitsche agents-provo-
cateurs
Het parket te Posen in Polen
heeft bevel gegeven tot arrestatie te
Bojanof van vier Duitsche inwo
ners. die enkele dagen geleden op
de ruiten van Duitsche winkels
„weg met Hitier" hadden geschre
ven. Een onderzoek wees uit, dat
de gearresteerden dit gedaan heb
ben als provocateurs om ongere
geldheden uit te lokken.
De onderteekening van het Duitsch-
Italiaansche pact wordt in Poolsche re-
geeringskringen vrijwel niet van com
mentaar voorzien. Men verklaart, dat
dat pact niets nieuws toevoegt aan den
feitelijken, reeds bcstaanden toestand,
en dat men er geen overdreven belang
aan moet hechten. Alles, zoo stelt men
te Warschau in het licht, hangt af van
de politiek, waartoe de as zal gaan be
sluiten in Europa, en vooral van den
graad van onafhankelijkheid, die de
Italiaansche politiek in den vervolge in
Europa zal toonen. Daarvan, zoo voegt
men hieraan toe. zal de houding van
Polen jegens Rome afhangen.
In dit verband wijst men erop, dat
Italië thans een matigenden invloed zou
kunnen uitoefenen op de Duitsche lei
ders. o.m. ten aanzien van problemen
in Midden- en Oost-Europa, aangezien
Italië ongetwijfeld geen enkel verlan
gen heeft om zich te laten meesleepen
in eenigerlei conflict, bijv. over Danzig.
Uit Danzig wordt gemeld, dat daar ter
plaatse de autoriteiten alle Poolsche
bladen met het verslag van de jongste
incidenten te Kalthof in beslag hebben
genomen. Voorts zijn twee Poolsche bla
den gedurende vijf maanden in Danzig
verboden.
Een doode en een ernstig
gewonde vallen te
betreuren
OPLOO (N.B.), 23 Mei. Gister
avond omstreeks halfelf is te St.
Antonis, gemeente Oploo een ern
stig auto-ongeluk gebeurd, waarbij
een persoon gedood werd. terwijl
een tweede inzittende zeer ernstige
verwondingen heeft opgeloopen.
Omstreeks halfelf kwam de chauffeur
H. uit Boxmeer met zijn auto, waarin
vièr militairen zaten, van de kerpnis te
Oploo. Iïij reed met groote snelheid
en ter hoogte van het cafe Halfweg on
der St. Antonis vloog de wagen in volle
vaart togen een boom De militair P.
uit Gel drop, vader van vijf kinderen,
werd op slag gedood, terwijl een der
andere inzittenden, S. uit Nijmegen,
zeer ernstig gewond werd. Kort na de
botsing waren een. geneesheer en een
priester ter plaatse. S. werd. nadat hem
de eerste hu-lp was verleend, per auto
naar (het Ziekenhuis te Boxmeer ver
voerd, waarheen ook het stoffelijk over-
De „zeepkisten
derby" op de baan
van het voormalige
Crystal Palace" te
Londen had de on
verdeelde animo
van de jeugd. De
deelnemers aan den
start.
schot is overgebracht. De andere inzit
tenden, die geen noemenswaardig letsel
opliepen, zijn op eigen gelegenheid naar
hun woningen teruggekeerd.
De auto is geheel vernield.
Gafencu voldaan over zijn
besprekingen met
Markowitsj
BOEKAREST, 23 Mei (Reuter).
In doorgaans welingelichte kringen
verneemt men, dat de Roemeensche
minister van buitenlandsche zaken,
Gafencu, voldaan is over het resul
taat van zijn besprekingen met zijn
Zuid-Slavischen collega, Markowitsj,
Zondag in een schip op den Donau
gehouden. De mogelijkheid, dat
Zuid-Slavië uit de Balkan-Entente
zou treden, is voorloopig terzijde ge
steld, aldus zegt men te Boekarest.
Markowitsj zal zich in de eerste
helft van Juni, na den terugkeer
van prins-regent Paul van zijn be
zoek aan Berlijn, naar Parijs en
Londen begeven.
Practisch onderricht voor de Engelsche vrouwelijke jeugd in de geheimen van
het landbouwbedrijf. Een kijkje op een der landbouwbedrijven nabij Homerton.
's-GRAVENHAGE, 23 Mei.
Reeds geruimen tijd voor de aan
komst van H.M- de Koningin aan
het Hollandsche Spoorstation had
zich op het stationsplein een groo
te menigte belangstellenden ver
zameld om het vertrek van H.M.
gade te slaan. Nadat van ongeveer
2 uur af verscheidene autoriteiten
w.o. de minister-president dr. H.
Colijn, de gouverneur der residen
tie luitenant-generaal J. J. G. ba
ron van Voorst tot Voorst, de
burgemeester der residentie, mr.
S. J. R- de Monchy en de hoofd
commissaris van politie de heer
N. G. van der Mey waren gearri
veerd, kwam H.M. de Koningin
om kwart over twee van den Rui-
fenhoek voor den Koninklijken
ingang aan, luide toegejuicht door
de vele toeschouwers.
H.M. was gekleed in een bro-
caat kleed en een hermelijnen
mantel met blauwen hoed met
veeren en zij droeg het lint van
het grootkruis van de Leopolds
orde van België.
Op het perron waren aanwezig de di
recteur-generaal van de Ned. Spoorwe
gen prof. dr. ir. J. Goudriaan Jr., en
nog enkele leden van de directie en de
stationschef de heer J. Kuperi.
Nadat H. M. in de Koninklijke
wachtkamer had afscheid genomen
van den minister-president, den
gouverneur der residentie, den bur
gemeester en den hoofdcommissaris
van politie, betrad Zij precies vijf
minuten voor halfdrie het vierde
rijtuig van den uit zes rijtuigen be
staande Koninklijken trein.
De Koningin is vergezeld van me
vrouw C. M. baronesse van Tuyll van
Scrooskerken, geboren jkvr. Boreel,
grootmeesteres, jkvr. D. H. van Tets,
eerste hofdame, gep. Juitenant-generaal-
titulaïr J. H. F. graaf du Monceau, op-
perccremoniemecster -en grootmeester,
gep. vice-admiraal-titulair F. Bauduin,
adjudant-generaal, chef van het mili
taire huis, mr. .T. H. L. J. baron Sweerts
de Landas Wyborgh, kamerheer, gene-
raal-majoor-titulair jlir. W. C. M. de
Jonge van Ellcmeet, adjudant en eerste
luitenant A. J. F. M. Egter van Wisse-
kerke. ordonnans-officier van Hare Ma
jesteit.
Hare Majesteit dc Koningin was
voorts vergezeld van den minister van
buitenlandsche zaken, mr. J. A. N. Pa-
tijn, den directeur van het kabinet der
Koningin, jhr. mr. G. C. W. van Tets van
Goudriaan, en den gczantschapsatta;
ché, werkzaam aan het departement
van buitenlandsche zaken, mr. J. M. A.
H. Luns.
Ten slotte bevond zich ook de lectrice
van Hare Majesteit, mejuffrouw T. van
Rijn van Alkemade in Haar gevolg.
De heeren, die in het gevolg zijn van
Hare Majesteit, waren gekleed in gala,
In een directierijtuig, dat aan den
trein gekoppeld is, reizen de vertegen
woordigers van dc directie der Neder
land se he'Spoorwegen tot de grens mede.
Dadelijk daarna vertrok de trein in
de richting van België.
LONDEN, 23 Mei. (Reuter). In ant
woord op een vraag in het Lagerhuis
heeft, minister-president Chamberlain
gisteren verklaard, dat de verplichtin
gen van Turkije overeenkomstig het
Balkan-pact op de eerste plaats een
Turkschc zaak zijn. „Voor zoover ifk
kan zien, aldus Chamberlain, kan de
Britsch-Turksche verklaring niet wor
den uitgelegd als een poging de Turk-
sche regeering te weerhouden haar ver
plichtingen overeenkomstig het Balkan
verdrag na te komen."
Moreele Herbewapening
„Amerika moet kracht vinden, die
een geest van nationale eenheid kan
scheppenAlleen door een vrijwillig
besluit van lederen burger, iedere par
tij, lederen Staat kunnen de oorzaken
van wrijving en verdeeldheid wegge
nomen worden. Niets anders is in staat,
de politieke en economische kwalen
radicaal te genezen. Dc oorzaken van
de hcerschende verdeeldheid liggen op
redelijk gebied. Zelfzucht, gebrek aan
vertrouwen en gebrek aan naastenlief
de hebben ons land in een impasse ge
bracht en spanning doen ontstaan tus-
schen de naties. Het verlangen naar
verbetering in zaken, arbeid en bestuur
kan alleen worden omgezet in schep
pend werk door de moreele herbewa
pening van lederen man, iedere vrouw
en ieder kind, zoowel onder de leiders
als hen. die volgen."
Gouverneur W. VAN DER BILT
van Rhode Island
N._
J
LISSABON, 23 Mei. (Havas).
Voor de nationale vergadering
heeft de Portugeesche minister
president Salazar gisteren een
rede gehouden over de buiten
landsche politiek, waarin hij zeide,
dat Europa kan geraken tot „ge
leidelijke rationalisatie van zijn
algemeene economie" wanneer
het spreekt van „levensruimte"
als van een feit of een aspiratie,
met nauwe economische betrek
kingen tot doel.
„Doch als Europa afglijdt naar het
reserveeren van markten en vandaar
weer naar politieke overheersching, sluit
het in deze gedachte een beginsel van
oorlog in en moet aangenomen worden,
dat krachtige slagboomcn opgericht
zullen worden tegen de ontwikkeling
van dit denkbeeld."
Salazar vervolgde: „Wanneer Europa
te kennen geeft, dat er politieke regi
mes zijn, die in wezen agressief zijn
en andere, die begiftigd zijn met een
evangelische zachtmoedigheid en
een onbegrensden eerbied voor de
rechten van anderen, begaat het
niet alleen een vergissing, die dui
delijk door de feiten wordt weer
legd, doch lokt het de vorming van
ideologische blokken uit en van
vraagstukken van binnenlandschen
aard in de staten, waar bedoelde
vraagstukken den weg naar een
goede verstandhouding verre van
vergemakkelijken."
Salazar zeide vervolgens, dat hij be
vreesd is, dat Europa, dat geen enkel
probleem door een oorlog kan oplossen,
zelf over de aarde de beginselen van
ruïne en dood uitzaait. Hij ging voort
met te zeggen: „Wij zelf venvachten
de meest gevraagde wagen
voor zaken, sport en tourisme
VRAAGT DEMONSTRATIE
Ais laatste nieuws, de 6 cyl. thans ook leverbaar
N.V. AUTOMOBIELBEDRIJF l.o.
VLASAKKERWEG 50
Telefoon 1093
Het Belgische grensstation wilde onze
Koningin een waardige ontvangst
bereiden
—-EEDS in den vroegen morgen begon
rr men te Essehen met de laatste maat
regelen te treffen voor de ontvangst
van H.M. de Koningin op het Belgisch
grensstation. Hoewel de versiering van het
tweede perron, waarvoor de koninklijke
trein stil zou houden nog niet geheel vol
tooid was, viel toch reeds te zeggen, dat
het perron er bijzonder smaakvol zou uit
zien bij de aankomst der Koningin, die om
3.40 uur verwacht werd.
Ongeveer in het midden van het per
ron heeft men een baldakijn geplaatst,
waarvan het dak bedekt door blauw flu
weel met gouddraad is afgezet. Ter
weerszijden zijn Nederlandsche en Bel
gische vlaggen "bevestigd en in het mid
den is het Nederlandsche wapen gebor
duurd. Dit dak rust op vier zuilen, die
met beige fluweel zijn omwikkeld. On
der het baldakijn heeft men 200 witte en
rose hortensia's geplaatst. De telegraaf
palen op dit perron zijn met groene slin
gers en Belgische en Nederlandsche
vlaggen, versierd. Een slinger van 400 M.
heeft men gebruikt ter omzooming van
de bestaande overkapping van het eer
ste perron.
Onder dit baldakijn wordt de Ko
ningin opgewacht door prins Karei,
graaf van Vlaanderen, die tien mi
nuten voor de aankomst van de Ko
ningin hier verwacht wordt.
In het gezelschap .van 'sKonings
broer zullen zich bevinden de personen,
die gedurende het verblijf van Hare
Majesteit in België aan Haar zijn
toegevoegd, te weten mevrouw Maskens,
luitenant-generaal Deffontaine, gcneraal-
majoor Bcernaert, graaf 't Kint de Roo-
denbeke, de gouverneur van de provin
cie Antwerpen, baron Holvoet en de mi
litaire bevelhebber dier provincie, gene
raal de Haene, alsmede Hr. Ms. gezant
te Brussel mr. B. Ph. baron van Ha-
rinxma thoe Slooten, baron van den Bo-
gaerde de ter Brugge, die aan minister
Patijn is toegevoegd en eeri vleugel-ad
judant en een ordonnans-officier van
prins Karei.
Ter linkerzijde van het baldakijn
wordt de militaire kapel opgesteld en
de klaroenblazers en daarnaast de vier
detachementen van het 6c linie-regiment
uit Antwerpen met vaandel ter sterkte
van ongeveer 300 man met 20 officieren
onder commando van een kolonel. Ter
rechterzijde van het baldakijn nemen
plaats de burgemeester van Essehen, de
heer Keenes, met de leden van den ge
meenteraad te Essehen, vertegenwoordi
gers van de patriottische maatschap
pijen, van de Belgische oud-strijders en
van de padvindersbeweging, alleen met
vaandel.
Met palen is afgezet het gedeelte van
het perron waar de 1350 schoolkinderen
uit Essehen met Belgische en Nederland
sche-.wimpels'.Hare Majesteit toejuichen.
niets van anderen en aan ons kan géén
eisch met eenigen grond gesteld wor
den."
De premier wijdde vervolgens uit over
de vriendschappelijke betrekkingen tus-
schen Portugal en Spanje en herinnerde
aan de vrijwillige opofferingen der
Portugeezen voor de zaak van generaal
Franco. Ten aanzien van het kortgeleden
tot stand gekomen Spaansr.hPortu
geesche verdrag zeide hij, dat het de
vertolking is van een volledig begrip
voor de hoogere belangen van het
schiereiland.
SALAZAR
£>e nationale vergadering van Portu
gal heeft eenstemmig het voorstel aan
genomen den president der republiek,
generaal Carmona, te machtigen een
officieel bezoek te brengen aan de Unie
van Zuid-Afrika, wanneer hi.i een be
zoek brengt aan de Portugeesche ko
lonie Mozambique. De gouverneur-gene
raal van dc Britsche Dominion. Lord
Clarendon, heeft den president* daartoe
officieel uitgenoodigd.
Na den aanslag poogt hij
zichzelf om het leven
te brengen
AMSTERDAM, 23 Mei. Vanmid-
dag om ongeveer halftwee is in de
Bloemstraat op de derde verdieping
van perceel 136 een moordaanslag
gepleegd, waarbij een ongeveer, der
tigjarige man zijn vrouw, die onge
veer even oud is en van wie hij
sinds korten tijd gescheiden leeft,
met een nijptang een slag op het
hóófd heeft gegeven en haar daarna
met een 6cherp voorwerp een snede
in de pols heeft toegebracht. Vervol
gens heeft de man zich zelf in de
pols gesneden. Beiden zijn door den
geneeskundigen dienst naar het
Binnengasthuis vervoerd.
AMSTERDAM, 23 Mei. De Hol
landsche aanneming-maatschappij
te Den Haag heeft aan Verschure en
Go's scheepswerf en machinefabriek
te Amsterdam den bouw opgedra
gen van twee zeewaardige emmer
baggermolens, met een emmerin-
lioud van 800 liter. De. molens zul
len geschikt zijn voor het baggeren
van rotsgrond. T)e afmetingen zijn:
lengte 51.50 méter, breedte 10 meter
en holte 3.65 meter.
W eerverwachting
Voor het geheele land:
'Droog, vrij warm weer, hel
der tot licht bewolkt, meest
zwakke veranderlijke wind.
