Nieuw Britsch-Duitsch overleg gaande
Henderson's gesprek met
Hitier geeft Londen hoop
„Ik zal alles doen om een
oorlog te bezweren"
Plan voor conferentie der
mogendheden?
Britsch-Poolsch verdrag te
Londen onderteekend
DE MILITAIRE MISSIES
VERLATEN MOSKOU
Het telefoonverkeer
met Duitschland
Roosevelt vindt
geen gehoor
Japans kabinet
beraamt
„doeltreffende actie"
Ter vervanging der voorloopige overeen
komst, öp 6 April bekend gemaakt
De tekst van het
bijstands
pact
Verbod voor vreemde
oorlogsschepen
Wij willen vrij zijn -
willen den vrede
ANTI-KOMINTERN
PACT FEITELIJK
GELIQUIDEERD
Ie BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
AUGUSTUS 1939
Radiorede van Daladier
Tannenberg-rede
gaat niet door
BERLIJN, 25 Aug. (D.N.B.).
Officieel wordt medegedeeld:
Met het oog op den gespan
nen toestand vervalt de op
Zondag bepaalde Tannenberg-
plechtigheid, tijdens welke
Hitier een groote rede zou
houden.
T* UKSKA1NSELIER HITLER ontving Vrijdagmiddag, naar
*-het Duitsche Nieuws Bureau vernam, in de Rijkskanselarij
in tegenwoordigheid van Von Ribbentrop de ambassadeurs van
Engeland, Frankrijk, Italië en Japan. Het onderhoud tusschen
Hitier en den "Britschen ambassadeur, Sir Neville Henderson,
duurde ongeveer een half uur, waarna Henderson volgens Havas
den Poolschen ambassadeur te Berlijn, Lipski, heeft ontvangen.
Later meldde Reuter, dat de Britsche ambassadeur zich heden
ochtend per vliegtuig naar Londen zal begeven, ten einde rap
port uit te brengen aan de Britsche regeering over zijn bespre
kingen met Hitier en Von Ribbentrop. Reuter voegde hieraan
toe, dat men te Londen niet verwachtte, dat Henderson lang in
Engeland zal blijven.
NAAR aanleiding van bovenstaande merkte het Engelsche persbureau Press Assosiation op, dat in
politieke kringen te Londen het bericht van de komst van den ambassadeur de hoop had doen her
leven, dat er iets in voorbereiding is om een eind te maken aan de impasse en aan het steeds sterkere
afglijden naar een catastrophe. Het besluit van den ambassadeur om zoo spoedig te vertrekken toont
duidelijk aan, aldus het Engelsche bureau, dat hij voorstellen bij zich heeft of vragen waarop Engeland
een antwoord zal moeten geven. Het is mogelijk, dat de voorstellen van een aard zijn zoodanig, dat
Chamberlain het besluit neemt het parlement weer terstond bijeen te roepen, teneinde de afgevaardig
den op de hoogte te kunnen stellen van den loop van den toestand. Het zou in dat geval gemakkelijk
zijn het parlement tegen Maandag bijeen te roepen.
Dit alles blijft voor'het oogenblik blijkbaar een veronderstelling, aldus Press Association, en men dient
eerst te weten wat de inhoud is van de boodschap van Neville Henderson. Overigens is het veelbetee-
kenend, dat Hitier niet alleen de vertegenwoordiger van Groot-Brittannië heeft ontvangen, maar ook
de ambassadeurs van Frankrijk, Italië en Japan. De eerste gedachte, welke dit feit opwerpt, is de moge
lijkheid van een conferentie der mogendheden.
MEN dient echter ook niet uit het oog te verliezen, dat Hitier vroeger op den dag voorstellen
van Roosevelt heeft ontvangen, welke beoogden een einde te maken aan het Duitsch-
Poolsche geschil. Degenen echter, die wel op de hoogte zijn van de methoden van Hitier, hebben
algemeen den indruk dat de Duitsche Rijkskanselier er de voorkeur aan zou geven een eigen
origineel plan voor te stellen boven het aannemen van het voorstel van Roosevelt.
LONDEN. 25 Aug. (Havas). Van
de zijde der Engelsche posterijen
wordt Vrijdagavond officieel ver
klaard, dat het telefoonverkeer tus
schen Engeland en Duitschland in
geen enkel opzicht gestoord is.
Van verschillende zijden vernam het
A.N.P., welk bureau ook zelf dit bemerk
te, dat in den loop van Vrijdagavond een
storing is opgetreden in het internatio
naal telefoonverkeer tusschen Nederland
en Duitschland. De Nederlandsche tele
fonisten konden wel de Duitsche berei
ken, en de gedane aanvragen doorge
ven, doch de verbindingen kwamen niet
tot stand, hetzij doordat, volgens de
mededoeling der Duitsche telefonisten
„geen gehoor" werd gegeven, hetzij
doordat er „storing" zou zijn. Onder de
steden, met welke geen verbinding kon
worden verkregen, behoorden o.a. Ber
lijn, Praag en Düsseldorf.
Omtrent de eigenlijke oorzaak van dit
verschijnsel in het verkeer met Duitsch-
lènd waren geen inlichtingen te verkrij
gen.
BOODSCHAP VAN LABOUR AAN
DUITSCHE VOLK
LONDEN, 25 Aug. (Reuter). De
Britsche Labour-party heeft Vrijdag
avond een boodschap uitgegeven voor
het Duitsche volk, waarin wordt gezegd
„Uw regeering heeft zoo juist een niet-
aanvalsverdrag gesloten met Moskou,
De regeering van wie u gedurende zes
jaren is verteld, dat zij uw grootste
vijand was, is thans in één nacht ver
anderd in uw historischen vriend. De
Britsche arbeiders zeggen u met' alle
plechtigheid dat dit pact in het geheel
geen verschil heeft uitgemaakt voor het
standpunt van Engeland en Frankrijk.
Duitschland heeft grondstoffen en voe
dingsmiddelen noodig. Wanneer een
oorlog komt, zal het het zeer moeilijk
vinden 'ze te krijgen. De Engelschen en
de Franschen zullen de zeeën beheer-
schen. Wij voeden niet den wensch het
Duitsche volk te vernietigen. Wij zijn
geweest en zijn nog uw vrienden. Wij
doen alles wat in ons vermogen ligt om
u thans de waarheid te zeggen voor het
te laat is. Wanneer de vrede thans ge
red kan worden en hij kan worden
gered kan een nieuw Europa en een
nieuwe wereld worden opgebouwd."
VOLGENS Havas zou de Duit
sche Rijkskanselier aan de am
bassadeurs van Engeland, Frank
rijk, Italië en Japan hebben mede
gedeeld, dat hij vast besloten is
om de Duitschers in Polen te be
schermen en dat het geringste in
cident noodlottige gevolgen zou
kunnen hebben. Havas vernam te
vens, dat van Duitsche zijde po
gingen in het werk worden gesteld
om eén conferentie te beleggen
over de Poolsche quaestie.
De Reuter-correspondent te Kopen
hagen wist hieraan toe te voegen, dat
Vrijdagavond de atmospheer te Berlijn
kon worden gekenschetst met de woor
den „vrede tot Maandag". Men achtte
het. aldus Reuter, een gunstig teeken,
dat Henderson een halfuur met Hitier
had gesproken, omdat niet alles ver
loren kan zijn, zoolang er nog contact
is.
Inmiddels wijdde de Duitsche pers
en de Duitsche radio uitvoerig aan
dacht aan het gevaar voor een Pool
schen aanval, waarin Danzig zich
volgens Duitsche opvatting zou
bevinden.
Verscheidene bladen wezen daarbij op
een bericht van den radio-omroep te
Warschau, waarin zou zijn gezegd: „En
geland, Frankrijk. Polen. Roemenië,
Turkije en andere staten zullen opruk
ken, wanneer de eer van een dezer sta
ten het eischt. en het heeft den schijn,
dat de nationaal-socialistische provoca
lies en de ongehoorde mishandelingen
vim de Polen in Duitschland een al te
lang wachten niet meer toelaten." Aan
Duitsche zijde zag men daarin een aan
wijzing. dat de mogendheden van het
zgn. „vredesfront" van het defensief tot
het offensief zouden overgaan. De Duit
sche pers besteedde weinig aandacht
aan de vredesboodschap van president
Roosevelt, omdat aldus de Duitsche
bladen de boodschap niet aan het
juiste«adres was gestuurd en Roosevelt
niet de juiste man was om vredesbood
schappen rond te sturen.
Duitsche schepen
varen niet uit
BERLIJN, 25 Aug. Het
Duitsche Nieuws Bureau
meldt: Nu de Engelsche re
geering haar handelsvloot in
structie heeft gegeven om in
Engelsche havens te blijven of
daarheen terug te keeren,
heeft de Duitsche regeering
de koopvaardij bevel gegeven
eveneens in de Duitsche ha
vens te blijven of daarheen
terug te keeren.
De Deutsche Lufthansa heeft
sedert Vrijdagmiddag het
luchtverkeer op al haar bui-
tenlandsche trajecten stopge
zet.
TOKIO, 25 Aug. (Domei). Premier
Hiranoema is thans in voortdurend con
tact met prins Konoje, den oud-premier
en president van den geheimen raad.
Voorts houdt de premier contact met
Koerahcl Yoeasa, den lord-grootzegel-
bcwaarder. met betrekking tot zijn be
sluit om het binncniandsch
front te wijzigen om op doel
treffende w ij z e op te treden ten
aanzien van den nieuwen toestand, die
is ontstaan door de afsluiting van het
niet-aanvalspact tusschen Duitschland
en de Sovjet-Unie. F.r is nog geen offi
cieel communiqué uitgegeven, doch wel
ingelichte kringen gelooven. dat er spoe
dig een zal worden uitgegeven, waar
schiinlijk in het begin van de volgende
week.
Generaal Hisaitsji en admiraal
Osofemi, die op weg waren naar Neu
renberg om het partij-congres bij te
wonen op uitnoodiging van den
Fuehrer, hebben besloten hun reis
plan Ie wijzigen en naar Marseille
te gaan en vandaar naar Zwitser
land. Hier zullen zij eenigen tijd blij
ven om af te wachten tot de inter
nationale toestand opklaart.
LONDEN, 25 Aug. (Reuter).
De overeenkomst van wederzijd-
schen bijstand tusschen Engeland
en Polen is hedenavond in het
Foreign Office onderteekend door
Lord Halifax en den Poolschen
ambassadeur.
De Engelsch-Poolsche overeenkomst
vervangt, en geeft formeel effect aan de
voorloopige overeenkomst, welke tot
stand gekomen is tusschen de Britsche
cn Poolsche regcering. tijdens het be
zoek van minister Bock aan Londen en
die op 6 April j.l. in het Lagerhuis be
kend werd gemaakt. I-Iet is een reden
tot levendige voldoening voor beide re
geeringen. aldus Reuter, dat de onder
handelingen over de onderhavige over
eenkomst zoo snel en op zoo bevredigen
de wijze zijn gesloten. De overeenkomst
bestaat uit acht artikelen, waarin de
omstandigheden worden vastgelegd, on
der welke verdragsluitende partijen el
kander to hulp zullen komen.
Het EngeïschPoolsche verdrag tot
wcdcrzijdschen bijstand bepaalt:
Art. 1. Mocht een der contracteerende
partijen in vijandelijkheden verwikkelt
raken met een Europeescbe mogend
heid tengevolge van aggressie door deze
mogendheid, dan zal de andere contrac
teerende partij onmiddellijk allen steun
cn bijstand geven, die in haar vermo
gen ligt.
Art. 2- De bepalingen van art. 1 zijn
ook van toepassing op iedere actie door
een Europecsche mogendheid, welke
duidelijk direct of indirect een bedrei
ging vormt voor de onafhankelijkheid
van één der contracteerende partijen,
en van zoodnnigen aard was dat de be
trokken partij het een levensbelang
achtte er met zijn gewapende krachten
weerstand aan te bieden.
Mocht een der partijen verwikkeld ra
ken in vijandelijkheden met een Euro-
pe'eschen mogendheid tengevolge van
een actio van die mogendheid, welke de
onafhankelijkheid of neutraliteit van
een anderen Europeeschen staat zou be
dreigen op zoodanige wijze, dat zij een
duidelijke bedreiging vormt voor de vei
ligheid van die partij, dan zijn de bepa
lingen van art. 1 van toepassing, echter
zonder benadeeling van de rechten van
den anderen betrokken Europeeschen
staat.
Art. 3. Mocht een Europecsche mo
gendheid trachten de onafhankelijkheid
•te ondermijnen van een der partijen
door een handelwijze van economische
penetratie of op eenigerlei andere wijze,
dan zullen de partijen elkander steunen
in het weerstand bieden aan dergelijke
pogingen. Mocht de betrokken Europee
scbe mogendheid daarop vijandelijkhe
den ontketenen tegen een van de par
tijen, dan zijn de bepalingen van arti
kel 1 van toepassing.
Art. 4. De methoden van toepassing
der verplichtingen tot wederzijdschen
bijstand zullen opgesteld worden tus
schen bevoegde militaire vloot- en lucht-
autoriteiton van de betrokken partijen.
Art. 5. De partijen zullen volledig en
snel inlichtingen uitwisselen betreffen
de iedere ontwikkeling, welke zou kun
nen dreigen hun verplichtingen van
wederzijdschen steun cn bijstand in
werking te doen treden.
Art. De partijen zullen elkander me-
dedeeling doen van de bepalingen van
alle verplichtingen tot bijstand tegen
aggressie, welke zij reeds aanvaard heb
ben of in de toekomst aan andere sta
ten zouden kunnen geven.
Art. 7. Mochten do partijen verwik
keld raken in vijandelijkheden tengevol
ge van de toepassing der onderhavige
overeenkomst, dan zullen zij geen wa
penstilstand of vredesverdrag sluiten
dan met wederkeerige overeenstem
ming.
Art. 8. De overeenkomst blijft van
kracht vijf jaar daarna. Voor opzegging
moet een termijn van zes maanden in
acht genomen worden.
's-GRAVENHAGE, 25 Aug. -
Heden is afgekondigd het Kon.
Besluit van 25 Augustus 1939 Stbl.
184 betreffende het verbod voor
oorlogsschepen van vreemde mo
gendheden om te' komen binnen
de territoriale wateren van het
rijk in Europa.
Het besluit treedt onmiddellijk
in werking.
DE JODEN ZULLEN ENGELAND
STEUNEN
GENEVE. 25 Aug. (Reuter). In zijn
rede tot sluiting van het 21ste wereld
congres der Zionisten heeft dr. Chaim
Weizmann gezegd, dat de Joden, niet
tegenstaande hun grieven, F.ngeland in
geval van oorlog zullen bijstaan.
wij
Daladier voor de microfoon.
PARIJS. 25 Aug.
A/JIN1STER-PRES1DENT DALADIER
*- I heeft Vrijdagavond een radiorede
uitgesproken, waarin hij zelde, zich tot
het Fransche volk te willen richten „om
dat het in de moeilijke uren. die wij be
leven, noodig is, dat het hoofd van de
regeering der republiek in voortdurend
contact blijft met het Fransche volk. Gij
volgt, het is mij bekend, met gespannen
aandacht ons optreden voor het heil van
den vrede des vaderlands.
De bezoeken, die ik ontvang, de daden
die ik verricht, de conferenties die ik be
leg. gij volgt ze uur voor uur en gij weet
wel, dat heel deze inspanning geen ander
doel heeft dan den oorlog te doen wijken.
Omdat ik de verantwoordelijkheid draag
voor het optreden van Frankrijk wil ik
geen enkel oogenblik in deze lange dagen
de gevoelens vergeten, die ons 'allen be
zielen: liefde voor den vrede, respect voor
de eer, algeheele toewijding aan bet va
derland.
Gij kent mij voldoende om te weten,
dat ik om een oorlog te bezweren alles
zou doen wat menschelijkerwijze moge
lijk gedaan kan worden. Ik zal niet op
houden een beroep te doen op de rede
van alle volkeren en ik geloof, dat wan
neer ieder verantwoordelijk staatsman
oprecht den vrede wil, alle problemen
geregeld kunnen worden door vrije en
loyale onderhandelingen.
Er is niemand onder u, die niet
begrijpt dat, wanneer door een ge
brek aan helder inzicht of door laf
heid wij het een na het ander al
deze volkeren zouden laten omko
men, dat dan, na ons woord te heb
ben verloochend, ona ideaal verra
den, onze levensbelangen te heb
ben miskend wij zonder eer, zonder
vrienden, zonder steun zouden
staan, wanneer daarna deze onder
neming tot overheersching van Eu
ropa zich plotseling tegen ons va
derland zou keeren.
Laten wij er aan toevoegen, dat dezei
onvermijdelijke stormloop tegen Frank-i
rijk dan zou beschikken over nog aan*
zienlijker hulpbronnen en nog uitge
breider middelen dan die, welke hedenj
het land zouden kunnen bedreigen.
OM een vredesfront te vormen te-*
gen alle pogingen tot aggressie
hebben wij met andex-e landen ver-<
plichtingen aangegaan, met alle landenf
die een gelijke verplichting als wij wil
den aanvaarden in den zelfden geest
van menschelijke solidariteit. Met dit
doel hebben wij met Rusland in over
eenstemming met Engeland politieke
en militaire besprekingen aangeknoopt.
Wij hebben alles in het werk gesteld
om ze tot een succes te maken en wij
dachten, dat zij tot een gelukkig eindo
zouden komen, toen Rusland, plotseling
zijn politiek en zijn leer omverwerpen
de, met Duitschland een pact ondertee-
kénde, dat het in staat stelde zich te
onttrekken aan de verplichtingen, die
de politiek, welke het steeds openlijk
had uitgesproken, het oplegde.
Ongetwijfeld heeft het verdrag ten"
doel een Duitsche aggressie op Rusland
of een Russische op Duitschland te ver
bieden. Maar de beide landen hebben
geen gemeenschappelijke grenzen. In
werkelijkheid tonen de duistere om
standigheden. waaronder over het pact
is onderhandeld, het uur waarop het
werd gepubliceerd, de bewoordingen
van zijn artikelen, duidelijk, dat het
de kansen verhoogt van een aggressie
op de vrienden van' Frankrijk en op.
Frankrijk zelve.
Echter hebben alle mogendheden
reeds haar stem doen hooren tegen de
ontketening van geweld, er werden
r^eds in grooten getale pogingen onder
nomen en reeds werd een begin ge
maakt met verwezelijking van pogin
gen.
Deze pogingen moesten geholpen wor
den door kalmte en koelbloedigheid.
Daarvan geeft Polen het bewijs, welk
land sinds verscheidene maanden een
onbetwistbaren moed betoont. Voor de
verdediging van de vrijheid vormen
Frankrijk en Engeland nog slechts één
enkel blok.
In deze voor het lot der wereld plech
tige ui-en willen wij allen gelooven, dat
ondanks alles de wijsheid en het ver
stand ten slotte zullen zegevieren. Wan
neer echter ons streven vergeefs mocht
blijven, zouden wij, Fransche mannen
en vrouwen, een beroep doen op uw
moed en uw wil om niet de slavernij
te ondergaan, dien wil, die de jonge
mannen bezielt, welke bij honderddui
zenden zich aangemeld hebben hij de
regimenten, met die ernstige en zwij
gende vastberadenheid, waarvan nog
nooit een volk, dat door oorlog werd
bedreigd, een zoo schitterend voorbeeld
heeft gegeven.
Franschen, wij willen vrij blijven.
Wij willen den vrede, wij zouden niet
kunnen aanvaarden ons te onderwer
pen aan de sommaties van het geweld
en aan de heerschappij van het on
recht
MOSKOU, 25 Aug. (Havas).
Naar vernomen wordt hebben de
leiders van de Fransche en Brit
sche militaire missies, generaal
Doumenc en admiraal Plunkett,
Vrijdagmiddag- maarschalk Wo-
rosjilof een afscheidsbezoek ge
bracht. Het onderhoud duurde
zeer kort, slechts tien minuten-
Vannacht te halfeen vertrokken
de militaire missies uit Moskou
om via Leningrad naar Helsinki te
gaan en vervolgens naar hun va
derland terug te keeren.
Naar van officieele zijde te Mos
kou verluidt, zal op de buitenge
wone bijeenkomst van den hoogsten
Sovjet op 28 Aygustus waarschijn
lijk een verklaring worden afgelegd
betreffende het Duitsch-Russische
accoord door den volkscommissaris
voor builcnlandsche zaken. Molotot
De hoogste Sovjet zal dan een reso
lutie aannemen, die het presidium
machtigt tot ratificatie van het ver
drag.
In politieke kringen te Moskou
heerscht de overtuiging, dat het anti
komintern-pact heeft opgehouden te be
staan in verband met de afsluiting van
het Duitsch-Russische non-agressie
pact. Deze opvatting wordt ook uitge
sproken door Duitsche kringen in Mos
kou.
In Poolsche kringen acht men het een
veelbeteekenend direct gevolg van de
Duitsch-Russische niet-aanvals-overeen-
komst, dat sedert Donderdag de uit
zendingen in de Oekrainsche taal door
de radiostations van Weenen, Graz en
Leipzig zijn gestaakt.
Volgens de Poolsche „Express Poran-
ny" heeft Duitschland Thaelmann, den
vroegeren leider der communistische
partij, in vrijheid gesteld. Volgens het
blad is dit de eerste prijs, welke
Duitschland te betalen heeft voor het
pact met de Sovjet-Unie.
Tijdens het afscheidsbezoek, dat
de leiders van de Fransche en
Britsche militaire missie hebben
gebracht aan maarschalk Woros-
jilof, heeft deze hen medegedeeld,
dat de regeering van de Sovjet-
Unie na het sluiten van het ver
drag tusschen Duitschland en de
Sovjet-Unie van oordeel was, dat
de besprekingen tusschen Frank
rijk, Engeland en de Sovjét-Unie
van geen nut meer waren.
ITALIANEN VERZOCHT GIBRALTAR
TE VERLATEN
GIBRALTAR, 25 Aug. (Reuter).
Alle te Gibraltar vertoevende Italianen,
met uitzondering van den Italiaanschen
consul en het consulaatspersoneel, heb
ben het verzoek ontvangen de Britsche
vlootbasis te verlaten.
