3.25
atura
H. A. C. 0. - TREKKING
10 JUNI 1940
AMERSFOORTSCH DAGBLf
wordt Zaterdagmiddag
25 Mei om 3 uur geopenf
1 k.g. nitroglycerine
Tel. 6852
x
levert bij ontploffing
58.466.036 paardekrachten
Hoe dynamiet
ontstaat uit
nitroglycerine
N.V. Amersfoortsche Autobusdisnst
Uitreiking Algemeene
Distributie-Bonboekjes
MAAKT BEKEND:
Zeer Oude Genever
M.A.van Woudenbe
Uit den G.U.K.B.
Wat is in een...
muis?
Advertentiën
N.A. DE GEUS
HERVAT
MAATSCHAPPIJ ZIEKENFONDS
„Amersfoort en Omstreken"
Grafwerk
HET BUREAU BAKKERIJ-
BELANGEN
VOOR A'FOORT EN OMSTREKEN
-
PER LITERKRUIK
WIJNHANDEL
Fa. WIJ K& Co.
Advertentie;8"
zijn ook nietil
BETER PERSON! k
BRENGT U E:^
ADVERTENTIE INhen
Rondom de Boschbaan
Tenniscompetitie wordt
Zondag hervat
Den 14en Mei, in oor
logsdagen, overleed na
een langdurig heldhaf
tig gedragen lijden,
mijn lieve Moeder
DINAH C. MOLLINGER
geb. HOOIJER,
in den ouderdom van
68 jaar.
Amersfoort,
Kon. Sophialaan 12.
Algemeens kennis
geving.
Heden ontsliep, tot
onze diepe droefheid,
na een korte ongesteld
heid in het Ziekenhuis
..De Lichtenberg" onze
innig geliefde Vrouw
en zorgzame Moeder,
Mevrouw
CORNELIA NIEUBORG
geb. RIJPER
in den ouderdom van
•17 jaar.
A. W. NIEUBORG
DICKY
ADRI
NICO
GERTI
Amersfoort, 23 Mei 1940
Kamp 19.
De teraardebestelling
zal plaats hebben Maan
dag, 27 Mei 1950 te 2,30
uur op de Alg. Begraaf
plaats aan den Soester-
weg te Amersfoort. Ver
trek van huis 1.30 uur.
16 Mei overleed te Arn
hem onze Zuster en
Tante
CORNELIA CAROLINA
ANTONIA DONATH,
in den ouderdom van
71 jaar.
Uit aller naam:
J. J. DONATH.
Amersfoort.
Barchm. Wuijtiersl. 32.
J. VAN OLDENB.LAAN 33
Tel. 4805
Gedipl. Heilgymnaste en
Masseuse, Leerares M.O.
in Lich. Opvoeding
MAANDAG 27 MEI 1940
HAAR LESSEN
Stichting „Ziekenhuis-
verpleging"
Verzekerden, die geëva
cueerd of van adres veran
derd zijn, worden verzocht
zoo spoedig mogelijk hun
nieuwe adres aan de admi
nistratie Hellestraat 49, of
aan hun bode op te geven.
DE ADMINISTRATEURS.
Steenhouwerij
R. VAN DIJK
Arnhemscheweg 6
Te!. 5132
In verband met de evacuatie wordt de uitreiking
der Algemeene Distributie-Bonboekjes te Amers
ioort verlengd tot en met 30 Mei 1940.
Voor deze afgilte wordt zitting gehouden in het
plaatselijk distributiekantoor (Plantsoen West no.
2) ten behoeve van de houders der distributie
stamkaarten:
No. 48001 en hooger, alsmede van de achtergeble
ven houders der nos. 1 tot en met 11000 op
Vrijdag 24 Mei.
Van de achtergebleven houders der nos. 11001 tot
en met 20000 op Zaterdag 25 Mei.
Van de achtergebleven houders der nos. 20001 tot
en met 31000 op Maandag 27 Mei.
Van de achtergebleven houders der nos. 31001 tot
en met 40000 op Dinsdag 28 Mei.
Van de achtergebleven houders der nos. 40001 en
hooger op Woensdag 29 Mei.
Voor hen, die houders zijn van in andere gemeen
ten afgegeven distributie-stamkaarten, bestaat
nog gelegenheid tot het afhalen van de bon
boekjes op Donderdag 30 Mei.
Ter besparing van motorbrandstof zal de
Stadsdienst voorloopig worden beperkt tot één
bus op lyn 1, 2 en) 3, eindigende:
Voor Lijn 1 om 22.13; Lijn 2 om 22.20 en
Lyn 3 om 22.19 uur op het Stationsplein.
DE DIRECTEUR.
dat vanai heden niet anders verkocht mag
worden, dan tegen CONTANTE BETA
LING;
cadeaux, in welken vorm ook, mogen niet
gegeven worden;
cassabons worden niet meer verstrekt;
des Zaterdags zullen de winkels om 9 uur
gesloten zijn.
Het publiek wordt vriendelijk verzocht, ter
bezuiniging van papier, voor het brood dat
in den winkel gehaald wordt, een mandje of
iets dergelijks mede te brengen.
De secretaris: J. HANHART,
Leusderweg 174
■B
J j
gfe.V-Vv':
„MOOR"
LANGESTRAAT 8
Het indivitlueele schoeisel voor normale en J
kende voeten.
ZUIDSINGEL 3 b.d. Varkensmarkt TELEFOON
Vraagt gratis toezending van folder „De 9 grondeï/*
der Forma Natura".
DE 5de KLASSE DER
VANGT AAN
N.V. „H.A.C.O." Regentesseplein 19, Den Haag^T,
Mooi bruin met:
Amilda, Nivea, Zeozon,
Nivea, Ültra olie.
Drogisterif
Arnh.straat 5
Opticien
Tel. 3181
irijc
nze
Dire/lCm
ncd
At:
'crt(
iet
irk
liierl
cort
,rolc
"Al
ST. ANFRIDUSSTRAAT
'?inr
zmr
botr
:elc
•ad.
er-É
ieh
eci
SPORT EN SPEL
KORFBAL
De competitie zal worden
afgewerkt
Nu de mogelijkheid weer bestaat
om sport te beoefenen, heeft de G.
U.K.B. besloten de korfbalcompeti
tie alsnog af te werken. Ondanks de
stagnatie s waren de eindstanden al
in een ver stadium, en het zou jam
mer zijn de competitie nu af te bre
ken.
Voor Zondag a s. is een programma,
al is het danook klein, vastgesteld,
waarvan we goede hoop hebben, dat het
kan worden afgewerkt. De situatie in
de diverse klassen was tot op het oogen-
hlik zoo. dat in de eerste klasse de kam
pioen bekend was, n 1. Altius uit Hilver
sum, terwijl het tweede twaalftal van de
Stichtsche K.V. de laatste plaats innam.
In deze klasse moeten nog maar enkele
wedstrijden worden gespeeld, waarvan
er voor Zondag twee zijn vastgesteld. De
overige zullen op avonden in de week
worden gespeeld.
In de tweede klasse A. gaat het fus-
schen Altius 2 en de Zwaluwen reser
ves. Beide ploegen ontmoeten elkaar
Maandag a s waarna ook hier de be
slissing spoedig in zicht is Overigens
zullen hier een paar twaalftallen dub
bele wedstrijden krijgen te spelen
d w z. dat zoowel de uit- als thuiswed
strijd op één dag plaats vindt. Dit is
reeds het geval met den wedstrijd van
Samos 4Baerne 2 Zondag a>.
In 2 B, gaat het tusschen de Tovers 2
en Soesterkwartier 2. Beide ploegen
hebben evenveel verliespunten, zoodat
de kans groot is dat hier een beslis
singswedstrijd moet worden gespeeld.
Ook de adspiranten competitie zal
worden afgewerkt. De jeugd van Sops-
terkwartier heeft hier een achterstand,
en zal dus nogal eens in het veld moe
ten komen.
Het programma voor Zondag a.s.
luidt;
klasse 1.
Stichtsche K V. 2—Olympia 2.
Soesterkwartier 1Bilthoven 2.
klasse 2.
Sn mos 4Baerne 2.
Altius 2Zwaluwen 2.
klasse 2 B.
Samos 5Vogel 3.
adsp. klasse.
SoesterkwartierTover®.
Samos BSamos- C.
ATHLETIEK
NATIONALE WEDSTRIJDEN
TE AMSTERDAM
AMSTERDAM. 23 Mei. Teneinde de
athletiekbeoefening en het wedstrijdwe
zen in het hijzonder, weder in normale
banen te leiden heeft de Koninklijke
Nederlandsche Athleliek Unie besloten
op 9 Juni a.s. te Amsterdam groote na
tionale atletiekwedstrijden te organi-
seeren.
Het programma omvat nummers voor
dames en heeren (a. b. en c-klasse), voor
juniores en voor meisjes.
WIELRENNEN
AMSTERDAM. 23 Mei. In een pers
conferentie heeft het bestuur van de
Amsterdamsche Sportclub „Olympia"
bijzonderheden medegedeeld over het
op 26 Mei a.s. voor de derde maal te
houden wielercriterium van Amsterdam
„Rond om tie Boschhaan", waarvan
deze vereeniging de organisatie op zich
heeft genomen.
De oorlog drukt uiteraard ook zijn
stempel op dezen wegwedstrijd. Het be
stuur heeft echter alles gedaan wat in
zijn vermogen lag daarin ten volle
gesteund door de Duitsche en Neder
landsche autoriteiten om den wed
strijd te kunnen laten doorgaan.
Wie dit jaar aan den start zullen ver
schijnen, is niet te zeggen. Reeds inge
schreven voor den wedstrijd \oor be
roepsrijders, welke uit 24 ronden van
vijf kilometer bestaat, waren o.a. Schul-
te, Van Amsterdam, Boeyen. Groenewe-
gen, Middelkamp (de winnaar van het
vorige jaar), Demmenie, Gommers,
Motké en De Hoog, terwijl voor den
amateurswedstrijd, welke SO kilomeier
bedraagt, o.a. P. van der Heyden, Cor
de Best, Moeke, Segaar en Piet Smits
zich hadden opgegeven.
De ihschrijving voor de groepen be
roepsrenners en onafhankelijken is nog
opengehouden.
De haan zal eenzelfde aanzien hebben
als het vorige jaar. Hoe de weersge
steldheid Zondag a.s. ook mag zijn, de
Ronde van de Boschbaan gaat in ieder
geval door.
's-GRAVEXHAGE, 23 Mei. Naar
wij vernemen, heeft de Kon. Ned. Lawn
Tennis Bond een schrijven gezonden
aan de aangesloten clubs, waarin wordt
medegedeeld, dat de ontmoetingen in de
tennis-competitie voor zoover mogelijk
met ingang van Zondag 26 Mei kunnen
worden hervat, volgens het voor dien
dag vastgestelde programma.
VOETBAL
HAARLEM—AJAX
HAARLEM, 23 Mei. Naar wij ver
nemen zal op Zondag 26 Mei de wed
strijd HaarlemAjax voor de eerste
klasse competitie van den K.N.V.B. te
Haarlem worden gespeeld.
GLYCERINE is de bekende olie-achtige vloeistof, zoo helder en doorzichtig als
water, waarmede wij in den winter onze door de koude gesprongen huid inwrij
ven. Zij smaakt zoet en bevriest eerst bij 17 graden koude; merkwaardigerwijze echter
bevriest een mengsel van 50 deelen glycerine en 50 deelen water eerst bij 40 graden
koude. Glycerine wordt gewonnen bij de verzeeping van vetten en ontstaat ook als
bijproduct bij de alcoholische gisting. Zuivere wijn bevat dan ook steeds een kleine
hoeveelheid glycerine.
Deze vettige stof nu, die nooit uitdroogt, omdat zü altijd water aantrekt, en een
zeer onschuldig karakter draagt, neemt geheel andere hoedanigheden aan, als zij wordt
genitreerd, d.w.z. als zii wordt behandeld met salpeterzuur en geconcentreerd zwavel
zuur. Dan heeft namelijk elk molecuul van de koolstofverbinding de voor de chemische
schc verbranding noodwendige hoeveelheid zuurstof opgenomen; de onschuldige gly
cerine is de gevaarlijke nitroglycerine geworden, de bekende ontplofbare stof.
jVT ITROGLYCERINE is een kleurlooze.
-L>' vergiftige olie, die in water niqt op
lost. Zij wordt ook in de geneeskunde
aangewend. Wordt deze olie aangesto
ken. dan brandt zij gewoon op, zonder
dat er sprake is van ontploffingsver
schijnselen. Een krachtige stoot of slag
leidt echter tot ontploffing. Laat. men de
nitroglycerine in kiezelzuur trekken,
dan ontstaat een plastische massa. Deze
op deeg gelijkende, bij lage tempera
tuur hard wordende massa nu is het be
kende dynamiet.
Ook dynamiet levert geen gevaar
op, wanneer het wordt aangestoken;
dan brandt het rustig op, evenals ni
troglycerine. Wanneer evenwel de
verhitting van dynamiet wordt op
gevoerd tot 257 graden, volgt ont
ploffing. Deze ontploffing vindt ook
plaats door een 6terken schok.
Bij de ontploffing van dynamiet en
dergelijke stoffen onderscheidt men drie
verschillende verbrandingsprocessen,
n.i. de eigenlijke verbranding, waarbij
geen ontploffing ontstaat, zooals wij
hierboven aanstipten; de explosie,
waarbij een hooge drufr optreedt, welke
evenwel nog te meten is; en ten slotte
de detonatie, waarbij de druk niet meer
te meten is.
Bij de explosie gaat de druk gewoon
lijk de 3000 kg. per vierkanten cm. niet
te boven; bij de detonatie wordt deze
druk echter geschat op 30.000 tot 100.000
kg. per vierkanten cnu Wat hij de deto
natie verder nog zeer opmerkelijk is, is
de buitengewoon hooge verbrandings
graad of detonatiesnelheid. Een staaf
dynamiet van 6500 meter lengte is, ten
gevolge van den hoogen druk en den
ïoial der detonatie in één seconde ver
dwenen, d.w.z. het geluid van de deto
natie zou in minder dan twee uur de
reis om de wereld hebben gemaakt, met
een snelheid van 23.400 kilometer per
seconde.
a
Dynamiet van verschil
lende sterkte
MEN kan de uitwerking van dyna
miet meer of minder sterk maken,
door de stof te flegmatiseeren, zooals
men dat noemt. Zoo heeft dynamiet
No. 1 een gehalte van 75% nitroglyceri
ne en 25% kiezelzuur; deze. soort wordt
gebezigd voor het doen springen van
hard gesteente, zooals graniet. No. 2 be
vat 50% nitroglycerine en 50% kiezel
zuur; hiermede laat men kalksteen
springen. No. 3 is nog zwakker en wordt
gebruikt voor het losmaken van bruin
kolen en dergelijke.
Het klinkt bijna onverklaarbaar, dat
reeds bijna een eeuw geleden de nitro
glycerine werd uitgevonden door So-
brero. Eerst Nobel maakte er in 1S63
gebruik van voor het vervaardigen van
ontplofbare stoffen. Wij spreken hier van
ontplofbare stoffen, want het is niet bij
dynamiet gebleven, men heeft er een be
trekkelijk groot aantal samengesteld.
Doch bijna al deze stoffen verloonen
min of meer dezelfde eigenschappen als
nitroglycerine of dynamiet, die er trou
wens meestentijds de basis van vor
men.
Ook hét rookloos kruit bestaat voor
het grootste deel uit dit soort stoffen,
welke het voordeel bezitten dat zij bij
na geheel vergassen en zoo goed als
geen vaste bestanddeelen achterlaten in
den loop van het geweer of kanon.
59 millioen p.k. door de
ontploffing van 1 k.g.
nitroglycerine
ENEINDE zich een goed denkbeeld
te kunnen vormen van het wezen
der ontplofbare stoffen moet men zich
te binnen brengen, dat warmte en ar
beid gelijkwaardig zijn. In plaats der
halve van calorieën te spreken kan
men het energiegchalte van een ont
plofbare stof uitdrukken in mkg (me
ters x kilogrammen). Dan zien wij, dat
nitroglycerine 1580 calorieën of 674.660
mkg bezit. Aangezien nu een arbeids-
prestige van 75 mkg per eeoonde gelijk
staat aan 1 PK, de arbeidsprestatie bij
een detonatie slechts een onmetelijk
klein deel van een seconde in beslag
neemt, daar de snelheid van de deto
natie 6500 m per seconde bedraagt,
krijgt men deze berekening:
674.660 x 6.500 75.
Hieruit blijkt, dat de oogenblikkelijke
energie van 1 kg defoneerende nitro
glycerine niet minder dan 58.466.036
paardekrachten vrij maakt!
KUNST
T^E muis en de rat zijn beide dieven,
die de mensch niet graag tegen
komt Trouwens, hij komt ze ook weinig
tegen, want omgekeerd moeten muizen
en ratten weinig hebben van den
rr.ensch. Wie wel eens jacht op muizen
gemaakt heeft, weet daar voldoende
van, en wie wel eens een rat den weg
zag oversteken of over een sloot zwem
men om direct daarna volkomen te ver
dwijnen, zal onze stelling evenzeer be
amen. De schuwheid van de dieren
zelf, gevoegd bij het feit dat ze meestal
pas tegen den avond voor den dag ko
men, terwijl ze door hun grauwe kleur
weinig afsteken tegen hun omgeving,
kortom al die geheimzinnigheid maakt
dat de mensch vaak meer angst voor
deze diertjes heeft dan hij zichzelf wel
wil bvkennen.
De dames geven het gewoonlijk wel
toe, dat zij er bang voor zijn. Er zijn
er. die absoluut weigeren in een kamer
te slapen, waar een muis knaagt, en ze
springen op een stoel, wanneer zich een
schriel grijs muisje in de kamer ver
toont Gelukkig niet alle vrouwen zijn
zoo. maar vele toch wel
Het is niet zoo onbegrijpelijk dat in
het \olksgeloof de muis een niet gerin
ge plaats inneemt. Toch zal het menig
een verwonderlijk in de ooren klinken,
dat de muis hij meer dan één volk als
de verpersoonlijking gold (en hier en
daar nóg geldt) van de menschenziel.
Onder de Javanen bestaat nog steeds
het geloof, dat 's meneehen ziel het
lichaam in de gestalte van een muis
kan verlaten, en H. Meertens, dsSH
het laatste nummer van „In wed I
wind" (wij hopen toch dat dit Q
maandblad blijft voortbestaan?!)BH
muizen en ratten een artikel
waaruit hier een en ander word'
put, brengt zelfs het bekende ki>' v
versje: T
Er komt een muisje aangeloop®
Dat is gauw naar binnen gekropiJB
in verband met dit volksgeloof. v
sehijnlijk is met het muisje oorsp' *>u
lijk zoo'n zielemuisje bedoeld.
verband hiermede hield de op\ An
eenmaal algemeen verbreid, dal
een muis als zieledier ir ,de
mocht dooden. Zelfs als dat per va
luk gebeurde zouden de rampen dc
uitblijven. Maar wie een muis v ge
vervolging van een kat in veil.: ta!
wist te brengen, kon op een lanceer
rekenen, immers, hij had een zie! lOj
red! pr
/"WER het ontst aan der muizen if vf
men vroeger, zoo vertelt deal
schrijver nog, de zonderlingste w-v
lingen. In het oude Egypte geloofde:
dat zij uit aarde en regen gemaaktI
ren. Volgens den Talmud was de'
een schepsel, half muis, half
Tal van overleveringen maken nr;i
wag van uit de lucht vallende
bi' een onweer. Ook de Pinkster
werd hier en daar als muizenbrr."
beschouwd.
Het onweersdier verdrijven dia
de te geschieden door een on*?
na te bootsen, met sleutels te rr
melen of met een hamer op dt-
stijlen en halken te kloppen. -r'
laatste deed men in Noord-Duit?'
land. In den vroegen ochtend r'
Sint Pietersdag gingen de huish'
of zijn zoon hét werkje vorricW
onder het opdreunen van bez'
ringsformules.
In Vlaanderen beperkte het vei
ven der muizen zich in hoofdzaal
bezweren en weglezen. Volgen? de
gende ©tuitte Sint Geertrui, dort'
van den Frankischen hofmeier
\an Landen eens een muizenp-
Geertruidenberg heeft zijn naam 1
haar te danken. In Belgie zijn
ken aan haar gewijd. Daar w-Ard zij'
gemeen aangeroepen als patrones td
muizenschade.
De H. Geertrui wordt meestal I
beeld met een muis als attribuut.^
ook wel met een spinrokken. W|?
haar naamdag, 17 Maart, spint, bré
ongeluk in huis en muizen in het
werd er gezegd. Ook in Duitschk
roept men St. Geertrui aan tegen
muizen, die dikwijls als duiveïsdi*
beschouwd werden.
„Da beisst keine Maus einen F3'
ab" is een bekend spreekwoord, daf
staan is uit een legende van dc
Geertrui. Zij'Jiad een© onder het
nen veel hinder van een duivelsnw
die telkens de draad stuk heet. M-
zij maakte er zich niet toornig om.
weerstond op die manier alle veri#
kingen van den booze.
