Diplomaten - leven
in
Moskou
Serven en Kroaten
worden het eens
Kosten van het levensonderhoud
gaan alle normale Westersche
begrippen te boven
MOET MEN
NAAR FINLAND
VJ
Russische militaire
delegatie bekend
Vergeefsche aanvallen op
Belgische neutraliteit
Regeering houdt vast aan de door
koning Leopold in 1936 aangegeven
onafhankelijkheids-politiek
Vergelijking met
Tsjecho-Slowakije
Verbetering van
den toestand in
Palestina
GEVAAR DREIGT
NIET VAN EEN
KANT ALLEEN
Tanks contra
stakers
Ie BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1939
VOOR TANDARTS
f AN het Russische standpunt uit ge
zien mag men het lot van de bui-
tenlandsehe diplomaten in Moskou
wel dragelijk, ja zelfs benijdenswaardig
vinden. Do ambassadeurs en gezanten
in hun paleizen en villa's, maar ook de
jongere diplomaten kennen nauwelijks
den strijd, dien bijna iedere Rus te voe
ren heeft om zich van een eenigszins
behoorlijke woning te voorzien. Met het
leven van den Sovjetburger vergeleken,
leven de diplomaten zeer comfortabel,
gevrijwaard «egen de chicanes der bu
reaucratie, partij-functionarissen en
lastige buren.
De Sovjetburger kan niet begrijpen,
dat een vreemde militaire attaché het
onaangenaam vindt, dat hij met zijn fa
milie in een woning van drie of viei
kamers moet leven, waarvoor hij, dit
terloops opgemerkt, ook een zeer hooge
huur te betalen heeft. En al evenmin
kan de Sovjetburger begrijpen, dat vele
diplomaten er over klagen, dat zij in hun
woning geen gas hebben en dat zij keu
ken of badkamer met een ander lid van
hun legatie moeten deelen. De Sovjet
burger vindt deze toestanden heel nor
maal, hij heeft vergeten, welke eischen
men in de „burgerlijk-kapitalistische"
staten zonder overdrijving stellen mag.
De diplomaat denkt er echter natuur
lijk niet aan, zijn levensomstandigheden
met die van den Sovjetburger te verge
lijken. Hij heeft de voorbeelden uit an
dere landen voor oogen, waar het ieder
mensch mogelijk-is, zich een met zijn
wenschen in overeenstemming zijnde
omgeving te scheppen. Niemand troost
zich gaarne met de gedachte, dat andere
menschen het nog ongemakkelijkei
hebben
ledereen slaat onder confróle
IEDEREEN, die zich in Moskou huise
lijk begint in. te richten, komt vooi
een groot aantal verrassingen to
staan. Hij moet zich menige vrijheids
beperking laten welgevallen, zooals zij
voor diplomaten in g:een enkel andei
land denkbaar zou zijn. Hij bezit niet de
mogelijkheid op Zekereii dag naar goed
dunken het land weer te verlaten. Daar
toe moet hij zich eerst in het bezit stel
len van een visum, waarop het in aan
merking komende grensstation nauw
keurig staat aangegeven. Het is hem ook
niet vergund, naar believen in het land
rond te reizen. Een groot deel van het
Russische territorium moet den diplo
maten onbekend blijven. Hij kan daar
noch een spoorkaartje noch onderdak in
een hotel krijgen. Hij ziet zich gedwon
gen zijn reislust op de bekende Intourist-
routes bot te vieren. Ook grootere auto
tochten zijn practisch onmogelijk, wijl
men hem daartoe niet de noodige ben
zine verstrekt.
Diplomatënleven in Moskou! Een di
plomaat kan geen lid van een voetbal-
of tennisclub zijn. Hij kan geen manege
bezoeken om daar te leeren rijden. De
Lenin-Bibliotheek. de grootste biblio
theek van de Unie, staat voor de di
plomaten niet open. De diplomaat heeft
verder niet de mogelijkheid, zich op
leder gewenscht Russisch dagblad te
abonneeren.
Terwijl de bewaking of bescher
ming van de ambassadeurs, gezan
ten en verschillende militaire atta
chés geheel openlijk plaats heeft,
observeert de Russische geheime po
litie de overige diplomaten op „on
opvallende" wijze. Klaarblijkelijk
twijfelt de Sovjetregeering aan hun
veiligheid, een opvatting, die wel
gerechtvaardigd is, nadat er reeds
een gezant vermoord en een legatie
secretaris door revolverschoten ge
kwetst werd. Geen diplomaat in
Moskou verbaast zich, wanneer zich
tijdelijk of regelmatig een kleine li
mousine van Russisch maaksel met
vier jonge mannen al3 een schaduw
aan zijn hielen hecht.
Wanneer men wil reci-
pieeren
EEN maximum aan omzichtigheid
eischt in het land van het bolsje
wisme echter de voorbereiding van
partijen en ontvangsten, die nu eenmaal
een belangrijk bestanddeel van het di
plomatieke werk vormen. Ook hierbij
laat de bewegingsvrijheid van den di
plomaat in Moskou zich in het geheel
niet vergelijken met de in andere landen
vanzelfsprekende mogelijkheden.
In de huishouding van lederen diplo
maat moet het menu met alle bijzonder
heden reeds weken van tevoren opge
maakt worden. Niet slechts iedere drank
wordt in het buitenland besteld.
Wat in andere Russische huizen als
een ongehoorde luxe zou gelden: bloe
men, aardbeien, groente, het vlccsch, ja
zelfs ieder stuk kaas komt honderd ol
duizend kilometer van over de grens
met den trein van Warschau of Riga,
met het vliegtuig in weinige uren van
Stockholm. Daarbij is het zelfs den am
bassadeurs en gezanten niet toegestaan
aardappelen, asperges en bepaalde
vruchten in te voeren. De strijd om do
vitamine is een belangrijk onderwerp
der gesprekken van de Moskousche di
plomaten. De kwaliteit van een koud
buffet of een souper wordt uitsluitend
van deze zijde uit beoordeeld. Wie zijn
gasten de kleinste, hoeveelheid conser-
ven, d.w.z. de meeste soorten versche
groente voorzet, kan zich op een ge
slaagden avond beroemen. Versche
broodjes bakt de diplomaat in Moskou
thuis. De eenigo luxe, die het land zelf
biedt, is de kostelijke kaviaar, die men
op bijzondere schriftelijke aanvraag in
de vroegere speciale zaak van de GPOe
aan de Loeb ianka krijgt.
De kosten van het levensonder
houd gaan hier alle normale Wes-
tersche begrippen verre te boven.
Voor de dames van het diploma
tieke corps beteekent het begin van
elk seizoen een tijd van groote on
rust Men reist naar Berlijn of Parijs
om het kleerenvraagstuk op te los
sen. Maar niet de kleinste verande
ring kan men Moskou laten uitvoe
ren. De heeren moeten de helft van
hun vacantie in het vaderland bij
den kleermaker en den tandarts
doorbrengen. Ook de tanden kan
men in Moskou namelijk niet goed
laten behandelen, wijl het den tand
artsen aan de noodige instrumenten
ontbreekt Dikwijls beleeft men, dat
een opkomende kiespijn aanleiding
geeft tot een reis naar Finland.
Anderzijds heeft de onvrijwillige af
sluiting van het Russische leven een
waar wonder bewerkt. In geen ander
diplomatiek corps der wereld vindt men
zooveel vriendschap, ondanks alle proto
collaire verschillen en ondanks alle ver
schil in politieke overtuiging. Ook de
kleine groep der buitenlandsche journa
listen, die even geïsoleerd is als die der
diplomaten, voelt zich hier onder de di
plomaten thuis en geldt als lid van de
groote buitenlandsche familie, die in de
communistische hoofdstad haar „bur
gerlijke" genoegens najaagt
Fransche missie naar
Londen vertrokken
MOSKOU. 3 Aug. (Havas). - De
Sovjet regeering heeft voor de be
spreking met de militaire delega
ties van Engeland en Frankrijk de
volgende officieren van het hooge
commando aangewezen: maarschalk
Worosjilof, den chef van den staf
van het leger, generaal Tsjapochni-
kof, den volkscommissaris van ma
rine, admiraal Koetanetsof. den
commandant der luchtmacht, gene
raal Loktionof en den plaatsvervari-
genden chef van den staf, generaal
Smorodinof. De ambassadeur van
Engeland en Frankrijk, hebben Mo-
lotof gisteren in kennis gesteld van
de samenstelling der delegaties.
De Fransche militaire missie onder
leiding van generaal Doumenc, die Za
terdagmiddag met het speciaal gechar
terde s.s. „City of Exeter" van Londen
naar de Sovjet-Unie zal vertrekken,
komt morgenmiddag om halfvier te
Londen aan. Zij zal dan de gast zijn
van de Britsche regeering, die daar
Vrijdagavond een groot diner zal aan
bieden.
De „City of Exeter" vertrekt Zater
dag te 16 uur van Tilbury en zal Woens
dag te Leningrad aankomen.
Naar te Londen wordt vernomen, be
staat de Britsche militaire missie, wel
ke zal deelnemen aan de besprekingen
te Moskou, uit negentien personen, n.l.
drie officieren van den staf, drie tol
ken, een code-officier, drie secretaris
sen en zes ordonnansen.
Bovenste foto: Het
Kremlinhet centrum der di
plomatieke activiteit in de
Sovjet-Unie.
Onderste fotoEen
kijkje in een der moderne
stadswijken van Moskou.
Wereldgebeuren
Na terugkeer van Prins-regent Paul uit Londen
wordt publicatie van een accoord verwacht
SERVEN en Kroaten, de twee voor
naamste volkeren in. den Joegosla-
vischen staat, hebben het zeer vele
jaren slecht met elkaar kunnen vinden.
De Kroaten meenden, niet ten onrechte,
dat zij door de Serven aehteruitgesteld
en niet als gelijken behandeld werden,
en dat het Servische element in den jon
gen staat dermate de boventoon voerde,
dat andere volksgroepen niet het huu
toekomende aandeel in het staatsbe
stuur verkregen. Ongetwijfeld hebben
de Serven, die zich evenals de Tsjechen
in het voormalige Tsjecho-Slowakije als
het eigenlijke staatsvolk beschouwen,
aan de Kroaten niet de autonomie en de
medezeggenschap gelaten, welke bij de
oprichting van den Jocgoslavischen
staat was toegezegd.
Vele jaren lang heeft het land te lij
den geluid onder een Servisch-Kroati-
schen strijd, waarbij voor gebruik van
geweld niet werd teruggedeinsd.. Zoowel
koning Alexander als de voornaamste
leider der Kroatische autonomistcn, lïa-
ditsj, moesten in dezen strijd het leven
laten, dat hen door sluipmoordenaars
werd ontroofd. Gelukkig is in de laatsto
vier jaar, vooral door het tactvol op
treden van prins-regent Paul, de hevig
ste spanning geweken en zijn thans
Scrvisch-Kroatische besprekingen moge
lijk gebleken, waarbij een vérgaande
overeenstemming zou zijn bereikt.
Officieel wordt over de besprekingen
tusschen den minister-president Tsvet-
kovitsj en den Kroatischen leider Mat-
sjek nog niets medegedeeld; men wacht
daartoe den terugkeer af van den prins
regent, die zoo juist een langdurig be
zoek aan Londen heeft gebracht, waar
hij een ernstige operatie heeft onder
gaan, welke gunstig is verloopen. Mo
menteel bevindt de prins-regent zich
met zijn gemalin op den terugreis naar
Joegoslavië, en men verwacht dat liet
Servisch-Kroatisch accoord zal worden
hekend gemaakt, zoodra de prins-regent
teruggekeerd te Belgrado er zijn defini
tieve goedkeuring aan zal hebben ge
hecht.
Kroatische persoonlijkheden, welke
door het persbureau Havas als goed
geïnformeerd werden beschouwd, heb
ben aan dit persbureau mededeelingen
verstrekt over den inhnud van het tus
schen Tsvetkovitsj en Matsjek bereikte
accoord. Dit zou in hoofdzaak de vol
gende drie punten omvatten:
1) De territoriale kwestie is in ge
meenschappelijk overleg vereenvoudigd,
zooveel als dat mogelijk was, en ont
daan van alle bijkomstige problemen,
waarvan de oplossing later zal worden
gevonden. Er zou geen sprake meer van
zijn om Bosnië te verdeelen of daarvan
een autonome eenheid te maken, noch
zou het in de bedoeling zijn nan het
Servische of Kroatische gebied een ar
rondissement van gemengde bevolking
toe te voegen en tenslotte is men ook
niet van plan den geheelen staat te re-
organiseeren in drie of vier districten.
f2) Het vraagstuk van de bevocgd-
heidsverdeeling tusschen het centrale
gezag en het bestuur van het Kroatische
gebied zal geregeld worden door deskun
digen op zoodanige wijze, dat de alge-
meene landsbehoeften van de defensie
vercenlgd kunnen worden met de Kroa
tische verlangens. De Kroaten kunnen
dan de zaken, die uitsluitend hun be
langen betreffen, zelf regelen.
3) Wat betreft de samenstelling van
JERUZALEM, 4 Aug. (Havas.) Ara
bische terroristen hebben drie Arabie
ren ontvoerd. Het stoffelijk overschot
van een dezer drie is later gevonden.
Toch is een zekere ontspanning merk
baar. De regeering heeft besloten het
internationale telefoon-verkeer te her
stellen, de haven Saint Jean d'Acre
weer open te stellen voor het verkeer,
veertien autobusdiensten van Arabie
ren weer te laten rijden, talrijke gevan
genen vrij te laten en een algemeene
amnestie voor te bereiden voor politieke
veroordeelden, waarvan slechts onge
veer driehonderd bekende extremisten
zullen zijn uitgesloten. Bovendien heb
ben talrijke leden van den bond Mele-
kassam vrijwillig hun onderwerping
aangeboden.
In welingelichte kringen wordt ge
zegd, dat de maatregelen, welke de re
geering heeft genomen, het teeken zijn
voor nieuwe onderhandelingen tusschen
de Britsche regeering en de Arabieren,
welke ten doel hebben een „toelichtend
supplement" uit te geven op het Wit
boek. Naar verluidt is de minister-pre
sident van Egypte voornemens naar
Londen te gaan om deel te nemen aan
de nieuwe besprekingen.
li 1C6A HAVIK41
MA99A tel.292
de toekomstige regeering, die het com
promis zal hebben toe te passen, heeft
de oorspronkelijke formule van een een
voudige coalitie tusschen de Kroatische
partij en de regeeringspartij plaats ge
maakt voor een wijdere combinatie, een
tusschenvorm tusschen een regeering
van de vereenigde partijen en een ka
binet van vooraanstaande personen. Dc
vereenigde Servische oppositie zal daar
bij niet uitgesloten zijn.
VOOR de internationale politieke
verhoudingen is het bereiken van
een ServischKroatische overeen
stemming van groot belang. Een in
nerlijk krachtige Joegoslavische staat
zou wellicht bestand zijn tegen den poli-
tieken en economischen druk, welke de
asmogendheden op dit land uitoefenen
en in sterker mate nog kunnen uitoefe
nen. Sedert de bezetting van Albanië
door Italië grenst Joegoslavië zoowel in
het Noorden, Westen als in het Zuiden
aan gebied der as-mogendheden, en het
is economisch goeddeels op den handel
niet Italië en Duitschland aangewezen.
Het verkeert in een positie, welke tot in
onderdeelen overeenkomst vertoont met
die van het voormalige Tjsecho-Slowa-
kije. dat eveneens politiek, economisch
en militair „omsingeld" was, om een
mode-woord van de as-mogendheden te
gebruiken. Wanneer de vele volkeren,
welke in den Jocgoslavischen staat bij
eenwonen, evenals vorig jaar Tsjechen,
Slowaken, Roelhenen. Sudeten-Duit-
schers. Polen en Hongaren, in een cen
trifugale beweging zouden ge
raken, zou niets Joegoslavië voor een
zelfde lot als Tsjecho-Slowakije kunnen
redden. Anderzijds zal van een Servisch-
Kroatische overeenstemming, welke tot
waarlijk hechte banden zou leiden, een
een sterk stabiliseerende wer-
k i n g kunnen uitgaan. De tijd zal moe
ten leeren of een dergelijke band tus
schen Serven en Kroaten kan worden ge
smeed.
(Bijzondere correspondentie)
BRUSSEL, 3 Aug
DEZER dagen heeft de Belgi
sche koning bij het jubileum
van een Luiksche mefaalfabriek
voor 2500 arbeiders een belang
rijke toespraak gehouden. Hij ging
niet slechts op de sociale, de arbei
ders direct betreffende vraagstuk
ken, maar ook op den internatio
nalen toestand in en besprak de
houding, die België op het oogen
blik heeft aan te nemen. De eigen
lijke inhoud van de koninklijke
rede was, dat België zich buiten
ieder conflict moet houden, dat
zijn rechten niet bedreigt, maar
dat België anderzijds paraat moet
zijn om zich tegen een ieder te
verdedigen, die deze rechten zou
trachten aan te tasten.
AAN velen, die in het buitenland
deze verklaring lazen, zal zij wei
nig gezegd hebben. Want iedereen
weet, dat het plan, zich vrijwillig te hou
den buiten elk conflict, dat de Bélgische
belangen niet aantast, dc grondslag van
de herziene Belgische buitenlandsche
politiek is. Dat heeft koning Leopold op
den beroemden 14den October 1936 reeds
kennen gegeven. Desondanks waren
de woorden van den koning in Luik
thans van beteekenis. Zij richtten zich
tegen degenen, die in en buiten het land
in de laatste maanden ijverig getracht
hebben, de Belgische buitenlandsche po
litiek weer in haar oude vaarwater te
brengen.
Men heeft ingezien, dat deze lieden
probeerden, hiin ware bedoelingen
achter staatsrechtelijke frases te verber
gen. Zij speelden het steeds weer klaar,
debatten te ontketenen over de interpre
tatie van de begrippen „neutraliteit",
„onafhankelijkheid" en „staf-overeen
komsten". En met een met minder ver
dachten ijver schoven zij het door nie
mand ontkende recht van België, dat
het, wanneer het dit wenscht, partij mag
kiezen in Europa, op den voorgrond.
(Een recht, dat overigens het nadeel
heeft, bij zijn toepassing de grensgaran-
ties der groote mogendheden buiten
werking te stellen).
.Het is ook deze activiteit geweest, die
voor den minister-president Pierlot aan
leiding was, in zijn groote rede over de
buitenlandsche politiek in de Kamer het
voor en tegen van België's tegenwoor
dige houding af te wegen. „Ik waag
geen ooi-deel te vellen over de vraag,"
zei hij indertijd aan het slot van zijn
rede, „of onze buitenlandsche politiek
voor ons den oorlog vermijden kan of
niet Maar het is voor mij voldoende,
dat deze politiek ons een k a ns geeft,
buiten een conflict te blijven. Wie zou de
verantwoording op zich willen nemen,
deze kans voorbij te laten gaan en zich
in plaats daarvan nog vóór het begin
.van eventueele vijandelijkheden in de
rijen der waarschijnlijk oorlogvoerende
mogendheden te scharen?" Deze woor
den verraden een neiging tot den vrede
en een afkeer van den ideologischen
strijd, welken velen zoo gaarne met de
wapens in de hand uitgevochten zouden
zien.
TERWIJL ln het bijzonder voor vele
Midden-Europeesche staten het
einde van den oorlog het begin
van nieuwe ellende was, was en bleef in
België de oorlog de gebeurtenis. Wel
heeft de strijd der Vlamingen in den tijd
na den oorlog bepaalde moeilijkbeden
voor België met zich gebracht, maar
met hetgeen bijv. in het oude Oostenrijk
en Hongarije gebeurde, laten de Belgi
sche gebeurtenissen zich op geen enkele
wijze vergelijken.
Het feit, dat de wereldoorlog als
d e groote en verschrikkelijke herin
nering bestaan bleef, maakt het
voor ons begrijpelijk, dat het het
voornaamste doel van de Belgische
buitenlandsche politiek moest zijn,
alles te ondernemen om een herha
ling van het jaar 1914 te vermijden.
De drang naar veiligheid was het,
die de Belgische buitenlandsche po
litiek er toe leidde, zich vijftien ja
ren lang toe te vertrouwen aan de
genen, die in den Wereldoorlog de
vrienden waren geweest. De drang
naar veiligheid was het, die koning
Leopold deed besluiten, in October
1936 het stuur om te gooien en de
politiek der onafhankelijkheid en
van het evenwicht naar alle zijden
in te voeren, met het succes, dat
door alle naburige groote mogend-,
hedf-n vrijwillig en zonder tegenver-
plichting de Belgische landsgren
zen gegarandeerd werden.
Angst heeft zelden tot goede ingevin
gen, maar dikwijls tot verwarring ge
leid. Niet toevallig hebben daarom de
Belgische minister-president en thans
-weer de Koning het.volk tot nuchterheid
en koelbloedigheid aangemaand. Want
deze persoonlijkheden zijn er zich vol
komen van bewust, dat absolute veilig
heid voor een land niet een geografische
ligging als België nooit te bereiken is,
dat slechts een duidelijke en doelbewus
te politiek de grootst mogelijke veilig
heid biedt en dat een politiek met „dub
belen bodem" gevaarlijker is dan elka
andere. Door de meerderheid der bevol
king is de juistheid van deze opvatting
dan ook steeds ingezien en erkend.
TEVENS ziet men daarbij ech
ter in, dat het Belgische terri
torium op het oogenblik misschien
een geheel ander strategisch be
lang heeft dan in 1914. Juist dege
nen, die zich er op beroepen Bel
gië's ware en vertrouwde vrienden
te zijn, worden door weinig altru
ïstische motieven bewogen, wan
neer zij hun hulp aanbieden.
Pierlot
Heeft niet zoojuist weor de Engel-
sche militaire deskundige Liddel
Hart voor de inrichting van Britsche
vliegvelden op Belgisch grondgebied
gepleit? Nu zijn aan een deel der
Belgen de achtergronden van de
Britsche en Fransche avances nog
steeds niet duidelijk geworden, wijl
men zich nu eenmaal, nog steeds
onder den indruk van den Wereld
oorlog, onder „den oorlog" een uit
één bepaalde richting komend ge
vaar voorstelt. Deze onjuiste, .mee
ning en de noodzakelijkheid, waarin
België verkeert om zijn industrie
producten grootendeels aan Groot-
Brittannië te moeten verkoopen,
werden door de vroegere gealliëer-
den met vreugde beschouwd als de
klippen, die den onafhankelijken
Belgischen koers in eeh andere rich
ting zouden moeten dwingen.
Hoe goed men echter in Brussel deze
klippen wist te omzeilen en vasthield
aan de buitenlandsche politiek, waar
van de heer Pierlot tegenover journa
listen verklaarde, dat zij door de Bel
gische levensvoorwaarden gedicteerd
werd, hebben -de laatste maanden be
wezen. Dat deze politiek ook door de
partijen gesteund wordt, maakte de
regeering voor de katholieken en de
liberalen en de heer Spaak voor de
socialisten bekend.
Dal. zich in deze drie grootste partijen
ook andersdenkende lieden, vooral Wa
len, bevinden, weet men. Maar hun mis
lukte pogingen hebben aangetoond, dat
het bij den vasten wil van de Vlamin
gen en bij de vastberadenheid van den
koning en zijn regeering om aan de vrij
willige neutraliteit vast te houden, thans
welhaast onmogelijk is, met succes
tegen de buitenlandsche politiek te
opponeeren.
Gouverneur van Colorado
kondigt „staat van
oproer" af
NEW-YORK, 3 Aug. (Havas).
Gisteravond zijn ernstige sta
kingsonlusten uitgebroken te
Green Mountain in Colorado. Het
kwam tot botsingen tusschen 400
stakers en 350 arbeiders, die
werkzaam zijn bij den bouw van
een grooten stuwdam. Zes arbei
ders werden gewond en een brug
werd met behulp van dynamiet
opgeblazen. Vandaag hebben 300
leden van de nationale garde,
voorzien van twee tanks, zich in
het dorp geïnstalleerd.
De gouverneur van Colorado heeft in
verband met deze stakingsonlusten den
„staat van oproer" afgekondigd. De com
mandant van de nationale garde heeft
verklaard, dat hij v ellicht artillerie zal
moeten laten aanrukken, voor aan de
onlusten een einde komt.
De stakers eischen, dat de maatschap
pij, die den stuwdam aanlegt met hen
over een collectieve arbeidsovereen
komst zal onderhandelen.
