AMERIKA lin de branding stadsnieuws] Indrukwekkend défilé op de Koninginnelaan r BELANGSTELLING WAS GROOT ,Een groot, maar teer bezit" Grand Théatre Dubbel feest in gelukkige gezinnen In de stad van 2e BLAD PAG. 1 AMERSFOORTSCH DAGBLAD MAANDAG 7 AUGUSTUS 1939 Voor generaal-majoor A. R. van den Bent Eerbetoon ter gelegenheid van de Prinselijke Gezins verrijking DE in onze stad gelegerde regi menten hebben vanmorgen, ter eere van de geboorte van ons Prin sesje, gedéfileerd voor den generaal- majoor A. R. van den Bent, adjudant in B.D. van H.M. de Koningin, com- mandan van het vierde Legercorps en bevelhebber in de vierde militaire afdeeling. Het voorbij trekken van de troepen leverde een imposant schouwspel op. In onafzienbare rij defileerden de manschappen, met strammen pas en steeds begeleid door pittige muziek. Het viel ons op, dat de wijze van marcheeren der sol daten een zeer geoefenden indruk maakte. Het was buitengewoon druk in de omgeving van de Koninginnelaan, doch de politie had onder leiding van commissaris G. Goorhuis voor een deugdelijke regeling zorg gedragen. Op fraaie wijze was het divisie bureau versierd. Een wapenbord, vlaggen en bloemenversiering gaven het geheel een toepasselijk decora tief accent. Klokslag tien uur kondigde de stafmuziek van het 5e R.I. de komst der regimenten aan. Naast het Divi siebureau liet generaal-majoor A. R. van den Bent de troepen aan zich voorbijtrekken, vergezeld van zijn staf onder leiding van majoor H. C. Berghuijs. Voorts stonden daar de burgemeester, mr. J. C. Graaf van Randwijck en de gep. gen. maj. Win- ckelman, oud-divisiecommandant. Terzijde hadden zich de genoodigden opgesteld, onder wie talrijke burger lijke en militaire autoriteiten waren. Wij zagen daar ook een deputatie van de vereeniging van oud-onder officieren. Het vereenigingsvaandel wapperde in den wind. Het algemeen commando over de défileerende troepen berustte bij dén kolonel A. de Vries, commandant van de VlIIe Divisie. Hij reed aan het hoofd der troepen en bij het Di visiebureau gekomen begaf hij zich met zijn staf naar het gezelschap van den generaal-majoor. Het was luitenant-kolonel J. Visser van het 16e R.I., die zich als oudste Infanteriecommandant achter gen.- maj. v. d. Bent schaarde. Na de in fanteristen kwamen de huzaren. Hier berustte het commando bij overste M. R. A. Bischoff van Heemskerck van 't le R. H. Vervol gens trokkken de manschappen van het 5e R. V. A. voorbij, onder com mando van luitenant-kolonel G. H. Schouten. Ook deze beide comman danten bevonden zich tijdens het dé- fileeren van hun regimenten achter den generaal-majoor. Het slot van het défilé werd ge vormd door het voorbijtrekken van het eskadron pantserwagens. Dit stond onder commando van den rit meester Bruinier. idqsmda GRAND THé&TRE. Maandagavond, Woens dagavond en Donderdagavond 8.15 uur vertooning van de films „Het wonder lijke avontuur" en „Ons Prinsesje loopt." Donderdag 2.30 uur nam. kinderfeest programma. CITY THEATER. Van Vrijdag 4 t-m. Dins dag 8 Aug. en Woensdagmiddag 2.30 uur vertooning van „Drie handige meisjes worden groot" en „De onzichtbare man". Voorstellingen: Zondag doorloopend van 1.45 tot 8.30 uur. Zaterdag 2.30, 6.15 en 8.30 uur. Woensdag 2.30 uur. Maandag, Dinsdag en Donderdag door- loopende uurvoorstellingen van 1.30 6.30 uur met Oranje-programma. STERHUIS, Beekenst.laan 6. Voor alle meisjes iederen avond geopend des Zon dags van 2 uur. GILDEHU1S. Expositie kunstnijverheid. OPENBARE LEESZAAL MET JEUGDLEES ZAAL, Muurhuizen 9. R.K. LEESZAAL. Wferstraat 2. FiliaaJ Uitleenbibliotheek Edisonstraat 35 CLUBLOKAAL SPEELTUINVER. SOESTER- KWARTIER. Iederen Dinsdagavond oefeningen van den Luchtbeschermings dienst, afd. Soesterkwartiar. MUSEUM FLéHITE, Westsingel. - Geopeno dagelijks van 1012 en 14 uur, uitge zonderd Zordag:. 's Zaterdags 1012 en 1.303 uur. (Stadgenooten hebben 's Za terdags vrijen toegang). KUNSTHANDEL VEENÉNDAAL, Langestr. 33. Oranjetentoonstelling. DE HOOGE WITTE. 7 Aug. 's Avonds mu ziek en dansen. DE VALK. 8 Aug. Feestavond Prot. Chr. Jongeren Organisatie. 8 uur. DE VALK. 9 Aug. Feestelijke bijeenkomst Onderofficieren. 3 uur. DE HOOGE WITTE Ter gelegenheid van den Nationalen Feestdag is er hedenavond in de Hooge Witte muziek en gelegenheid tot dan sen in het restaurant. TEMPERATUUR IN PESIE'S BAD De temperatuur van het water in Pesie's bad was hedenmorgen 68 gr. F. of 20 gr. C. Het diploma werd uitgereikt aan: Greetje Smit, Tonny Kolen, Truus de Kramer, Joke Donatih. Alvorens de optocht der vereenigin- gen. welke Zaterdagavond in onze stad werd gehouden, te ontbinden heeft de voorzitter der Oranjevereeniging, de heer C. A. B. van Zweeden een korte rede gehouden. „Er bloeien", aldus zeide hij, twee jonge loten aan de Oranjestam en dit beteekent, dat het. Oranjehuis nu voor ons een nog dierbaarder bezit, is gewor den." Voorts wees hij op de lessen der historie, waaruit wij leeren hoeveel Ne derland aan Oranje te danken heeft „De twee princessen," zoo eindigde hij, „vormen voor ons een groot, maar ook een teer bezit." Morgenmiddag en avond en Woens dagmiddag zulen in het Grand Théatre geen voorstellingen voor het publiek plaats vinden. Het programma van deze week loopt dus nog hedenavond, Woensdag- en Donderdagavond. Donderdagmiddag half drie is er nog maals een kinder-feestvoorstelling. FEESTAVOND PROT. CHR. JEUGD De gezamenlijke feestavond van de Prot. Christelijke Jeugd Organisatie alhier wordt niet hedenavondj, «maar morgenavond om acht uur uur in De Valk gehouden. BURGERLIJKE STAND AMERSFOORT 7 AUGUSTUS Geboorten: Johannes Timotheus An- thonius, z. van Timotheus Wilhelmus van Schalkwijk en Theodora Tesson; Gerrit. z. van Adriaan Cornelis Kool en Clasina Cornelia van der Meij; Mar- grietha Engelina Maria, d. van Anton Elverding en Everarda Maria van Groe- nestein. Overleden: Magdalena Theodora Ma ria van Soest, oud 68 jaar, ongh.; Anna Gerritse, oud 63 jaar, geh. met Jan Pie- ter de Wit: Dirkje Bastiaan, oud 51 jaar geh. met Willem van Beek. OMTREK Te Bilthoven zagen drie jon gens op den heugelijken dag het levenslicht BILTHOVEN, 7 Aug. Te Bilthoven zijn op 5 Augustus, den dag waarop de blijde gebeurtenis in ons Koninklijk Huis plaats vond en een Prinsesje werd geboren, in drie gezinnen eveneens 3 kinderen geboren en wel 3 jongens. De drie gezinshoofden, aan wie de eer te beurt viel op den zelfden dag als onze Prinses een baby rijk te worden, zijn: 1. M. J. W. Balfoort, Oude Branden- burgerweg 97; 2. N. H. v. d. Ham, Konij nenlaan 26; 3. H. v. Ek, Bilderdijklaan 94. We vernamen, dat alle drie gezinnen door het plaatselijke comité „De Oranje- wieg" zijn bedacht In één gezin werd een Oranjewieg geplaatst, in het andere een paket en in het derde gezin een luxe aandenken, terwijl de drie moeders een fruitmand en een tuiltje bloemen in ontvangst hadden te nemen. Ook de Vereeniging tot Viering van Nat. Feestdagen te Bilthoven liet zich niet onbetuigd in dit merkwaardige ge beuren. De heeren H. Troostheide, (voorzitter Bilthovensche Oranjevereeni ging), J. A. Verloop en G. J. Smits, be stuursleden der Bilthovensche Oranje vereeniging, bezochten de families Bal foort en v. d. Ham, om deze met deze heuglijke gebeurtenis te complimentee- Als aandenken werd namens de Ver eeniging tot Viering van Nat. Feest dagen een zilveren paplepel met inscrip tie overhandigd. Ook de familie van Ek zal worden bezocht en ontving reeds namens ge noemde Oranjevereenieing het leuke aandenken. De neuglijke gebeurtenis in laatstgenoemd gezin was Zaterdag ech ter te laat bekend, om nog op dien dag te gaan complimenteeren. Ons werd ten slotte door het Comité dOranjewieg nog meegedeeld, dat nog 6 wiegen en een ledikantje staan te wachten, terwijl ook nog eenige paket- ten voorradig zijn. EEMNES-BUITEN. In het gezin H. Blom aan de Laarderstraat alhier, waar van de man een klein handeltje drijft, is in den nacht van Vrijdag op Zater dag een zoon geboren. De jonge Blom zag ongeveer tezelfder tijd het levens licht als onze pasgeboren Prinses. BAARN. Het schijnt, dat te Baarn Zaterdag, behalve de jonge Prinses, slechts één kind geboren is, althans toen de gemeentesecretaris om 1 uur sloot, was er slechts één geboorteaan gifte gedaan en van andere geboorten erd niets vernomen. Deze tweede jonggeborene, Gerard de Jong, zag kwart voor zevenen het le venslicht. Het is de zoon van een machi nist bij de groote vaart, die op het oogenblik op zee is. Als nieuwe commandant van de Vlieg- school bij de Militaire Luchtvaart te Soesterberg is in de plaats van com mandant C. A. Koppen, die voor den militairen vlicgdienst is afgekeurd, benoemd kapitein J. L. Zegers, voor malig commandant van de Strategische Afdeeling Huldebetoon te Zeist Op het plankier van het versierde Gemeentehuis te Zeist stonden Za terdagavond tij dens de massale zanghulde, welke door de Zeister burgerij ten ge- hoore werd ge bracht. de vlaggen en standaarden op gesteld van de diverse vereenigin- gen, die aan het huldebetoon deel- Na de officieele opening der Soester V. V.V.-week. die Zaterdagmiddag in tegen woordigheid van tal van autoriteiten door den burgemeester geschiedde, vond een zeer geslaagde optocht van diverse versierde wagens door Soest plaats. Hierbij werd de stoet geopend door een wagen van de V.V.V. „Soest Vooruit", die groote bclan gstelling trok Barnum en Bailey DE THUQS VII HARLIE, onze super-salesman, ten volle gesteund door old man Linz. sloeg den bal hoog. was ..hit ting high". Onze verkoopsorganisatie werd uitgebreid en daarbij kwam een zeer deftig oud-kolonel, een bij uit stek representatief man, die steeds onze „glee" en vroolijkheid opwekte, omdat hij van 't eigenlijke zakendoen niet veel begreep. Maar hij had con necties en in no time vloeiden de or ders binnen van Colon in. Panama, tot Cleveland aan het Erie-meer en van daar tot ver in Canada. In den aan vang stuurden we den boel af met ge drukte montage-instructies, maar spoedig bleek, dat de beste monteurs allemaal opgezogen werden door groote bedrijven en de menschen. die overbleven, waren minder ontwikkeld en 't was dikwijls noodig, dat iemand van ons mondeling uitleg ging ge ven. Dat was mijn taak en in die da gen werd 24 uur ten volle benut, met Amerikaansch tempo, 't Kon dan voorkomen, dat men den geheelen dag achter de teekentafel en in de fabriek gezwoegd had met een uiir verpoozing om even een maaltje te eten in een bakkerij op de Avenue. Dan kon er een „long-distance" (lange afstand op roep) komen, die je dwong den nacht trein naar Cleveland of zoo .te nemen op een dikke 600 mijl 't land in, even tjes van hier naar Warschau bijna. Al etende in den restauratiewagen werkte men dan rustig diverse notities uit, zoog van tijd tot tijd het voortijlen de landschap in met, den machtigen Hudson-stroom, de bergwanden, zwaar beboscht met, aan den rand dikwijls groote herten in de schemering, 's Nachts loerde ik nog wel eens van uit mijn patrijspoortje uit mijn bed naar de maanglans overgoten meren, waarlangs de trein voortsnelde, 's Mor gens borstelde de grinnikende neger „porter" (geen portier, geen drager, maar een soort treinvalct) je goed af. incasseerde vroolijk je dollar en dan 'schoot je weer zoo'n groote stad in. In der haast nam je nog even de détails op van een machtige brug in aanbouw en dan voort voort voort. Even er gens een half uur, soms minder, inlich tingen geven, dan naar Buffalo, daar 't zelfde en dan langs de Niagara wa tervallen nog even Canada in en dan terug door Nieuw Engeland. Men deed dan even een territoir zoo groot als heel West-Europa, zonder grenzen en zonder drukte. En de Canadecsche grens dan? Daar merkte men niets van in die dagen. Hoogstens zei een soldaat tje op de brug over de Niagara, dat je daar nu niet mocht fotografeeren, want Canada was in oorlog. „Een en kel fototje, toe nou". „Nou, één film dan" stemde de schildwacht toe. Spoedig werd dit anders. In Cleve land alleen, zaten een 25.000 Duitschers, 30.000 Hongaren en 35.000 Polen. Daaronder zaten vele onrustige ele menten en de groote meren werden actieve oorlogsvelden in 't klein. In fa brieken werd sabotage gepleegd, ketel huizen vlogen op en geweldige muni tiedepóts als Bock Island vlogen met gerucht en geraas in de lucht. Zoolang ik in mijn eentje andermans fabrieken bezocht, deerde mij dit niet, doch bij de nieuwbouw, die groote afmetingen begon aan te nemen, ontbraken zelfs de tweederangs monteurs en wij moesten zelf voor montage van onze apparaten zorgen. In onze fabriek werktenDuit schers, Zweden, Italianen. Daaruit moest ik steeds weer een ploeg vertrouwd^ monteurs kiezen, zoo als dikke Ziegler, der lange Hans aus Meissen, Sachsen, Grünback, der Maxe aus Wien en ruiken. Geen lust bezittende door een of andere fatast opgeblazen te wor den in een geweerfabriek, polste ik mijn lieden steeds cn hier bleek hoe weinig de goede arbeider voel de voor 't oude land, the old country. Der Maxe vroeg ik of hij niet naar Oostenrijk terug moest om te vechten. Nauwelijks keek hij van zijn draaibank op. Zware krullen koper rolden af van den beitelpunt. „Ich habe da nichts vergessen"„ik heb daar niets ver geten", bromde der Maxe. Iierr Grün- bach hield zich aan hot land, waarin zijn kinderen geboren waren Ame rika. Alleen Hans, pas kort in Ameri ka, weifelde soms en zekeren nacht gaf hij mij een schrik zonder weerga. We werkten toen in Winchester arms, de wereldbekende groote geweren fabriek in New Haven. Overdag kon den wij er niet terecht en dat speet ons niet, want New Haven is een machtig interessante stad met de bekende Yale universiteit. De stad zelve is al ge sticht in de eerste helft der zeventien de eeuw door Engelsche puriteinen, een stad vol oude olmen, vol oude his torische gebouwen, een stad van groo te, groene velden en lanen, een stad met een universiteit bestaande uit een groot aantal gebouwen, ook om in te wonen, voor de studenten, gebouwen die een groote campus omzoomen. Hier voelt men dat er milliocnen en mil- lioenen dollars geschonken zijn door groote Amerikanen, menschen van cul tuur, die de cultuur willen dienen. Ilier is men in New England, een land met een groote historie. Zeg toch niet, dat Amerika geen historie heeft gaat dan eens naar Nieuw Engeland. Daar wonen de beste Europeanen, hun beste afstammelingen, menschen met karak ter, lieden met een groot gevoel van eigenwaarde en een gevoel van wat passend is. De directeur van de Win chester gewerenfabriek was zoo iemand. Hans dan gaf mij een grooten schrik. Hans was in alles geïnteres seerd. Hij was een jong Duitsch tech- niker met meer schooling dan de an deren. Overdag liep hij met mij door de stad en 's avonds in de fabriek liep hij wel eens met mij mee als ik ging kijken naar onze monteurs, die in stellen van twee werkten op verschil lende punten. Zoo liepen wij zekeren avond door een half duistere, snikheete droogka- mer, waar duizenden geweerkolven aan rekken hingen. Hans bleef staan, he keek die kolven eens rustig en zei heel ernstig en zacht: „Eén lucifer en foetsie is ook deze fabriek". Hans was een kop grooter dan ik en dienstplichtig Duitsch soldaat. Eén soldaat. Eén lucifer, dan de stalen deur dicht en weg was deze «ge- werenbroedplaats en ook de getuige ik. 't Liep me koud langs den rug. Dien nacht hield ik Hans in de gaten on 's morgens stuurde ik hem onder een voorwendsel terug naar New York. Ik rapporteerde dit aan den directeur van de Winchester- arms, zei dat ik de verantwoording voor mijn mannen niet kon dragen en vroeg hem om toezicht, daar ik niet op alle punten tegelijk kon zijn. De directeur was een philosoof, een heel ontwikkeld.gematigd man. „Och", zei hij, „wat geeft 't of ik Yalc-sloten maak voor inbrekers. Die komen immers nooit door de deur. En als God nu wil dat deze fabriek verbrandt of opvliegt, is er dan zooveel verloren? Denkt u nu heusch dat ik oorlogstuig voor mijn genoegei} maak?" Bezield met. dien geest vond ik heel Nieuw Engeland, 't. eigenlijke land der ras-echte Amerikanen. Vóór 1917, vóór. Amerika in den oorlog kwam, was men daar over 't algemeen vrij lauw wat be treft 't maken van oorlogstuig. In de centra waar de Europeanen de over hand hadden was clit heel anders en dat bleek mij in Bridgeport. Hans wist mij te overtuigen dat zijn uitlating een losse gedachte was geweest, zonder ernstigen ondergrond of hijgedachten. Daarom mocht hij weer mee naar Bridgeport, naar de Remington arms, misschien de grootste gewerenfabriek ter wereld die toen in een vloek en een zucht uit don grond werd gestampt. Slechts een machtig auteur zou 't pan demonium kuncn heschrijnven waar we in die dagen in terecht kwamen. Wat zich in Bridgepost in 19141916 afspeelde was zoo geweldig, dat dit ver meid staat als iets bijzonders in de En cyclopaedia Britannicn. Daar staat over Bridgeport: „At the outbreak of the World War large orders were received (in Bridgepost) from the Allies for firearms, ammunition and other arti cles. Within two years (19141916) the population increased 50 Congestion in dwellings, schools, streeds and trolleys became serious and there were numerous strikes. Pro duction included 2.000.000.000 cartridges. 1,278,979,300 rounds of ammunition, submarines, Browning guns, automa tic rifles, anti-aircraft guns, projecti les, target shells, naval guns and cop per bullets." Dit is niet heeelmaal zuiver. Wel groeide de bevolking in Bridgeport tusschen 1914 en 1916 aan van een 100.000 tot. een 150.000, doch dit gebeur de in die twee jaren in enkele maan den tijds met als serieus gevolg een onbeschrijfelijke overlading van hui zen, scholen, straten (en modderwe gen, poelen) trams, treinen, schepen, bussen, auto's, bioscopen en theaters waarvan ik 't gelijke wel nooit weer zal zien. De groote troep van ons werkvolk kwam naar Bridgeport op vrachtwa gens vol met materiaal. Hans reis de met mij vooruit per trein, als een soort lijfwacht, want ik had veel fabrieksgeld bij mij voor onkos ten en loonen. 't Was nog winter, maar 't was kil-nat. Ik herinner me dit zoo goed, omdat er een olifant en twee kameelen met de koppen uit deurtjes hingen van hun winter- stallen beneden aan den spoordijk, vlak bij 't Bridgeportstation. Daar zijn nl. de winterkwartieren van Barnum en Bailey en vroeger ook van Buffalo Bill's Wild Westshow. De oude mr. Williams, de con certmeester van Buffalo Bill, heb ik daar nog wel ontmoet Langs die stallen schoven duizenden men schen in grooten haast. Van 't station drongen Hans en ik ons door een dichte menigte naar de Strati- ford Arms, als ik mij den naam van dit groote hotel nog wel herinner. Daar werkte toen een Araersfoorter. Aan hem dankte ik groote gratie een klein kamertje. Hans kwam uren later terug en had met moeite een plaatsje in een hooiberg veroverd, een uur loopens bui ten Bridgeport en dat tegen zware be taling. Aan de havens troffen we 's avonds onze nachtwagens met onze „boys". Die waren met een ferrieboot over de Sond gekomen. We reden ze naar de boer derij van Hans en daar werd 't con- vooy onder gewapende macht neerge zet. Een wagen werd afgeladen en tot vervoermiddel omgetooverd met wat planken. Daarmede reden we terug naar Brid geport om wat eten te zoeken. Dat von den we alleen aan de free lunch coun ters, aan de vrije lunch-toonbanken der stampvolle café's. De winkels waren uitverkocht. We bedienden ons vrijelijk en roofden ieder het een en ander voor onze wachtsman op de boerderij, die 's avonds rustig lag te slapen, hoorde ik den volgenden morgen. Samen trachtten we nog een bioscoop binnen te dringen, maar dat was hopeloos. Iedere twee stoelen droegen al drie per sonen. Velen 6liepen daar, rustten daar, als in de „saloons" (de café's). Vele nieuw aangekomenen hadden geen on derdak kunnen vinden. De café's bleven nacht en dag open, ^venals het nage maakte historische schip von Columbus, dat te kijk was voor een quarter (Ame rikaansch kwartje, vroeger 0.62J4.) 's Nachts kwam de eigenaar bij dut tende lieden om het uur om een quarter. De tjalken, de kustvaarders, de ferries, overal was volk op en in. Zelfs in dezen killen natten winter zat 's-avontls 't groote Beardsley Park vol menschen en het 3 mijl lange Zeezijde Park langs de Sond telde bij tientallen liefhebbers voor een zacht bankje. Deze hel is slecht, voor te stellen, voor iemand die niet was in dit inferno, doch denkt u zich nu eens in dat. er hier in dit rus tige Amersfoort in den loop der volgen de maand rond 25000 flinke jonge kerels als wilden binnen vielen met duizenden wagens en vrachtauto's, met. tjalken en motorbooten, die men maar overal schots cn scheef dooreen kwakte, dat de spoor emplacementen vol zaten met duizenden goederenwagens, dat daarbij nog kwamen een paar duizend man spoorwegpersoneel en chauffeurs, ko mende en gaande in den loop der dag en nacht., dan pas krijgt U een flauw idee van het gebeuren in twaalf maal groote Bridgeport in 1914. 't Zat vol met ruwe kermisgasten, Amerikaansche, en major Pennfield, de directeur van Re mington Arms, had gemeend de grootste schoften der aarde, de „thugs" naar Bridgepost te moeten brengen ter be scherming zijner reuzen fabrieken. Deze „thugs", beroeps-moordenaars uit Chica go's en New Yorks onderwereld waren gewapend met gummi ploertendoodcrs, geladen met lood, bevlekt met bloed. Als bloedhonden liepen de „thugs" loerend rond achter draadversperringen om Remington Arms gewerenfahrieken. Daar moesten wij door den volgenden morgen. Daar werd Hans, door een on voorzichtigheid, zonder de minste pro vocatie, bewusteloos geslagen door een op gewcldd beluste „thug." JAN SPAANDER. jf*

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1939 | | pagina 11