Polen en Duitschers maken elkaar verwijten MacDonald verdedigt het Palestina-plan „DE DOM" GEHEIME BEPALINGEN in het Italiaansch- Duitsche verdrag Balkan - Entente in een crisis Poolsche bladen zinspelen op een stopzetting van den handel via de vrije stad Besprekingen met Engeland? 20.000 man S.A. naar Danzig VARKENSMARKT AMERSFOORT Godsdienstig bezwaar tegen pact met Rusland? Immigratie moet voortgaan Alle Baïkanstaten zien zich geplaatst voor gevaarlijke problemen NI Ie BLAD PAG. 2 AMtRSFUORTSCH DAGBLAD DINSDAG 23 MEI 193» De incidenten in Danzig Duitsch commentaar wijst op „omsingelings mogendheden" DANZIG, 22 Mei. (Havas). - De senaat van Danzig heeft van- middag een officieel communiqué gepubliceerd in alle kranten van de vrije stad. Hierin wordt gezegd, dat de incidenten, welke 2ich Za terdag en Zondag hebben voorge daan op het gebied van de vrije stad eens te meer bewijzen, dat het statuut, dat door het verdras van Versailles is opgelegd, oo den 'duur niet gehandhaafd kan blij ven. De senaat vraagt verder dat de controle van de douane door Poolsche inspecteurs zal worden afgeschaft. Deze inspecteurs worden een uiting van het Poolsche wantrouwen genoemd Hieraan wordt toegevoegd, dat deze in specteurs de khaki-uniform van de Poolsche grenswacht dragen, in plaats van de groene uniform van de douane van Ranzig en men geeft te verstaan 'dat deze inspecteurs verder gaan. dan alleen het controleeren van de douane De pers van Danzig toont zich vodFal Verontwaardigd over do „moord op den burger van Danzig. Gruehner". De Poolsche regeeringspers daar entegen legt vooral den nadruk op de aanvallen op de huizen van de Poolsche douane-Inspecteurs en merkt op. dat deze aanvallen zich juist voordeden te Knlthof. het dorp. dat ligt bij de eenige spoorbrug van de eenige spoorlijn, welke de vrije stad verbindt met Oost Pruisen. Het regeeringsorgaan ..Kurjer Czer wone" schrijft, dat de Poolsche douane inspecteurs het smokkelen van wape nen en menschen van Oost Pruisen naar Danzig bemoeilijken. Dit smokkelen is den laatsten tijd aanmerkelijk toegeno men. Dit verklaart de aanvallen op de ze inspecteurs. Het blad herinnert er verder aan. dat het verdrag van Ver sailles Danzig binnen het Poolsche 'douane-systeem heeft gebracht en dat later verdragen zijn gesloten tusschen de vrije stad en Polen, waarhij de on middellijke bewaking van de douane posten werd overgelaten aan de be ambten van de vrije stad onder opper toezicht van Poolsche inspecteurs. Verscheidene Poolsche bladen fcoonen met gebruikmaking van officieele cijfers en statistieken aan, dat de welvaart van de vrije stad .wezenlijk verbonden is met het Poolsche achterland. Indien dit achterland zou ontbreken, zou Danzig, van economisch stand punt bekeken, zich in een doode- lijke en onvermijdelijke impasse bevinden en gedwongen zijn de 'gevolgen van een snelle worging te ondergaan. Van den Poolschen zeehandel gaat tegenwoordig 316 procent via Danzig en het havenverkeer te Danzig is ge stegen ondanks den gelijktlldigan aan leg en ontwikkeling van Gdynia. Dit is volkomen natuurlijk Indien men be denkt. dat twee havens niets te veel zijn voor het bedienen van een achter land met 35 millioen inwoners ronder nog te spreken van het transitoverkeer Indien, volgens dp poolsche bladen, het poolsche verkeer niet meer nvef Danzig zou worden geleid, zou de ramp voor de vrije stad dog te ernnter zijn daar de handel, welke vóór den oorlog den weg naar Danzig nam. voortaan 'n ziin geheel via Gdvnin r.on worden ge leid. De haven Danzisr is voor pen groot gedeelte door de zorgen en de kosten van Polen uitgerust voor het lossen en expedieeren van 9 ft 10 millioen ton goe deren per faar. Wat zou men met de groote haven inrichtingen moeten doen? Danzig zou wederom een Pruisische garni zoensstad worden zooals «11 dat was sedert 100 jaar en haar toestand zoü veel erger zijn dan voor 1914. De „Deutsche Diplomatisch-Politische korrespondenz" schrijft, dat, terwijl van Pdolsche zijde weinig waarde werd ge hecht aan het eigendom en het leven van Duitschers. van lluitsche zijde tot nu toe terughoudendheid is betracht. De incidenten bij Kalthof zijn, volgens de Diplo, een gevolg van het optreden der Poolsche douaniers zelf, die dikwijls van hun bevoegd heid tot visiteeren misbruik maak ten. De Diplo schrijft verder, dat nadat de betoogingen geëindigd waren, uit een auto van een Poolsch diplomatiek ambtenaar is geschoten op personen, dte niets met de zaak hadden uit te staan, waardoor een Duitscher werd gedood De Poolsche beambten zlln vervolgens, zonder om te zien naar het slachtoffer, met achterlaten van auto en wapens, naar Poolsch gebied gegaan. Het. Duitsche orgaan verwondert zich vervolgens erover, dat men van Fran- sche en Britsche zijde, zonder zich nader op de hoogte te stellen, dp oniuiste Pool sche berichten publiceert en zelfs het slachtoffer, dat geheel onschuldig is. een „berucht pleger van aanslagen" noemt. De Diplo noemt dit tenslotte een symptoom van het werkelijk karakter van het „vredpsfront" van de „omsin gel i n gsm ogen d h eden." Vanmiddag is de Poolsche am bassadeur te Londen, Raczynski. per vliegtuig naar Warschau ver trokken. Hij wordt Donderdag a.s. te Londen terugverwacht. Omtrent zijn vertrek wordt nader ge meld, dat Raczynski om particuliere re denen naar Warschau is vertrokken. Hij zal evenwel ongetwijfeld gelegenheid hebben tot het voeren van besprekingen met don Poolschen minister van buiten- landsche zaken. Reek. De Poolsche ambassadeur hoopt tijdig terug te zijn om Vrijdag a.s.. de Pool sche tentoonstelling te Londen te ope nen. Generaal Kasprzveki. de minister van landsverdediging, is na een verblitf van verscheidene dagen te Parijs weder te Warschau teruggekeerd. Het gerucht gaat. dat hii zich binnenkort naar Lon den zal begeven. DANZIG, 22 Mei (Havas). Op 9 Juni a.s. zullen 20-000 man S.A. te Danzig aankomen om deel te nemen aan de sportfeesten van de SA van het geheele district Danzig en Oost-Pruisen. Bij deze gelegenheid zullen de chef van den staf van de SA, Lutze en de leider van de natio- naal-socialisten van Danzig, Foer- ster, het woord voeren. fjAootiJte MAhMinq Zomer-costumes. Fresco-pantalons. Jongenspakjes. Opknooppakjes. Kampeerbroeken. 3kzcujAJt& pJüjz&n LONDEN, 22 Mei. (Reuter). Het Hoogerhuis beeft de dienstplichtwet in tweede lezing zonder hoofdelijke stem ming aangenomen. Tijden9 het debat over de wet ver klaarde de minister van marine, Stan hope. dat er tegen een verbond met de Sovjet Unie geen bezwaar van gods- dienstigen aard bestond. De regeering wenscht de zaak geregeld te zien en niet verward te geraken in eindelooze argumenten. „Het Joodsche Nationale Tehuis dient beschermd te worden" LONDEN. 22 Mei (Reuter). Bij de indienl.ig van de motie, waarin de politiek der regeering ten aan zien vn Tal stina - rdt g< Ige- keurd, heeft minister MacDonald verklaard, dat de toestand in Pales tina in oorlogstumult is geboren. Hoofdzakelijk naar aanleid'r ".an door i Britsche regeeUng afgeleg de beloften hebben zoo- el de Joden als de Arabieren ir den oorlog een zekere rol vervuld en daarbij voor de zaak d-r geal" ^rd i zekere ri sico's geloopen. Deze kwc*"p was een eerezaak. regeering wees de beschuldiging van de hand, dat zij haar belofte ver broken heeft en herinnerde eraan, dat de Balfourverklaring de toezegging be helsde, al het mogelijke te doen voor de vestiging van een nationaal tehuis vnnr het Joodsche volk in Palestina, welke zinsnede kon hetcekenen, een Joodsche staat i^ Palestina 'of veel minder zou kunnen 'Weekenen. Na erop gewezen te hebben, dat in 1918 in Palestina reeds 600.000 Arabic: en aren, die rerds tallooze geslachten lang daar gewoond hadden, verklaarde Mac Donald. dat 'e F.ngelschen, phvsiek ge sproken, onget iifeld de Arabieren ieder so- Joodsch nationaal te huis zouden kunnen ondringen, doch zij zöu dit niet met eenige mnreele recht vaardiging k innen doen. De re 'ng handelde volkomen in overeenstemming met de in den oorlog aan de Joden en Arabieren gedane beloften. MacDonald herinnerde eraan, dat de Joodsche bevolking in twintig jaar was toegenomen van 80.000 tot 450.000, terwiji de -Arabieren van 600.000 waren vermeerderd tot meer dan een millioen. Niet ontkend kon worden, dat de Joodsche immigran ten Palestina groote materieele voor deden hadden gebracht. De materieele verbeteringen werden in de schaduw gesteld door de vrees, dat de energieke, schrandere en welgestelde „De verovering van levensruimte is een natuurlijke verdediging" ROME, 22 Mei (Reuter). Gayda onthult in „Giornale d'Italia", dat er geheime an- nexen zijn op het vandaag te Berlijn onderteekende Itati- aanschDuitsche verdrag. Ciano en von Ribbentrop hebben te Berlijn de vertegenwoordigers van de Duitsche en de buitenlandsche pers ont vangen. De Italiaansche minister zeide onder meer, dat het verdrag de volle dige politieke en militaire solidariteit tusschen Duitschland en Italië ondub belzinnig vastlegt Het kent geen bijge dachten of reserves. Ciano herinnerde aan de woorden van Mussolini, dat er geen gronden zijn. die een oorlog zou den kunnen rechtvaardigen. Zoo denkt Italië en zoo derikt ook Duitschland. Von Ribbentrop zeide, dat de spil Rome-Berlijn herhaaldelijk een vuurproef heeft doorstaan. De onder teekening van het verdrag betee- kent geen nieuw tijdvak in de po litiek van Duitschland en Italië: dc regeeringen van beide landen trek ken slechts de logische slotstrseu onder een volkomen natuurlijke ont wikkeling. Het verdrag beoogt dan ook slechts in een document voor de wereld vast te leggen, wat reeds lang levende politieke werkè!ijkh.)id was. Terwijl de omsingelingspólitiefc 2êr democratische staten fcêdèkt of opèn- lijk tegen Duitschland en Italië gericht is, bedreigt, aldus de Duitscne minis ter, het verdrag Rome-Berlijn nieicand. Beide regeeringen zijn er vast van over tuigd, dat er in Europa geen enkel po litiek vraagstuk bestaat, dat bij gotden wil aan alle zijden niet Jangs vreed- zamen weg kan worden geregeld. Te genover lederen aanslag op de Du'fsche of Italiaansche rechten zal voortaan de kracht van heide iandert staan. Een speciale verslaggever van de „Messagero" te Berlijn schrijft over de sluiting van het Italiaansch-Duitsche bondgenootschap: Italië en Duitschland wenschen vre de, doch zouden niet aarzelen oorlog te voeren voor de verwezenlijking van hun eischen, indien r.ien voort zou gaan te hunnen opzichte blijk te geven van onre delijke bedoelingen. Na het karakter van het verdrag te hebben geprezen schrijft hij, dat het Italiaansch-Duitsche bondgenootschap van de beide volken een enkel organis me en een enkel lichaam zal maken. „Wanneer twee volken, sterk door hun eefal en door hun vastberadenheid, zooals de volken van Italië en Duitsch land, gebrek hebben aan levensruimte, wordt hun strijd voor de verovering van deze ievensruimie een doeltreffende na tuurlijke verdediging van hun bestaan, van hun recht en van hun toekomst. Wie dit recht ontkent en deze ver overing weigert, welke niet kan wor den vertraagd, is een te bestrijden vij and. Het Italiaansch-Duitsche verdrag vormt een defensief instrument in de meest juiste beteekenis van het woord, ingegeven door deze hoogste noodzaak, welke instrument Italië en Duitschland de ruimte tal verschaffen, waaraan zij behoefte hebben". Joden hen in het land hunner geboorte in nummeriek, economisch en politiek opzicht zouden overheerschen. De Joodsche immigratie was de di recte oorz.aak van het wantrouwen en de haat doch niettemin had de regeering den eisch, dat de immigratie geheel zou worden stopgezet, verworpen en voor gesteld, dat de toelating der Joden nog vijf jaar zou voortgaan, zelfs zonder re kening te houden met de wenschen der Arabieren, omdat zij van oordeel was. dat Palestina nog een aanzienlijke bij drage behoorde te leveren tot verlich ting van de ellende der Joodsche vluch telingen uit midden-Europa. MacDonald wees er nog op, dat gedurende de pa riode van overg.mg naar de vestiging van een onafhankelijken Palestijnschen staat het Joodsche nationale tehuis op behoorlijke wijze hesche-md diende te worden tegen een mogelijke vijandige meerderheid* Tom Williams (Labour-oppositie) heeft het officieele amendement der oppositie oo de motie der regeering inzake Palestina ingediend. Hij zei de, dat het witboek inzake Palestina en al wat het impliceert in strijd is net den letter en de geest van de BalfOur declaratie en bijna neer komt op intrekking ervan. Zoodra de Joden met de Arabieren zouden beginnen samen te werken, al dus Williams, zouden zij hun eigen lot in Palestina als gelijkgerechtigdheid in het land geheel bezegelen. Spr. drong er bij het huis op aan. niet MacDonnlds lezing van de verplichtingen van hét parlement te aanvaarden, in welk ge val. naar hij zeide. eens te meer het vertrouwen niet alleen in Fingeland, doch in aile deelen van het rijk en in de Vereenfgde Staten, zou worden ver- sneeld. Het plan d-^r regeering had vol gens Williams geen moreele basis en was geenszins in overeenstemming te brengen met de bepalingen van het mandaat GRENSINCIDENTEN IN MONGOLIË HAILAR, 22 Mei. (Domei). In den nacht van Vrijdag op Zaterdag zijn twee honderd man van het leger van buiten Mongolië ten Zuid-Westen van Nomon- han de grens overgetrokken. Zij werden evenwel teruggedreven door de Mands- joekwo-Japansche grenswachten. Zon dag trokken vierhonderd man over de grens ten oosten van het Buir Nor. Ook hier werden de troepen van Buiten Mon» golië teruggedreven. VLIEGTUIGEN VOOR HET AMERIKAANSCHE LEGER WASHINGTON, 22 Mei. (Reuter.) Het leger van de Vereenigde Staten heeft ten bedrage van 15 millioen dollar 150 nieuwe bombardementsvliegtuigen besteld bij de Douglas Aircraft Com pany. Deze toestellen zullen de snelsten ter wereld zijn. ITALIANEN VERLATEN SPANJE ROME, 22 Mei (Stefani). Alle leden van de Italiaansche legioenen ih Span je zullen voor het einde van de maand worden gerepatrieerd. Zij zullen te Cadiz worden geconcen treerd en te Napels worden ontscheept. (Van onzen correspondent) Belgrado, midden Mei, SEDERT het ongeluksjaar 1914, toen de Wereldoorlog ont brandde ih den Balkan als Euro pa's grootste kruitvat, is de sfeer hier niet meer zoo onrustig en nerveus geweest als thans. Uiter lijk heeft het er alle schijn van, dat de rust in de Baïkanstaten gehand haafd blijftmaar innerlijk zijn zij ten prooi aan groeiende onrust. De Balkan-Entente doorleeft in deze tijden dan ook een ernstige crisis. NEUTRALITEIT en eenheid van den Balkan zouden factoren zijn, die onder de tegenwoordige om standigheden van het grootste belang geacht kunnen worden, maar helaas blijven de Balkanlanden onderling ten zeerste verdeeld. De twee groote, lijn recht tegenover elkaar staande fronten dor „dictatoriale" en „democratische" mogendheden zoeken op den Balkan hun bondgenooten en willen heide hun invloedssferen uitbreiden. Ook Sovjet- Rusland heeft den laatsten tijd een ac tieve belangstelling voor den Balkan aan den dag gelegd. Ongetwijfeld ondergaat het Balkan pact een ernstige crisis door de expan- siezucht van de zijde der totalitaire mo gendheden, al beleeft, de Balkan-Entente nog niet het lot der Kleine Entente, nl. een volkomen liquidcering. Joego slavië is voor de overige staten-leden van het Balkanpact een onbetrouwbaar bondgenoot geworden en steeds meer komen te leunen op de as Rome—Ber lijn. Daarentegen heeft Turkije na het sluiten van het militaire bondge nootschap met Engeland zich ver vreemd van deze as. Wat is intusschen nog over gebleven van het neutrali- teitsideaal van den Balkan Joego-Slavië innerlijk verdeeld SEDERT zijn ontstaan na den we reldoorlog heeft het Joego-Slavische rijk nimmer zulk een crisis in zijn binnenlandsche en buitenlandsche aan gelegenheden beleefd als tegenwoordig het geval is. De Kroatische kwestie heeft haar hoogtepunt be reikt. De leider der Kroatische volks partij. dr. Wladko Matsjek, heeft kort geleden voor het eerst de zgn. Kroati sche Nationale Vergadering bijeenge roepen. Dit Kroatische parlement be staat uit de Kroatische afgevaardigden, die bij de laatst gehouden parlemen taire verkiezingen waren gekozen en tot dusver de zittingen van de natio nale Joego-Slavische volksvertegen woordiging, de Skocptsjina, hadden ge boycot. In een proclamatie van dit Kroatische parlement wordt gesprokeh van een „vrij Kroatië", in werkelijkheid echter bereidt men een vazalstaat van Duitschland en Italië voor. De onder handelingen tusschen dr. Matsjek en den Joego-SlaVischen premier hebben gefaald. De Raad van Regenten heeft het aanvankelijk bereikte accoord tus schen Matsjek en Tsvetkowitsj niet goedgekeurd. Parallel met de crisis in de binnen landsche politiek loopt die in den bui- tenlandschen koers. De sympathieën van het Joego-Slavische volk gaan naar Frankrijk cn Engeland uit, maar econo misch en politiek is dit land na de in lijving van Albanië een gevangene der dynamische machten geworden. De prinsu-egent, die van Rome naar Bel grado is teruggekeerd, heeft als ge schenk een ultimatum medegebracht. Spoedig moet Jocgo-Slavië zich heraden of het wil toetreden tot. de as dan wel innerlijk verdeeld worden door de intri ges der as-mogendheden. Indien Joego slavië een onafhankelijker houding ten aanzien van Duitschland en Italië aan neemt, dreigen Berlijn en Rome de Kroatische en Macedonische terroristen tegen Belgrado uit te spelen. Zoo is de situatie voor Jocgo-Slavië thans wel licht nog tragischer dan ten tlide van den moord op Alexander in 1934. Roemenië streeft naar evenwicht IET rooskleuriger is de toestand in Roemenië. Tot dusver drijft Roemenië tusschen de beide assen in. Na het handelsverdrag mèt Duitsch- land heeft dit land dergelijke verdra gen niet Frankrijk en Engeland geslo ten. Koning Carol streeft naar goede betrekkingen met alle groote mogend heden, maar van dag tot dag blijkt dit politieke evenwlchlsspel moeilijker vol te houden. De Roemeensche minister van buitenlandsche zaken. Gafencu, heeft in Berlijn de vermaning gekregen, om zijn land bereid te houden voor de as, wil het niet. dat het Derde Rijk het Ilongaarsche revisionisme tegenover Roemenië actief gaat steunen. (Zooals bekend, streeft Hongarije naar terug keer van Transsylvanic). De binnenlandsche politieke toestand is nog geenszins geklaard. De IJzeren Garde is in werkelijkheid nog lang niet vernietigd; zij telt vele aanhangers on der dc hooge ambtenaren en het offi cierencorps. De koning wil de spanning in zijn eigen land verkleinen door nieu we verkiezingen uit te schrijven. Deze hebben echter niéts met vrije verkiezin gen uitslaande. De candidaten, uitslui tend aanhangers van het Front der Nationale Wedergeboorte, wórden door de regeering aangewezen en het parle ment zal geen zelfstandig initiatief kun nen némen. De nationale minderheden zijn onrustiger geworden en niet minder dan een derde van de Roemeensche be volking bestaat uit niet-Rnemenen. In de rijen der Hongaren, Duitschers, Bul garen en Oekrainers heerscht ontevre denheid. Turkije blootgesteld aan een kruisvuur TURKIJE Staat na het militaire ver drag met het Britsche rijk in het middelpunt der belangstelling. Hét land van de halve maan heeft gebroken met de neutraliteitspolitiek en de Dar- danellen zijn meer dan ooit in Engelsch bereik gekomen. Von Papen schijnt het spel te hebben Verloren. De „Führer" had hem als gezant naar Ankara gedi rigeerd, waar het zijn taak was de vroe gere sympathieën in het Turksche volk voor het Duitsche weder op te wekken. Turkije heeft zich echter volkomen af gewend van zijn ouden bondgenoot in den Wereldoorlog. De Italiaansche regeering is ontstemd over de houding der Turken. Dit is be grijpelijk, daar de Italiaansche militaire basis voor de TurkschKlein Aziati sche kust, nl. de eilandengroep van den Dodekanesos veel aan waarde heeft in geboet, nu Turkije en Engeland samen gaan. Turkije stelt zich thans bloot aan een kruisvuur van de as RomeBerlijn. In Griekenland, door een mili tair pact met Turkije verbonden, verze kert de dictator, Metaxas, telkenmale, dat rust cn veiligheid in zijn land heer- sclièn. Maar óók over den Olympus trekken donkere wolken samen! Als het in het gebied van de Middellandsche Zee tot een beslissenden strijd tusschen Italië en Engeland zou komen, zal Grie kenland onvermijdelijk een toekomstig gevechtsterrein zijn. Van de Alba neesche grens, niet zoo heel ver van Sa- loniki afgelegen, komt weinig bemoedi gend nieuws. In Griekenland beseft fneri terdege tegen wie de Italiaansche en ook Duitsche troepen in Albanië in de eerst plaats zijn gericht. Strate gisch is het zeer gemakkelijk Grieken land van het Noorden uit te bezetten; het Grieksche leger en vooral de lucht vloot zijn gebrekkig georganiseerd. In Griekenland heerscht in verband mèt de algemecnc onzekerheid een zeer scherpe controle, die men niet in de laatste plaats als vreemdeling aan den lijve er- Wal zal Bulgarije doen? DE toekomstige houding van Bu 1- garijé blijft onzeker. Het heeft evenals Hongarije territoriale vor deringen en streeft naar den terugkeer van zijn vroegere gebiedsdeelen. Aller eerst van 't zuidelijke Dobroedsjagebied, dat na den Wereldoorlog aan Roemenië werd toegekend. Hét Bulgaarsche volk vraagt zich af met welke as het moet samengaan. Een tragisch dilemma. De totalitaire machten beloven dit volk her stel in zijn vroeger bezit, maar in poli tieke kringen vreest men, dat gebonden heid aan de as Rome-Berlijn een nieuwe catastrofe te weeg zou brengen. Londen cn Parijs zwijgen. En de eenige gast in Sofia is de Russische vice-volkscommis- saris van buitehlandsche zaken, Potem- kin, geweest, om de mogelijkheden te onderzoeken van toetreding van dit land tot eeh pact van Zwarte Zee-staten. Wat dit laatste betreft, blijft Bulgarije gereserveerd, evenals ten aanzien van het lidmaatschap van de Balkan En tente. Zoo is de Balkan verdeeld en zwak, en vérre van rustig ook KINDERHOEKJE 108. Hii gaat naar Pam en vertelt hem wat hii zoo luist gehoord heelt. „Als dat waar is," zegt Pam, „dan zal de koning hen wel spoedig vrijlaten." ,Maar wat kijk Ie be drukt," zegt Groenias. „Inderdaad," zegt Pam, Jk begin érg 'natte holsta verkmgen." 109. Pam neemt na afscheid van den koning en de andere kaboatervrienden, met de belofte, nog wel eens terug te ko men. Dan wrüft hii over het tooverflaitle en als hQ opkijkt, staat dezelfde koets, die hem gebracht heeft, weer voor hem klaar

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 2