Maatschappelijke concentratie
is thans een eerste eisch
DE EEMLANDER
ENGELAND VERWACHT EEN
ONGEKEND HEVIGEN
LUCHTAANVAL
Het probleem van den politieken
bovenbouw later aan
de orde
50 TANKS IN
VLAMMEN
TOENEMEND
ALCOHOLISME
Donderdag 18 Juli 1940
Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39e Jaargang No. 16
„Strategische positie is weinig gunstig"
geeft minister Sinclair toe
De verblijfplaats van de
Bouvigne-meisjes
bekend
AMERSFÖORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week f 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
ONCENTRATIE is
een woord, dat opgeld
doet sedert eenig weken. In velerlei
toonaarden wordt het uitgesproken.
Een nog grooter aantal nevengedach
ten wordt niet uitgesproken. De
wensch naar concentratie bestaat in
vele kringen, doch maar al te vaak
gaat dit verlangen gepaard met den
niet minder sterken wensch om van
het oude geen afstand te doen. Onder
het oude verstaan wij hier natuurlijk
niet eerbiedwaardige tradities en de in
een strijd van eeuwen verworven Ne-
derlandsche cultuurgoederen, doch
veeleer oude, bet' r nog verouderde or
ganisatievormen, heilige huisjes en sec-
tarisme. Treffender voorbeeld dan dat,
hetwelk de R.K.-Staatspartij heeft ge
geven bij het bepalen van haar hou
ding jegens een te vormen .Nederland-
sche Unie' is ter illustratie van het
voorgaande nauwelijks denkbaar. De
ze partij stelde zich op het standpunt,
dat zij bereid was om een zoodanige
concentratiepoging te steunen, doch
dat zij tevens achter de schermen voort
zou gaan met het uitoefenen van poli
tieken invloed. De Katholieken zou
den, als zij tot de .Nederlandsche
Unie' toetraden, den zegen van de
R.K.-Staatspartij krijgen, doch werden
tevens geacht lid te blijven van de R.K.
Staatspartij. Wij willen, om de hou
ding der R.K.-Staatspartij te ken
schetsen, afzien ^an scherpe qualifica-
ties en volstaan met het woordje naief.
Wie meent, dat hij met het uitreiken
van besuikerde fopspeentjes het fun
dament kan leggen voor de hervor
ming van ons maatschappelijk, oecono-
misch en staatkundig leven, is mate
loos naief, verstoken van alle reali
teitszin of maakt zich schuldig aan be
wuste dwarsdrijverij.
IJ hebben hier een voorbeeld ge-
kozen, ontleend aan de jongste
historie der R.K.-Staatspartij. Ook in
andere kringen bestaan opvattingen,
die nauw verwant zijn aan de hiervoren
gereleveerde tactiek. Wie de realiteit
kent, weet, dat deze soort tactiek en
strategie onherroepelijk tot falen zijn
gedoemd. Het gaat in dezen tijd om
eene nationale concentratie in den let
terlijken en wezenlijken zin des woords.
Zulk eene concentratie is met gema
noeuvreer nooit te bereiken. Zij is
slechts bereikbaar, indien alle volks
groepen bereid zijn, groote offers te
brengen en haar groepsbelangen on
voorwaardelijk ondergeschikt te stel
len aan het groote Nederlandsch-natio-
nale belang. Wij wachten nog steeds
op den politieken leider, die tot het in
zicht is gekomen, dat het oude partij
wezen overbodig is geworden, en die
uit dit inzicht ook de consequentie
durft te trekken. Waaruit deze conse
quentie bestaat? Laten wij een wijle
onze verbeelding den vrijen loop om
het begin van een politiek sprookje te
vertellen. Welnu: ,,Er was eens een
Nederlander. Zijn naam was Colijn.
Deze Nederlander, gesproten uit een
stoer boerengeslacht, verklaarde in den
zomer van het jaar 1940 het navolgen
de. .Landgenooten! Als vaderlander,
als staatsman, als oud-officier en als
lid der Anti-Revolutionnaire Partij ver
klaar ik, dat deze partij door den loop
der omstandigheden overbodig is ge
worden. Ik bedank derhalve voor het
lidmaatschap dezer partij en geef U in
overweging tot liqu'datie van alle par
tijen over te gaan'. De Nederlander
Colijn vond vele andere partijleiders
bereid zijn voorbeeld te volgen. En het
gevolg van Colijn's kloelce woorden
was, dat de weg naar een ware eenheid
des volks met één slag een heel eind
gevorderd was."
I J OCH kan het voorgaande sprook
je werkelijkheid worden? Zoo ja,
dan is de nationale concentratie in po
litieken zin binnen afzienbaren tijd te
verwezenlijken. Wijl dan zou blijken,
dat de politieke voormannen de eischen
en den geest des tijds verstaan. En op
begrip voor deze eischen en op het vat
ten van dezen geest komt het aan. Wie
hiertoe in staat is en den moed der con
sequentie ten toon spreidt, kan het Ne
derlandsche volk nog groote diensten
bewijzen. Ook al heeft hij een .politiek
verleden'. De nieuwe tijd eischt niet de
algeheele demobilisatie der oude gar
de. Zij, die tot deze oude garde behoo-
ren, doch ontvankelijk zijn voor de her
vorming van den geest en een open oog
voor de werkelijkheid hebben, zijn ook
in de nieuwe phase onzer vaderland-
sche geschiedenis bruikbaar. Voor hem,
die of het een of het ander niet kan,
die meent, dat wij thans een soort on
dergang der beschaving of der wereld
beleven, geldt, dat hij beter doet zich
uit het actieve leven terug te trekken.
Doet hij zulks niet, dan vergalt hij zijn
eigen bestaan en wordt bovendien een
blok aan het been van het Nederland
sche volk. Intusschen blijft het zeer de
vraag of de nationale concentratie van
boven af langs den hiervoren ge-
schetsten sprookjesachtigen weg te
bereiken is.
1Y/T AAR in afwachting behoeven wij
LV.L niet stil te zitten. Integendeel,
want stilstand ware erger dan achter
uitgang. Wij kunnen en moeten wer
ken aan de hervorming van onzen
maatschappelijken en oeconomischen
onderbouw. Öok ten deze zij het begrip
concentratie de richtlijn. Reeds is er
sprake van het stichten van een Neder-
landschen voetbalbond, die alle voet
balorganisaties zal omvatten. Ook an
dere takken van sport zullen in soort
gelijke organisaties worden onderge
bracht. Op het terrein van het publici-
teits- en voorlichtingswezen zijn even
eens tendenzen waarneembaar, die wij
zen in de richting van éénwording en
concentratie. Hetzelfde geldt voor de
domeinen van wetenschap en cultuur.
Zijn wij juist ingelicht, dan worden ook
in de regionen der kunst concentratie
pogingen ondernomen. Krijgen deze
en dergelijke pogingen haar beslag.
dan ontstaat er hier te lande een in en
bij den nieuwen tijd passend funda
ment, waarop dan later de staatkundi
ge bovenbouw kan worden opgetrok
ken. Het gaat thans in de eerste plaats
om het leggen der fundamentenWant
zonder degelijke, in het volk wortelen
de. fundamenten is geen bovenbouw,
hoe schoon ook, blijvend denkbaar,
Daar de fundamenten in het volk moe
ten wortelen, is het evenzeer in deze
phase van den .wederopbouw' noodza
kelijk. dat het volk in al zijn geledin
gen gaat begrijpen, waarom het gaat.
En tevens, voor welke realiteit het zich
ziet geplaatst.
T3 OVENBOUW zonder fundamen-
ten beteekent zwevende construc
tie. En daar wij te zeer realist zijn om
aan zwevende constructies veel betee-
kenis toe te kennen, hebben wij aan
brochures als die van Colijn en Lint
horst Homan weinig aandacht besteed.
Men grijpe niet dadelijk te hoog!
Het zoeken naar de staatkundige over
kapping kan pas succes hebben als de
onderbouw hecht en degelijk overeind
staat. Is dit nog niet het geval, dan
werken geschriften als de beide hier
voren genoemde eer verwarrend dan
verhelderend op de groote massa. Po
litieke adviezen zijn op dit moment niet
opportuun. Maatschappelijke adviezen
zijn echter broodnoodig. Tot zulk een'
advies willen wij ons dan ook, tot slot
dezer beschouwing, bepalen.
Het is thans zaak. dat een ieder, on
geacht het beroep hetwelk hij uitoefent
of de functie die hij bekleedtzich rea
liseert, dat hervormingen in den zin
van maatschappelijke concentratie on
misbaar en onvermijdelijk zijn. Ons ver-
eenigingswezenons vakverbondswe
zen, onze philantropische instellingen,
onze sportorganisaties en wat dies meer
zij, moeten de handen ineenslaan, hun
ne krachten samenvoegen om te ko
men tot nationale instellingen,
die ieder voor zich het geheele gebied
bestrijken, waarop zij inzonderheid
werkzaam zijn. Tal van heilige- huisjes,
tal van scheidsmuren zullen moeten
worden gesloopt, veel zal worden ge
vraagd van de verdraagzaamheid en
den geest van samenwerking. Doch het
gaat hier om het heil van het Neder
landsche volk. Vooral in dezen tijd
geldt de oude uitspraak: Salus populi
suprema lex. Wordt aldus door ons
volk, door een ieder gestreefd naar een
vernieuwden onderbouw, dan zal de op
lossing van het vraagstuk van den po
litieken bovenbouw te zijner tijd niet al
te veel voeten in de aarde hebben.
Hei wachtbataljon der Duitsche luchtmacht heeft gisteren een marsch door Den Haag gemaakt
en op het Plein gedefileerd voor den generaal der vliegers Christiansen
De gevolgen van het bombar
dement van Haifa
VAN DE SYRISCHE GRENS, 18 Juli
(D. N. B.) Onder de Arabische bevol
king van Damascus heeft het bombar
dement van Haifa door de Italianen
groote geestdrift gewekt. Aan de betoo
gingen in Damascus en ook in Beiroet,
die spontaan door samenscholingen van
menschen en optochten door de straten
tot uitdrukking kwamen, hebben ook in
uniform gekleede Franschen deelgeno
men.
Op de bergen aan de grens tus-
schen den Libanon en Palestina
staan vele menschen te kijken naar
de geweldige rookwolken, die op
stegen uit de brandende raffinade
rijen. Het schijnt, dat de nieuwe
raffinaderij, die in allerijl eerst
kortgeleden afgebouwd was, in
haar belangrijke deelen verwoest,
zoo niet geheel vernield is. De
vlammen slaan op uit ongeveer 50
olietanks. Wanneer de thans waa
iende westen wind naar het Oos
ten mocht omslaan, zou de gehee
le stad in rook worden gehuld en
misschien zelfs moeten worden
ontruimd.
LONDEN, 18 Juli (D.N.B.) De minister van luchtvaart, Sinclair,
heeft vanavond een rede gehouden, welke ook door de radio werd
uitgezonden.
Sinclair begon met er op te wijzen, dat de strategische positie van
Engeland op het oogenblik weinig gunstig is. Hij schilderde uitvoerig
de acties van de Britsche luchtmacht en gaf hoog op van de succes
sen, die behaald zouden zijn en van de superioriteit over de Duitsche
luchtstrijdkrachten.
In hef verdere verloop van zijn rede sprak de minister zijn bijzondere erken
telijkheid uit jegens de dominions, in het bijzonder Bntsch-Indië, dat een
groote rol in den luchtoorlog speelt, zoowel in Engeland alsook daar, waar ook
de Ialianen aan den strijd in de lucht deelnemen. Sinclair noemde het numerieke
overwicht van de Duitsche luchtmacht een zeer ernstig gevaar. Hij zeide in dit
verband, er zeker van te zijn, dat Engeland een luchtaanval op veel grootere
schaal diende te venvachten, dan de vijand ooit had ondernomen. Tenslotte
heette de minister „hen, die van gene zijde van den Oceaan komen om daad
werkelijk aan den luchtoorlog deel te nemen", in de Royal Air Force welkom.
De Commissaris der Koningin in Lim
burg, mr. dr. W. G. A. van Sonsbeeck
en de burgemeester, jhr. W. Michiels
van Kessenich, op de Noodbeurs, welke
deze week te Maastricht is geopend
TREINONGELUK IN FRANKRIJK
MADRID, IS Juli (D.X.B.). Naar uit
Limoges wordt gemeld, is in de nabij
heid van het plaatsje Rancon een elec-
trische trein ontspoord doordat de rem
men weigerden. Bij dit ongeluk zijn zes
dooden, waaronder twee gedemobili
seerde Fransche soldaten, en 20 zwaar
gewonden te betreuren.
HET Spaansche dagblad „Ya"bericht,
dat in Engeland een nieuw soort
menschen populair wordt, n.l. de „esca-
pisten" (uitknijpers). Zoo noemt het
Engelsche blad „Sundav Express" de
naar Amerika en de Dominions ge
vluchte Engelschen. In den laatsten
tijd is het aantal gevallen, waarin han
delszaken en liefdadigheidsorganisaties
de noodzakelijkheid verkondigen een
vertegenwoordiger aan de andere zijde
van den Oceaan te hebben, schrikwek
kend toegenomen. Deze personen nemen
in den regel hun vrouw of tenminste
de sieraden van hun vrouw mede.
In het Lagerhuis heeft een afgevaar
digde bekend gemaakt, dat drie afge
vaardigden op eigen initiatief naar de
Vereenigde Staten zijn verhuisd. Het
parlement besloot hun terugroeping en
terugkeer te eischen.
In do Amerikaansche bladen wordt
op het oogenblik door een commissie
van vooraanstaande Amerikaansche
vrouwen propaganda gemaakt, voor het
zenden van Amerikaansche' schepen
naar Europa om Engelsche kinderen
naar de Vereenigde Staten te brengen.
In Engeland werkt een nieuwe, over
het geheele land verspreide, geheime
organisatie, die tegen het défaitisme te
velde trekt. Men vertelt, dat een afdee-
ling van deze organisatie als schat-
jagers (treasure hunters) overal in de
tuinen, velden en bosschen met de hulp
van wichelroedeloopers naar verborgen
metaal zoekt. Gebleken is. dat de op
roep tot het afstaan van metaal in goed
gesitueerde kringen ertoe geleid heeft,
alle waardevolle, voorwerpen te laten
verdwijnen. Ook meisjes zouden aan
deze afdeeling verbonden zijn.
Achteruitgang van de
gezondheid
Het Britsche ministerie van bui-
tenlandsche zaken bereidt een aan
tal diepgaande maatregelen voor,
om den achteruitgang in den ge
zondheidstoestand van de bevolking,
die het laatste kwartaal ontstellen-
vormen heeft aangenomen, tot staan
te brengen. Als eerste maatregel
zullen voortaan brandewijn, whisky
en likeuren nog slechts op dokters
voorschrift worden verstrekt.
In café's en hotels mag iederen gast
niet meer dan één glas van deze spiri
tualiën verstrekt worden. Deze maat
regel is een gevolg van de enorme toe
neming van het alcoholisme in breede
kringen der bevolking, vooral in de fi
nancieel beter gesitueerde kringen.
Reeds bij het begin van den oorlog steeg
het alcoholverbruik met bijna het drie
voudige van dat in vredestijd en sedert
Mei van dit jaar is het verbruik van
spiritualiën nog eens met dertig pro
cent gestegen. Naar uit. een door vijftig
districtsartsen opgesteld gemeenschap
pelijk rapport met statistische bijlagen
blijkt, heeft de verbreiding van het al
coholisme, die geweten wordt aan de
toenemende zenuwachtigheid onder de
Engelsche bevolking, vooral in de in-
dustrieele en stads-districten van het
eiland, bepaalde ziekteverschijnselen in
opvallende mate doen toenemen. Zoo
is fhet aantal lijders aan lever- en maag
ziekten sedert het begin van den oorlog
met 17 procent toegenomen. Het aan
tal miskramen als gevolg van drank
zucht en nicotisme is, vooral in de in
dustriegebieden en in Londen zelf, met
45 procent gestegen. Zware alcoholver
giftigingen, die vroeger slechts een en
kele maal voorkwamen, hehooren thans
tot het dagelijksche ziektebeeld in de
ziekenhuizen en reclasseeringstehuizen.
Het rapport der artsen wijst tevens op
de voor de gezondheid zoo schadeliike
werking van het toegenomen gebruik
van verdoovende middelen. Een verbod
tot het verstrekken van zoogenaamde
kalmeerende middelen zonder dokters
voorschrift is eveneens een dezer dagen
te verwachten.
De nieuwe belastingen
Volgens de laatste uit Londen
ontvangen berichten bestaan in den
boezem der Britsche regeering
groote meeningsverschillen over de
nieuwe belastingplannen, waartoe
de Engelsche regeering zich ge
dwongen heeft gezien, teneinde
voorloopig een inflatie te vermijden.
De conservatieve vleugel van het ka
binet probeert het grootste gedeelte van
deze nieuwe belastingen zooveel moge
lijk op de groote massa af te wentelen,
daar de belastingschroef voor de hoog
ste klasse reeds tot het uiterste is aan
gedraaid.
Dientengevolge wordt in deze krin
gen voornamelijk over een omzetbelas
ting gesproken. Deze belasting stuit
echter op grooten tegenstand van de
Labour-partij. De ontstemming onder
de arbeidende bevolking is, naar zij
verklaart, zonder deze belasting reeds
groot en hun eigen positie moeilijk als
gevolg van het toestemmen in verschil
lende maatregelen van den afgeloopen
ti|d.
Dezelfde bezwaren worden van La-
bour-zijde geopperd tegen een uitbrei
ding van den inkomstenbelastingplich-t
der kleine inkomens. Niettemin schij
nen de arbeidcrsleiders, die zitting in
het kabinet hebben, zich te hebben
verzoend met een dergelijke uitbreiding.
Overigens was echter een overeenstem
ming in den boezem der regeering niet
mogelijk. De beurs heeft op de geruch
ten over de oneenighcid in het kabinet
niet een nieuwe baisse van alle in-
dustrieele aandeelen geregeerd.
In arbeiderskringen heeft de onthul
ling van de Daily Telegraph, dat de
regeering een onmiddellijk stopzetten
van alle loonsverhoogingen overweegt,
ook dan, wanneer nieuwe prijsstijgin
gen intreden, kwaad bloed gezet. Men
verwijt den arbeidersleiders in het ka
binet. dat zij wel bereid zijn hun toe
stemming te geven aan de bepaling,
waarbij loonsverhoogingen worden ver
boden, doch dat het hun echter niet
gelukt is. het steeds sneller tempo van
de pnjsstijging tegen te gaan.
Te lange arbeidstijden
De minister van arbeid, Bevin. heeft
in een redevoering toegegeven, dat de
regeling der arbeidstijden met gedeel
telijk 70 tot 80 arbeidsuren per week
tot verschillende ondragelijkheden heeft
geleid. Zoo is de productie in plaats
van gestegen eerder verminderd. Dien
tengevolge zullen vanaf 1 Augustus de
wetten tot d»e regeling van den arbeids
tijd en de arbeidsvoorwaarden, die kort
geleden buiten werking waren gesteld,
opnieuw van kracht worden. Het minis
terie ontwerpt een nieuwe regeling van
den arbeidstijd, waardoor een maxi
mumproductie wordt gewaarborgd zon
der de gezondheid der arbeiders te be-
nadeelen.
BREDA, 18 Juli. Nadat gisteren
weer een kleine groep Nederlanders per
autobus te Breda was teruggekeerd, is
thans ook bericht ontvangen omtrent de
verblijfplaats van de K.J.Y -meisjes van
het huic? „Bouvigne".
Z"ooals bekend bestond het vermoeden,
dat deze meisjes, tachtig in getal, te
Barcelona zouden zijn aangekomen. Een
telegram, dat via Zui I-Slaviè werd ver
zonden, bericht nu, dat zij zich allen
bevinden te Trésan-Hérault, een klein
plaatsje bij Montpcllier.
Twee leden van de Nederlandsche
Missie naar Frankrijk zijn te Breda
aangekomen. Zij zullen Vrijdag opnieuw
naar Frankrijk vertrekken.
DE VERDUISTERING
Zonsondergang 21.53.
Zonsopgang 5 38 uur.
(Zooals men weet ts iedereen ver-
Dlicht tusschen zonsondereane en
zonsopkomst te verduisteren
