PERSCOMMENTAREN OVER
HET NIEUWE MINISTERIE
ELECTRISCHE TREIN OP
ZIJN BESTEMMING
AANGEKOMEN
het nieuwe Kabinet
Groote publieke
belangstelling
Auto tegen een boom
gebotst
2e BLAD PAG. 4
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1939
E meeningen in de Pers over
het nieuwe Kabinet zijn vele
en velerlei. Men hoort naast afkeu
rende commentaren, ook goedkeu
ring. die voornamelijk uit het S.D.
kamp komt. Ook de R.K. pers laat
zich gunstig over het gevormde
ministerie uit.
Zoo schrijft de Maasbotte (R.K.):
„Wie, als wij. thans in een kabinet op
de breedst mogelijke basis de beste
Oplossing zagen, moesten noodzakelijk
wenschcn, dat een eventueele opdracht
daartoe werd verstrekt aan hem, die de
beste kans van slagen had. En dat was
zonder eenigen twijfel de heer de Geer
Een katholiek formateur zou zeker op
onoverkomelijke moeilijkheden zijn ge
stuit bij deanti-revolulinnnairen. nu zelfs
bleek dat een christelijk-historisch for
mateur van het formaat van een jhr. de
Geer tegenover dezelfde moeilijkheden
stond.
Was jhr. de Geer niet de man, die op
vertrouwen had kunnen rekenen bij
beide stroomingen, die zich den laatsten
tijd scherper hebben afgeteekend? Hij is
de man van het solide financieele be
heer, dat ieder wenscht, maar hij wil
daaraan een stevige werkloosheidsbe
strijding niet opofferen, zooals hij even
min 's rijks financiën voor de defensie
in de waagschaal wil stellen. Op dit
laatste punt heeft hij zich een paar
maal zeer stellig uitgesproken.
Defensie, werkloosheidsbestrijding, ge
zond financieel beheer en dat in een
onderlinge verhouding waarbij de stem
mers vóór de befaamde motie-Deckers
zich kunnen neerleggen en waartegen
ook de antirevolutionnairen wel geen be
zwaar behoeven te maken, zullen onge
twijfeld de pijlers gaan vormen van het
toekomstig beleid.
En men mag genist aannemen, dat de
geheele Kamer, Kersten en Rost c.s.
zeker of wellicht uitgezonderd, dit kabi
net toch eigenlijk heel wat liever zullen
zien optreden, dan het ephemere met
alle parlementaire verhoudingen een
voudig spottende vijfde kabinet-Colijn,
Dr. J van den Tempel, de nieuwe mi-
nister van Sociale Zaken, verlaat het
Departement van Binnenlandsche Za
ken na de contitueerende vergadering
van het nieuwe kabinet De Geer
Vooral de samenstelling van dit kabi
net zal niet alleen bij ons, katholieken,
heel wat meer vertrouwen wekken, dan
die van Colijn-V, waarin niet alleen het
katholieke element noodzakelijkerwijze
ontbrak, maar waarin ook het christe
lijke zóó sterk was teruggedrongen, dat
zejfs de volgelingen van de antirevolu
tionnairen leider angstige oogen opzetten
Om van het democratische, in de volks
vertegenwoordiging sterk overheer-
schend clement maar te zwijgen."
De beste vervanging
De Avondpost (Chr. Lib.) merkt op:
„Wij hebben geen enkele reden, om het
kabinet onvriendelijk te bejegenen. Toen
het kabinet-Colijn V optrad, hebben
wij dadelijk verklaard de afwezigheid
van de roomsch-katholieken in het be
wind onzuiver en onwenschelijk te
achten. Eveneens hebben wij ons in la
tere jaren meer dan eens uitgesproken
voor deelneming der sociaal-democra
ten aan het bestuur des lands: dit zal
thans voor de eerste maal geschieden.
Hoe weinig sympathie wij gevoeld heb
ben voor een R.-R.-R.-kabinet (wij heb
ben liet als de logische crisis-oplossing
gezien, maar gevoelden er overigens
niet voor), tegen de aanwezigheid dier
groepen in dit kabinet-de Geer hebben
wij natuurlijk geen enkel bezwaar. En
wij begrijpen niet. dat de liberalen ge
weigerd hebben hun medewerking te
verleenen, tenzij het program ons
straks daaromtrent opheldering mocht
brengen. De heeren Albarda en van
den Tempel zijn twee bekwame en
voortreffelijk? kv liten, mannen van
b-eede allure; het zal aan de nationale
saamhonrigheid ten goede komen dat
de soclaai-democratio regeeringspartij
wordt en de benoeming van dr. van
den Tempel, den oud-schildersgezel, tot
Minister is een bewijs hoe aristocratie
van den geest het in ons democrati
sche land tot het hoogste kan brengen.
Zonder voorbehoud verklaren wij
dat dit kabinet onder leiding staat van
een der allerbeste staatkundige figu
ren van ons land. een zeer begaafde,
intègre, onafhankelijke stratsman,
leerling en volger van den onvergete-
lijken Lohman, wiens ideeën van vrij
heid en recht hij gaaf overnam. Op het
volksvortrouwen maakt mr. de Geer
volledig aanspraak. Hoe zeer wij het
heengaan van Colijn in dezen tijd he-
treuren, wij erkennen gaarne, dat hij
de beste vervanging vond die mogelijk
13.
Niet zonder spanning wachten wij
het program van het nieuwe kabinet
af. Wij zijn bereid het te steunen en
hopen dat zijn plannen dit mogelijk
zuilen maken.
Hoe is het mr. de Geer gelukt, zulke
aanzienlijke verschillen met het bcleid-
Colijn te scheppen (hij, die het er in
het algemeen mede eens was?) dat
niet alleen de loomsch-katholieken,
maar ook de sociaal-democraten er
zich mede vereenigen konden? Op wel
ke plannen komt deze „welvaartspoli-
tiek" neer? Hebben de bondgenooten
nu den absoluten waarborg voor de
radicale opbouw-politiek, welke zij ver
klaarden voor te staan? En dan: de de
fensie? De Indische vloot? Hoe vinden
ze het geld voor alles, zonder aan
„potverteren" te doen? Is het gerucht
juist, dat een of meer van de branden
de kwesties commissoriaal gemaakt
zullen worden?
Zoo rijzen er meer vragen, waarover
alleen het te publiceer;n program op
heldering zal kunnen verstrekken.
Wij zullen tegenover het nieuwe ka
binet, zijn plannen afwachtend, vol
gaarne een welwillende houding aan
nemen."
Bekwame functionarissen
De Tij d (r.k.) acht het binnentreden
van twee socialisten in een regeerings-
combinatie in het licht van onze poli
tieke historie zeker het meest opvallen
de kenmerk van dit kabinet en schrijft
verder o.m.:
„De aanwezigheid van slechts een
d. minister en die van prof. Gerbrandy
als minister van Justitie blijkbaar
tegen den wensch van de anti-rev. frac
tie heeft deze sociaal-denkende anti-re-
volutionnair zitting genomen maakt,
dat het geheel van deze regeeringsfor-
inatie gezien ook de personen der partij-
looze ministers, evenmin naar links ais
naar rechts overhelt, voorzoover deze
onderscheiding zich ta.v. voorname pro
grampunten als defensie en werkloos-
heidspolitiek nog laat doorvoeren.
Van het vierde kabinet-Colijn keeren
alleen de ministers Steenberghe, Weiter
en Van Boeven terug, van het vijfde al
leen de laatstgenoemde.
De heer de Geer is erin geslaagd, een
kabinet samen te stellen, dat aan per
soonlijke bekwaamheid der functiona
rissen zeker in geenen deele voor het de-
missionnaire onderdoet en het op be-
paalde'punten zeker overtreft. Daarbij
laat het zich aanzien, dat voor hun poli
tiek program in de Kamer een breede
meerderheid verzekerd, en een nog bree-
dere waarschijnlijk is. Al met al een re
geering, wier daden men met belang
stelling en goede verwachting mag tege
moet zien."
Het werk kan beginnen
Nadat Het Volk (S.D.) er aan heeft
herinnerd, dat het aanvankelijk vrij
sceptisch tegenover de formatie van den
heer de Geer stond, omdat het aan een
stellige erkenning van de Kameruit
spraak van 27 Juli de voorkeur had ge
geven, besluit het:
„Dit ministerie begint zijn werk op
een tijdstip, dat, vóór de volgende Ka
merverkiezingen, slechts een periode
van ruim anderhalf jaar overlaat. In
dien betrekkelijk korten tijd kan men
niet alles en nog wat tot stand brengen.
Het spreekt vanzelf, dat de krachten
verhouding in ministerie en volksver
tegenwoordiging grenzen stelt. Tenslotte
is de financieele toestand na de aan-
passerij van de vorige jaren niet zoo,
dat wij wonderen zouden kunnen ver
wachten.
Maar de breede massa van ons volk
weet, dat de kwade plannen van beper
king, die het ministerie-Colijn voor
werkloozensteun en werkloosheidsbe
strijding op stapel had staan, zijn ge
keerd. Ongetwijfeld zal dit kabinet zijn
volle kracht geven aan de bestrijding
van de werkloosheid en wij zijn dank
baar, dat twee departementen, die bij
deze taak direct bctrokkpn zijn, onder
sociaal-democratische leiding komen.
Wij hebben een ministerie, dat, in te
genstelling tot zijn voorganger, steunt op
een meerderheid van het parlement',
een ministerie, dat het vertrouwen van
een groote meerderheid van ons volk
heeft.
Een goede grondslag. Het werk kan
beginnen."
C.H, kind van de rekening
De N. R. Ct. (Lib.) schrijft:
Met deze oploeeing van de kabinete
crisis heeft de R.-K. Staatspartij bereikt
wat zij wensehte: Colijn weg. zoodra hij
weigerde zich langer voor het r.k. kar
retje te laten 6pannen, doch geen bond
genootschap enkel met de S.D.A.P. van
wege de spanningen, die dit in de r.k.
partij zou oproepen. En zelfs geen r.-k,
formateur en premier. Maar toch mede
zeggenschap in de regeering.
De S.D.A.P. is slecht* ten halve ge
slaagd. Het bondgenootschap met de
R.-K. Staatspartij, en uitsluiten
met deze, ten hoogste vergezeld door
den Vrijz.-Dem. Bond alö bijwagen,
heeft zij nog niet verkregen. Maar. al
doende leert men, zullen de heer Albar
da en de s.d. partijraad gedacht hebben,
De r.-k. worden in elk geval gewend
aan samenwerking met het roode ge
vaar; de heer De Geer effent ons daar
toe den weg. Al is er dan nog geen vol
ledige politieke huwelijkeverbintenis,
wie over den hond komt, komt ook over
den staart. Summa summarum, toch
ook wel een 6ucces voor de S.D.A.P.1
Het kind van de rekening dreigt de
Chr.-Hist. Unie te worden. Zij heeft zich
in de persoon van haar leider opgeof
ferd om met de uiterste noodzaak ook
de uiterste consequentie van het Ka
mervotum van 27 Juli af te wenden. In
hoever dit den minister-president geluk
ken zal? De heer Colijn heeft in een
veel veiliger positie zoovele van zijn
vroegere inzichten ter wille van die der
r.-k. moeten prijsgeven! R.-k. en s.-d.
staan gezamenlijk zoo 6terk in het hui
dige kabinet, omdat zij de meerderheid
in de Staten-Generaal achter zich heb
ben. Het zullen diplomaten zijn met ka
nonnen achter zich. Wij vreezen, dat
in de Chr.-Hist. Unie de spanningen zul
len worden opgewekt, aan welke de
R.-K. Staatspartij is ontkomen. Want
het moge dan niet de uiterste conse
quentie worden van het Kamervotum
van 27 Juli de heer De Geer zal zoo
veel mogelijk trachten tegen te hou
den elke consequentie van dat vo
tum zal hij niet kunnen afweren.
Ook de defensie blijft een vraagpunt,
Maar, hier beleven we op het stuk van
de slagkruisers laten we het althans
hopen misschien wel weer een evo
lutie van s.d. en v.d.. die het op vliegtui
gen begrepen hebben. Wie weet? Het
gaat tegenwoordig snel bij sommigen.
Men zie het Eerste Kameroverzicht in
dit nr.
Hoewel de a.-r. en de lib. afzijdig ble
ven ondank* de hardnekkige aanzoe
ken van den formateur, die daarbij
zelfs de v.-d. een oogenblik buiten de
deur heeft willen laten staan, is het
hem toch nog gelukt een eenzamen a.r.
te vangen, wat nog een politiek succesje
voor den heer De Geer is gewor
den. In den Roomsch-rooden leeuwen
kuil wensehte Daniël de Geer zich be
grijpelijkerwijs met zooveel mogelijke
medestanders te omringen. Alleen we
ten wij niet, of prof. Gerbrandy zijn pre
mier wel veel effectieve hulp zal kun
nen verleenen. Hij heet verzot te zijn
op ordening, een „Feinschmecker" voor
alle taartjes van door den staat gediri
geerde oeconomie. Een man naar het
hart van De Nederlander. Een man, die
in 1937 (verslag van de a.-r. Rotterdam
mer) ook woorden heeft gesproken, die
den voorzichtigen financier De Geer al
vast te denken kunnen geven: „Prof.
mr. P. S. Gerbrandy ving aan met uit
Benjamin Franklins „Wenken aan een
jongen zakenman" enkele woorden aan
te halen, waarin deze tot zuinigheid
aanspoort, om in het leven te kunnen
slagen. Wenken als deze zouden in on
zen tijd onmogelijk kunnen zijn gespro
ken, omdat productie en distributie in
onze samenleving een heel andere waar
de hebben gekregen. Wat toen vanzeir
sprak, doet dit niet meer."
Dat de liberalen en ook de aangezoch
te a r. di'. Van Dijk, mr. Terpstra en dr.
Woltjer onder instemming van het a.-r.
hoofdorgaan De Standaard de uitnood!
ging om in den regeeringskaros mede
te rijden hebben afgeslagen, lijkt ons
een verstandige daad. Zij hadden de
heterogeniteit van het bewind nog maar
vergroot. De discussies in den raad van
ministers zouden wellicht een dergelij-
ken omvang hebben aangenomen, dat
er voor discussies in het parlement geen
tijd zou zijn overgeschoten.
Sterkte is echter, wat den heer De
Geer ook thans vóór alle6 mag worden
toegewenscht.
Prof. mr. P. SGerbrandy., de nieuwe
minister van Justitie rechtsen de
heer H. van Boeyen. minister van Bin
nenlandsche Zaken, verlaten het De
partement van Binnenlandsche Zaken
na de constitueerende vergadering van
het nieuwe kabinet
Geen Hercules
De Telegraaf (neutraal) schrijft:
Wij halen de socialisten binnen de
regeering nu andere landen, men den-
ke slechts aan hetgeen in Frankrijk
is gebeurd, hen met moeite hebben uit
geschakeld. Wij leven in een tijd, dat
snelle en harde beslissingen dikwijls
noodig zijn. Wij hebben regenten noo-
dig, die, zonder te letten op het ge
schreeuw van demagogen, de verant
woordelijkheid durven aanvaarden
voor de maatregelen, die vereischt zijn.
In welk land ter wereld was de sociaal
democratie daartoe in staat? Haar lei
ders zijn steeds een speelbal geweest
van congressen en oogenbliksstemmin-
gen. Alleen reeds de vrees van zich
impopulair te maken, verlamt hen. Als
er geen wolkje aan de lucht is, kan
het misschien verantwoord zijn de so
cialisten tot regeeren te gaan opvoeden
dat op het oogenblik te willen doen,
is volkomen misplaatst.
Wij hebben een landsregeering ge
kregen, die, wat samenstelling betreft,
nog eenige graden slechter is dan de
colleges, die in den loop der laatste ja
ren onze groote steden hebben be
stuurd. Daar hebben wij kunnnen er
varen, tot welke resultaten een coalitie
met de socialisten heeft geleid. Noch
Amsterdam noch Rotterdam had een
regeering, waarop het overige gedeelte
van ons land jaloersch was. Wel heb
ben velen het als een uitkomst be
schouwd. dat er te 's-Gravenhage auto
riteiten waren, die de besturen van on
ze groote gemeenten konden dwingen
zich binnen zekere perken te houden.
Die mogelijkheid bestaat niet langer,
want met het optreden van het kabinet-
De Geer is de regeering van het land
gelijkgeschakeld met den dienst van
onze groote gemeenten. Dezelfde fouten,
die Amsterdam en Rotterdam in het
verleden hebben gemaakt, zal in de toe
komst Den Haag begaan.
Jhr. De Geer is een algemeen geacht
man en een handig parlementariër,
maar een Hercules is hij niet. Hoewel
slechts geruggesteund door een kleine
parlementaire groep, wil hij twee mach
tige bondgenooten dwingen binnen de
perken te blijven. Daarin zal hij niet sla
gen. Hij zal slechts aan het hoofd van
dit kabinet kunnen blijven door de teu
gels te laten slepen.
Van huis uit huldigt hij opvattingen,
die evenmin overeenkomen met die der
Jhr. mr. D. J. de Geer
Mr. M. P. L. STEENBERGHE
Prof. P. S. GERBRANDY
H VAN BOEYEN
l/tt. J. J. M. WC.LI CJ\
Ir. J. W. ALBARDA
Luit.-Kolonel A. OH. DIJXHOORN
Mr. E. N. KLEFFENS
G. BOLKESTEIN
Het transport door Amsterdam naar de tentoon
stelling verliep verder zonder veel ongelukken
AMSTERDAM, 10 Augustus.
Was de publieke belangstelling
voor den electrischen driewagen
trein, die met tal van moeilijkhe
den naar het J. W. Brouwerplein
was vervoerd en vandaag ter plaat
se gestationneerd bleef in den voor
avond reeds groot, tegen den tijd
een uur na middernacht dat
het verder transport zou plaats
hebben hadden vele honderden er
een malsch regentje voor over om
getuige te zijn van dit ongewoon
gebeuren.
De politie zorgde er evenwel voor, dat
de belangstelling niet al te hinderlijk
werd. Even na een uur werd de stoom-
socialistische partij als die der roomsch-
katholieke Kamerfractie.
Hij zal zelf niet de illusie hebben, dat
hij zijn denkbeelden aan zijn bondge
nooten kan opdringen. Ten opzichte van
zijn kiezers zoowel als tegenover het
geheele land, heeft hij een zware ver
antwoordelijkheid op zich genomen. Wij
betwijfelen of hij die kan dragen. Dit
zal des te minder het geval zijn, daar
hij met een kabinet te voorschijn is ge
komen, dat den stempel der middelma
tigheid draagt.
Natuurlijk behield ook minister Van
Boeyen zijn ambt. In de toekomst zal hij
ooral socialistische burgemeesters te
benoemen krijgen. De eerste groote vaca
ture, die waarschijnlijk aan de orde
komt, is Amsterdam, waar de socialis
ten wel een socialistischen burgemees
ter zullen eischen. Aan de heeren De
Geer en Van Boeyen de verantwoorde
lijke taak dien te benoemen.
wals aangehaakt en vol spanning
wachtte men tot er beweging in het ge
vaarte zou komen. En jawel ditmaal
bleek het, dat het niet alleen geen
koppig paard meer was, maar tot groo
te genoegdoening van de ondernemers
nam het de bocht naar de van Baerle-
straat in een ruk en toen scheen he
alsof de trein op het asphalt thuisbe
hoorde, zoo vlot en geregeld verliep d
eerste etappe naar de brug over de Ruvs
daelkade, na eenige handige manoeu
vres tusschen vluchtheuvels en tram
rails. Men kreeg een oogenblik den in
druk van een begrafenis onder groote
belangstelling, doch inderdaad was he
een optocht naar een feestterrein.
Evenwel de moeilijkheden bleven ook
nu niet uit, want eer men het gevaarte
over de brug had, moesten er tal van
maatregelen worden genomen om alle
risico te vermijden, temeer daar de
tweede stoomwals defect geraakt was
en men nu met een inmiddels van
Uilenburg gerequireerde zwaar belas
te oplegger moest trachten het door
glijden van de brug te voorkomen.
Zonder groote moeilijkheden kon de
brug over de Ruysdaelkade worden ge
nomen en toen het transport eenmaal
de Ceintuurbaan bereikte, waar men
het linkergcdeelte van den weg hield,
had men nog slechts rekening te hou
den met de bocht naar de van Wou-
straat. Dank zij de technische voorzor
gen men had o.a. de vluchtheuvel
bij laatstgenoemde straat een eind in
gekort, kon ook deze bocht vlot wor
den gepasseerd. Een klein oponthoud
veroorzaakt door het losraken van
eenige wiggen in deze straat en men
stonrl voor de brne aan de Singel
gracht, die men uit voorzorg versterkt
had. Zonder stagnatie ging het trans
port ook hier en weldra was men op
het Frederiksplein aangekomen, bijna
een kwartier voor den verwachten tijd.
Hier moest gezorgd worden, dat de
tramsporen tijdig werden vrijgemaakt.
Te 3.50 uur stond het gevaarte
voor den ingang van het tentoon
stellingsterrein. Het talrijke publiek,
Dr. J. v. d. TEMPEL
dat tot dusver de verschillende ma
noeuvres had gevolgd, begon
langzamerhand af te trekken om
plaats te maken voor de nieuwko-
menden, die hun dagtaak aanvin
gen.
De tractors maakten rechtsomkeert
en nu kwam de handkracht er weer
aan te pas. Met zes man aan de lier
trok men het gevaarte naar de voor het
emplacement aangebrachte rails, welk
werk geruimen tijd in beslag nam. In
den vroegen ochtend was men daar
mede gereed en was de eersteling van
de tentoonstelling binnen de hekken
gebracht
Tijdens het transport in de van
Baerlestraat weigerde een recalcitrant
toeschouwer aan de bevelen van de po
litie te voldoen en pleegde daarbij ver
zet. Zijn transport naar de politiepost
per autozijspan nam slechts enkele mi
nuten in beslag.
KLARENBEÏEK, 10 Aug. Gister
avond omstreeks kwart over acht is op
den straatweg tusschen Beekbergen en
Klarenbeek een personenauto uit Arn
hem. waarin drie personen, afkomstig
uit Arnhem, Doesburg en Nijmegen wa
ren gezeten, door tot dusverre onbeken-
Ie oorzaak tegen een boom gereden.
Sooedig was geneeskundige hulp aanwe
zig. De chauffeur liep zeer ernstige ver
wondingen op en werd met den Nijme-
genaar. die eveneens gewond werd, per
ziekenauto uit Apeldoorn naar een zie
kenhuis aldaar overgebracht. De Does
burger kon, na te zijn verbonden, per
auto naar huis terugkeeren.
