AMERSfüORTSCH DAGBLAD
Vrede of
oorlog?
ROOSEVELT DOET VREDES
BEROEP
„Overal innige wensch
naar vrede"
LEYTAX
DE EEMLANBER
op Hitier en Moscicki
„Geen tweede
München
Nederland's onzijdigheid
zal naar alle kanten
gehandhaafd worden
Japan protesteert tegen
Duitsch-Russisch pact
Vrijdag 25 Augustus 1939
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
38e Jaargang No. 56
Groot-Brittannië, aldus de Britsche pers,
is evenwel vastbesloten om geweld met
geweld te weerstaan
Victor Emanuel
zal zijn regeer ing
raadplegen
Ook en met name in de lucht zal opgetreden
worden tegen schending van neutraliteit
Beroep van Roosevelt
op Victor Emanuel
Duitschers uit
Singapore
naar Ned. Oost-Indië
TEL. 3086
«fOOR BINNEN- EN
BUITENLAND
LEUSDERWEG 242
Licht op:
8 uur 35 min.
ABONNtMtNiSPRIJS ocr 3 maan(*en voor Amersfoort 195; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15
iinrt ,rinci' oer post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers I 0.05
POSTREKENING 47920 TELEFOON INTERC. 4620
MET MAANDAGOCHTENDBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 re^c,s f 1,05 mct inbeériP van cen bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van Jen prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
OLEN's minister van Buiten-
landsche Zaken, de kolonel
Beek, heeft gisteren bezoek ontvan
gen van de Fransche en Britsche
ambassadeurs, alsmede van den diplo-
matieken vertegenwoordiger van
Stalin. Omtrent den aard der gevoer
de besprekingen dan wel der gegeven
adviezen is niets bekend geworden.
Toch ware het interessant om hierom
trent bijzonderheden te vernemen,
want uit wat aan en door Beck is
medegedeeld zou men veel kunnen af
leiden met betrekking tot de nade
rende oplossing der Poolsche crisis.
Chamberlain deelde gisteren in zijn
Lagerhuisrede mede, dat de Britsche
regeering het niet juist noch oppor
tuun oordeelde om het Parlement
mededeeling te doen van den inhoud
van de jongste nota's, welke tusschen
de Britsche en de Poolsche regeerin
gen zijn gewisseld. De delicate aard
van den internationalen toestand, al
dus Chamberlain, maakt dit zwijgen
noodzakelijk. U.'t een en ander kan
men in ieder geval afleiden, dat er nog
overleg tusschen Warschau en Lon
den plaatsvindt, alsmede, dat de mede
deeling van Britsche zijde, behelzende,
dat Londen zijn garantieverplichtin
gen jegens Polen integraal zal nako
men, niet het laatste, althans niet het
eenige woord van de Britsche regee
ring is geweest. Ook de omstandig
heid, dat het vertrek der Fransch-
Britsche militaire missie uit Moskou
nog immer onzeker is, kan worden ge
ïnterpreteerd als eene aanwijzing, dat
Londen de bestaande bruggen zoo
lang mogelijk intact wenscht te hou
den. Het feit, dat Polen tot dusverre
noch geprotesteerd, noch iets anders
ondernomen heeft tegen Forster's me
tamorphose van gouwleider tot staats
hoofd van Danzig, bewijst, dat War
schau vooralsnog het conflict niet op
de spits heeft willen drijven. Het be
richt uit Fransche bron, dat de in
Engeland vertoevende Duitschers in
dat land blijven, duidt in de richting,
dat Berlijn op dit oogenblik (Vrijdag
middag 12 uur) nog rekent met een
vreedzamen afloop van de Poolsche
crisis, althans dat het niet rekent met
een groot gewapend conflict.
f EEST men de berichten, welke uit
alle Europeesche hoofdsteden
tot ons komen, nauwkeurig en met
oordeel des onderscheids, dan leert
deze lectuur, dat alom in Europa vre
deswil aanwezig is. Ook is er al
maakt misschien Warschau tot dus
verre in dit opzicht eene uitzondering,
en, voegen wij er aan toe, eene in vele
opzichten begrijpelijke uitzondering
alom bereidheid om „te praten". Pra
ten beteekent in dit verband onder
handelen, dus de bereidheid om even
tueel het tot dusverre ingenomen
standpunt in meer of mindere mate te
wijzigen. Deze bereidheid is nu een
maal het postulaat van den wil tot
onderhandelen. De vraag is thans dan
ook voornamelijk: Zullen de staatslie
den van Europa den weg tot nieuw
overleg, misschien zelfs tot de confe
rentiekamer, weer weten te vinden?
Gelet op den totaal gewijzigden toe
stand, ontstaan door het totstandko-
men'en den aard van het Duitsch-Rus-
sische bondgenootschap, is eene
nieuwe oriëntatie voor alle Europee
sche hoofdsteden dwingend noodzake
lijk geworden. In deze dwingende
noodzakelijkheid schuilen vele vredes-
kansen. Dit gevoegd bij den innigen
wensch der Europeesche naties naar
vrede en haar afkeer van den oorlog,
alsmede de omstandigheid, dat -met
een variant op Lord Halifax' woor
den regeling van geschillen door
onderhandelingen een vitaal Euro-
p e e s c h belang is, geeft naar onze
meening alle aanleiding tot de uit
spraak. dat de vredeskansen in ons
werelddeel nog immer geenszins te
onderschatten zijn. Het is goed om in
deze dagen van spanning en oorlogs
dreiging de .zonzijde' der gebeurtenis
sen niet uit het oog te verliezen. De
stilte, welke vandaag in .Nieuwsland'
heerscht, kan natuurlijk de stilte zijn,
welke aan den storm veelal vooraf
gaat. Zij kan echter ook beteekenen.
dat de gedachtenwisseling tusschen
de Europeesche leiders in koortsachtig
tempo plaatsvindt en dus ook de voor
bodezijn van aangename verrassingen.
DRIE METHODEN VOORGESTELD OM EEN
OORLOG TE'VOORKOMEN
WASHINGTON, 25 Aug.
NAAR Reuter verneemt, heeft president Roosevelt bood
schappen gericht tot Rijkskanselier Hitier en tot den pre
sident van de Poolsche republiek Moscicki met een oproep om
den vrede te bewaren. Roosevelt heeft aan Hitier en Moscicki
drie methoden voorgesteld om oorlog te voorkomen:
(1) directe onderhandelingen;
(2) onderwerping van het geschil aan onpartijdige ar
bitrage;
(3) tot overeenstemming te komen om een procedure
van verzoening aan te nemen.
Adolf Hitler, de Duitsche
Rijkskanselier
Prof. Moscickipresident
van Polen
Dit tweede beroep het eerste zond Roosevelt op 14 April
van dit jaar werd opgesteld nadat president Roosevelt
een uur lang had geconfereerd met Cordell Hull en Sumner
Welles. De tekst van de boodschap aan Moscicki is van dezelf
de strekking, doch iets korter dan de boodschap aan Hitier.
T~) OOSEVELT verklaart in zijn vredesoproep, dat het volk
der Vereenigde Staten eensgezind is in zijn verzet tegen
over de politiek van militaire verovering en overheersching.
Het is ook eensgezind in het verwerpen van de these, dat het
hoofd van een regeering, wie hij ook zij, of een volk, welk het
ook zij, het recht heeft zijn doel en zijn middelen te bereiken
door middel van een actie, welke een onbeperkt aantal millioe-
nen menschen in een oorlog zou storten, welke zou leiden tot
ellende en lijden voor iedere natie ter wereld, oorlogvoerende
en neutrale, wanneer de bedoelingen en oogmerken, voor zoo
vér zij rechtvaardig en redelijk zijn, bereikt kunnen worden
door vreedzame onderhandelingen of onpartijdige arbitrage.
Een weergave van den inhoud der boodschappen van Roosevelt aan Hitier en
Moscicki vindt men op pagina 3 van dit blad.)
LONDEN, 25 Aug.
"D EUTER meldt, dat uit de op-
roepen, welke van tal van
zijden worden gedaan, blijkt hoe
innig de wensch naar vrede over
al is. Indien echter alle pogingen
tot verzoening mochten falen, al
dus Reuter, dan is Groot-Brittan
nië thans rustig en vastbesloten
zijn plicht onder oógen te zien.
De Times schrijft, dat wat Groot-Brit
tannië in twijfel trekt het recht is om
de onafhankelijkheid van een ander met
dwang te onderdrukken. Er is natuur
lijk nog een andere pijler der Britsche
politiek boven de vastberadenheid ge
weld met geweld te weerstaan. Nimmer
zijn ooit en noch zullen zeker op dit
oogenblik pogingen onbenut worden ge
lalen om vreedzame onderhandelingen
in de plaats te stellen van bedreiging of
gebruik van geweld. De Times meent
echter, dat onderhandeling cen groote
mate van vertrouwen vereischt en dat
er in het nieuws van de laatste 24 uur
niets is, dat doet veronderstellen, dat
het geschokte vertrouwen in geloften
van Duitschland gemakkelijk kan doen
herleven.
De Britsche pers, hoewel zij vol
ledig den ernst erkent van den
korten afstand tusschen oorlog en
vrede, onderschrijft van harte de
verwachtingen der Britsche staats
lieden, dat bij Hitler tijdens zijn con
ferenties te Berlijn met von Ribbcn-
trop, Göring en de militaire leiders
het verstand zal overheerschen. Te
zelfdcr tijd hernieuwt de Britsche
pers het betoog, dat Groot-Brittannië
bereid is, zijn standpunt heeft inge
nomen en zijn verplichtingen zal
nakomen.
De Daily Mail zegt, dat „de angstige
aandacht der wereld thans gericht is op
één man, op wien de verschrikkelijke
verantwoordelijkheid rust, te beslissen
over oorlog of vrede in Europa. Wij heb
ben ons best gedaan den vrede te be
waren en zijn thans gereed, wat ook
moge kornen."
ROME, 25 Aug. (Reuter).
Koning Victor Emanuel heeft den
ambassadeur der Vereenigde Sta
ten verzocht, zijn hartelijken dank
te willen overbrengen aan presi
dent Roosevelt voor diens bood
schap. Hij heeft verklaard, deze
boodschap aan de Italiaansche re
geering te zullen voorleggen.
AMERIKANEN TERUG
NAAR VER. STATEN
LONDEN, 25 Aug. (Reuter). De
Amerikaansche ambassadeur te Lon
den. Kennedy, heeft alle Amerikanen,
die geen dringende bezigheden hebben
in Engeland, aangeraden dit land te
verlaten en onmiddellijk naar de Ver
eenigde Staten terug te. keeren.
De ambassade der Vereenigde Staten
te Parijs heeft allen Aniorikaansche bur
gers, die gepn dringende reden hebben
om in Frankrijk Ie blijven, den raad ge
ceven naar de Vereenigde Staten terug
te keeren.
LEAHY, de secretaris van pre
sident Roosevelt, heeft bij
het overhandigen van den tekst
der boodschap van Roosevelt aan
Hitier en Moscicki aan de pers
verklaard, dat de president niet
„een nieuw München" op het'oog
heeft, daar hij in de boodschap
gezegd heeft, dat Duitschland en
Polen twee souvereine staten zijn.
Natuurlijk zal elke natie, wan
neer men het eens wordt over een
der drie aangegeven oplossingen,
er in toestemmen de onafhanke
lijkheid en onschendbaarheid van
het gebied van de andere volledig
te respecteeren.
De eerste indruk in politieke kringen
te Washington na de publicatie der
boodschappen van president Roosevelt
aan Hitier, Moscicki en den koning van
Italië overigens merkt men verschil
in den toon der boodschappen is dat
de president voortgaat met zijn politiek,
aangevangen sedert de crisis van Sep
tember, om geen mogelijkheid onge
bruikt te laten om een oorlog ,-te voor
komen. Men ziet er ook denwensch
van Roosevelt in om de publieke mee
ning in te lichten cn te hergroepeeren
en op deze wijze bijna alle argumenten
te ontnemen aan de isolationisten, door
het aan een aggressor over-te laten zelf
de wijze aan te geven waarop hij al dan
niet op dit laatste beroep ten gunste
van den vrede zal antwoorden.
In de kringen van het Witte Huis
doet men uitkomen, dat Roosevelt door
een neutrale scheidsrechter voor te stel
ien, niet zijn naam of dien van eenig
lid van zijn kabinet naar voren brengl
en op deze wijze de gedesinteresseerd
heid van zijn regeering wil bewijzen.
De boodschap aan Hitier wérd gister
avond om tien uur twintig Duitschon
I tijd overhandigd, opdat zij tijdig genoeg
vóór haar publicatie Hitler zou bcrei-
1 ken.
Voorts wordt vernomen, dat vóór de
boodschap aan den koning van Italië
wordt overhandigd, deze gelezen werd
door Mussolini, hetgeen den algomeonen
indruk bevestigt, dat Roosevelt - zich
•s-GRAVENHAGE, 25 Aug.
T^\ E regeeringspersdienst deelt mede:
Hier en daar zijn in de buitenlandsche pers meeningsuitingen
opgenomen, die twijfel zouden kunnen doen ontstaan ten aanzien van
den onwrikbaren wil van Nederland om in voorkomend geval 's lands
onzijdigheid, met name ook in de lucht, naar alle zijden, welke dan
ook, te handhaven.
Voor zulken twijfel bestaat niet de allergeringste grond.
Met alle te zijnen dienste staande middelen zal Nederland zijn
onzijdigheid in een gewapend conflict, mocht het uitbreken, ook en
met name in de lucht, onbeperkt en tegenover iedereen handhaven.
DE gisteren aangekondigde buitengewone kabinetszitting beeft hedenoch
tend in het departement van Algemeenc Zaken plaats gevonden onder
leiding van den minister-president. Ook morgenochtend zal een buitenge
wone ministerraad worden gehouden, welke evenzeer door jhr. de Geer zal
worden gepresideerd.
Sovjet-Unie zou voornemens zijn over de grens
kwesties met Japan en Mandsjoekwo
onderhandelingen te beginnen
TOKIO, 25 Aug (Reuter) De Japansche regeering heeft be
sloten bij de Duitsche regeering te protesteeren tegen de sluiting
van het Duitsch-Russisch pact. Dit besluit werd genomen in den
vanochtend gehouden kabinetsraad.
De Kokumin meent, te weten dat Molotof bij een onderhoud met Togo, den
Japanschen ambassadeur te Moskou, te verstaan heeft gegeven, dat de Sovjet-
Unie voornemens is met Japan en Mandsjoekwo onderhandelingen te be
ginnen met het doel te komen tot een algemeene vreedzame regeling der
grenskwesties tusschen de drie landen..
Het blad voegt hieraan toe, dat Macchi, de secretaris der Italiaansche
ambassade te Tokio, gisteren een bezoek zou hebben gebracht aan Ivurihara,
den chef van het departement voor Aziatische aangelegenheden van het mini
sterie van buitenlandsche zaken, om dezen mede te deelen, dat Italië een
Russisch-gezinde politiek zal aannemen. Hij sprak de hoop uit, dat Japan
een niet-aanvalsverdrag zou sluiten met de Sovjet-Unie.
DOMEI meldt nog, dat er een
vrije en ook een hartelijke
gedachtenwisseling was geduren
de de bijeenkomst van het Japan
sche kabinet, waar beslist was, dat
de Duitsch-Russische overeen
stemming zoowel naar den geest
als naar zijn bepalingen in strijd
is met het anti-komintern-pact.
Gemeld wordt dat de secretaris van
het kabinet, na de vergadering heeft
verklaard, dat de aan Japan voorgestel
de formule betrekking hebbende op den
Europeeschen toestand, thans definitief
is prijsgegeven. Hij voegde hieraan toe,
dat het nauwelijks noodig zal zijn te
zeggen, dat de Japansche regeering een
onafhankelijke politiek aanhoudt, welke
gebaseerd is op moraliteit, ongeacht den
internationalen toestand. In antwoord
op de vraag of Molotof den Japanschen
ambassadeur heeft gezegd, dat de Sov
jet-regeering bereid was in-onderhande
lingen te treden voor een fundamen-
teele en vreedzame regeling der grens
geschillen verklaarde de woordvoerder
van het ministerie van buitenlandsche
zaken, dat dit veeleer een verhaaltje is
zonder grond van waarheid. Hij voegde
daaraan toe dat de ambassadeur op be
doelden dag geen ontmoeting heeft ge
had met Molotof.
RESIDENT ROOSEVELT heeft aart
den Koning van Italië een bood
schap gezonden, waarin hij dezen
vraagt, voorstellen te formuleercn tot
cen vreedzame oplossing van de hui
dige crisis. De ambassadeurs van de
Vereenigde Staten te Rome beeft Don
derdagmiddag een bezoek gebracht aan
Koning Victor Emmanuel om hem mon
deling de boodschap van president Roo
sevelt mee te deelen.
SINGAPORE. 25 Aug. (Reu-
ter). Op advies van den
Duitschen consul-generaal zijn
23 Duitschers van Singapore
naar Ned. Oost-Indië ver
trokken.
eerst, tol Italië had gewend, omdat hij
meende in dat land den wil te hebben
opgemerkt geen avontuur Ie trotseeren
en dat hij hoopte in den persoon van
den koning en in de Italiaansche regee
ring een bemiddelaar te vinden.
Geen spoorwegstaking in
Engeland
LONDEN, 24 Aug. (I-lavas). Na
een bespreking tusschen het vak-
bondsbestuur cn den minister van
arbeid is besloten, dat het Britsche
spoorwegpersoneel Zaterdag niet
in staking zai gaan.
Weer ver wacht ing
geldig van hedenavond tol
morgenavond ongeveer 19 u.:
Helder tot licht of half be
wolkt. droog warm weer be
houdens eenige kans op on
weer, zwakke tot matige
wind uit O. richtingen.
