f buitengewoon ernstig
Fransche bladen laken
Koning Leopold
Capitulatie van België
maakt diepen indruk
4000
Britsch-Fransche legers in
groot gevaar
Oproep aan de bevolking
van Nederland
DE EEMLANDER
Churchill acht toestand
De voorlichting
in Engeland
Wanhopige
toestand in
het Noorden
Critiek op
Reynaud's
verklaring
LOSSE NUMMERS 5 CENT
oensdag 29 Mei 1940
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
38e Jaargang No. 319
gr* Volgens den Britschen premier zal het
Lagerhuis er goed aan doen zich voor te
bereiden op harde en zware tijden
Groote onrust en neerslachtigheid in Fransche
politieke en journalistieke kringen
Giornale d'Italia noemt Koning Leopold's
handelwijze „een daad van groot
politiek en menschelijk verstand"
EXEMPLAREN
Duitsch-Grieksche
Evacuatie van burgers
uit Gibraltar
Arbeidsmoeilijkheden
iu Engeland
i DAGBLAD
DNNEMENTSPRIJS ■er 3 maandeD voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week (met g rati s verzekering tegeD ongelukken) f 0.15
bnenland tranco per post per 3 maanden 2.85 Afzonderlijke nummers f 0.05
<i\)STREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
PRIJS OER AOVERTENTiEN van 1—4 regels 11.05 met inbegrip van een bewijsnummer*
elke regel mser f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
ien
stuk,
en bt[
tot
j
tvoeti
aten ftU
9.w
LONDEN, 28 Mei. (D.N.B.). Churchill heeft Dinsdagmiddag
het Lagerhuis zijn aangekondigde rede uitgesproken. Allereerst
jglelde hij de capitulatie van het Belgische leger door Koning Leo-
>ld mede.
vervolgde toen: „De Britsche en de Fransche regeeringen hebben daar-
"?enover hun generaals onmiddellijk bevolen zich verre te houden van dit
18~ treden en dc operaties voort te zetten Het Duitsche opperbevel heeft toege-
Amd in de Belgische capitulatie. Het Belgische leger heeft sedert hedenochtend
?r uur opgehouden den Duitschers tegenstand te bieden. De Belgische regee
apg heeft zich niet solidair verklaard met deze handeling van Koning Leopold
retyJ heeft in allen vorm bekend gemaakt, dat zij vastbesloten is den oorlog voort
sbC zetten aan den kant van de Geallieerden.
'"/De toestand der Britsche en Fransche legers, die in een der heftigste veldsla-
J/ij'n gewikkeld zijn, en van drie kanten, henevens uit de lucht ingesloten zijn,
L duidelijk buitengewoon ernstig. De overgave van het Belgische leger vergroot
oen/t ernstige gevaar. Maar de Engelsche troepen hebben een goede stemming en
chten. Vloot en luchtvloot verleenen dezen legers krachtige ondersteuning.
Churchill wil het Huis weer een verklaring afleggen over den
19 gemeenen toestand, wanneer het resultaat van den ontzaggelijken
- rijd, die thans geleverd wordt, bekend is en overzien kan worden.
21, it zal waarschijnlijk niet vóór het begin van de volgende week zijn.
'iniiddels zal het Huis er goed aan doen zich voor te bereiden op
45;irde en zware tijden.
7 EN stijgende onrust drukte
--'de laatste dagen boven het
end,ritsche .volk. Men hoorde niets
teer over de gevechten in het
^Vesten. Men vermoedde slechts,
at erge dingen in voorbereiding
/■aren. Niettemin verwachtte nie-
land in Engeland een dergelijke
Dbstijding. De capitulatie van het
rs lelgische leger heeft de openbare
-ïeening in Engeland volkomen
errast. De stemming is onbe-
chrijfelijk. Overal in het geheele
and heerscht de grootste neer
slachtigheid.
-«■j In officieel© Londensche kringen
r°P is men volkomen radeloos. Groote
,°s£. vrees komt tot uiting over het lot
van de Britsche troepen, die teza
men met de Fransche. en tot dusver
ook met de Belgische strijdkrachten
in België streden. Geen enkele offi-
cieele kring in Engeland of Frank
rijk heeft tot nu toe een duidelijk
antwoord gegeven op deze bange
nct! vraag.
In militaire Engelsche kringen heeft
Xoóet bericht van de capitulatie van het
Belgische leger niet. alleen de diepste
leerslaóhtigheid, doch tevens ook onbe
schrijfelijke woede ontketend. Men had
•r zich geheel op verlaten, dat de Bel
uien tot den laatsten man voor Engeland
:ouden strijden. Men wist wel, dat Bel-
t "'(ie verloren was, ja men rekende er
1 'Zelfs op, dat ook Frankrijk op den duur
liet meer tegenover den Duitschen druk
'Hön standhouden. Maar de plotselinge
'ïl'Capitulatie van het Belgische leger past
in de Britsche besprekingen van
sfëïijdwinnfen. De angst, dat de vijand
thans tot den aanval tegen Engeland
Pél f kan overgaan, heeft zijn hoogtepunt
vL'!n Engeland bereikt
'IJ In Londen beweert men, dat men
aan de zijde der Geallieerden niets
van het besluit tot capitulatie van
den Belgischen Koning geweten
heeft. dat. men volkomen verrast is
geworden en daf de Koning over het
hoofd -van zijn eigen ministers heen
die zich bijtijds reeds het jongste
weekend te Londen in veiligheid
hadden gebracht hevel tot de
capitulatie gegeven.heeft.
Uit betrouwbare bron verluidt
W cchter: van beslissenden in-
vloed op het besluit van den Ko-
ningr der Belgen geweest zijn de
vreeselijke vernielingen, welke de
Engelschen in België, klaarblijkelijk
Ïheel stelselmatig, hebben aange
richt.
Naar verder bekend wordt, zou de
/plotselinge reis van generaal Weygand
naar het Belgische strijdgebied uitslui
tend tfe kwestie van de Belgische capi
tulatie gegolden hebben. Het heeft er
dus allen schijn van, dat in tegenstel
ling tot hetgeen Parijs en Londen be
weren, desbetreffende onderhandelin
gen tusschen Koning Leopold en de of-
ficieele kringen in Londen en Parijs
Zondag j.l. reeds gaand© waren.
Ook het onderhoud, dat Lord Halifax
Zondagmiddag met Pierlot gehad heeft,
alsmede met Spaak, zou uitsluitend ge
draaid hebben om het besluit van den
Belgischen Koning om den zinnenloozen
strijd tegen de Duitsche troepen op te
geven.
Stockholmsch dagblad wijst
op gebrek aan betrouw
bare inlichtingen
STOCKHOLM, 28 Mei. (D.N.B.) De
Dagens Nyheter publiceert een bericht
van zijn Londenschen correspondent,
waarin de nadruk wordt gelegd op de
gebrekkige en onbetrouwbare voorlich
ting der Engelsche openbare meening
over de militaire operaties in België en
Frankrijk. De voorlichting werkt, zoo
gaat het bericht verder, alsof voor de
Engelsche openbare meening een gor
dijn gehangen wordt, wat betreft den
oorlog in Frankrijk Men kan zich over
den feitelijken toestand geen meening
vormen. Kenmerkend voor den toestand
is overigens dat de militaire medewer
kers van de Engelsche bladen zich in
den laatsten tijd van iederen com
mentaar hebben onthouden. Het meest
opvallende is, dat de Engelsche open
bare meening tot het inzicht gekomen
is, dat nu alles met razende snelheid
gebeuren moet. Een Engelschman heeft
tegenover den correspondent verklaard:
De tijd heeft niet. zooals de Engelsche
leiders het volk steeds verzekerd heb
ben. vóór, doch legen Engeland gewerkt
DE AUTOMOBIELINDUSTRIE EN DE
BEWAPENING VAN AMERIKA
WASHINGTON, 25 Mei (D.N.B.).
Naar de minister van financiën Mor-
genthau heeft medegedeeld, zullen de
werkplaatsen der automobielindustrie
voor het nieuwe bewapeningsprogram
der Vei'eenigde Staten mogelijk ook in
1941 dusdanig in beslag worden geno
men, dat in 1942 geen nieuwe automo
dellen kunnen worden vervaardigd. Een
der grootste autofirma's heeft toege
stemd in een vergaande reorganisatie
ten behoeve van de bewapeningsindus
trie.
PARIJS, 28 Mei (D.N.B.). Alle
Fransche avondbladen keeren zich
met ongehoorde felheid tegen Ko
ning Leopold, dien zij bedelven on
der alle mogelijke beleedigingen en
scheldwoorden. De bladen verkla
ren, dat de afzetting van Koning
Leopold door de in Parijs zetelende
geëmigreerde Belgische regeering,
nog slechts een kwestie van uren is.
Zij eischen de vorming van een
voorloopige regeering. De Intransi-
geant zet als opschrift boven zijn
commentaar op de gebeurtenissen:
„De verrader".
Het bericht van de capitulatie van het
Belgische leger heeft in politieke, en
journalistieke kringen te Parijs de
grootste onrust en terneergeslagenheid
gewekt. Men verheelt zich niet, dat
Frankrijk en Engeland na het neerleg
gen der wapenen door het Belgische le
ger in een veel ernstiger toestand be
vinden dan ooit tevoren.
Zelfs Weygand zou, naar men te Pa
rijs vertelt, den toestand van Frankrijk
als in den hoogsten graad in gevaar ge
bracht hebben aangeduid Reeds vóór
het bekend maken van de capitulatie
van België door Reynaud gaven de mi
litaire critici van de dagbladen Matin,
Figaro, Journal, Petit Parisien en Jour
toe, dat de toestand der ïfransch-Engel-
sche legers in het Noorden wanhopig is.
Zij schreven, dat de groote slag in
Vlaanderen op ziin hoogtepunt i6 geko
men en dat de troepen der Westelijke
mogendheden aanvallen van de groot
ste felheid het hoofd moesten bieden.
Het opperbevel, zoo schreven de Jour
en de Petit Parisien, heeft zich gedron
gen gezien bevel te geven voor een
nieuw terugtrekken der troepen. De
Matin en de Figaro leggen er den na
druk op, dat de Duitsche aanvallen
uiterst heftig zijn en dat Duitschland
zijn strijdkrachten aan de „tegenover
Engeland liggende kust" wil opstellen.
BERLIJN, 28 Mei (D.N.B.). De
Fransche minister-president Reynaud
heeft in zijn radiotoespraak van van
daag, naar men te Berlijn opmerkt, be
leed igende aanvallen gericht op den
Belgischen Koning en het Belgische le
ger. Zoo beweerde hij o.a., dat Koning
Leopold zonder rekening te houden met
de Britsche en Fransche soldaten den
strijd heeft gestaakt. In politieke krin
gen t© Berlijn wordt deze voorstelling
geheel en al onrechtvaardig, ja zelfs
een verdraaiing der feiten genoemd.
Men herinnert er aan, dat de bereid
willigheid van België om in den oorlog
te gaan tegen Duitschland door de En
gelsche en Fransche regeering alleen
verkregen werd door groote beloften
met betrekking tot de door de Weste
lijke mogendheden te verleenen hulp.
Wanneer thans België door de Duitsche
wapenen gedwongen is om den kans-
loozen strijd op te geven, is het even
zeer niet tpr zake dienende als unfair,
het Belgische leger schuldig te verkla
ren aan deze ineenstorting van den
Geallieerden tegenstand.
Went dat het Belgische leger in een
toestand kwam, die Koning Leopold tot
zijn besluit dwong, is alleen en uitslui
tend veroorzaakt door het feit, dat het
Fransche leger en het Britsche expedi
tiecorps niet in staat waren België voor
den oorlogsramp te bewaren. Wanneer
Koning Leopold thans van de zijde der
Westelijke mogendheden voor zijn zeker
niet gemakkelijk besluit, om tot red
ding van zijn volk en land onvoorwaar
delijk te kapituleeren, wordt, beleedigd,
dan oogst hii daarmede van Londen en
Parijs denzelfden dank als de Noren en
de Hollanders ontvingen voor, hun ge
wapende hulp.
14 Mei heeft de vroegere Nederlandsche regeering zich naar Engeland be
geven en het Nederlandsche volk aan zijn eigen lof overgelaten. Onder den
invloed der Duitsche wapens en beseffend dat een verdere tegenstand volkomen
nutteloos zou zijn, heeft de opperbevelhebber der Nederlandsche troepen to land
en ter zee nog denzelfden dag besloten, aan de geheele Nederlandsche weermacht,
het bevel te geven, den strijd te staken en de wapens neer te leggen.
Met dit voor een soldaat zwaar besluit heeft de opperbevelhebber der Neder
landsche troepen een hóoge mate van inzicht in den werkelijken militairen toe
stand bewezen. Hij heeft ten volle beseft dat ieder uur van voortzetting van
dezen onzinnigen strijd voor zijne troepen en zijn bevolking slechts ontzettende
bloedoffers zou brengen en in dit geval steden en dorpen aan een totale vernieling
prijsgegeven waren. Toch zou dit aan het feit van een Duitsche overwinning
niet het minste hebben veranderd.
Toen de vroegere Nederlandsche regeering door haar conspiraties niet Enge
land en Frankrijk den strijd tegen Duitschland teweeg gebracht heeft en zoo
doende tegen een weermacht, wier kracht door de voorafgaande gebeurtenissen
bewezen was, heeft zij van begin af onverantwoordelijk gehandeld. Had de vroe
gere regeering niet geluisterd naar Engelsche raadgevingen, maar een werke
lijke neutraliteit bewaard, dan zouden alle nu gebrachte offers van goed en bloed
onnoodig geweest zijn.
Nu de»wapens neergelegd zijn, is de Nederlandsche bevolking in staat, haar
vreedzamen arbeid te hervatten. Ieder wordt verzocht, na deze verschrikkelijke
dagen, tot zijn gewone werk terug te keeren.
Maar een ieder trede ook op tegen zulke gewetenlooze elementen, die voort
durend door passieven weerstand of door actieve daden, onrust stichten, en daar
door den voortgang van het burgerlijk leven, de openbare, rust en de orde willen
verstoren.
Volgens het bevel van den Führer zal de Duitsche weermacht haar best doen,
om aan ieder het lot der bezetting zoo dragelijk mogelijk te maken. Zij zal leven
en eigendom der bevolking tegen alle vijandelijke aanvallen beschermen en de
vredelievende elementen zooveel mogelijk steunen.
Daartegenover zal de Duitsche weermacht ieder vernietigen, die rust en
vrede stoort
DE MILITAIRE BEVELHEBBER IN NEDERLAND.
ROME, 28 Mei. (D.N.B.). De
in de late ochtenduren in de Itali-
aansche hoofdstad bekend gewor
den capitulatie van België is de
bevolking terstond met extra
edities bekend gemaakt. De kran
ten werden den verkoopers uit de
handen gescheurd. „Het Belgische
leger legt de wapens neer". „Ko
ning Leopold beveelt de capitula
tie van het Belgische leger". „Bel
gië heeft de Franschen en Engel
schen opgegeven". Zoo luiden de
reusachtige opschriften der extra
edities.
Door tijdsgebrek zijn nog geen com
mentaren geleverd. Toch kan overal de
geweldige indruk worden geconstateerd,
dien het bericht bij de geheele openbare
meening heeft te weeg gebracht. Overal
ziet men groepen, die dezen nieuwen
zwaren slag voor Engeland en Frank
rijk levendig bespreken, en di© open:
lijk uitdrukking geven aan hun voldoe
ning over het nieuwe, geweldige succes
van ,het bevriende Duitschland.
De capitulatie van Belgie staat in de
avondbladen in het middelpunt der be
langstelling. De Giornale d'Italia noemt
de handelwijze van den Koning der
Belgen een „daad van groot, politiek en
menschelijk verstand". Drie motieven
hebben den Koning aanleiding gegeven
tot. zijn besluit, zoo meent, het blad.
(1) De wil om zijn volk in een doel-
loozen strijd een verder bloedvergieten
en verdere offers te besparen.
(2) De groote reeds geleden verliezen
der Belgische natie.
(3) Het inzicht, dat de Geallieerden
niet zoo zeer streefden naar de verdedi
ging der onafhankelijkheid en van het
lot van België, als veeleer alle midde
len van België aan menschen. wapens
en financiën trachtten uit te buiten
voor het behoud en de verdediging van
hun eigen gebieden en hun eigen groo
te imperia.
Er kan geen twijfel aan bestaan, zoo
gaat het blad verder, dat de Koning de
houding der Britsche troepen op juiste
waarde heeft geschat. De Engelschen
hebben duidelijk hun voornemen te
kennen gegeven om naar huis terug te
keeren, terwijl de Belgen voor hen vech
ten en hun terugtocht met zware offers
moesten dekken. Voorts hebben de En
gelschen. zonder rekening te houden
met leven en eigendom der Belgische
burgers, zich schuldig gemaakt aan
zware verwoestingen.
Het bewijs daarvoor is Brussel, waar
de Engelschen, ofschoon het een erkend
open stad betrof, bruggen in de lucht
lieten vliegen en met, springstoffen de
huizen vernielden en burgers doodden.
De Koning heeft, in tegenstelling tot de
gevluchte ministers, op het slagveld
den roep van zijn volk gehoord en er
gevolg aan gegeven.
Met onberaden woorden, zoo
schrijft het blad verder, heeft Rey
naud heden willen sp.reken van
„verraad". De Koning heeft nie
mand verraden, want België heeft
niet den plicht zichzelf te vernielen
voor de redding van Frankrijk en
Engeland. Wederom zijn de Engel
schen en Franschen, die dezen
Europeeschen oorlog wilden, ge
dwongen slag t© leveren met hun
eigen menschen en hun eigen mid
delen en wel zonder inschakeling
van vreemde naties of bloks.
Met de scherpste bewoordingen gee-
selt de Tribuna de poging van den
Franschen premier Reynaud om de ge
vluchte Belgische regeering uit te spe
len tegen het legitieme staatshoofd, dat
den wil van de geheele Belgische natie
belichaamt. Men vraagt zich onwille
keurig'af, aldus dit blad, aan welke nog
overgebleven deelen van het Belgische
leger de heeren Pierlot. Spaak en Denis
en hun heer en meester Paul Reynaud
denken, want er bestaat geen ander
Belgisch leger, behalve dat, waaraan
Koning Leopold het bevel heeft gege
ven de wapens neer te leggen.
Bij een dergelijke „bende", gelijk de
gevluchte Belgische ministers zijn. kan
men op alles verdacht zijn. Zeker is
echter, dat hun wanhopige pogingen
vergeefsch zullen zijn. Deze heerschap
pen zullen alleen de schaar van die
Tsjechische, poolsche, Noorsche en Ne
derlandsche verraders vermeerderen,
die op Fransch of Engelsch gebied de
vruchten van het bloed en de ruïne van
hun volk kunnen genieten tot aan den
dag, waarop zij voor hun „infame
schanddaden" eens ter verantwoording
zullen wórden geroepen. Deze dag na
dert met reuzen schreden.
STOCKHOLM, 28 Mei. fD.N.B Het
bericht over de capitulatie van het, Bel
gische leger is vanochtend tegen 10 uur
bij het Zweedsche publiek bekend ge
worden. Voor de vitrines der dagblad-
Het Amersioortsch Dagblad is aangesloten
bij de Vereeniging voor Publicitoitswaardn
(Bureauj Tournooiveld 4, 's-Gravenhage),
welke op aanvraag aan adverteerden
volledige, door accountants gecontroleerd
de, gegevens omtrent de verspreiding van
vns blad verstrekt.
Dit blad heeft een dagelijk-
sche oplaag van
handelsbesprekingen
ATHENE, 28 Mei (D.iM.B.). Een
Duitsch© delegatie is heden hier aange
komen om deel t© nemen aan de onder-
handelingen der regeeringscommissie
over de Duitsch-Grieksche handelsbe
trekkingen. Daarbij zullen o.m. de
koerskwestie, de voorbereiding der vast/*
stelling van de contingenten voor Duit
sche goederen, de kwestie der aanpas
sing van het protectoraat Boherncn eu
Moravië en alle uit .den nieuwen toe
stand tusschen Duitschland, het gouver
nement en Griekenland voortvloeiende
handelspr.oblemen behandeld worden.
MADRID, 28 Mei (D.N.B.). Naar uil
Gibraltar gemeld wordt, heeft de En
gelsche overheid gelast een schip van
7000 ton ter beschikking te stellen, dat
uitsluitend moet dienen voor do onIrui
ming van Gibraltar door, de burgerbe
volking. De gouverneur van Gibraltar
heeft in het officieels blad gcëischt, dat
de passieve luchtbescherming, de hulp
politie en andere vrijwillige organisa
ties geen acties- zullen ondernemen,
waarvan de militaire commandant, geen
kennis draagt.
Op een in de haven van Gibraltar lig-
genden Oceaan stoomer is brand uitge
broken. De blusschingspogingen bleven
zonder resultaat. Het schip staat nog
steeds in lichter laaie.
NEW YORK. 28 Mei (D.N.B.). De
New York Herald Tribune meldt uit
Londen, dat de nieuwe arbeidsregeling,
waardoor de arbeiders en arbeidsters in
de wolspinnerijen in Yorkshire tot. het
maken van twintig overuren gedwongen
worden, onder de plaatselijke bevolking
groote agitatie heeft gewekt. Ook de ar
beiders in andere takken van bedrijf
verzetten zich heftig tegen het. tewerk
gesteld worden in de fabrieken. De
nieuwe arbeidspolitiek der regeering
wordt nog bemoeilijkt door het feit, dat
in den mijnbouw, in de industrie van
werktuigmachines, de staalfabrieken en
in de katoensjiinnerijen een groot ge
brek aan geschoolde arbeidskrachten
bestaat.
redacties stroomden in korten tijd groo
te menschenmassa's samen. Het is on
miskenbaar, dat de Belgische capitula
tie een sterke uitwerking heeft op de
Zweedsche openbare meening. Van des
kundige zijde wordt er in het bijzonder
op gewezen, dat ook het lot van de
Fransche en Britsche afdeelingen in het
gebied van Vlaanderen en Noord-Frank
rijk daarmede practisch reeds beslist is.
Men verheelt zich in Zweden niet, dat
deze gebeurtenis niet alleen de grootst©
militaire maar ook politieke beteekenis
heeft. In het bijzonder stelt men in het
licht, dat het inzicht van de zinneloos
heid van den tegenstand tegen het heste
leger ter wereld in.het geval van België
openlijk betoond is door een tegenstan
der. die zich niet alleen jarenlang had
voorbereid op den militairen tegen
stand. maar di© ook dapper gestreden
heeft.
In politieke kringen in Zweden heeft
in dit verband de radiorede van den
Franschen premier, waarin deze heftige
verwijten uitsprak tegen Koning Leo
pold van België, geen voor de Fransche
staatsleiding gunsfigen indruk ge
maakt. Men herinnert zich hier maar
al te eoed het feit. dat de Engelschen en
Franschen in Noorwegen de Noorsche
troepen als het ware vluchtende in den
steek hebben gelaten en zich door zwak
ke Noorsche afdeelingen ook nog op den
vlucht, lieten dekken. In den stap van
den Belgischen Koning ziet men in
Zweden voor een goed rlcel ook een
voorzichtigheidsmaatregel tegen een
herhaling van soortgelijke gebeurtenis
sen op Belgisch gebied.
