AMEKSFOORÏSCH DAGBLAD
Kooien niet geslaagd
CIANO ONTVANGEN
DOOR FRANCO
3960
OPNIEUW
COLIJN
Dr. H. Colijn
„De beslissing in handen
van Hitier"
TOKIO BEPAALT ZIJN
STANDPUNT
JEGENS ENGELAND
LEYTAX
BERG-TAX
DE EEMLANDER
Donderdag 13 Juli 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
38 e Jaargang No. 13
Zal hij ditmaal
wel slagen?
thans opnieuw
formateur
Spanjaarden zoowel als Italianen
bewaren stilzwijgen ovc r
het onderhoud
Veel zorg voor
de veiligheid
van Ciano
Churchill geeft
zijn meening over
de politieke situatie
Braziliaansch
diplomaat
te Danzig in arrest
Het Britsch-Fransch-
Russisch overleg
Aardschuivingen
en bandjirs
op Java
DE HEFTIGE ANTI-
BRITSCHE
CAMPAGNE
Grammens verzet zich
Engelsche gevangenen
uit Spanje ontsnapt
TEL. 3086
VOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Licht op:
9 uur 42 min.
C. MASTENBROEK
De benoeming
van Grandi
ABONNfcfociGSt'RIJS oer 3 «aanden voor Amersfoort 1 95: per maand 0.65; per
we«k «net gratis verzekering tegen ongelukken! f 0.15
K inenuns irfi'.v.. oer oost per 3 maanden 2.85. Afzonderliike nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER AOVERIENTIEN van 14 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
\Y/ AT algemeen wel werd ver-
wacht, is vandaag gebeurd;
mr. dr. Kooien heeft aan H. M. de
Koningin medegedeeld, dat hij de op
dracht tot vorming van een kabinet
niet kan aanvaarden. Van den aan
vang af was het wel duidelijk, en wij
hebben dat in ons vorige artikel ook
laten doorschemeren, dat de heer
Kooien niet heel veel kans maakte, om
het tot de vorming van een ministerie
te brengen. Als men overweegt, welke
de oorzaken zijn geweest van deze ka
binetscrisis, namelijk de Roomsch Ka
tholieke wensch om het zacht uit
te drukken dat voldoende fondsen
ter beschikking zouden worden ge
steld ter verdere energieke bestrijding
van de werkloosheid, en als men daar
bij overweegt, dat de heer Kooien ter
zake van zijn financieele opvattingen
dichter bij dr. Colijn staat dan bij prof.
Romme en de zijnen als men dit
alles overweegt, is het duidelijk, dat
de heer Kooien nadat Colijn gefaald
had, inderdaad niet veel kans maakte.
Hij schijnt er niet in geslaagd te zijn
een betrouwbare brug te slaan tus-
schen de opvattingen van het meer
vooruitstrevende gedeelte der R.K.
Staatspartij, en den conservatieven
vleugel, waarvan de formateur een
van de exponenten was, en evenmin
een brug tusschen de Katholieken en
Anti-Revolutionairen.
De heer Kooien is niet geslaagd.
En wat eveneens te verwachten
was: H. M. de Koningin heeft zich op
nieuw tot dr. Colijn gewend, en hem
wederom een opdracht tot kabinetsfor
matie vérstrekt, welke, zooals te doen
gebruikelijk, door den heer Colijn in
beraad is gehouden, wat beteekent. dat
de „politieke toovenaar" opnieuw aan
den arbeid zal gaan om te trachten een
spoedig einde aan deze crisis te ma
ken.
Inderdaad, en hopelijk, een spoedig
einde, want de invloed van de kabi
netscrisis op onze financieele positie
doet zich reedr geducht gelden, getui
gen de goudafvloeiingen waarvan de
weekstaat van de Nederlandsche Bank
moest melding maken. Men kan ge-
reedelijk aannemen, dat deze veroor
zaakt zijn door de werkzaamheden
van het Egalisatiefonds, dat reeds
«enigen tijd met energie poogt onze
valuta te verdedigen. Het is zonder
meer duidelijk, dat éen dergelijke toe
stand niet lang kan blijven voortduren,
reden waarom eèn zeer snelle oplos
sing van de moeilijkheden dringend ge-
wénscht is. En niemand zal van die
noodzakelijkheid meer overtuigd zijn
dan dr. Colijn zelf.
LIJFT alleen de vraag, óf hij nu
wel zal slagen, nadat hij de vo
rige week meende de opdracht tot ka
binetsformatie niet te kunnen aan
vaarden. Het is natuurlijk denkbaar,
dat Colijn thans, ter oplossing van de
crisis, in andere richting zal gaan zoe
ken, dan hij tot nog toe heeft gedaan.
De veronderstelling is niet te boud,
dat hij aanvankelijk, evenals de heer
Kooien blijkbaar, heeft getracht een
parlementair kabinet samen te stellen,
zonder nog al te veel aandacht te be
steden aan andere mogelijkheden. Deze
andere mogelijkheden zullen thans, zoo
nemen wij aan, wel een onderwerp van
nader onderzoek zijn, zooals daar zijn
de mogelijkheden van extra-parlemen
taire kabinetten, van zakenkabinetten,
en hoe zij nog meer mogen heeten.
Hoe het zij, de aanwijzing, opnieuw,
van dr. Colijn alleen al zal waarschijn
lijk reeds van invloed zijn op onze
financieele positie, terwijl daarnaast
toch de waarschijnlijkheid wel groot
is, dat hij ditmaal wel slagen zal in
zijn opdracht. In ieder geval mag de
hoop en de verwachting worden uitge
sproken. dat dit zeer spoedig het geval
moge zijn, opdat mede aan hoogst on-
gewenschte commentaren in het bui
tenland waarvan wij er reeds
enkele citeerden een einde moge
komen.
HITTEGOLF IN ZUID-SPANJE
SEVILLA, 13 Juli. (D.N.B.) - Zuid-
Spanje wordt op het oogen blik door een
hittegolf geteisterd. Te Sevilla heeft men
gisteren een temperatuur van meer
dan 50 graden Celsius in de schaduw
gemeten. Tot dusver zijn reeds elf per
sonen tengevolge van zonnesteek overle
den, waarvan :es in de provincie Cor
doba.
PE Regeeringspersdienst meldt, dat Mr. Dr. D. A. P. N.
Kooien aan H. M. de Koningin verzocht heeft van de
opdracht tot vorming van een kabinet te mogen worden
ontheven.
Hedenmorgen heeft Hare Majesteit Dr. Colijn ontvan
gen en hem andermaal opdracht gegeven tot vorming van
een kabinet. Dr. Colijn heeft verzocht deze nieuwe opdracht
in beraad te mogen houden.
SAN SEBASTIAN, 13 Juli.
(Havas). Graaf Ciano is gister
avond bij het paleis Ayete aange
komen en onmiddellijk toegelaten
bij Franco. Zij hadden een bespre
king onder vier oogen. Spanjaar
den zoowel als Italianen bewaren
de grootste reserve over deze be
spreking.
Men meent overigens te weten, aldus
Havas. dat het onderhoud tusschen
Franco en Ciano tot zeen enkel posi
tief besluit heeft geleid en dat hef niet
meer was dan een nieuwe uiting van
de nauwe vriendschap tusschen Span
je en Italië. Men sluit niet de moge
lijkheid van een verklaring uit, waar
in nog eens uiting wordt gegeven aan
de overeenstemming van hun stand
punten op ideologisch gebied, en de
grondslagen worden gelegd voor cnltu-
reele en economische samenwerking,
doch waarin tevens de verzekering
wordt gegeven van de politieke en mi
litaire onafhankelijkheid van Spanje,
waarvoor Franco herhaaldelijk ver
klaard heeft, zorgvol lig te waken.
Uitgebreide veiligheidsmaatre
gelen waren gëiiomen. Alle café's
en bioscopen moesten van half zes
tot. acht uur des avonds gesloten
blijven en alle winkels tot beden.
De bewoners van de huizen langs
den weg. welke de Italiaansche
gast zou volgen, mochten niet uit
de ramen kijken en de deuren der
huizen werden gesloten en be
waakt.
De gouverneur-generaal van San
Sebastian had een oproep tot de be
volking gepubliceerd, waarin zij wordt
aangespoord Caano het welkom te bie
den, dat „den vertegenwoordiger van
het land dat Spanje in de moeilijke
uren te hulp is gekomen, verdiént."
Generaal Jordana was graaf Ciano
tot Zaraus tegemoetgereisd. Te San
Sebastian hebben beide ministers eerst,
staande in 'hun auto, den Romeinschen
groet brengend, een rit door de geheele
stad gemaakt. Zij werden door de be
volking luide toegejuicht. Op hun rit
door de stad werden zij geëscorteerd
door ruiters van de Moorsche garde.
Na het onderhoud met Franco heeft
Jordana een gala-diner aangeboden,
'waaraan ook de leiders van de diplo
matieke missies te San Sebastian aan
zaten. Na'het diner, omstreeks elf uur
in den avond, werd op het strand vuur
werk afgestoken.
Vervolgens. begaf Ciano zich aan
boord van den Spaanschen kruiser
..Almirante Cervera" welke hem naar
Santander hrenet, waar hij heden op
den Col T.escudó een monument voor
de gevallen Italiaansche vrijwilligers
'al onthullen.
Verkeersvliegtuig stort
op chemische fabriek
SEVILLA, 13 Juli. (D.N.B.) - Nabij
het vliegveld te Sevilla is gisteren een
verkeersvliegtuig van de lijn Sevilla—
Madrid kort na den start brandend
neergestort. Het kwam terecht op een
chemische fabriek, waar het een ont
ploffing veroorzaakte. Alle inzittenden,
wier aantal nog niet bekend is, kwa
men om het leven. In de fabriek brak
tengevolge van de ontploffing een brand
uit, waarvan de blussching door gebrek
aan water werd bemoeilijkt.
LONDEN, 13 Juli (Havas). De Dai
ly Mirror publiceert een beschouwing
van Churchill over den internationalen
toestand. Daarin schrijft hij onder meer:
„De pogingen der nazi's, de Britsche
en Franscho democratieën te vermoeien
door middel van 'n „zenuwenoorlog" en
beleedigingen zijn tot mislukking ge
doemd. Het Britsche rijk en zijn Fran-
sclie hondgenooten zullen zich in hun
vastbeslotenheid niet laten schokken.
Niemand weet, wat in het buitenland
zal gebeuren, noch wanneer het ergste
zal gebeuren, doch wel weten wij wat
wij in zoo'n geval zullen doen. Nooit
was er in vredestijd op onè oude eiland
grooter eenstemmigheid."
Na verklaard te hebben, dat de be
slissing over vrede of oorlog geheel in
handen van Hitier ligt, betoogt Chur
chill, dat het vergeefsche moeite is, met
het zwaard in de hand levensruimte te
zoeken. De barbaarsche methoden zijn
ondoeltreffend en veroudérd. Slechts de
wetenschap telt en het is noodig, het
vertrouwen en den goeden wil te her
stellen. Churchill hoopt, dat Hitier, nu
het nog tijd is, over deze eenvoudige
doch duidelijke waarheden zal naden
ken. Doch doet hij slechts één enkele
schrede op dén verkeerden weg of
pleegt hij één enkele daad van agressie,
dan zullen de vooruitzichten op een be
tere toekomst voor onze generatie in
vlammen en rook verdwijnen.
Churchill houdt Hitier het lot van
Napoleon voor oogen en wijst er op, dat
Engeland toen feitelijk de geheele we
reld tegen zich had, terwijl het thans
met driekwart van de bevolking van
den aardbol verbonden is. Het. is te ho
pen, zoo verklaart hij, dat deze overwe
gingen van invloed zullen zijn op de be
sluiten van den Duitschen dictator en
zijn Italiaanschen collega, én dat alles
vreedzaam zal afloopen."
BRITSCHE CHEF VAN GENERALEN
STAF IN FRANKRIJK
AANGEKOMEN
LE BOURGET, 12 Juli (Havas).
Viscount Gort, de chef van den Engel-
schen imperialen generalen staf, is van
middag op Le Bourget aangekomen.
Zaakgelastigde van Brazilië na hét
maken van foto's van monij-
menten eenige uren
vastgèhouden
WARSCHAU, 13 Juli. (Havas.) De
Braziliaansche zaakgelastigde te War
schau. Barbosa, is gisteren twee uur
door de politie van Danzig vastgehou
den. Hij had zich naar Gdynia begeven
om zijn echtgenoole af te halen, die
aan boord van de „Batory" was aange
komen. In den middag bezocht hij
Zoppot en Danzig met haar en den
Braziliaarischen consul te Gdynia.
Barbosa werd tezamen met den consul
gearresteerd toen hij in de Vrije Stad
monumenten fotografeerde. Zij werden
naar het hoofdbureau van politie ge
bracht en de echtgenoote van den zaak
gelastigde werd uitgenoodigd in een
particuliere auto te volgen. Hoewel
beidé heeren hun diplomatiek paspoort
liéten zien, werden zij toch twee uur
vastgehouden en werden zij eerst vrij
gelaten na krachtig optreden van den
Braziliahnschon consul te Danzig. De
politie van Danzig bood niet haar ver
ontschuldigingen aan en weigerde het
fototoestel terug te geven. Barbosa en
zijn echtgenoote zijn des avonds naar
Warschau vertrokken.
Intusschen komen des nachts nog
steeds schepen aan bij de Schiau-wer-
ken. Er wordt een gecamoufleerde ma
rine gevormd nipt vier schepen: „Kalt-
hof". „Mariensee", „Natzkau" en „Gut-
land", in Nederland gebouwde vis-
schersvaartuigen. Voorts worden thans
drie schepen vart deze soort in Schi
chau in mijnleggers veranderd.
In de laatste paar dagen zijn duizen
den exemplaren van het jongste vre-
desmanifest van den nationalen raad
der Britsche Labour-partij in Danzig
verspreid.
LONDEN, 13 Juli. (Havas.) Mén
verwacht hier, dat binnenkort nieu
we instructies naar Moskou zullen
worden gezonden. De Times meldt,
dat „na drie maanden van onafge
broken pogingen het drievoudig
pact van wederzijdschen bijstand in
zicht schijnt te zijn. Na iedere ge-
dachtenwisseling teekent de struc
tuur van hét bondgenootschap zich
duidelijker af en worden de mee-
ningsverschillen geïsoleerd. De vól
gende FranschBritsche stap zou
zeer wel op de een of andere wijze
beslissend kunnen zijn."
Zéventien personen om het
leven gekomen
TASIKMALAJA. 13 Juli. Door
aardschuivingen zijn gistermiddag
in de Desa Tjikondang, in het
district Manondjaja, vele huizen be
dolven. Hierbij werden veertien per
sonen gedood.
Bfj een bandjir van de Tjiband-
jaran zijn drie personen verdron
ken.
In den nacht van Dinsdag op Woens
dag heeft de rivier Tjikembang geband-
jird. Hierdoor zijn vele huizen meege
sleurd, o.a. de bale-desa (gebouwtje voor
inheemsche rechtsspraak) te Tjihaoer.
Een houten brug is geheel vernield. Het
verkeer is gestremd. Bij deze laatste
bandjir kwamen geen persoonlijke on
gelukken voor, doch de schade is groot.
In den Zuid-Smeroe-weg, nabij Ma-
lang, zijn op acht plaatsen, nieuwe
groote aardschuivingen voorgekomen.
Op drie plaatsen zijn gedeelten van den
weg in een ravijn gezakt. Men schat de
duur van de stremming in het verkeer
op drie tot vier weken.
STAKINGSONLUSTEN
IN KENTUCKY
NEW VORK, 13 Juli (Havas). Te
Harlan (Kentucky) is in de buurt van
éen mijn van de „Mahan Ellison Coal
Company" een vuurgevecht geleverd
tusschen een afdeeling van de nationale
garde en stakende mijnwerkers. Tijdens
het gevecht werd een mijnwerker ge
dood. Drie mijnwerkers en een der man
schappen van de nationale garde wer
den gewond. De gouverneur heeft direct
bevel gegeven versterkingen naar Har
lan te sturen, die voorzien zijn van twee
tanks en een aantal machinegeweren.
BENESJ NAAR EUROPA
NEW YORK. 13 Juli. (Havas.) Be-
nesj begeeft zich, vergezeld van zijn
vrouw, met de „Washington" naar Lon
den. De Tsjecho-Slowaaksche oud-presi
dent heeft een aanstelling tot professor
aan de universiteit van Chicago aan
vaard. Men venvacht bijgevolg dat hij
in den winter naar de Vereenigde Sta
ten terugkeert.
Bij zijn vertrek naar Europa heeft Be-
nesj tegenover de pers uitdrukking ge
geven aón zijn overtuiging, dat zijn land
in een zeer naaste toekomst zijn vrij
heid zal terugkrijgen. Hij twijfelt niet
aan de toekomstige ontwikkeling van
T s jecho-Slówa ki j e.
TOKIO, 13 Juli, (Reuter). Het Ja
pansche kabinet heeft in een speciale
zitting besloten, bij de komende Britsch
Japansche besprekingen de „fund^mén-
toele politiek" voort te zetten. Japan,
zoo wordt té kennen gegeven, zal van
Engeland verlangen:
1 Dat het breekt mét Zijn politiek
ten gunste van Tèjang Kai Sjek én te
gen Japan hetgeen tot de moeilijkhe
den te Tientsin hóeft geleid en
2 dat het van zijn „oprechtheid"
doét blijken, door op politiek en écono
misch terrein zijn medewerking le vér-
leenen, zoowei als door handhaving
van orde en rust in de Britsche concès-
;ie te Tientsin.
In de straten van Tokio ziet men
andaag aanplakbiljetten mét slagzin
nen als „slaat Engeland op den neus"
en „weg met Engeland den aartsduivel
achter Tsjang Kai Sjek."
De Britsche consul-genepaal te Sing-
tau heeft inlichtingen ontvangen, vol
gens welke de anti-Rritsche belonging,
welke aldaar wordt voorbereid voor
Vrijdag en Zaterdag, grooter omvang
zal hebben dén de laatste betooging.
De consul-generaal heeft van zijn regee
ring opdracht gekregen de Japansche
autoriteitèn om bescherming té vragen
en hen medé te deelen, dat, zij verant
woordelijk zullen worden gesteld voor
iedere schadè aan Britsch eigendom of
leven.
Het bureau Van het opéribaar opdér-
wijs te Peking, hééft aan alle lagere
scholen opdracht gégeven, een aantal
onderwijzers en leerlingen beschikbaar
te stejlen om deel té nemen aan de anti-
Britsché campagne. Tijdens den gepee-
len duur van dé vacantié zullen deze
pér week twee straatbetoogingen moe
ten organiseeren.
tegen een examen
Na arrestatie sloeg hij alle
ruiten van zijn cel in
BRUSSEL, 12 Juli (Belga). De bla
den melden, dat Grammens vanmorgen
dé éxamenzitting gestoord heeft, die ge
organiseerd was door de administratie
derregistraties. Grammens beweerde
dat dit examen illegaal was. Hij ont
rukte een candidaat het hem overhan
digde papier en vertrapte het. Er werd
proces-verbaal opgemaakt tegen Gram
mens, die werd overgebracht naar het
gebouw van het gerechtshof.
Volgens de Dernière Heure is Gram
mens gearresteerd en opgesloten. In zijn
cel sloeg hij terstond alle ruiten stuk.
weshalve, hij waarschijnlijk vervolgd
zal worden wegens vernieling.
GIBRALTAR, 13 Juli (Reuter). Vier
kanonniers van de Britsche artillerie te
Gibraltar, die de vorige maand de
Spaansche grens hadden overschreden
en door de Spaansche autoriteiten wa
ren gevangen genomen, zijn uit de mili
taire gevangenis te La Linca ontsnapt.
Zij zijn half gekleed en half verhongerd
te Gibraltar teruggekeerd. Dé Britsche
grenswacht heeft hen een goed maal
gegeven en vervolgens in arrest gesteld.
FASCISTISCHE PARTIJ HEEFT
22 H MILLIOEN LEDEN
ROME, 13 Juli. (Stéfani). De secre
taris dér fascistische partij heeft den
Ducè medegedeeld, dat het aantal léden
der verschillende fascistische organisa
ties op 30 Juni j.l. 22Vt millioen bedroeg.
4220
IS HET NIEUWE No. VAN 'l PRINSENHOF
Weerver wachting
geldig van hedenavond tot
morgenavond ongeveer 19
uur.
Aanmerkelijke e-tijging van
temperatuur. Morgen over
dag geleidelijk toenemende
bewolking. Droog weer.
Zwakke tot matige Mind uit
Z. richtingen.
Beleefd aanbevelend
COORNHERTLAAN 3
dat vermoeiende
winkelen...
neem toch
een taxi
mop no: 4242
Sommige kringen zien daarin
een wijziging in de verhou
ding tot Engeland
ROME, 12 Juli (Havas). De benoe
ming van Grandi tot. minister van jus
titie heeft in welingelichte kringen te
Rome geen verrassing gehaard.
Sedert eenigon tijd deed het gerucht
de ronde, dat Grandi niet naar Londen
zou teruggaan. Hij werd beschouwd als
de man van de Italiaansch-Britsche toe
nadering en zijn vervanging in Londen
kan wellicht geïnterpreteerd worden als
een teeken voor een wijziging der Ita
liaansche houding jegens Engeland.
Sommige kringen zien in het feit, dat
Grandi tot. nieuwe functies is terugge
roepen, het voorspél tot het uitzenden
naar Londen van een ambassadeur, die
in de Engelsche hoofdstad essentieel de
politiek van de spil zal voeren.
HET ONTSLAG VAN KORIZIS
AANVAARD
ATHENE, 12 Juli, (Havas). Me-
taxas heeft het ontslag aanvaard van
Kori7.is, den minister van maatschap
pelijke voorzorg, die zijn werkzaamhe
den van gouverneur der Nationale
Bank zal hervatten.
Dros6opoulo«. die tot nu toe gouver
neur van de Nationale Bank was, heeft
andaag den epd afgelegd als gouver
neur van de „Bank van Griekenland",
het emissie-instituut.
