AMERSFQORTSCH DAGBLAD Surprise opdracht Jhr. D. J. de Geer krijgt opdracht tot formatie van Nieuwe anti-Britsche betooging te Tokio LEYTAX Politiek nieuws uit het paleis te Soestdijk een Kabinet Levensloop van den nieuwen formateur Vrijdag 4 Augustus 1939 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 38e Jaargang No. 35 N' Vriendschap op den Balkan EEN MAN VAN GROOT GEZAG Tsjoengking wederom hevig gebombardeerd De plannen van jhr. de Geer Japan's politiek jegens de as- mogendheden „Engeland wil slechts tijd winnen" Motorrijder over den kop geslagen TEL. 3086 VOOR BINNEN- EN BUITENLAND LEUSDERWEG 242 Veldartillerie oefent Licht op: 9 uur 17 min. ABONNEMÊNISPRIJS oer 3 maanden voor Amersfoort 1 95: per maand 0.65; per week met gratia verzekering tegen ongelukken) f 0.15 oer oost per 3 maanden 2.85 Afzonderliike nummers f 0.05 POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620 MET MAANDAGOCHTENDBLAD PRIJS DER ADVERTENTIEN van 14 regels i 1 05 met inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent. driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 f OEMDEN wij, eenige weken geleden, het vijf de Kabinet-Colijn een .surprise-kabi net', thans bestaat er reden om de aan den heer de Geer verstrekte opdracht tot vorming eener nieuwe regeering te qualificeeren als een .surprise- opdracht'. Reeds is van verschillende zijden en ook door ons gewezen op het feit, dat de komst eener Roomsch-Rood-Rose regeering nog ,wel eenigen tijd op zich zou laten .wachten. Eene zoodanige regeering Ware de normale consequentie van het optreden der Katholieke, Sociaal- Democratische en Vrijzinnig-Demo- icratische fracties tegen het thans démissionnaire Kabinet. Doch zoowel in als buiten de hier genoemde poli tieke kampen zijn er velen, die o p ditmoment voor de consequenties van de .normale consequentie' terug deinzen, althans het trekken van de ^normale consequentie' nog eenigen tijd willen uitstellen. In dit licht ge zien is het denkbaar, dat zoowel de voorstemmers der motie-Deckers als vele volgelingen en bewonderaars van den heer Colijn de formatiepo- ging van den heer de Geer niet gaarne zullen zien, daar zij, naar hunne meening, het voordeel heeft, dat er tijd wordt gewonnen. En tijd Winnen kan in politicis beteekenen veel winnen. Zien wij de beteekenis Van de jongste phase in de oplossing der regeeringscrisis goed, dan is zij deze, dat gelijk de heer Colijn zijn Vijfde ministerie kenschetste als een s,intermezzo-kabinet' zij moet wor den geacht te zijn een .intermezzo- opdracht'. Omtrent den waren achter grond der nopens de regeeringscrisis Openbaar wordende feiten is het heel moeilijk om volstrekt betrouwbare in formaties te verkrijgen. Aan gissingen is natuurlijk geen gebrek, evenmin als aan publicatieën van tendentieuzen aard. Dat de heer de Geer zou geloo- yen in de mogelijkheid, laat staan deel zou willen uitmaken van eene pseudo- nationale regeerjyig zonder dr. Colijn en zijn anti-revolutionnaire volgelin gen, is welhaast ondenkbaar. Van mannen als om dan slechts twee namen te noemen Patijn en Van Lidth de Jeude kunnen wij zulks even min aannemen. Indien, hetgeen waar schijnlijk is te achten, de heer de Geer dus na eenigen tijd aan H.M. de Koningin mededeelt, dat hij de hem verstrekte opdracht niet kan iaanvaarden, is het oogenblik aange broken voor het trekken van de .nor male consequentie', dat wil zeggen Voor het geven van een opdracht tot formatie aan een Katholiek en/of So- fciaal-Democratisch politicus. Naar [wij hopen en vertrouwen, zal het Ne- derlandsche volk echter voordien heuglijker tijding vernemen dan het bericht van de formatie eener Roomsch-Rood-Rose nieuwe regee- ting. BOEKAREST. 4 Aug. (Havas). Een groep van 21 Bulgaarsche afge vaardigden heeft op doorreis naar de landbouwtentoonstelling te Mos kou eenige uren te Boekarest ver toefd. waar zij door de Roemeensche autoriteiten met groote hoffelijkheid zijn ontvangen. Alvorens te vertrekken heeft Oveda- tnff, de voorzitter van de Bulgaarsche Kamer-commissie van buitenlandsche zaken, aan het blad Roemania. het offi cieuze orgaan der Roemeensche regee- nng, verklaard: „Goede verstandhou ding en samenwerking tusschen onze beide volken vormen het beste middel om onze onafhankelijkheid en onze toe komst op den Balkan te verzekeren. De Roemeensch-Bulgaarsche vriendschap wordt door de logica ingegeven. Wij zijn er van overtuigd, dat door een nauwer aanhalen van de betrekkingen tusschen onze landen onze wederzijdsche belan gen beter zouden worden gediend. Wij willen den vrede even gaarne als ons volk. Van ganscher harte wenschen wij hechte en zekere vriendschap met Roe menië. Wij wenschen dat een definitief aceoord kon voortvloeien uit een ont wikkeling van de economische en cultu- reele betrekkingen tusschén de beide buurlanden." 's-GRAVENHAGE, 4 Aug. De regeeringspersdienst meldt: H.M. de Koningin heeft heden morgen ten paleize Soestdijk in audiëntie ontvangen den minis ter van Staat jhr. mr. D. J. de Geer en hem de opdracht gege ven tot vorming van een kabi net. Jhr. de Geer heeft verzocht deze opdracht in beraad te mogen houden. MINISTER van Staat, Jhr. Mr. D. J. de Geer, wien H. M. de Koningin opdracht heeft gegeven tot vorming van een kabinet, is een van de meest vooraanstaande politici in ons land. Driemaal was hij minister en is thans nog lid van de Tweede Kamer, in welk college zijn woord groot gezag heeft. Hij is 15 December 1870 te Groningen geboren. Na gymnasiaal ondei'wijs te Rotterdam en te Arnhem werd hij 1889 als juridisch student aan de Utrechtsche universiteit ingeschreven. In 1895 promoveerde hij op een proef schrift getiteld: „De grenslijn tusschen opzet en schuld". In 1901 werd hij lid van den Rotter- damschen gemeenteraad, nadat hij reeds eerder op verzoek van Lohman juridisch redacteur van „De Nederlander" was geworden. Al spoedig deed hij zijn intre de in de Provinciale Staten van Zuid- Holland, waarvan hij gedeputeerde werd. In 1907 werd de heer de Geer tot lid van de Tweede Kamer gekozen. Hij bleef kamerlid tot 1921 toen hij de portefeuille van Financiën in het kabinet Ruys de Beerenbrouck kreeg. Tevoren was hij korten tijd burgemeester van Arnhem geweest. Na zijn ministerschap trad hij in 1925 weer in de Kamer om spoedig daarop minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw in het kabinet- Col ijn te worden. In Maart 1926 het kabinet-Colijn was gevallen op de kwestie van het ge zantschap hij den Paus en daarna was er een lange kabinetscrisis geweest SJANGHAI. 4 Aug. (Havas) Japan- sche vliegtuigen hebben vannacht, op nieuw Tsjoengking gebombardeerd. Een bom kwam terecht in den tuin van dr. Vieron, den dokter van de Fransche ambassade, wiens huis gedeeltelijk ver woest werd. Twee Chineesche kruiers van de Fransche ambassade werden ge dood, terwijl een instortende tuinmuur een tiental Chineezen begroef, die zich naar de schuilplaatsen begaven. Ook aan het Fransche consulaat werd groote schade aangericht. De aanval, waaraan 27 vliegtuigen deelnamen, heeft talrijke slachtoffers geëischt. droeg de Koningin den heer de Geer de formatie van een extra-parlementair ka binet op. De heer de Geer slaagde en werd minister-president en roor de tweede maal minister van financiën. In 1929 werd dit Kabinet opgevolgd door het Kabinet Ruys de Beerenbrouck waarin de Geer minister van financiën was. In 1933 trad het kabinet af en de Geer werd toen tot minister van staat be noemd. Voor de derde maal werd hij lid van de Tweede Kamer. Sinds 1933 is. hij voorzitter van de Chr. Historische Unie en leider van de fractie dier partij in de Kamer. De heer de Geer was lid van verschil lende staatscommissies en is verder cu rator van de Groningsche universiteit en van liet fonds ten behoeve van Indolo- gische studies van de Utrechtsche Uni versiteit. Hij streeft naar een kabinet op de breedst mogelijke basis 's-GRAVENHAGE, 4 Aug. Bij zijn terugkomst hier ter stede uit Soestdijk hebben wij den kabinets formateur, jhr. mr. D. J. de Geer, gevraagd wat zijn plannen inzake de kabinetsformatie zijn. Hij antwoord de ons het volgende: „Het kamervotum van Donderdag 27 Juli zie ik als een ernstige mis greep. Maar ik heb mijn land te lief om hen, die deze misgreep begin gen ,op te jagen naar een conse quentie, die ik op dit oogenblik, en uit nationaal, en uit internationaal oogpunt, in hooge mate bedenkelijk acht. Uit partij-oogpunt, of als poli tieke sport, moge dit zijn charme hebben, het landsbelang eischt thans iets anders. Daarom heb ik mij be reid verklaard een kabinet te vor men van de breedst mogelijke sa menstelling, althans een poging daartoe te doen." ROME, 4 Aug. (Reuter). Ter wijl de verklaring van de Japan- sche ambassadeurs, die aan het Como-meer besprekingen hebben gevoerd, in politieke kringen al hier geacht wordt te beteekenen dat Japan besloten heeft tot het Duitsch-Italiaansche bondgenoot schap toe te treden, is hiervan in Japansche kringen, hetzij te Rome of te Como nog geen bevestiging te verkrijgen. TOKIO, 4 Aug. (Domei). - Van daag hebben 25.000 menschen deel genomen aan een anti-Britsche be tooging te Tokio. In optocht trok ken de betoogers naar de Britsche ambassade, voorzien van borden met anti-Britsche leuzen, zooals „Weg met Engeland". Vijf perso nen uit hun midden overhandigden aan een raadsheer der ambassade de aangenomen resoluties. Ook in andere Japansche steden zijn van daag anti-Britsche betoogingen ge houden. De woordvoerder van het Janpan- sche ministerie van buitenlandsche Van vroen tot laat zijn de fotografen langs den straatweg in de weer met hun vaak zeer ingewikkelde apparaten. Een statief mogen zij echter op order van de Rijksveldwacht niet gebruiken zaken heeft in antwoord op een vraag van een buitenlandsch jour nalist verklaard, geenszins pessis- mistisch te zijn ten aanzien van het resultaat der besprekingen te Tokio. Hij zeide voorts dat zich sedert de sprekingen Maandag verdaagd wa ren, geen nieuwe factor had voorge daan. Op een vraag, of de Britsche delegatie de conferentie opzettelijk vertraagde, antwoordde de woordvoer der ontkennend. Wij zijn, zoo voegde hij hieraan toe, te allen tijde bereid, de Britsche delegatie te ontvangen. De Japansche pers wordt ongeduldig over het langzame vorderen der be sprekingen te Tokio. Na betoogd te hebben dat de Britsche regcering se dert het uitbreken van den oorlog in China passief is gebleven tegenover de anti-Japanschc propaganda, ver klaart de Nitsji Nitsji dat Engeland reeds ieder recht om de Japansche re- gecring te verzoeken de anti-Britsche agitatie in Japan en Noord-China te onderdrukken, heeft verspeeld. Het blad gelooft dat Engeland slechts ge bruik maakt van zijn beproefde truc tijd te winnen, en waarschuwt de rc- geering en het volk, op het ergste voor bereid te zijn. De Yomioeri Sjimboen beschuldigt Engeland er van gebruik te maken van het psychologisch effect van de opzeg ging door Amerika van het handelsver drag met Japan en verklaart, dat de anti-Britsche campagne in Japan en Noord-China ongetwijfeld een natuurlij ken dood zal sterven, als Engeland slechts zijn pro-Tsjang Kai Sjek-politiek laat varen en medewerkt aan het op bouwen van een nieuwe orde in Oost- Azië. De Hotsji Sjimboen dringt er op aan, dat Japan zoo spoedig moge lijk een militair verbond met Duitschland en Italië sluit en geen aandacht schenkt aan de Vereenig- de Staten, die Japan nooit in Sibe ria of China zullen bevechten. De Kokoemin Sjimboen verklaart, dat het noodzakelijk zou kunnen wor den, dat Japan de besprekingen te Tokio afbreekt, als Engeland wei gert de nieuwe situatie in dit deel van de wereld te erkennen, terwijl ook dit blad aandringt op het slui ten van een militair verbond met Duitschland en Italië. Vermoedelijk baldadigheid in het spel LEXMOND, 4 Augustus. Gister avond is alhier een ongeval gebeurd doordat vermoedelijk eenige jongens een zwaren balk over den weg had den gelegd, waardoor een motorrij der over den kop sloeg, maar er wonder boven wonder, evenals zijn passagier goed afgekomen is. (Van onzen specialen verslaggever SOESTDIJK, Vrijdag. DE eiken dag aangroeiende schare van fietsers en wandelaars, meest vacantiegangers en touristen, die hun stuur of hun schre den naar het paleis richten en daar al naar gelang van hun tempera ment enkele minuten, een kwartier of verscheidene uren in geduldige comtemplatie naar den witten gevel staren, kreeg vanmorgen een politieke sensatie van den eersten rang te heievennamelijk een nieuwe phase in onze jongste kabinetscrisis. nstreeks kwart voor elf toch reed een hofauto de oprijlaan van net paleis binnen, en scherpe oogen herkenden onmiddellijk in den bejaarden heer, die rustig het bordes besteeg, den Christelijk-Historischen leider, Jhr. mr. D. J. de Geer, die blijkbaar door H.M. de Koningin naar Soest dijk ontboden was. Onmiddellijk wisten de ingewijden in onze landspolitiek en het u>as verbluffend te hooren, hoeveel ingewijden zich daar langs den straatweg ophielden te vertellen, dat den heer de Geer zonder eenigen twijfel opdracht tot vorming van een nieuw kabinet zou worden verstrekt, en inderdaad, ditmaal bleken de insidershet toch eens bij het rechte eind te hebbenwant toen de Minister van Staat na het middaguur het paleis verliet, bleek men in hem den nieuwen formateur te kunnen begroeten. DAT was de grootste sensatie van dezen morgen, die overi gens weinig nieuws bracht. De meeste journalisten liepen met lichtelijk onuitgeslapen gezichten van het Badhotel naar het paleis, en van het paleis naar Trier, en restaureerden zich daar door mid del van een kopje koffie van de vermoeienissen, welke de nacht hun had gebracht. De komst van zuster Boonstra op een inderdaad wel wat ongewoon uur bleek na melijk op sommigen ietwat alar mistisch gewerkt te hebben, met het gevolg, dat tot lang in den nacht lange en vaak opgewonden telefonades met ver verwijderde redacties werden gehouden Voor de telexkamer in het Badhotel is inmiddels een stille, zwijgende, wachten de figuur verschenen, die zich den tijd doodt met krantjes lezen, en tabak tot rook verwerken, en niets anders te doen heeft, dan het heuglijke bericht door te geven aan den commandant van de sa- luutbatterij, kapitein van Nijnatten. Het zijn twee wachtmeesters van 1 R.V.A. uit Harderwijk die dit karweitje op knappen. Hpn kameraden zijn inmiddels de oefeningen met de vier stukken veld geschut, opgesteld naast het bureau van politie te Baam, begonnen. Zoodra de waarschuwing doorkomt, dat de stukken in stelling gebracht moe ten worden, rijden dc kanonniers de stukken naar een weiland buiten het dorp bij den nieuwen weg naar Hoeve laken. Op dit weiland heeft de com mandant der batterij, kapitein van Nij natten, ijzeren platen laten liggen, zoo dat de kanonnen op een stevigen on dergrond komen te staan en geen ge vaar zullen loopen weg te zakken. liet in stelling brengen der stukken moet zoo snel mogelijk vcrloopen. Van daar deze oefeningen. De stukken wor den door de manschappen zeiven naar het weiland getrokken. Dit gaat name lijk veel vlugger dan met paardentrac- tic. De afstand is trouwens niet zoo groot en het inspannen der paarden houdt veel te veel tijd op. Vandaag verliepen er precies acht mi nuten tusschen het commando „gereed- stelling innemen" en het eerst uiteraard „droge" saluutschot. Wij hoorden, dat de commandan ten der verschillende saluutbatte- rijen met elkaar in snelheid zullen wedijveren. Ze willen allen het eer ste saluutschot doen klinken. Wie zal het winnen? In Amersfoort heeft de commandant een apart telefoon lijntje doen aanleggen tusschen het lokaal waar de telex staat en het terrein waar de saluutbatterij zal komen te staan. Baas boven baas: iii- den Haag, zoo vernamén wij, staat op het departement van defensie naast het telextoestel een „UKG" (ultrakortegolf-zender) van het leger, waarvan de seinen op het Malieveld opgevangen zullen wor den door den commandant der sa luutbatterij. Baarn blijft natuurlijk niet achter, en ook kapitein van Nijnatten heeft zijn voorzieningen getroffen. Ondcrtusschen behoeft niet den gehee- len dag met de stukken geoefend te worden. Er blijft voor de militairen nog tijd genoeg over voor andere dingen. Sport houdt de menschen fit en voetbal len is een goede oefening in het zich snel verplaatsen, al gaat liet vóór een kanon wat langzamer dan achter een voethal. Vanmiddag is er in Baarn op het terrein bij het lyceum een voetbal match tusschen de elftallen van het eerste regiment veld en het zestiende regiment infanterie. Weerverwachting geldig van hedenavond tot morgenavond ongeveer 19 u.: Verder stijgende tempera tuur, plaatselijk regen met kang op onweer, later opkla rend, zwakke tot matige wind uit O. richting. Aardappelzi'Sktewaarschuwingsdienst: Tn het etmaal van 's avonds 2 tot des avonds 3 Aug. is in Friesland de weers gesteldheid kritiek geweest voor het op treden van aardappelziekte. Buitenlandsch weeroverzicht De depressie, welke gisteren over Mid den Engeland was gelegen, is langzaam in Zuidoostelijke richting getrokken en bevindt zich hedenmorgen over Frank rijk. Zij bracht aan onze kust en langs het kanaal plaatselijk nog zwaren re gen, waarbij hier en daar ook onweer voorkwam. (Den Helder meldt 12 mm, Calais 18 mm regen). Tengevolge hier van draaide de wind in ons land naar Oost en trad een lichte temperatuuns- stijging in. Over de Britsche eilanden en Scandi navië is de luchtdruk voortdurend blij ven stijgen, zoodat zich hier een rug van hoogen luchtdruk heeft ontwikkeld, die een verbinding vormt tusschen het Azorenhoogedrukgehied en een gebied van hoogen luchtdruk, dat zich bij de randstaten ontwikkelt. In het Zuiden van Zweden en Noor wegen is het weer opgeklaard, in hét Noorden bleef het nog betrokken en re genachtig. Bij IJsland daalt de lucht druk weer onder invloed van storingen, die van den Oceaan naderen. In Noord en Midden Duitschland on weert het. waarhij groote hoeveelheden neerslag zijn gevallen. Zoo meldt Berlijn 20 mm. In Zuid Duitschland en Zwit serland is het regenachtig onder in vloed van een depressie over de Pó- vlakte. Te Lugano viel 4S mm regen in den afgeloopen nacht.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 1