Roosevelt een derde maal candidaat De neutraliteits-wet heeft mazen DE LAATSTE MODE. LEYTAX „Velen in Japan betreuren gemaakte fout" 4620 DE EEMLANBER Dinsdag 1 Augustus 1939 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 38e Jaargang No. 32 Leverantie van wapens via een omweg (maar in mineur Recalcitrantie van het Congres Arrestanten uit Danzig naar Berlijn overgebracht QUEIPO DE LLANO NAAR ITALIË TEL. 3086 VOOR BINNEN- EN BUITENLAND LEUSDERWEG 242 Britsch oud-minister waarschuwt zijn regeering Japan in China niet economisch te steunen Fractieleiders bij de Koningin Licht op: 9 uur 23 min. ONS TELEFOONNUMMER IS THANS AMER8F. DAG8KD AMERSFOORTSCH DAGBLAD ABONNEMtNISPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per wmm^m week met gratis verzekering tegen ongelukken) i 0.15 Hanenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05 POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620 MET MAANDAGOCHTENDBLAD 001 IC nCD inVFRTENTIEN 1—4 regels I 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer, ftUïtWItWIltW e]ke retfe| meer f Q25 Licfdadigheids.,dvcrtentiJEn voorde helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 Canada, Britsch dominion, wordt door de Ver. Staten beschouwd als „Amerikaansche natie" NEW YORK. eind Juli. TT ET feit, dat de Amerikaan- ■iT- sche Senaat ondanks herhaal den aandrang van president Roo sevelt en staatssecretaris Huil geweigerd heeft de herziening van de neutraliteit swetgeving nog in deze zittingsperiode te behande len, heeft in Engeland en Frank rijk teleurstelling verwekt, wijl men daar hoopte, dat het Ameri kaansche embargo op wapens in oorlogstijd zou worden opgehe ven. Toch blijft het ook bij de hui dige wetgeving mogelijk, dat deze landen in oorlogstijd oorlogsma teriaal in de Vereenigde Staten koopen, zij het dan ook langs een omweg. HET wetsvoorstel van Sol Bloom, dat op 2 Juli door het Huis van Af gevaardigden werd behandeld, zou overeenkomstig de wenschen van pre sident Roosevelt de "neutraliteitswetge ving van Maart 1937, volgens welke geen wapens aan oorlogvoerende par tijen mogen worden geleverd, worden herzien. Volgens deze Wet kunnen de Wester- sche mogendheden, wanneer er een con flict zou uitbreken, langs den directen weg noch kanonnen, noch munitie uit de Vereenigde Staten krijgen. Langs den directen weg, wel te ver staan, want de wet Nyë-Mac Reynold is niet van toepassing op een van de lan den van de Britsche Commonwealth, op Canada. Zelfs wordt uitdrukkelijk be paald: „De eenige uitzondering op het embargo vormt de uitvoer van doodelij- ke wapens (lethal weapons) naar een land van het Amerikaansche continent, dat in een oorlog tegen een of meer niet- Amerikaansche 6taten verwikkeld wordt." Deze bepaling van de Nye-bill is in overeenstemming met het prin cipe, „dat het belang van de Vereenigde Staten het wenschelijk kan maken, een Amerikaansch land te helpen, dat zich tegen een niet-Amerikaanschen aanval ler te verdedigen heeft." Wapenleverantie via Canada IN een conflict, waarin het Engelsclie wereldrijk verwikkeld zou worden, zou dus het dominion Canada een buitengewoon belangrijke taak te ver vullen krijgen. Het zou niet slechts de tweede economische macht en na de Britsche eilanden en Britsch-Indië de derde militaire macht van het empire vormen, maar gelijktijdig den bemidde laar tusschen Londen en het Witte Huis moeten spelen, wijl de Vereenigde Sta ten op deze wijze de Westereche mo gendheden van wapens, munitie en le vensmiddelen kunnen voorzien, zonder een oppositie van het Congres te hoe ven vreezen. Reeds in het jaar 1914 heeft Cana- dada een dergelijke rol op zich ge nomen. Indertijd, toen het dominion eenige uren na Engeland aan den oorlog ging deelnemen en onmiddel lijk met troepen en wapens het moe derland te hulp snelde, diende zijn industriegebied aan de St. Laurens- rivier als opslagplaats van wapens. Van den Amerikaanschen oever van de rivier kwamen in den loop van den oorlog duizenden machinege weren, kanonnen, tank6, vliegtuigen en zelfe duikbooten, die de Ameri kaansche industrie voor rekening van de Geallieerden vervaardigd had. De neutralitcit6wet van 1914 verbood aan de Vereenigde Staten reeds in dien tijd een directe leverantie en derhalve werd het wapenmateriaal in onderdce- len over de grenzen gebracht en in Ca nada gemonteerd voor en aleer het naar Engeland en Frankrijk verscheept werd. Toen later do Vereenigde Staten zelf aan den oorlog gingen deelnemen, werd dit systeem natuurlijk overbodig, leve ranties konden langs den directen weg plaats hebben en Canada behoefde zich nog slechts aan de vervaardiging van eigen oorlogsmateriaal te wijden. Amerikaansche wapen fabrieken in Toronto OP het oogenblik vindt men in Ca nada niet slechts een zuiver in- heemsche industrie, maar daar naast ook fabrieken, die door de Brit sche firma's (Vickers, Brenn enz.) en Amerikaansche trusts (Curtis? enz.) ge opend zijn. De eerste voelen zich hier tegen alle vijandelijke aanvallen be schermd en de laatste profiteeren van de voorkeursrechten, die Canada op de Engelsclie markt geniet en behoeven zich bovendien niet om de neutraliteits- wetgeving te bekommeren. Verreweg het grootste deel der Amerikaansche wapenindustrie te echter nog 6teeds op het grondgebied van de Vereenigde Sta ten gevestigd en de Canadeesche regee ring zou de leveranties in geval van ernst contant moeten betalen. Daartoe zou zij ook volstrekt in staat zijn, want het land is op het oogenblik de grootste graanexporteur en de tweede goudpro ducent van de wereld. Alleen reeds de aandeelen in mijnbouwmaatschappijen, die op de beurs van Toronto verhandeld worden, vormen een kapitaal van 17 millioen dollar. Verder is Canada het eerste afzetgebied en de eerste leveran cier van de Vereenigde Staten en niet minder dan 5 milliard dollar zijn in zijn gebied geïnvesteerd. Toen president Roosevelt ongeveer een jaar, geleden het dominion bezocht, beloofde hij het plechtig den bijstand van de Vereenigde Staten in geval vap een buitenlandschen aanval. Zoowel dé aanhangers als de tegenstanders van den president hebben deze verklaring goedgekeurd, want op dit punt zijn alle Amerikanen het eens. Wanneer Roose velt's tegenstanders al kunnen verhin deren, dat het wapenembargo wordt op geheven, zij bezitten toch niet de macht, dit embargo ook op de Amerikaansche natie" Canada toe te passen. Derhalve vormt dit dominion op het oogenblik in Engeland's anti-agressiefront een zeer belangrijk sleutelpunt. V t 7 AT een bewonderenswaardige 1/1/ lieden zijn toch de heeren van r de rijwielbelasting, welk een artistieke smaak, welk een vindingrijk heid en variatie spreekt er telkens uit hun werk. Elk jaar opnieuw heerscht er spanning tegen het oogenblik, dat hun nieuwe schepping aan de markt zal verschijnen en als het eenmaal zoover is verdringen duizenden elkaar voor de loketten der postkantoren om een exemplaar machtig te wor den van de nieuwste mode voor wielrijdend Nederland: het „fietsblikkie 1939—1940". Zilverkleurig is het zoowaar ezen keer. van een zachte half- matte tint, met innige en beschaafde glanzen op de relieflettertjes en een paar ondeugende arabesken langs de karakteristiek gc- proportionneerde randen. Het is echt :cts origineels waarop men trotsch zou kunnen zijn. Maar och, hoe weinig waardeeren die ondankbare Nederlanders alle goede zorgen, die aan hen besteed ja verspild worden. Zwijgend staan de fietsers voor de loketten, zwijgend deponeeren ze hun mooi klinkende rijksdaalder voor het loket, met een laatsten droeven blik doen ze er afstand van en een zwijgende ambte naar ratelt zwijgend als bij wijze van onderlinge afspraak het eenige product van de Rijksmunt, waarmee we niet kruis of munt kunnen gooien, voor de koopers neer. Het is een droevige processie met even droeve vooruitzichten: wie zal de eerste zijn, wiens plaatje gestolen wordt? En hoevelen zullen daarna hun beklag gaan doen bij een meewarigen maar tamelijk machteloozen politie man? Buiten wacht het gilde der lang- vingers en over acht dagen rukken de belastingambte naren weer uit: bij hen helpen weinig veront schuldigingen en vadertje Staat geeft ons in ruil voor onzen mooien rijks daalder wel een blikje met alle risico van dien, maar verder geen aanteekening wegens „goed ge drag" in zijn boeken, noch een kwi tantie of een bonnetje, waarmee we de reinheid van ons fiets-belasting- geweten in geval van nood zouden kunnen aantoorien. Neen, dezen eersten Augustus staat wel op den kalender aangestreept, maar hij is geen dag van zomer- vrcugde en vacantieplezier, maar een dag waarop het gemoed des fietsers is als de kleur van zijn rijdier. Ook al probeert de A.V.O. ons met een mooi ingeponst adres het helpt werkelijk iets een hart onder den riem te steken: onder de fietsers leeft maar één verzuchting: o fiscus, verlos ons van het plaatje REPATRIEERING VAN SPANJAARDEN PARIJS, 1 Aug. (Havas). Daar de tenuitvoerlegging der Fransch-Spaan- sche overeenkomst tusschen Bérard en Jordana na de teruggave van het Spaansche goud geschied is, worden van Fransche zijde pogingen gedaan om de repatrieering van Spaansche vluchtelingen te verhaasten. Van Spaansche zijde zijn maatregelen ge nomen, welke de hoop wettigen, dat 2000 2500 personen per dag zullen kunnen worden gerepatrieerd. Wereldgebeuren BINNENLANDSCHE politieke over wegingen beheerschen alle buiten- landsche activiteit, welke Was hington vermag te ontplooien. Het ver rassend opzeggen van het handelsver drag met Japan stond in rechtstreeks en zeer nauw verband met den strijd tusschen de democraten de huidige bewindhebbers en de republikeinen. Door den republikeinschen senator Van- denberg, die een zeer goede kans maakt om door zijn partij candidaat te wor den gesteld voor het presidentschap bij de verkiezingen in 1940, was een voor stel ingediend om economische maatre gelen tegen Japan te treffen. Dit voor stel werd niet voldoende gesteund: hoe wel de democratische senatoren het eens waren met Vandenberg. dat Wash ington actiever moest optreden voor de bescherming der Amerikaansche be langen in het Verre Oosten, wilden zij toch den republikein Vandenberg de eer niet gunnen daartoe de stoot te hebben gegeven. Zoodoende geraakte men weer eens voor de zooveelste maal in een partij politieke impasse, totdat tenslotte het definitieve besluit van Roosevelt en Huil redding bracht. Zoo is het begrij pelijk, dat deze activeering der Ameri kaansche politiek jegens Japan geen critiek der isolationisten heeft uitge lokt, omdat een der voormannen der Amerikaansche isolationistische groep, Vandenberg zelf, het "staatsdepartement in deze richting had geleid. Met dat al is het duidelijk, dat het logge regeeringslichaam der Vereenigde Staten verkeert in een periode van ern stige desorganisatie. Een dergelijke pe riode 'pleegt elke vier jaar de presidents verkiezingen vooraf te gaan. Ditmaal echter gaat de strijd en daardoor de verwarring zeer ver, omdat de tegen standers der New Deal-politiek, de re publikeinen en de conservatieve demo craten, zich van Roosevelt hopen te kun nen ontdoen, en daarom verbitterd strij den tegen de mogelijkheid van een der de ambtsperiode van den president. Roosevelt zelf heeft, nog steeds niet laten blijken, of hij al dan niet een der- ROOSEVELT de maal candidaat wil zijn, doch er zijn vele teekenen voor, dat hij ernstig over weegt te trachten, nog vier jaar in het Witte Huis te blijven. Daarvoor is te meer reden, omdat er geen andere can didaat voor het presidentschap lijkt te zijn, die bereid is de vooruitstrevende New Deal-politiek voort te zetten, en die kans op een verkiezing maakt. Noch republikeinen noch democraten beschikken over een mogelijken candi daat, die in populariteit bij de groote volksmassa's de meerderheid der stemgerechtigden Roesevelt kan he naderen. Daardoor is het zelfs niet uit gesloten, dat thans recalcitrante demo craten, willen zij voor hun partij en daarmede voor zichzelf de meerderheid behouden, gedwongen zullen zijn ten slotte toch Roosevelt, wien zij thans op alle mogelijke manieren do voet dwars zetten, te steunen. ET jongste voorbeeld van de moei- j lijkheden, welke voor de Ameri kaansche rcgecriug in haar bui- tenlandsche politiek ontstaan door de re calcitrantie van het Congres, vormt het crediet voor de federale in- en uitvoer- bank. De Senaat heeft gisteren het voor stel van de regeering besproken om aan deze bank een crediet van honderd mil lioen dollar toe te staan. De rcpublikein- sche oppositie weigerde, echter nieuwe credieten toe te staan aan de regeerin gen der Zuid-Amerikaansche republie ken. De republikeinsche senator Taft uit WARSCHAU, 1 Aug. (Havas.) Het Pool sche regeeringspersbureau A.T.E. meldt uit Danzig, dat de Danzigsche ..politie gisteren verscheidene der 300 politieke verdachten, die enkele dagen geleden gearresteerd zijn, naar Berlijn heeft overgebracht. Drie hunner zijn ter dood veroordeeld. Tot hen behoort de Danzigsche arbeidersleider Otto Stil ler. In het telegram wordt er op gewe zen, dat de veroordeeling van Danzig sche staatsburgers door een Berlijnsche rechtbank een flagrante schending vormt van het statuut der Vrije Stad. De Gazeta Polska publiceert een tele gram uit Berlijn, waarin er op gewe zen wordt, dat de Duitsche pers op nieuw vermindering eischt van het aantal Poolsche inspecteurs, die de douane-controle uitoefenen op de vet- fabrieken van Amada. De Duitsche bla den beweren, dat de tegenwoordige toe stand in strijd is met de geldende ac- coorden. In Poolsche politieke kringen ver werpt men deze bewering als zijnde on juist en wijst men op artikel 14 van het FoolschDanzigsche accoord van Parijs van 9 November 1920, waarin woordelijk gezegd wordt: „Het'gebied der Vrije Stad vormt uit douane-oog punt slechts een administratieve een heid, welke toevertrouwd is aan de Danzigsche beambten, die werken on der de algemeene controle van de cen trale administratie der Poolsche doua ne. De Poolsche regeering zal den Dan- zigschen douanedienst controleeren door middel van Poolsche inspecteurs, die aan het Danzigsche personeel zijn toegevoegd." HENDAYE, 1 Aug. (Havas). Vernomen wordt, dat generaal Queipo de Llano benoemd is tot chef van de Spaansche militaire missie in Italië, een functie over eenkomende met die, welke de Italiaansche generaal Gambare in Spanje bekleedt. Queipo de Llano zal in den loop dezer week naar Rome vertrekken. Ohio diende namens de oppositie een amendement in, waarbij werd voorge steld slechts een crediet van 25 millioen voor deze bank toe te staan. De demo cratische senator Barkley stelde daarna een compromis voor. I-Lij wilde de bank een crediet van 75 millioen verleenen, waarbij werd bepaald, dat dit niet zou worden gebruikt voor leeningen aan bui- tenlandsche regeeringen. Dit voorstel van Barkley werd met 44 tegen 34 stem men aangenomen. In diplomatieke kringen te Washing ton is men thans van oordeel, dat dit besluit van den Senaat een ernstige slag toebrengt aan de bank voor in- en uit voer. Volgens economische deskundigen maakt het besluit van den Senaat het voor deze bank onmogelijk de noodige credieten te verleenen aan de Ameri kaansche exporteurs, wier credieten in Zuid-Amerika bevroren zijn. Thans is het woord weer aan de federale regee ring, welke moet trachten dc gevolgen van de ongewensehte activiteit der se natoren te neutraliseeren. Het zijn moei lijke tijden voor Hull en Roosevelt.... Een vierling geboren HENGELO, 1 Aug. In het gezin van den heer H. Pijl man, wonende in de Frans Halsstraat, nummer 7 te Hen gelo (O), is hedenmorgen een vierling geboren, namelijk een jongen en drie meisjes. Moe der en kinderen maken het uitstekend. EDEN: LONDEN, 1 Aug. TIJDENS de debatten, gister avond in het Lagerhuis gehou den over de buitenlandsche poli tiek, nam Eden na minister-presi dent Chamberlain het woord. Eden zeide, dat de verklaring van den minister-president door haar openhartigheid in het bijzonder ten aanzien van de onderhande lingen met de Sovjet-Unie niet anders dan goed kan hebben ge daan. Indien de toestand al onge looflijk ernstig is, dan wil dit nog niet zeggen, dat de regeering niets kan doen om het te verbeteren. Eden twijfelt er niet aan of velen in Japan betreuren thans diep de fout, wel ke Japan 'heeft gemaakt. Japan, dat geen volledige militaire overwinning heeft kunnen behalen, zoekt thans een ande ren weg om hetzelfde resultaat te berei ken. Het doel van Japan is zich de bij stand van Groot-Brittannië of een wel willend toezien te verkrijgen bij een po ging om de Chineesche economie te ver nielen. Eden is derhalve verheugd te vernemen, dat de minister-president in zoo krachtige bewoordingen over het Verre Oosten heeft gesproken. Hij hoopt, dat de regeering nog iets verder zal gaan en duidelijk zal maken, dat Enge- lan zijn politiek om alles te doen tot steun van de Chineesche economie zal voortzetten. Betreffende de Sovjet-Unie zeide Eden, dat men zal moeten toegeven, dat de on derhandelingen een ietwat vreemd ver. loop hebben. Hij verwelkomde het be sluit een militaire missie naar Moskou te zenden als middel om het wantrouwen uit den weg te ruimen. Hij hoopt, dat spoedig de onderhande lingen met. een overeenkomst zullen wor den bekroond. Eden verklaarde te wen schen, dat de rgeering twee maanden geleden een missie naar Moskou had gezonden met aan het hoofd een politie ke persoonlijkheid, die had kunnen on derhandelen met den opmerkelijken man, die in alles het hoofd is van de re geering der Sovjet-Unie, behalve in naam. Persoonlijk contact kan meer doeltreffend zijn dan het wisselen van diplomatieke nota's, hoe knap deze ook mogen zijn opgesteld. Ten aanzien van Danzig zeide Eden, dat de stad wordt geregeerd door de nationaal-socialisten. Zij hebben alle politieke partijen onder drukt, de kranten verboden en de Joden uitgedreven. Niemand kan zeggen welke taktiek in de komen de weken zal worden gevolgd, doch het essentieele punt is, dat de bedoe lingen van de nationaal-socialisten niet zijn veranderd, n.l. dit jaar Po len hetzelfde lot te doen ondergaan als het vorig jaar Tsjecho-Slowakije. Eden is overtuigd dat alleen de politiek van het vredesfront een oorlog kan voor komen. In de huidige omstandigheden is het doel niet een oorlog te winnen, doch een oorlog te voorkomen en de groote bijdrage, welke kan worden geleverd, is zoo spoedig mogelijk het vredesfront te voltooien. Wanneer iedere aanvaller zich realiseert, dat in de toekomst een aan val niet zal kunnen slagen, dan zal men op den weg van een duurzame vrede zijn. Butler antwoordt De onder-staatssecretaris voor buiten, landsche zaken, Butler, antwoordde na mens de leering op de debatten over de buitenlandsche politiek in het Lager- huies. Hij zeide dat één ding duidelijk is en wel. dat Engeland moet worden er kend als de leider en organisator van bet vredesfront. Engeland heeft in de laafsie maanden van drukke diplomatie ke actie een groot succes geboekt. Het Foreign Office is gewikkeld in belang rijke besprekingen te Moskou en Tokio, bet moet de overeenkomsten met Polen en Turkije tot een goed einde voeren en het is in nauw contact met den bondgc- eenoot Frankrijk. Ten aanzien van de besprekingen in zake Tientsin zeide Butler, dat deze worden voorgezet. Inzake zekere poli- tie-aangelegenheden is overeenstem ming bereikt en hieromtrent is thans rapport naar het moederland gezonden ter bestudeering door de regeering. Om trent economische en andere aangele genheden moet nog gesproken worden. Spreker i6 overtuigd, dat de Japansche regeering zal inzien, dat geen onder handelingen of besprekingen kunnen voorkomen, dat de betrekkingen tus schen Japan en Groot-Brittannië steeds slechter zullen worden, indien geen einde wordt gemaakt aan de anti-Brit- sche demonstraties. De Britsche regeering betreurt, aldus ging Butler voort, dat nog geen bevre digende regeling met Polen is getrof fen inzake een leening. Verwijzende naar het succes van het bezoek van generaal Ironside aan Wasschau, zeide Butler, dat dit een aanduiding is van de nauwe samenwerking en het begrip tusschen de regeeringen van Polen en Groot-Brittannië (toejuichingen). De re geering hoopt binnenkort in een for- meele overeenkomst met de Poolsche regeering het resultaat van de bespre kingen, welke nog voorgaan, te kunnen vastleggen. Wat betreft de samenwer king met Turkije zeido Butler, dat Butler, dat thans besprekingen worden gevoerd over een drievoudig verbond tusschen de Turk6che, Fransche en Britsche regeering, met het doel een uiteindelijke overeenkomst te sluiten. De besprekingen met de Sovjet-Unia worden met de grootste snelheid voort gezet. Het voornaamste onderwerp van de besprekingen is onafhankelijkheid vari de Oostzee-Statcn. Na deze rede van Butler werd de mo tie van de liberale oppositie verworpen met 266 tegen 130 stemmen en werd de begrooting voor buitenlandsche za ken eenstemmig aangenomen. VGRAVENHAGE, 1 Aug. H.M. de Koningin heeft heden ochtend op den Ruigenhoek ont vangen om halfelf jhr. mr. D. J. de Geer, voorzitter van de Chr. Hist- Tweede Kamerfractie, en om halftwaalf mr. A. M. Joekes, voor zitter van dc Vrijz. Dem. fractie. Later heeft H.M. de Koningin op den Ruigenhoek ontvangen dr. S. E. B- Bierema. voorzitter van de Liberale Tweede Kamerfractie. Weerver wachting geldig van hedenavond tot morgenavond ongeveer 19 u.: Gedeeltelijk bewolkt, geen regen van beteekenis, iets warmer. Matige tot zwakke W. tot Z.W. wind.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 1