ODYSSEE DWARS DOOR
HET KRIJGSRUMOER
IN DEW G REEP VAM REI GERUCHT
Jfcudtc
Omzwervingen van Nederlandsche
soldaten door België, Frankrijk
en Duitschland
^NOSCH
BELANG
1 Van mafte 1
Van
EEN VERHAAL VAN HONGER EN DORST
EN SLAPELOOZE NACHTEN
o Bad-Pakken
o Badjassen
Bad-Mantels
Bad-Mutsen
B ad-Handdoeken
MARKTBERICHTEN
PREDIKBEURTEN
R.K. GODSDIENST
OEFENINGEN
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 8 JUNI 1940
T^vEZER dagen is in zijn woonplaats teruggekeerd een Neder-
landsch officier van een onzer grensbataljons, die zooveel
omzwervingen en ontberingen achter den rug heeft, dat zij gemakke
lijk een geheel menschenleven zouden kunnen vullen. Het relaas, dat
hij ons, eenmaal terug gekeerd in zijn gezellige huiskamer, te midden
van de zijnen, deed in soberen en onopgesmukten vorm, strekt zich
echter slechts uit over luttele weken, die evenwel voor dezen officier
en zijn kameraden van het betrokken bataljon een dusdanige aaneen
schakeling van ontberingen, van vluchten, van slapelooze nachten en
hongerlijden zijn geweest, dat men niet begrijpt, hoe nog één man
dit alles heeft kunnen volhouden, en hoe nog velen de eindstreep van
deze race met den dood hebben kunnen bereiken.
f NZE zegsman dan lag met zijn bataljon bij den aanvang van de krijgsverrichtingen
ergens in Noord-Brabant, waar al heel gauw de Fransche troepen verschenen,
die tot opdracht hadden de Nederlandsche strijdkrachten krachtdadige hulp te ver-
lecnen. Het contact met deze troepen is echter nooit bizonder hecht geweest, en van
een vriendschappelijke samenwerking was nauwelijks sprake. De Nederlanders had
den zich onder het Fransche bevel geschaard, maar kwamen op een goeden ochtend
tot de conclusie, toen op tul van plaatsen in Brabant de Duitschers krachtig door
stootten. dat hun Fransche bendgenooten spoorloos waren verdwenen.
IJ ET bataljon, dat zich aan alle kan-
ten door Duifsche troepen en para
chutisten omringd wist, en geheel en
al op eigen initiatief moest handelen,
kon toen praktisch niet anders, dan uit
wijken naar Belgisch grondgebied. Een
gedeelte van bet bataljon kwam aldus
in Antwerpen, een ander gedeelte is op
dezen overijlden terugtocht zoek geraakt,
en js waarschijnlijk in Zeeland terecht
gekomen, naar onze zegsman veronder
stelde. In Antwerpen zijn de officieren
en (hun soldaten een dag gebleven, wijl
hot bedoeling was, dat zij weer naar
Nederland, en wel naar Zeeuwsch
Vlaanderen, zouden terug keeren.
Dat is ook inderdaad gebeurd: de
troep kwam via Antwerpen in Hulst in
Oostburg en in Aarden burg. Toen was
echter in Zeeuwsch Vlaanderen de laat
ste fase van den strijd al aan den gang,
de Franschen trokken ook daar voor de
Duitschers terug, cn zoo zag deze Ne
derlandsche troep zich opnieuw ge
noodzaakt te wijken naar Belgisch ge
bied. In Lapscheure, een dorpje even
over de grens, waar zij des avonds, nog
in het bezit, van hun eigen vervoermid
delen, arriveerden, werden zij door de
bevolking op buitengewone wijze ont
haald, gastvrij en gul. Weinig konden
de Hollanders echter vermoeden, dat
dit voorloopig hun laatste behoorlijke
maagvullling zou zijn, en dat. zij ware
verschrikkingen tegemoet gingen
Een chaos in La Panne
WANT de tocht moest den volgenden
dag verder worden voortgezet: via
Brugge en Gent naar La Panne. In
Brugge konden onze soldaten met veel
moeite nog wat levensmiddelen verove
ren, in letterlijken zin veroveren, en
toen eindigde deze dag ir. een overbe
volkt La Panne, waar practisch geen
rnensch meer bij kon.
Plet was daar een enorme drukte
grootendeels veroorzaakt door drom
men Nederlandsche en Belgische
vluchtelingen, die overal een goed
heenkomen zochten, en dachten dat
zij aan de Belgische kust voorloopig
wel veilig zouden zijn. De straten
van de badplaats waren overvol met
vluchtelingen, en daar tusschcndoor
kwamen nog de Fransche gemotori
seerde colonnes.
„Ik heb werkelijk van mijn leven nog
nooit zoo iets gezien", verklaarde onze
zegsman. „De Belgische autoriteiten
trachtten nog te regelen wat er te rege
len was, maar er was eenvoudig geen
beginner) aan. Daarvoor was de chaos
te groot. En steeds maar kwamen nieu
we stroornen troepen en vluchtelingen
de. stad binnen, ook brokstukken van
Nederlandsche troepenonderdeelen, die
zich maar weer bij ons aansloten".
Eten was er met geen mogelijk
heid te krijgen, en daarom werd be
sloten des nachts maar verder to
gaan. in de richting van Duinker
ken, met# de haast bijgeloovige ge
dachte zoo zei onze zegsman
dat het daar wel beter zou zijn.
Naar Duinkerken
GEDEELTELIJK loopende, gedeelte
lijk nog met onzo wagens hebben
we den nachtelijken tocht, hongerende
en dorstende, en vechtende tegen den
slaap, aanvaard. Maar toen we een
maal in Duinkerken waren, wisten we
het meteen ook al. de Duitsche bom
menwerpers vlogen er boven onze
hoofden, de stad was één stuk ellende,
en wij zelf niet minder. De allesbeheer-
schendo vraag was: hoe aan eten en
onderdak te komen. Van het kast naar
de muur, en bij elk kastje en bij elke
muur kregen we lotgenooten: troepen
elders uit Brabant, die dezen weg ook
hadden gevonden, cn nu in hetzelfde
schuitje zaten: op zoek naar eten, op
zoek naar een dak.
Eindelijk kwam er een regeling: de offi-
tieren konden voor hun eigen rekening
voeding koopen, de manschappen kon
den wat schraal eten van een der kazer
nes krijgen. Onze indruk daar in Duinker
ken was, dat de Franschen zich heel wei
nig aan ons gelegen lieten liggenwe
moesten zelf maar zien, hoe wc aan den
kost kwamen, en waar we het moede
lichaam konden neerleggen. Wel kregen
we, voor officieren cn manschappen sa
men. een zolder boven een oude kazerne
toegewezen, die met wat stroo was be
legd, maar daar durfde niemand te gaan
slapen, vanwege de bombardementen. Een
van de andere kazernes was al gebom
bardeerd, cn elk oogenblik kon ons aan
gewezen „home" ook bestookt worden. En
zij. die dan op den zolder lagen, kregen
natuurlijk de eerste beurt
Daarom bleven we maar, zoo goed
cn zoo kwaad dat ging in onze voer
tuigen slapen, hoewel er natuurlijk van
slapen bijna niets kwam, cn evenmin
van eten. Met een stuk drong brood
was je den koning te rijk, en do uitge
reikte porties middageten, of wat daar
voor door moest eaan, waren zoo klein,
dat we aan ♦wee porties nog niet ge
noeg zouden hebben gehad. Alleen was
er zeer overvloedig wijn voorhanden,
maar daarmej vul je ook je maag niet.
Per schip verder
F) AT heeft zoo twee dagen geduurd,
tot de mededeeling kwam, dat we
per schip verder zouden gaan, naar
Havre of Cherbourg. Een nieuw perspec
tief. Inderdaad kwam er een schip in
de haven, dat ons verder zou brengen.
Er werden zooveel mensehen opgeladen
als maar mogelijk was, ongeveer een
1500 man, allemaal Nederlanders.
We zouden na het invallen van de
duisternis vertrekken, cn daar hadden
we het heelemaal niet op begrepen. Bo
vendien: de reis zou ongeveer 18 uur
duren, dus moesten we mondvoorraad
meenemen. Dat heeft heel wat voeten in
de aarde gehad, voor we het noodige
noodrantsoen bijeen hadden: vleesch in
blik en pain de guerrp. Voor het vervoer
van deze levensmiddelen konden we
niet eens de beschikking over onze
eigen wagons krijgen. Ten langen leste
kregen we één auto los, waarmee het
eten aan boord werd gebracht.
Een nacht der verschrikking
(VTA donker worden, gingen we de
haven uit. Na een kwartier hing
er al een bommenwerper boren ons,
die mitrailleerde, vervolgens bommen
liet vallen, waarvan er een midden op
het schip terecht kwam. Dat gaf een
verschrikkelijker) toestand in dien don
keren nacht. Beneden in het schip
brandde het, en er waren ongetwijfeld
dooden en gewonden. Zoo goed en zoo
kwaad als dat ging. hebben allen hulp
cn hijstand verleend aan de gewonden.
Gelukkig kwam de vliegmachine niet
meer terug. Maar het is toch een
nacht geweest om nooit meer te ver
geten. Aan den horizont zagen we in
volle zee brandende schepen, op ons
eigen schip brandde het ook, de ker
mende gewonden vroegen al onze aan
dacht. en ieder oogenblik kon een
nieuwe bommenwerper verschijnen.
Moedige kerels daalden af in het
ruim om te redden wat er nog te
redden was, maar gelukkig bleef de
brand tot een kleine oppervlakte
beperkt. In den vroegen ochtend,
toen het daglicht doorkwam, werd
ons schip op het strand gezet. De
nacht van verschrikking vas voor
bij.
Ons eerste werk was toen, de gewon
den naar buiten te brengen. Zij werden
op planken gebonden, en zoo naar, be
neden op het strand getakeld, natuurlijk
alles heel primitief, maar allen waren
verbonden, en allen zijn ook, dank zij
dc goede hulp van de burgerbevolking
van een klein dorjije aan de kust, met
boerenwagens op stroo naar de zieken
huizen van Calais vervoerd. Ook de
dooden zijn nog geborgen, cn toen heb
ben wij het schip het schip gelaten, en
zijnrte voet verder naar Calais gegaan,
en Vandaar naar het naburige dorpje
Coquelles, waar onze mannen cn wij in
volkomen hulpeloozen toestand, uitge
put door honger en slaap, in kleine
groepjes arriveerden. De soldaten gin
gen er zelf maar op uit om te foura
geeren, voor zoover er wat te krijgen
was, want ook dit plaatsje zat weer vol
met vluchtelingen. Na veel moeite
slaagden we er in weer een noodrant
soen op den kop te tikken, en toen was
het verder maar afwachten, wat onze
verdere bestemming zou zijn.
De Duitschers komen
HOE lang het verblijf in cn om Calais
heeft geduurd wist onze zegsman
niet meer. De nachten waren gelijk de
dagen, omdat er toch niet geslapen
werd, en zoo raakte men den tel kwijt
Maar op een goeden mpneen, nadat
men een nacht in een schuilkelder had
geslapen, zagen de Hollanders hij het
wakker worden geen Fransche en En-
gelsche tanks meer rijden, doch Duit
sche. Calais was in Duitsche handen
gevallen, en daarmee waren de Hol
landers krijgsgevangenen geworden,
wat overigens aan luin status niet zoo
heel veel veranderde, omdat de Fran
schen hun toch reeds al hun wapens
hadden afgenomen.
Na ecnige dagen werden dc krijgs
gevangenen op transport gesteld, niet
alleen de Nederlanders, maar ook
Franschen en Engelschcn en Belgen,
en Marokkanen. De eerste dagen ging
het transport te voet het binnenland
in. Het viel daarbij op, hoeveel plezie
riger de Nederlandsche en Belgische
soldaten werden behandeld dan de an
dere krijgsgevangenen. De Marokka
nen leden blijkbaar erg aan honger,
want als er hoeren langs den weg
stonden, die eieren aan de menschen
aanboden, werden er hecle veldslagen
om geleverd. „Je kreeg zoo soms het
idee aldus onze zegsman dat die
gekleurden af en toe ook op ons een
begeerig oog gericht hadden".
oooooooooooooooooooo
0
LANGESTRAAT 34 a
Amersfoort
Afd. Witte Goederen
O
O
O
in groote kleurige keuze
O o
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
Hoe het zij, na verloop van korten
tijd stelden de Duitschers vracht
auto's tot onze beschikking, zoodat
we niet meer behoefden te loopen.
Maar op die hobbelende auto's
kwam van slapen we reden dag
en nacht door ook al weer niet
veel. Zoo af en toe zakte je hoofd
tegen den 6chouder van je buur
man aan, die het dan weer, omdat
hij dan zelf niet slapen kon, in zijn
oorspronkelijkcn stand terug
bracht.
Weer eten en drinken
EINDELIJK, midden in den naeht,
kwamen we in een dorp aan dc
BelgischLuxemburgsche grens, waar
koffie en soep op ons stond te wachten,
waarlijk godenspijs onder de gegeven
omstandigheden. En daar wij als Hol
landers nu eenmaal een streepje voor
hadden hij de Duitschers, konden wij
ons eindelij'k eens te goed doen.
Toen bleek, dat we letterlijk rammelden,
begonnen Duitsche officieren en man
schappen ons bovendien nog van hun eigen
1ZOOR de tweede
maal In een
week tijds heeft te
Zeist een felle brand
gewoed. Ditmaal
was het de renstal
van den paardenhan
delaar F. van de
Haar, wonende aan
den Driebcrgsche-
weg. welke door
het vuur werd aan
getast. Dank zij het
kordaat optreden
van de Zeister
Brandweer met een
tweetal spulten. ge
assisteerd door Ne
derlandsche en Duit
sche militairen, kon
de brand beperkt
blijven tot een drie
tal hooibergen en
een stal. De 35 al
daar gestalde rljks-
cn renpaarden kon
den In veiligheid
worden gebracht.
voorraad eten mee te dcelen, zelfs in zulke
hoeveelheden, dat wij er aanvankelijk
sprakeloos onder waren. Die kerels daar,
zoo zei onze zegsman, hebben onzen
eeuwigen dank verdiend, want toen voelden
we ons langzamerhand weer menseh wor
den!
Van dat dorpje zijn we per trein ver
voerd naar Trier. Ook tijdens die trein
reis hebben we het best gehad, en in
Trier, zelf, waar we voorloopig zouden
blijven, kregen we behoorlijke kamers
in een steenen gebouw eno lang ont
beerde luxe, een heu6chehjk bed om op
te slapen.
Slapen!
SLAPEN, meneer, slapen. We deden
niet anders. Slapen, eten en dan maar
weer slapen, en weer eten. 's Morgens
kregen we brood met jam, om twaalf
uur warm eten, en '6 avonds weer brood
met boter en kaas. En dan maar weer
slapen. Langzamerhand kwamen daar
in Trier nog meer Nederlandsche troc-
pe binnen, die evenals wij zeer to opre
ken waren over de behandeling, welke
zij van de Duitschers hadden ondervon
den.
Trier is voor ons een waar herstel
lingsoord, een sanatorium geweest!
Alleen waren we nog in het onzekere,
wat er verder met ons zou gebeuren,
tot eensklaps het bericht afkwam, dat
we zoo 6nel mogelijk naar huis zouden
worden getransporteerd. U begrijpt, wat
dat een vreugde gaf! We kregen, alle
Hollanders zooals we bij elkaar waren,
een specialen trein ter beschikking, die
ons linea recta van Trier over Koblenz
en Keulen naar Maastricht heeft ge
bracht.
Weer op Nederlandschen
bodem
T"\AAR waren we weer op va-
derlandschen grond. Hoe we
in Maastricht onthaald zijn, dat
laat zich eenvoudig met geen pen
beschrijven. Kosten noch moeite
werden gespaard om het ons zoo
aangenaam mogelijk te maken,
honderden Maastrichter meisjes
liepen maar af en aan met ijsjes en
met bier en koffie en thee, met
brood en vleesch, kortom met al
les wat maar eetbaar was. Maar
het kostbaarste cadeau kregen we
daar bovendien in ons bezit: onze
verlofpas, die ons veroorloofde
per eerste gelegenheid naar huis
terug te keeren, waar men al we
ken over ons in ongerustheid had
verkeerd, cn waar wij allen onze
blijde rentree hebben gemaakt.
„Waarachtig" zegt de vader
van onzen luitenant, die zelf een
gepensionneerd hoofdofficier is
waarachtig, die jongen heeft in
veertien dagen meer meegemaakt,
dan ik in mijn heele militaire loop
baan!"
FRUIT- EN GROENTEVEILING
AMERSFOORT
De Prijsnoteering der veiling op 7
Juni 1940:
Aardbeien 19—32: Tomaten 16—17;
Dubb boonen 5860; Spinazie 6—16;
Sla 1326; Wortelen 60—140; Bloemkool
50170; Komkommers 7—12; Rabarber
1130; Peulen 4119; Doperwten 33;
Radijs 2527; Andijvie 610; Raapste
len 56; Postelein 13—15; Snijbiet 6—
10; Look 10—15; Peterselie 13—18; Aard
appelen 14—15; Seldery 16—18.
ZONDAG 9 JUNI
St. JorisJkerk
10 uur v-m. ds. Blok, Jeugddienst
6 uur n.m. ds. Pannebakker.
Nieuwe Kerk
10 uur v.m. ds. v. d. Berg.
6 uur n.m. ds. Gerritsen
Emmakerk
10 uur v-m- ds. Donszelmann.
6 uur n.m. ds. R. Bartlema, van Zeist.
Kapel „Zon en Schild"
10 uur v.m- ds. Nauta.
Rusthuis „De Lichtenberg"
3 uur n.m. ds. Donszelmann.
Gasthuiskcrk
10 uur v.m. dc heer v. d. Heide.
Wü'kgebouw Laurens Costerplein
10 uur vjn. kinderkerk-
Gebouw „Het Sluisje"
10 uur v.m- kinderkerk-
Evang. Luth. Kerk
10.30 uur v.m. ds. de Jongh.
Vriiz. Hervormden
Foyer Amicitia:
10.30 uur v.m- dr. J. Niewcg.
Remonstr. Gemeente
10.30 uur v.m. dr. R. Miedema.
Doopsgezinde Gemeente
10.30 uur v.m- ds. W. F. Golterman.
Gcrcf- Kerk (Zuidsingel)
10 uur v.m. ds. S. J. Popma.
5.30 uur n.m- cand. J van Buuren.
Geref. Kerk (L. Vrouwestraat)
10 uur v.m. cand. J. Buuren.
5.30 uur n.m. ds. B- Holwcrda.
Westerkerk
10 uur v.m. ds. B- Holwcrda.
5.30 uur n m. ds. F. A. den Bocft
Gebouw „Bethel"
(Eemstraat)
10 uur kinderkerk.
Vrye Evangelische Gemeento
Gebouw „Eben Haëzer"
(Muurhuizen 9a)
10 uur v.m. cn 5.30 uur n.m. Zendeling
Brc'et, van Apeldoorn.
Donderdag 13 Juni Openbare bidstond 8-15
uur n.m
Geref. Kerk in Hersteld Verband
10 uur v.m. en 5.30 uur n.m. ds. Herngreen.
Chr. Geref. Gemeente
10 uur v.m- en 5-30 uur n.m. ds. J. Drcnti.
Vrije Geref. Gemeente
(Muurhuizen 53)
9.30 uur v.m. en 5 uur n.m. Godsdienst,
oefening.
Geref. Gemeente
(Stoovéstraat 11)
10 uur v.m. en 5-30 uur n.m. Godsdienst
oefening.
Dinsdag 11 Juni 7 uur n.m. ds. H. Ligten-
berg, van Kampen.
Oud Katholieke Kerk
't Zand 13
10 uur v-m. H. Dienst.
6-30 uur n.m. Vesper.
Vrüe Katholieke Gemeente
Geen dienst.
Leger des Heils (Havik 25)
10 uur Hciligingsdicnst, 7 uur n m. op**-
luchtsamenkomst bij de Kei n.m. 8 nuf
Verlossingssamenkomst.
Christian Science Society
Arnihemscheweg 7
10 uur Hollandsche dienst. 1 15 uur English
servicd. Onderwerp: God, de eenige Oor
zaak en Schepper.
Nicasiusstraat 4
Evangelisatie-samenkomst 5.30 uur
Amersfoortsche Bergkapol
Theosofische Loge
Ds- W. C. Posthumus Meyes, van Hooi
land
Dc'utscher Gottesdienst Gasthuiskerk
Westsingel 47
Geen dienst.
Jeziël
Stoovéstraat 14
Donderdag, en Zondagavond 8 uur Evange
lisatie Zending N. Vetter.
Vrijz. Chr. Jeugddienst
Doopsgez. Kerk
7 uur n-m. ds. van Putten.
HOOGLAND
10 uur v.m. de heer D. Mallekote,
Amersfoort.
LEUSDEN
10 uur v.m. ds. Hofstede.
(Wijziging voorbehouden)
Parochie v. d. H- Franciscus Xaverius
't Zand 31
H.H. Missen om 6.30. 8.0Ö, 9 15 en 10 45 uur
gezongen Hoogmis, 6 uur Lof-
Parochie O L. Vrouwe Hemelvaart
Langcgradht 36
H.H- Missen om 7 uur. 8.30 en 10.30 uur
gezongen Hoogmis, 6 uur Lof
Parochie v. d. H. Henricus
P. Borstraat 41
H.H- Missen om 7 uur, 8.30 «-n 10 uur P
zongen Hoogmis, 6 uur Lof.
Parochie v. d. H. Ansfridus
Jacob Catslaan 28
H H. Missen om 7 en 8.30 uur. Hoogmis t'
10.30 uur, 6 uur Lof,
