DE NEUTRALITEIT IN
DE LUCHT
Mobilisatie verliep vlot
te Amsterdam en
Den Haag
Het schot in den nacht bij
Waddinxveen
ZIJN ZOONTJE OM HET
LEVEN GEBRACHT
Nederland's
standpunt
Eenige opmerkingen ten aanzien
van*dit moeilijke vraagstuk
LUITENANT-GENERAAL REIJNDERS
FELLE BRAND TE
OVERWINKEL
Enorme drukte was er voor de stations,
daar familieleden niet op het perron
mochten komen
Treinen liepen
op tijd
Geen extra treinen
Fa. M. R. N. OOSTERVEEN
LANGESTRAAT 42 TELEF. 6777
Stroopersdrama
wordt opnieuw
berecht
Kussen tegen
het gezicht
gedrukt
Ministerieel bezoek
aan Musea
Se BLAD PAG. 3
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1939
T M TANNEER in de tegenwoordige tijdsomstandigheden een con-
flict op groote schaal mocht uitbreken, dan zouden de moeilijk
heden ook voor de landen, die neutraal blijven, niet gering zijn. In
verhouding tot den oorlog van 1914 tot 1918 zijn die moeilijkheden
nog veel grooter geworden en voornamelijk is dit te wijten aan de
groote uitbreiding van het luchtwapen, dat het handhaven van de
neutraliteit er niet gemakkelijker op gemaakt heeft. Het gevaar is
namelijk niet denkbeeldig, dat vijandige vliegtuigen den koristen weg
trachten te nemen naar de plaatsendie zij moeten bombardeeren en
dat die weg leidt over een neutraal land. Dan staat dat neutrale land
voor de vraag, wat het moet doen. Kan het die vliegtuigen rustig over
laten vliegen en precies doen, alsof dat de gewoonste zaak van de we
reld is, of moet het die vliegtuigen op alle mogelijke manieren aan
vallen, teneinde te trachten hen tot dalen te dwingendaarmede na
tuurlijk een conflict met de mogendheid riskeerende die die vlieg
tuigen uit gestuurd heeft.
DAT ook de Nederlandsche regee
ring zich rekenschap heeft gege
ven van die kwestie staat boven
allen twijfel vast. Recentelijk heeft
zij namelijk nog verklaard, dat zij de
neutraliteit van Nederland naar alle zij
den en met name ook in de lucht
wenscht te handhaven.
Dat komt dus hierop neer, dat moch
ten bij een eventueel conflict der
betrokken mogendheden vliegtuigen
over ons grondgebied vliegen, zij er op
kunnen rekenen, dat zij bloot staan aan
alle mogelijke pogingen van Nederland
sche zijde om hen aan te vallen en tot
terugkeeren of tot dalen te dwingen.
Zou zoon vliegtuig dan dalen, dan zou
Nederland zich gedwongen zien, moch
ten, de inzittenden er het leven af bren
gen, deze te interneeren. In de praktijk
zal een dergelijk dwingen van vijande
lijke vliegtuigen niet eenvoudig zijn,
maar ter handhaving van de neutrali
teit, zoo zeide minister Patijn eenige
maanden geleden, is het noodzakelijk,
dat alles in het werk wordt gesteld om
het overvliegen aan een der strijdende
partijen te beletten. Want zou men een
dergelijke houding niet aannemen, dan
ligt het in de rede, dat de andere partij
zich daardoor benadeeld acht en ver
klaart, dat het neutrale land toch niet
zoo neutraal is, als het. zich wel
wil voordoen, met het gevolg, dat on
aangenaamheden zijn te verwachten.
VAAK is het plan geopperd de neu
traliteit te beperken tot een be
paalde hoogte. Daarbij is de grens
van 3000 meter genoemd. Dat zou dan
hierop neerkomen, dat men vliegtuigen
.van een van beide strijdende partijen,
die boven de 3000 meter vlogen met
rust zou laten. Dit' brengt, zooals ook
door de Nederlandsche regeering naar
.voren is gebracht, de moeilijkheid met
zich mede, dat het niet eenvoudig is
vast te stellen, hoe hoog een vliegtuig
zich bevindt. Zou nu een neutraal land
vei'klaard hebben, dat vijandelijke vlieg
tuigen, die boven de 3Ó00 meter grens
.vlogen, ongemoeid zouden worden gela
ten, dan zou, vóór het geval men zich
eens in de hoogte vergiste, vx-eemde con
sequenties daarvan liet gevolg zijn. In
de eeiwte plaats zou men in conflict
komen met de mogendheid, die haar
vliegtuigen had doen overvliegen en
men zou deze vliegtuigen, in dc waan,
dat zij lager vlogen dan 3000 meter, heb
ben aangevallen; in de tweede plaats
zou de andere mogendheid kunnen pi*o-
testeeren, als men niet geschoten had,
in de meening, dat die vliegtuigen wel
boven de 3000 metergrens vlogen. Men
ziet, moeilijkheden te over.
EEN ander gevaar van het aan-
vaax'den van een grens is nog en
ook daax-op heeft de Nederlandsche
regeex-ing gewezen dat men de kans
loopt, dat zich boven die bepaalde grens
een luchtgevecht ontspint boven het ge
bied van het neutrale land, met al de
kwade gevolgen van dien. Een andere
vraag is nog en deze laat zich moei
lijk beantwoorden of een neutraal
land ter volledige handhaving van de
neutx'aliteit, een mogendheid ervan moet
in kennis stellen, wanneer vliegtuigen
zich boven dat neutrale land bevinden,
zich begevende in dc ï'ichting van meer
genoemde andere mogendheden. Op de
ze vraag is een antwoord moeilijk te ge
ven cxi een oplossing zal eei'st aan de
hand gedaan kunnen worden, wanneer
men in de practijk de noodige gevolg-
trekkingen heeft kunnen maken.
Het vraagstuk van de neutraliteit in
de lucht is zooals gezegd niet eenvou
dig. Vele voetangels en klemmen liggen
op het pad van dat land, dat tracht
zoo goed mogelijk zijn neutraliteit te
handhaven. De' laatste verklaring van
de Nederlandsche regeering wijst er op,
dat zij alle vliegtuigen van mogendhe
den. die met elkaar in oorlog zijn, zal
trachten te dwingen zich uit Nederland
sche luchtstreken te verwijderen. In dit
bestek is een uitgebreid onderzoek naar
deze kwestie welhaast onmogelijk. Dik
ke boeken waren, er mede te vullen en
dan zou een oplossing waarschijnlijk
nog niet aan de hand gedaan zijn. Het
beste is, mocht het ooit zoover komen,
do resultaten van dc px'aktijk af
wachten.
De Nederlandsche regeering
heeft echter in voldoende mate
duidelijk gemaakt, dat zij ook de
luchtkolom boven ons land tot
haar gebied rekent en dat zij elke
inbreuk op de neutraliteit van die
luchtkolom zal tegen gaan. De
waarschuwing, die in die houding
besloten ligt, zal oorlogvoerende
mogendheden wellicht een vol
doende dam opwerpen. Het
woord door onze Koningin gister
avond gesproken is eens te meer
een bewijs van Nederlands onver
zettelijkheid.
OPPERBEVELHEBBER VAN LAND- EN ZEEMACHT
AMSTERDAM. 29 Aug.
T7\EN grijze nevel lag nog over Amster-
r< dam toen in den prillen ochtend van
dezen eersten mobilisatiedag in dui
zenden huizen van de hoofdstad de man
nen zich gereed maakten om gehoor te ge
ven aan de roepstem van het vaderland
Nauwelijks vielen de eerste zwakke stra
len van de zomerzon over de daken of hei
werd druk op straat. De vroege trams ver
lieten in versterkte formatie om kwart
voor vijf de remises en bij de halten ston
den reeds groepjes militairen, gepakt en
gezakt en veelal in gezelschap van familie
of vrienden te wachten. Weerbaar Amster
dam begaf zich naar de mobilisaliebestcm-
mingen.
Vanzelfsprekend concentreerde do vcr-
trekdrukte zich op en voor het Centraal
Station. Vóór het Centraal Station, omdat
de afscheidnemenden niet in het Cen-
traal-Station of op de perrons wei-den toe
gelaten. Dc weg voor het station werd ge
heel vrijgehouden door de Amsterdam-
sclie politie, te voet, te paai-d en per mn.
tor, onder bevel van commissaris Voor
dewind. Op het plein hield marechaussee
te voet, de martiale stormhelm op, dè
wacht. Voor de ingangen van het sta
tionsgebouw stonden militairen van de
treincompagniecn opgesteld met borden
met aanwijzingen voor de te Amsterdam
aankomende militairen, wier mobilisatie-
bestemming Amsterdam of directe omge
ving is. Zij verzamelden zich onder do
buitenkan bij de Oostelijke en Westelijke
uitgangen om vandaar in groepsverband
naar kazernes in de stad of naar andere
vervoermiddelen te gaan.
De treinen liepen volkomen volgens dc
dienstregeling en vertrekken precies op
tijd. Slechts de seizoentreinen, b.v. naar
Zandvoort, zijn uitgevallen.
In Den Haag
Van het Staatsspoorstation te Den
Haag reed de eerste trein om kwart voor
zes in de richting Utrecht af en de ver
dere loop der treinen was geheel over
eenkomstig de gewone dienstregeling.
Het was voor dit station in den vroe
gen ochtend nog niet bijzonder druk. De
toeloop voor het grootste transport kwam
eerst in dc latere uren.
Anders was het bij het Hollandschc
Spoorstation gesteld. Daar was het bij het
vertrek van den eersten trein om twee
minuten over zes een enorme drukte. De
politie had hier maatregelen genomen en
anderen dan militairen werden niet. op
op het Stationsplein en nog veel minder
tot do perrons toegelaten. De militairen
moesten dus bij het Stationsplein af
scheid van hun familieleden nemen
deze laatsten konden de vertrekkenden
bij het afrijden van den trein niet na
wuiven. Na het vertrek van den eersten
trein werd het allengs minder druk om
en bij het Hollandsche Spoorstation, van
waar de tx-einen eveneens volgens de ge
wone dienstregeling vertrokken, waax-bij
echter af en toe een extra-trein was inge
legd.
Het bleef vei'der druk aan de beide sta
tions, maar dank zij de maatregelen van
politie, militaire en stationsautoi-iteiten
had alles een oi'delijk verloop.
Kostwinnervergoeding
voor gemobiliseerden
Spoorbiljetten ongeldig
T\ E Nederlandsche spoor-
LJ wegen deelen mede, dat
tot nader bericht geen extra
treinen ten dienste van het
publiek loopen. Dit geldt ook
voor de goedkoope en andere
extra treinen, die reeds door
advertenties aangeplakt en
door strooibiljetten aange
kondigd waren.
js
De „Oehoe" vertrokken
BATAVIA, 29 Aug. (Aneta). De
„Oelxoe" is vanmoi'gen van Tjililitan
ïxaar Nedci'land vertrokken met mede
neming van 333 kg post, 20 kg pakket-
post en 112 kg goederen. Zes passagiers
vliegen mede tot Amsterdam, voor tus-
schentrajectcn werden tien passagiers
geboekt, terwijl vijf passagiers voor
tusschentx-ajecten moesten wox-den ge
weigerd wegens plaatsgebrek.
Drie woningen in vlammen
opgegaan
LOSSER, 29 Augustus. In den
afgeloopen nacht te omstreeks half-
vier is tijdens een kort, doch hevig
onweer de bliksem ingeslagen in
een blok van drie woningen, staan
de achter de Zoekerschool te Over-
winkel. In een oogwenk sloegen de
vlammen hoog uit het dak en stond
het heele blok in lichter laaie. De
bewoners wisten, allen nog in nacht
gewaad, de huizen te verlaten.
Van de inboedels viel niets te redden.
De bi-and trok groote belangstelling,
daar hij tot ver in den omtrek te zien
was. Toen de Lossersche brandweer ar
riveerde, bleek er geen bluschwater te
zijn, zoodat de mannen zich ertoe be-
perkten het publiek op een afstand te
houden, teneinde te veiTioeden, dat on
gelukken zouden gebeuren tengevolge
van instorting.
Om halfzes was vrijwel alles door het
vuur verteerd.
WAT ETEN WIJ MORGEN?
VOOR DE KOFFIETAFEL
Kaassnecdjes
Bereiding: Snijd dunne sneedjes
brood zonder korstjes. Leg op 4 sneed
jes een plakje kaes, precies gelijk van
groot Ie en op de andere 4 sneedjes een
gelijk plakje ham; druk ze op elkaar en
bak ze nu in boter aan beide kanten
mooi bruin.
Zorg dat ze goed op elkaar blijven
zitten, en dien ze zoo heet mogelijk op.
VOOR DE MIDDAGTAFEL
Sauscijsjes,
groene kool
aardappelpuree,
citroensneedjes.
Bereiding. Roer ca. 50 gram botter
zachtjes tot room, vermeng ze met 3
eetlepels poedersuiker en roer goed
uit, tot allle klontjes verdwenen zijn,
voeg dan het gezeefde sap van 1 citroen
oij. Bak 8 rechte stukjes brood aan bei
de kanten bruin in boter, laat ze koud
worden en besmeer ze met de citroen
gelei.
NIEUW BESSENSAP
FRAMBOZENSAP
FRAMBOZEN-BESSENSAP
BOSCRBESSENSAP
ZWARTE BESSENSAP.
Hooge Raad vernietigt het
arrest van het Hof
's-GRAVENHAGE, 29 Augustus.—
In den stormachtigen nacht van 4 op
5 October 1938 waren twee stroopers
te Waddinxveen er op uitgegaan
qm te trachten een jachtbuit te ma
ken. Zij werden in de duisternis om
streeks 2 uur verrast door den rijks
veldwachter C. van der Hoef, die
hen tot op anderhalven meter kon
naderen en toen een luide „halt,
politic" deed hooren.
De stroopers kozexi het hazenpad, na
dat inmiddels het dubbelloops-geweer
van een hunner was afgegaan. De veld
wachter bleek een schot hagel in deix
arm te hebben gekregen en op zijn
hulpgeroep geen gehoor van de vluch
tende stroopers te hebben ontvan
gen.
Hij bleef aan den kant van den weg
liggen en eenige uren later werd hij
door een passeerenden wielrijder aan
getroffen, door wieixs tusschenkomst
medische hulp werd ingex'oepen. Vele
maanden heeft de veldwachter den arm
nog in het verband moeten houden.
De stroopcr, uit wiens geweer het
schot was gelost, de 35-jarige landar
beider H. R., werd opgespoord en door
de Rotterdamsche rechtbank vervolgd.
Deze veroordeelde hem bij vonnis van
20 Februari jl. wegens poging tot dood
slag tot acht jaar gevangenisstraf.
De veroordeelde, die zich er op had
beroepen, dat het schot bij ongeluk was
afgegaan en dat hij wegens het stonn-
achtige weer niet had gehoord, dat de
veldwachter dien hij niet getroffen
waande hulpkretexr had geslaakt,
Vergoeding uit 's Rijks kas
AMSTERDAM, 29 Aug. De burge
meester van Amsterdam brengt in ver
band met de algeheele mobilisatie, het
volgende ter kennis van belanghebben
den.
Indien tengevolge van het verplicht
verblijf in wex-kelijken dienst van een
dienstplichtige voldoende middelen tot
levensonderhoud ontbreken, of zouden
komen te ontbreken aan:
a. zijn echtgcnoote, b. zijxx bloed- eix
aanverwanten in de rechte linie, c. zijn^
andere bloed- en aanverwanten in den
2den graad, d. zijn pleegouders, e. dege
nen, in wier onderhoud hij ingevolge
rechterlijk vonnis moet voorzien, wordt
aan bedoelde personen, op hun verzoek,
een vergoeding uit 's rijks kas toege
kend.
De aanvraag om vergoeding geschiedt
mondeling of schriftelijk bij den burge
meester der gemeente, waar verzoeker
woonplaats beeft. Is de woonplaats bui
tenslands gelegen, dan wordt dc aan-
vi*aag gedaan bij den burgemeester der
gemeente, voor welke de ingeschrevene
voor den dienstplicht is ingeschi'even.
De aanvraag geschiedt door of namens
den persoon, te wiens aanzien de inge
schrevene als kostwinner wordt be
schouwd.
Het verdient aanbeveling de aanvraag
zoo mogelijk mondeling te doen. onder
overlegging van dc noodige bewijsstuk
ken. zooals trouwboekje, belastingbiljet,
huurkwitantie. loonbriefje etc. aan bet
bureau vergoedingen, gevestigd in de
militiezaal. ingang Handboogstraat.
JONGETJE DOOR VRACHTAUTO
OVERREDEN EN GEDOOD
AMSTERDAM, 29 Aug. Gistermid
dag speelde een vierjarig jongetje wo
nende aan den Singel, met zijn zusjetop
straat. Zij reden samen met een auto
ped op het trottoir en gingen bij de Hei
steeg op den rijweg, waarbij het jonge
tje door den schok viel en met zijn
hoofdje voor een juist naderende vracht
auto terecht kwam. Dc wielen gingen
den kleine over het hoofd. IIet kind was
op slag dood. Het stoffelijk overschot is
door den G.G. en G.D. naar het Binnen
Gasthuis overgebracht.
Tegen soldaat zes jaar
geëischt
's-HERTOGENBOSCH, 29 Aug.
De krijgsraad te 's-Hertogenboach
heeft hedenmorgen behandeld de
strafzaak tegen een 21-jarigcn sol
daat geboren te Amsterdam, thans
in het Huis van Bewaring te 's-Hex'-
togenbosch gedetineerd.
Aan hem is ten laste gelegd, dat
hij op 19 Mei 1.1. te Amsterdam zijn
zoontje Johannes, dat 15 maanden
oud was, en in een bedje lag opzet
telijk van het leven heeft beroofd.
Subs, was aan den soldaat ten laste
gelegd, dat hij het kindje zoodanig
heeft mishandeld, dat het aan de
gevolgen is overleden. Tenslotte
was hem ten laste gelegd het ver
oorzaken van dood door schuld.
Volgens de dagvaarding heeft be
klaagde hoogst onverantwoordelijk, ruw
en wreedaardig het kindje, dat in bed
lag te huilen, teneinde dat huilen te
beletten, niet. mond en aangezicht legen
liet kussen en tegen het beddegoed ge
drukt gehouden, waardoor dc ademha
ling van dat kind zoodanig en zoo lang
durig is belet en belemmerd, dat het
kind tengevolge daarvan is overleden.
De zitting van den krijgsraad werd
gepresideerd door mr. J. Dubois. Als
verdediger van den beklaagde ti'ad op
ging in hooger beroep bij het Haagsche
gerechtshof, dat hem bij arrest van 14
Juni jl. tien jaren gevangenisstraf op
legde.
Hierna werd van de zijde van den
veroordeelde cassatieberoep ingesteld
bij den Hoogen Raad.
Een van de cassatiemiddelen be
rustte op het feit, dat op verzoek
van verdachtes raadsman, mr. B.
F. J. Simon uit Utrecht, ter terecht
zitting van het hof als deskundige
was opgeroepen de Utrechtsche wa
penhandelaar Tenhaef. Daar echter
de naam Tenhaef alleen de firma
naam is, verscheen ter terechtzit
ting de eigenaar van de wapenzaak,
de heer Verbeek.
De hooge raad heeft heden overeen
komstig de conclusie van den procureur-
generaal mr. Rombach. dit cassatiemid
del gegrond verklaard, 's Hofs arrest
vernietigd en de zaak ter nieuwe be
rechting naar het Amsterdanxsche ge
rechtshof verwezen.
Aan de overwegingen van den Hoo-
gexx Raad ontleenen wij:
„dat uit het proces-verbaal (van de
openbare terechtzitting van het hof) niet
blijkt, dat het hof heeft bevolen, dat de
getuige-deskundige Tenhaef tegen een
door het hof te bepalen tijdstip ter te
rechtzitting zal worden gedagvaai'd of
schriftelijk opgeroepen, zoodat het er
voor moet worden gehouden, dat zoo
danige dagvaarding of schriftelijke op
roeping niet heeft plaats gevonden.
Dat op grond daarvan, hetgeen in het
proces-verbaal omtrent het in de plaats
treden van den getuigc-deskundige Ver
beek is vermeld, het. er voor moet wor
den gehouden, dat van het. hooren van
den getuigen-deskundige Terhaef is af
gezien.
Dat zulks echter ingevolge de voor
schriften van de artikelen 282 en 331 in
verband met de bepaling van art. 415
Wetboek van Strafvordering slechts
mocht geschieden met toestemming van
den procureur-generaal en den verdach
te en diens raadsman, maar van die
toestemming uit het proces-verbaal we
derom niet blijkt, zoodat, moet worden
aangenomen, dat zij niet is verleend.
Dat het, ondanks het gemis van de
vcreischte toestemming, afzien door
het hof van het hooren van meergemcl-
den getuige-deskundige vormt een ver
zuim, een zoodanig substantieelen vorm
betreffende, dat. het. ook zonder dat
daarop uitdrukkelijk nietigheid is ge
steld, tot cassatie moet leiden."
mr. Th. Muller Massif uit Amsterdam.
De soldaat ontkende, het kindje opzet
telijk van het leven beroofd te hebben.
Hij gaf toe. het kind tegen het kussen
te hebben gedrukt., teneinde te beletten
dat het nog zou huilen.
Hierna werden nog eenige getuigen-
deskundigen gehoord waaronder di*. J.
P. L. Hulst te Leiden, die verklaarde
het kind te hebben onderzocht, nadat
het. vier dagen in een' koelcel had gele
gen. De getuige heeft bii het kind ver-
stikkingsverschijnsejen gevonden. Dn
tweede getuige-deskundige was dr. J.
Casparie, zenuwarts te 's-Hertogen-
bosch, die een onderzoek heeft ingesteld
naar de geestvermogens van den be
klaagde. De getuige is tof. de conclusie
gekomen, dat de beklaagde verminderd
toex-ekeningsvatbaar. is.
Er werden eenige getuigen gehoord,
die door den verdediger waren opge
roepen en die verklaarden dat. dc be
klaagde innerlijk van het kind heeft
gehouden.
De auditeur-militair mr. van
der Kun die hierna requisitoir nam
in deze zaak, achtte bewezen, dat
de beklaagde zich aan doodslag
heeft schuldig gemaakt.
Hij eischte tegen hem zes jaren
gevangenisstraf. Tevens eischte hij
dat de beklaagde ter beschikking
van de regeering zou worden ge
steld en dat hij uit den dienst zou
worden ontslagen.
De verdediger, mr. Th. Muller Massis
te Amsterdam, bracht ixx zijn pleidooi
naar voren, dat de beklaagde niet den
opzet heeft gehad zijn kindje van het
leven te beroovcn en dat hier alleen
maar kan gesproken' worden van liet
veroorzaken van dood door schuld en
dat dc strafmaat dan aanmerkelijk
moet verminderd worden.
De krijgsraad zal in deze zaak op 5
September a.s. uitspraak doen.
's-GRAVENHAGE, 29 Augustus. De
minister van onderwijs, kunsten en we
tenschappen heeft heden in den laten
namiddag een bezoek gebracht, aan het
Koninklijk kabinet van schilderijen
(Mauritshuis) ie 's-Gravenhage en aan
het rijksmuseum te Amsterdam ten ein
de zich persoonlijk te vergewissen van
den stand van de maatregelen, welke
getroffen worden ter beveiliging van de
groote kunstschatten, welke deze instel
lingen bevatten. De minister, die verge
zeld was van den chef der afdeeling
kunsten en wetenschappen van zijn de
partement, heeft jegens prof. Martin en
di*. Schmidt Degencr met hun staf en
het overige personeel uiting gegeven
aan zijn groote voldoening over hetgeen
in korten tijd reeds is bereikt.
DE „GIER" VERTROKKEN
AMSTERDAM, 29 Aug. -— Hedenmor
gen om 6 uur is het K.L.M.-vliegtuig
de „Gier" met de volgende bemanning
naar Indië vertrokken: gezagvoerder te
Roller, 2de bestuurder Deenik, werk
tuigkundige Jung, radiotelegrafist Sut-
torp en steward de Wilde. Aan boord
van dit. vliegtuig bevond zich 351.157
kg. briefpost. 5.630 kg. pakketpost en
192,606 kg. vracht.
Veertien passagiers hebben voor deze
reis geboekt, resp. voor dc volgende tra
jecten: twee AmsterdamJodpur, twee
AmsterdamCalcutta, twee Amsterdam
—Rangoon, twee AmsterdamPenang,
drie Amsterdam—Batavia, een Calcut
ta—Rangoon, een Calcutta—Batavia, een
RangoonBangkok.
