„Engeland bereidt zich ten oorlog,
maar hoopt nog op vrede"
Premier sprak ernstig, maar
liet nog hoop
„Regeling van geschillen
door onderhandeling
vitaal Britsch belang"
Chamberlain in het Lagerhuis
LORD HALIFAX:
Eenige zekerheid omtrent toekomst
van Europa is noodzakelijk voor
betere Britsch-Duitsche
verhouding
.Rechtvaardigheid
moet haar weg
vinden"
1* BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1939
KINDERHOEKJE
LONDEN, 24 Aug. (Reuter). Het stampvolle en roezige Lager
huis juichte Chamberlain luide toe, toen hij de zittingszaal betrad.
Chamberlain zeide, dat toen het Huis op reces ging, er weinigen kon
den zijn, die verwachtten, dat vele weken zouden verloopen voor het
Huis weer bijeenkwam. Helaas zijn deze verwachtingen uitgekomen
en heeft de regeering zich verplicht gevoeld het parlement bijeen te
roepen, teneinde de nieuwe en drastische stappen te nemen, die ver-
eischt worden door den ernst van den toestand.
Na er aan herinnerd te hebben, dat hij op 31 Juli gewezen had op
de noodzakelijkheid om een waakzaam oog te houden op den toe
stand in Danzig en verklaard had, niet te gelooven dat er eenige
kwestie bestond, welke niet door vreedzame besprekingen kon
worden opgelost, giig Chamberlain als volgt verder:
„Het spijt me te zeggen, dat sindsdien er geen teekenen zijn ge
komen voor een dergelijke wijze van optreden. Integendeel, de inter
nationale toestand is voortdurend slechter geworden totdat wij
heden staan tegenover een onmid dellijk dreigend oorlogsgevaar-
CHAMBERLAIN wees op de bespre
kingen iusschen Poten en Danzig,
doch terwijl deze besprekingen aan
den gang waren, opende de Duitsche pers
een lelie campagne tegen de Poolsche re
geeringverklarende, dat Danzig onvoor-
w aar de Hik en onmiddellijk naar het Rük
moest terugkceren. Ik denk. zoo voegde
Chamberlain hier aan toe. dat wij het er
over eens zijn. met het oog op deze cam
pagne. dat verklaringen, zoöals die zijn
afgelegd door Poolsche staatslieden gröo-
te kalmte en zelfbehcersching toonen.
Do Poolsche leiders zijn altijd bereid
geweest en ik ben er zeker van, dat zij
ook thans bereid zijn om dc geschillen
met de Duitsche regeering te hespreken,
wanneer zij de zekerheid 'kunnen krij
gen, dat die besprekingen gevoerd zul
len worden zonder bedreigingen met ge
weld en met eenlg vértröuwen, dat,
wannéér een overeenkomst bereikt zou
worden, de bepalingen daarvan daarna
zouden worden geëerbiedigd naar den
letter zoowel als naar den geest.
Militaire voorbereidingen zijn ge
troffen in Duitschland op zoodanige
schaal,, dat dat landt thans in een
toestand van volledige gereedheid
voor den oorlog is. In het begin van
deze week kregen wij bericht, dat
Duitsche troepen begonnen op te
rukken naar de Poolsche grens. Het
werd toen duidelijk, dat ^en crisis
van de eerste grootte naderde en de
Britsche regeering besloot, dat de
tijd gekomen was. waarop zij de
goedkeuring moest vragen van het
parlement voor verdere defensie-
maatregelen.
„Een verrassing"
Chamberlain ging vervolgens over tot
bespreking van het Duitsch-Russische
pact. „Ik doe geen poging, zoo zeide hij,
om voor het Lagerhuis te verhelen, dat
de desbetreffende aankondiging voor de
regeering is gekomen als een verras
sing een verrassing van zeer onaan-
genamen aard. Ofschoon er geruchten
de ronde hadden gedaan over een op
handen zijnde verandering in de Rus-
iisch-Duitsche het rekkingen, was toch
"geen enkele aanwijzing van die wijzi
ging ter kennis gebracht, noch van ons,
noch van de Fransche regeering door
de Russische regeering.
Chamberlain verwees in dit verband
naar zijn verklaringen betreffende de
Britsche en Fransche militaire missies,
afgelegd op een-cn-dertig Juli. Hij
herinnerde voorts aan de verklaring
van Molotof, volgens welke er geen on
overkomelijke moeilijkheden zouden
schijnen te zijti in het vinden van poli
tieke overeenkomsten, wanneer een mi:
litairc overeenkomst afgesloten werd. De
besprekingen tusschen de missies waren
in feite loopende en waren gevoerd op
den grondslag van onderling vertrou
wen, toen deze hom geworpen werd.
Thans is het op zijn minst hoogelijk ver
ontrustend te vernemen, dat deze be
sprekingen gevoerd werden op die basis
van vertrouwen en dat do Sovjet in het
geheim bezig was teonderhandelen
over een pact met Duitschland voor een
doel. dat oppervlakkig gezien onver-
eenigbaar was mot de doelstellingen van
gijn buitenlnndsche politiek, zooals wij
die hadden begrepen. Algemeene toe
juichingen).
Overleg met Frankrijk
Ik heb niet het voornemen eeni
gerlei definitief oordeel uit te spre
ken over dit incident, zoo gjnz
Chamberlain voort, aangezien het
overleg te plegen met de Fransche
voorbarig zou zijn Vóór wij de ge
legenheid zullen hebben gehad om
regeerinng ten aanzien van de be-
teekenis en de consequenties der
overeenkomst.
Chamberlain vroeg vervolgens zich af
wat de uitwerking er van kon zijn op
den tóestand en op de Engelscli-Fran-
•che politiek. In Berlijn, zoo zeide hij.
is de aankondiging met uiterst cynisme
verwelkomd ais een groote diplomatieke
overwinning, welke het gevaar van een
oorlog uit den weg' ruimde, aangezien
wij en Frankrijk hoogst waarschijnlijk
niet langer onze verplichtingen jegens
Polen gestand zouden doen. Wij hadden
de overtuiging, dat het onze eerste
plicht was om al dergelijke gevaarlijke
illusies weg te nemen. (Luide toe
juichingen).
Het Lagerhuis zal zich. herinneren
dat over dc garantie aan Polen was ge
sproken met Rusland en dat deze garan
tie in geen geval afhankelijk gesteld
werd van het totstandkomen van een
dergelijke overeenkomst. Kunnen wij
thans, zoo vroeg Chamberlain, met eere
terugkomen op een dergelijke verplich
ting. welke wij. zoo vaak en zoo duide
lijk herhaald hebben? Onze eerste daad
was derhalve een verklaring uit te ge
ven, dat onze verplichtingen aan Polen
en andere landen onaangetast blijven
bestaan.
Het communiqué, dat wij aan de pers
hebben uitgegeven na de kabinetszitting
van Dinsdag, sprak ook over zekere ver
dere maatregelen voor. de defensie,
welke wij hadden genomen. Men moet
in gedachten houden, dat Duitschland
een onmetelijk leger reeds onder de
wapenen heeft en dat militaire voorbe
reidingen van allerlei aard in dat land
met grooten spoed zijn en worden ge
nomen op groote schaal. De maatrege
len, die wij tot dusverre genomen heb
ben zijn van voorbehoedenden defensie
ven aard. Met nadruk wil ik de gedach
ten van do hand wijzen, wanneer een
dergelijke gedachte mocht worden uit
gesproken, dat deze maatregelen een
daad van bedreiging in zich sluiten.
Niets wat wij gedaan hebben of ons
voorstellen te doen, bedreigt de gewet
tigde belangen van Duitschland. Het is
geen daad van bedreiging om voorberei
dingen te treffen, teneinde hulp te ver-
leenen aan vrienden, die zichzelf ver
dedigen tegen geweld. (Luide toejuichin
gen).
Er is nog een actie, die thans /in
financieels sfeer ondernomen wordt.
De leden van het Lagerhuis zullen
de aankondiging gezien hebben, dat
het bankdisconto vandaag
verhoogd is tot vier procent en
zij zullen erkennen, dat dit een nor
male beschermende maatregel is,
welke is genomen met het doel om
onze hulpbronnen te verdedigen in
een tijdperk van onzekerheid. In dit
verband kunnen de burgers in het
algemeen een bijdrage leveren.
Overleg te Berlijn
MET het oog op de houding
van Berlijn, waarnaar ik
reeds verwezen heb, zoo ging
Chamberlain voort, is de regee
ring ervan overtuigd, dat het op
dit oogenblik haar plicht was geen
enkelen uitweg te laten voor mis
verstanden en opdat er geen twij
fel zou kunnen bestaan in den
geest van de Duitsche regeering,
werd den Britschen ambassadeur
in Berlijn instructie gegeven een
onderhoud aan te vragen met den
Duitschen kanselier en hem een
boodschap van mij te overhandi
gen uit naam van de Britsche re
geering.
Het doel van mijn mededeeling aan
den Duitschen kanselier was opnieuw
ons standpunt uiteen te zetten en het
volstrekt zeker te maken, dat er geen
misverstand bestond. De Britsche regee
ring was van meening, dat dit temeer
noodzakelijk was met betrekking tot de
berichten ten aanzien van de militaire
bewegingen, welke in Duitschland
plaats vinden en in verband met het
toen ontworpen Duitsch-Russische ver
drag. Ik maakte het derhalve duidelijk,
gelijk ook gedaan was in het tevoren
uitgegeven communiqué, dat wanneer
het geval zich zou voordoen, de Brit
sche regcering vastbesloten
en bereid was om zonder ver
wijl ieder te harer beschik
king staand geweld te ge
bruiken. (Toejuichingen).
Rij talrijke gelegenheden heb ik uit
drukking gegeven aan mijn overtuiging,
dat een oorlog tusschen Engeland en
Duitschland de grootste ramp zou zijn.
Indachtig aan dit feu stelde ik den Duit
schen kanselier ervan in kennis, dat er
naar onze opvatting niets was in de
kwesties, welke zich voordoen tusschen
Polen en Diiitsch' .nd, wat niet zou kun
nen en behooren te worden opgelost,
zonder dat gebruik gemaak» werd van
geweld, wanneer slechts een toestand
van vertrouwen tot stand gebracht zou
worden. Wij hebben uitdrukking ver
leend aan onze bereidheid om bij te
staan tot het in het leven roepen van
toestanden, waarin dergelijke onder
handelingen gevoerd kunnen worden.
De huidige staat van spanning
wekt groote moeilijkheden. Ik heb
uitdrukking gegeven aan de mee
ning. dat wanneer er een wapen
stilstand gesloten kon worden ten
aanzien van alle ophitsing, geschik
te toestanden zouden kunnen wor
den gevestigd voor rechtstreeksche
onderhandelingen tusschen Duitsch
land en Men.
Het antwoord van den kanselier be
helsde wat neerkomt op een nieuwe ver
klaring van de Duitsche stelling, vol
gens welke Oost-Europa een sfeer
vormt, waarin Duitschland de vrije
hand behoort te hebben en dat wanneer
wij of eenlg ander land, dat minder
rechtstreeks belang daar heeft, mochten
willen intervénieeren. de schuld voor
een daaropvolgend conflict bij ons zou
liggen.
Deze stelling, aldus Chamberlain,
vormt een volkomen misvatting ten op
zichte van de Britsche positie. Wij
eischen geen speciale positie op in
Oost-Europa, noch vragen wij, dat
Duitschland een nationaal belang zal
opofferen.
Met het oog op den delicaten aard
van den toestand, zeide Chamberlain,
dat hij zich moest onthouden van ver
dere commentaar op de mededeelingen,
die zoo juist tusschen Britsche en Pool
sche regeeringen uitgewisseld zijn. De
ramp is nog niet over ons gekomen en
nog moeten wij hopen, dat reden en ver
stand een weg mogen vinden om zich-
zelve weer te doen gelden. De uitspraak,
die wjj kort geleden hebben gedaan en
wat ik vandaag gezegd heb, weerspie
gelt, daar ben ik zeker van, de opvat
tingen van de Fransche regeering,
waarmede wij het gebruikelijke nauwe
contact hebben gehandhaafd bij de
voortzetting van onze welgevestigde en
hartelijke betrekkingen. Uitéraard keer
den onze gedachten zich naar de Domi
nions en ik stel de uitspraken van de
ministers in andere deelen van het Brit
sche gemeenebest op hoogen prijs. (Toe
juichingen).
Vervolgens herinnerde Chamberlain
aan de redevoering van Halifax van 29
Juni. welke hij onderschreef en waarin
Halifax zeide, dat de eerste grondslag
van de Britsche. politiek was: vastbera
denheid om weerstand te bieden aan de
methoden van geweld, en de tweede
grondslag: erkenning van het verlan
gen der wereld om het opbouwend werk
van liet opbouwen van den vrede voort
te zetten.'
Wanneer ondanks al onze pogingen
om een vreedzame oplossing te vinden
en God weet. dat ik mijn beste krach
ten daaraan gegeven heb (luide toe
juichingen), wij ons gedwongen zien
een worsteling te aanvaarden, die nood
zakelijk gepaard moet gaan met leed en
ellende voor de geheele menschheid, en
waarvan niemand het einde kan voor
spellen, zullen ,wij niet strijden voor de
politieke toekomst van een vèrafgelegen
stad in een vreemd land, maar voor het
behoud van die beginselen, welker ver
nietiging een vernieling met zich mede
zou brengen, uitgaande boven iedere
mogelijkheid van vrede cn veiligheid
voor de volkeren der aarde.
Algemeene toejuichingen weerklon
ken toen de eerste minister aan het
einde van zijn rede weer ging zitten.
Chamberlain had ongeveer een hall
uur gesproken, lijn stem had krach
tig geklonken en gedurende het groot
ste deel van zijn rede sprak hij op
zakt lij ken toon. Tegen het einde ech
ter. nam zijn stem in omvang toe en
klonk vuriger dan in redevoeringen
van Chamberlain gebruikelijk is.
Steun van Labour
NA Chamberlain voerde Green
wood het woord. Hij zeide, dat de
door den premier afgelegde verkla
ring van den uitersten ernst was.
Het vredesfQnt, waarop de meesten
onzer hadden gehoopt, aldus Green
wood, is ten zeerste benadeeld door het
hedenmorgen ontvangen nieuws, maar
Groot-Brittannië en Frankrijk, die hun
bondgenootschap én nauwe vriendschap
handhaven, hebben ook andere vrienden
dan Moskou.
Greenwood zette vervolgons de hou
ding uiteen van de Labour-oppositie
ten aanzien van den geheelcn toestand.
Hij las de verklaring van gisteravond
van den nationalen raad van Labour
voor en zeide: „Deze nieuwe bevestiging
van de vastgestelde politiek van Labour
heeft nooit een voorwerp van aarzelin
gen gevormd". Sprekende namens de
milliocnen aanhangers van labour in
Engeland, verklaarde Greenwood: „Wij
nemen geen enkele syllabe of komma
weg van welke onzer verklaringen ook.
Wij onderschrijven ze zonder de gering
ste aarzeling. Wij zijn geen aanhangers
van deze regeering, maar laat niemand
in het buitenland denken, dat Labour
gewillig zou toestemmen in eenigerlei
verdere daad van agressie.
Wedgwood drong er op aan. het kabi
net te versterken door opneming van
diegenen, wier reputatie in Europa in
vele opzichten grooter is dan die van
de regeering, zooals zij thans is samen
gesteld. Niets zou de Duitschers meer
overtuigen, dat het Engeland ernst is.
De volmachten
268. Eindelijk is hij dicht bij den glinsterenden rand geko
men. ..Oef wat een klimpartij." moppert hij „Nu even gaan
kijken."
269. Dan herinnert hij zich opeens de waarschuwing „De
toovenaar in den gouden berg" en dan begrijpt hij opeens,
dat de schittering van den top goud is, maar te laat.
Het ontwerp op de defensie-volmach
ten is in eerste lezing behandeld door
het Lagerhuis, dat terstond overging tot
behandeling in tweede lezing.
Hnare zeïde. dat de gevraagde vol
machten niet alleen even essentieel zijn
als in 19M. maar vele malen essentiee
ier dan toentertijd. Het is van wezen-
LONDEN, 24 Aug.
Lord Halifax, de Britsche
minister van buitenlandsche
zaken, heeft in zijn hedenavond
voor de radio uitgesproken rede
verklaard, dat wanneer het mis
verstand tusschen Duitschland en
Engeland uit den weg geruimd wil
worden, er eenige zekerheid moet
bestaan omtrent de toekomst van
Europa. Daarom voelt Engeland
zich verplicht weerstand te bieden
aan pogingen om de landkaart van
Europa te wijzigen door een voort
durend beroep op geweld.
De gespannen toestand, aldus
zeide Lord Halifax, tusschen
Duitschland en Polen, is begonnen
met eischen en grieven, welke
door Duitschland tot uitdrukking
zijn gebracht ten aanzien van Dan
zig en van die Poolsche provincie,
die gewoonlijk de Poolsche corri
dor wordt genoemd. De aldus te
weeggebrachte spanning is ver
hoogd door wederzijdsche be
schuldigingen betreffende de be
handeling der minderheden-
Ieder land moet uiteraard er voor
zorgen een rechtvaardige behandeling
te verkrijgen voor minderheden. Maar
wanneer redenen voor klachten bestaan,
laat deze dan niet zoodanig opgejaagd
worden, dat iedere regeling daardoor
honderdmaal moeilijker wordt gemaakt,
maar laat men ze eerlijk aan een koel
onderzoek onderwerpen voor de open
bare meening van de wereld. Het is niet
mogelijk het feit over het hoofd te zien,
dat de tegen Polen ingebrachte beschul
digingen een sterke gelijkenis toonen
met cie beschuldigingen van verleden
jaar tegen Tsjecho-Slowakije en het is
goed er aan te herinneren, dat er een
groote Poolsche minderheid bestaat in
Duitschland. omtrent welker behande
ling ook de Poolsche regeering klachten
heeft.
Ten aanzien van de algemeene
houding van Polen moet worden
toegegeven, dat tegenover een
campagne, welke niet alleen zijn
onafhankelijkheid van optreden
lijkt te bedreigen maar ook het
bestaan van Polen als natie, de
verklaringen der Poolsche leiders
standvastig maar niet provocee-
rend zijn geweest.
„Ik heb het vertrouwen, aldus Lord
Halifax, dat zij bereid zijn geweest
lijk belang, zoo zeide hij, dat wij van
vandaag af deze volmachten tot onze
beschikking hebben, welke zeer breed,
zeer drastisch en zeer omvattend zijn.
In een toestand van dezen aard mag
geen gat opengelaten worden. De ge
vraagde bevoegdheden zijn ook buig
zaam. Het ontwerp geeft de regeering
volmachten om regelingen te treffen,
welke aangepast kunnen worden aan
verschillende soorten gevaren. De vol
machten zullen op gematigde wijze, ver
draagzaam en met. gezond verstand
worden toegepast. De vrijheid van het
individu zal niet. worden aangetast. Het
ontwerp is beperkt tot den tijd van
Iwaalf maanden en zal dan verlengd
moeten worden door Hooger- en Lager
huis. Het ligt niet in het voornemen,
deze crisisvolmachten voor doeleinden
van vredestijd te gebruiken. Er zal geen
censuur worden ingevoerd, tenzij het
land inderdaad in vijandelijkheden ge
wikkeld wordt.
cn te allen tijde bereid zijn om de
geschillen tusschen hen en Duitsch
land te bespreken, wanneer zij er re
delijk zeker van konden zijn, dat de
besprekingen plaats zou vinden on
der vrije omstandigheden zonder
bedreiging met geweld en met de
verzekering dat de resultaten van
de bespreking getrouwelijk en per
manent in acht genomen zouden
worden.
GEDURENDE Zijn geheele geschiede-
nis heeft het Britsche volk zich al
tijd verplicht gevoeld zich te ver
zetten tegen pogingen van één mogend
heid om Europa te overheerschen ten
koste van anderen. Derhalve, na de ge
beurtenissen in het eerste deel van dit
jaar, welke ieder vertrouwen hadden
geschokt, hebben wij getracht het door
woorden en daden duidelijk te maken,
dat wij bereid zijn bijstand te verleenen
aan die landen, welke hun onafhanke
lijkheid onmiddellijk bedreigd gevoel
den en bereid waren hun vrijheid te ver
dedigen.
Dat was de reden, waarom wij onze
verplichtingen jegens Polen aanvaard
den e« waarom wij tezamen met Frank
rijk bezig waren met onderhandelingen
met Rusland.
Gij zult liet bericht gelezen hebben
over de overeenkomst, die tot stand is
gekomen tusschen Rusland en Duitsch
land en die de wereld verrast heeft. Ge
durende jaren hebben deze beide regee
ringen elkander aangevallen en het was
Duitschland, die het antikomintern
pact organiseerde. Ik spreek mij hier
hedenavond niet uit over wat het uitein
delijke doel zou kunnen zijn van deze
regeling, noch over wat de uiteindelijke
uitwerking kan zijn op de geschiedenis
van de eerstvolgende paar weken en
maanden, m&ar wel weet ik, dat het
geen verschil kan maken voor de
verplichting, die door de Britsche
regeering ten aanzien van Polen is aan
vaard, waaraan géén voorwaarde was
gehecht met betrekking tot een overeen
komst met Rusland.
De Britsche regeering heeft derhalve
geen tijd verloren, zoodra zij dit nieuws
vernam en heeft haar standpunt vol
strekt duidelijk gemaakt. Het is geen
Britsch gebruik om terug te komen op
verplichtingen. Vaak is terecht of ten
onrechte gezegd, dat de vorige oorlog
voorkomen had kunnen worden wan
neer Engeland duidelijk zijn standpunt
te kennen had gegeven. Nu de mogelijk
heid van een conflict wederom bestaat,
heeft dc regeering stappen genomen om
haar houding uit te spreken niet alleen
tegenover de wereld, maar ook in een
speciale boodschap aan Hitier. Daarom
kan nergens twijfel er aan bestaan, dat
wij de verplichtingen zullen nakomen,
die wij op ons hebben genomen."
NA vervolgens verklaard te hebben,
dat do Britsche politiek berust op
twee grondslagen van doelstelling,
n.l. vastberadenheid om weerstand te
bieden aan geweld, en ten tweede de
wensch, die in de geheele wereld ge
voeld wordt om voort, te gaan met het
constructieve werk van opbouw van
den vrede, ging Halifax voort:
Regeling van geschillen door onder
handelingen en niet door geweld, en
eerbied voor het gegeven woord, dat zijn
de beginselen, die ons van vitaal belang
voorkomen voor een vreedzaam ordelijk
leven der naties, en dit zijn de dingen,
en niets minder, welke wanneer moei
lijkheden ontstaan, wij zullen verdedi
gen. Wij hebben nooit gehad en hebben
ook vandaag niet het geringste voorne
men om Duitschland aan te vallen.
Wanneer echter het misverstand
tusschen Duitschland en Engeland
uit den weg geruimd wil worden,
herhaal ik, dat er eenige zekerheid
moet bestaan omtrent de toekomst
van Europa cn daarom voelen wij
ons verplicht weerstand te bieden
aan pogingen om de landkaart van
Europa te wijzigen door een voort
durend beroep op geweld.
lot der Europcesche naties ons niet aan
gaat. dat wij niet ver moeten kijken
over onze eigen grenzen, maar zij ver
geten, dat wanneer wij falen in het in-
stand houden van de vrijheden van an
deren, wij groot gevaar loopen het be
ginsel der vrijheid zelve te verraden en
met dit beginsel onze eigen vrijheid en
onafhankelijkheid. Ik twijfel er niet aan
dat diegenen, bij wie de vraag van oor
log of vrede berust, hun verantwoorde
lijkheden voor de huidige en komende
generaties zullen afmeten alvorens een
worsteling te ontketenen, waarin vele
naties in Europa onmiddellijk betrok
ken moeten worden en waarvan de duur
niet voorzien kan worden en waardoor
zelfs zij, die buiten een actieve deelne
ming staan, ten zeerste zullen worden
benadeeld.
Ik zou vurig willen hopen, dat, tegen
over alle consequenties van een grijpen
naar geweld en voordat eenigerlei stap
wordt genomen, waarvan geen terugkeer
mogellik is, de rede nog moge overheer
schen. Velen uwer zullen bewogen zijn ge
weest zooals ik door den oproep voor
den vrede, uitgesproken door Koning Leo
pold. Ook zult gij de plechtige woorden
gehoord hebben, die hedenavond door den
Paus tot de wereld zijn gericht. Eveneens
zult gij de boodschap hebben gelezen, die
vandaag door president Roosevelt is ge
zonden aan den koning van Italië, en
waarin hij voorstelt dat de Italiaansche
regeering denkbeelden zal formuleeren
voor een vreedzame oplossing van de
huidige crisis. Ik bid vurig, dat deze op
roepen beantwoording mogen vinden in de
harten der menschen.
Rede van den Paus
Er zijn menschen die zeggen, dat het vaderlijken zegen.
Vaderlijke oproep tot de staats
hoofden en volken
CASTEL GANDOLFO, 25 Aug.
(Stefani). Vanavond te tien mi
nuten voor halfacht Nederland-
schen zomertijd heeft Z.H. de
Paus uit zijn werkkamer in Ca9tel
Gandolfo een toespraak tot de
geheele wereld gehouden, waarin
hij aanspoorde den vrede te bewa
ren.
De Paus zeide, dat hij zich op dit ern
stige uur richtte tot de wereld met het
geestelijk gezag, dat hem door God is
geschonken om de geesten terug te
brengen op den weg van rechtvaardig
heid en vrede. In de stem van den Paus
hoort de wereld de stem van Christus,
op wien allen hun vertrouwen stellen.
Op dit oogenblik, waarop, niettegen
staande de herhaalde aansporingen, de
vrees voor een internationaal conflict
steeds nijpender wordt, op het oogen
blik, waarop de spanning der geesten
steeds meer wijst op een terugkeer van
het verschrikkelijk onweer van een oor
log, richt dc Paus zich opnieuw met een
nieuwe, vaderlijke en krachtigen oproep
tot de staatshoofden 'en volken, opdat
de staatshoofden zoeken naar een oplos
sing van de huidige moeilijkheden met
vreedzame middelen en opdat de volken
streven naar het aanmoedigen van deze
vredespogingen.
De rechtvaardigheid moet haar weg
vinden door de kracht der rede en niet
door kracht van wapenen. Het gevaar
is zeer ernstig, doch nog is het tijd;
nog is niets verloren, terwijl door oorlog
alles verloren kan gaan. Laat de men
schen en" de mogendheden zich afkeeren
van het wanbegrip en dat zij opnieuw
gaan onderhandelen met goeden wil en
met eerbiediging van het wederzijdsche
recht en zij zullen bemerken, dat vreed
zame onderhandelingen nooit een hin
derpaal zijn voor een eervol succes. In
dien de stem der hartstochten plaats
maakt voor de stem van het verstand,
zal het bloed van broeders worden ge
spaard en zal het vaderland worden be
waard voor ondergang.
De paus verklaarde vervolgens te
hopen, dat dc machtigen naar hem zul
len luisteren, indien zij niet wiJtep. dat
hun macht een vernieling, «och een
leiband voor het volk worde en een rust
in orde en arbeid. Dc Paus smeekt hen
dit in naam van Christus. Ten slotte
zeide hij, dat hij God bad. opdat Hij
Zijn zegen zou doen neerdalen op de ver
stoorde wereld en de dageraad van een
betere toekomst zou doen opgaan. In de
verwachting hiervan en in deze hoop.
gaf de Paus ten slotte de wereld zijn
