Joh. Bottinga
Seizoen-Opruiming
FILMS voor deze week:
STADSNIEUWS
Politie-varia
„St. Christoffel"
r
LANGESTRAAT 28
uit mooi
Amersfoort
EXAMENS
Oud-Amersfoort (344)
Veldwachter vond I BEKENDMAKING
pamf letten en
patronen
Uitreiking van
I.V.U.-diploma's
BURGELIJKE STAND
Bally en andere schoenen van
le klas merken
Medische Hulp
2e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 20 JULI 1940
Nabij de boerderij De Geer te Hoog
land is eon Engelsche ballon gedaald,
waaraan een pakket met propaganda-
pamflelten, gesteld in de Fransche taal,
bevestigd was. Zij vormden een onder
deel van de Britsche wijze van oorlo?
voeren.
De gemeente-veldwachter heeft
den zwaar beschadigden hallon in han
den van den burgemeester van Hoog
land, den heer Grippeling, gesteld. Deze
liet een en ander overbrengen naar de
Ortskommandantur te dezer stede.
Voorts werd door den zelfden veld
wachter op „Schothorst" een voorraad
van 3800 patronen gevonden, die even
eens aan den Ort6kommandant van
Amersfoort is uitgeleverd.
In tegenwoordigheid van \ele belang
stellenden had gisteravond in de Schoo:
van W'usbegeerte de uitreiking der
I.Y.O.-diploma's plaats aan de leerlin
gen van de I.V.O. afdeeling der Hallas
Athene School.
Na een muzikale inleiding door den
heer Charles Ilavelaar en mei. Renske
Nieweg hield de heer Bolt een toespraak,
waarin hij zeide, dat luj het gevoel had
dien avond „sa dernière classe" te geven
aan de vertrekkende leerlingen. Hii zou
graag een samenvatting geven van wat
de school beoogde en wat de leerlingen
in de laatste jaren hadden meegemaakt
en geleerd. Jhi herinnerde eraan, dat
ook in de 1. V. O. afdeeling, evenals in
de lagere school, hel systeem erop bere
kend is de leerlingen te brengen tot
„doen", tot „zelf doen", omdat ons den
ken geordend wordt door alles wat wii
doen. mits wij het goed doen. De school
streeft er naar de leerlingen zoo zelf
standig mogelijk te maken, zoodat deze
den leermeester kunnen ontberen. Van
zelf komen zij dan tot scheppenden ar
beid, het hoogste waartoe de mensch
kan komen.
Daarnaast moeten wii allen leeren sa
menwerken, zeide de spreker. Dat is een
onmisbare eigenschap in de samenle
ving. De school geeft de gelegenheid om
samenwerking te leeren; dan alleen is
het mogelijk, dat er op school een goede
geest gekweekt wordt.
De uitgebreidere vorm van zelfregee-
ring, die onlangs op school was inge
voerd moest daartoe ook het zijne bij
dragen.
Spreker hoopte, dat in de komende ja
ren al deze factoren de leerlingen steeds
meer zouden leeren hoe zij een goed
functionneerend onderdeel zullen worden
van do groote samenleving, die hen
wacht.
Daarna reikte hij aan acht leerlingen
het diploma uit en wel aan: Hanna De
Beer, Paulien Berdenis van Berlekom,
Cor de Gans, Emilie Havelaar, Piet Kor-
teweg, Alexander Mispelblom Beyer, Jo
hanna Nijzink, en Carolien Dc Roo de la
Faille.
Eén dezer leerlingen werd apothekers
assistente, één werd medisch analystc,
drie gingen naar het Baarnsche Lyceum,
waarvan twee naar de derde en één
naar de vierde klasse, één ging naar de
vierde klas van een meisjes H.B.S. in
Rotterdam, één ging in de journalistiek
en de laatste wilde graveur worden en
ging naar de Academie van Beeldende
Kunsten.
Mr. Rogaar, voorzitter der Schoolver-
eeniging, feliciteerde daarop de leerlin
gen. Hij wees op de belangrijkheid van
het diploma en op de verplichtingen,
welke het meebracht. Hij hoopte, dat de
jongelui als goede Nederlanders later
de gemeenschap zouden dienen.
Daarop bedankte één der leerlingen
voor alles wat zij aan de school hadden
gehad. Hij overhandigde daarhii voor de
schoolbibliotheek de nieuwe uitgave van
de Camera Obscura met teekeningen
van Jo Spier.
Ten slotte zong Mevrouw Havelaar
Lampe eenige liederen, begeleid door
Renske Nieweg en den heer Havelaar.
waarna men nog geruimen tijd gezellig
bijeen bleef.
Bepalingen van de
Woningwet
B. en W. maken bekend, dat bij be
schikking van den Secretaris-Generaal
van het Departement van Binnenland-
sche Zaken, d.d. 13 Juli j.l., het navol
gende is bepaald:
1: Het is in alle gemeenten ver
boden zonder toestemming van B. en
W. een woning geheel of ten deele te
onttrekken, of onttrokken te houden
aan de bestemming, die zij .had op of
na den dag, waarop deze verordening
in werking trad. Zonder diezelfde toe
stemming is het eveneens verboden een
woning af te breken of te gebruiken
voor een ander doel.
2. Ten aanzien van het in artikel
1 gestelde verbod zijn de bepalingen
van de Woningwet, voor zoover zij met
„onttrekking van woonruimte aan haar
bestemming" verband houden, van
overppnkomstige toepassing.
3. Deze beschikking treedt in wer
king op den dag van haar afkondiging.
TYPHUS VACCINATIE
Donderdag 25 Juli zal weer gele
genheid gegeven worden tot inspui
ting tegen tvphus.
Aanmeldingen tussehen 78 uur
n.m. op Westsingel 45.
RISICO VAN HET BEROEP
Gistermiddag was in de Ambachts
school een electricien hij behoorde
niet tot een der leerlingen bezig met
werkzaamheden aan een stroomkabel.
Door een verkeerde greep kwam de
man in contact met de spanning van
220 volt, waardoor hij epn hevigen
schok kreeg. Hij sloeg tegen den grond
en bleef bewusteloos liggen. Hoewel
men aanvankelijk reden meende te heb
ben. voor ernstigp gevolgen te vreezeri,
toonde het medisch onderzoek aan. dat
er van ernstig leisel geen sprake is.
I N de Wapenroem had gisteravond een
-1- ledenveigadering plaats van de Afd.
Amersfoort van de Ned. R.K. Vereeni-
ging van Handelsreizigers „St. Christof
fel" onder leiding van den heer H. Stef-
fen, die met bijzondere vreugde de leden
welkom heette na zoo langen tijd niet
bijeen te zijn geweest. Er is in dien tijd
heel wat gebeurd. Gevolgtrekkingen ma
ken is niet wcnschelijk, aldus spreker.
Men moet vooruit zien en hopen op de
toekomst. Het leven gaat door, ondanks
veranderingen. In dezen tijd mogen we
dankbaar zijn aan de oprichters van St.
Christoffel, immers, zij hebben gestreden
om mistoestanden uit de wereld te hel
pen. Gelukkig zijn er aldus spreker on
der de leden geen slachtoffers gevallen
tengevolge van den oorlog.
Wel zijn er slachtoffers die gedupeerd
zijn in hun werkkring. Wij hebben ech
ter het plaatselijk fonds. Spreker deed
een beroep op allen om dit fonds te blij
ven gedenken.
Door den voorzitter werd namens be
stuur en leden aan den secretaris
den heer H. v. d. Heuvel ter gelegenheid
van zijn a.s. huwelijk een schemerlamp
aangeboden, waarvoor deze mede na
mens zijn a.s. vrouw, dankte.
De heer G. C. Burgers bracht daarna
een uitgebreid verslag uit van de te
Utrecht gehouden algemecne jaarverga
dering.
Na een geanimeerde rondvraag volgde
sluiting.
Vanmorgen is een persoon naar Gro
ningen op transport gesteld, verdacht
van een aldaar gepleegde verduistering.
Het is een zekere L. T. S. en het ten
laste gelegde betreft verduistering van
een horloge.
Verder is er iemand naar Utrecht
vervoerd. Hij werd aangehouden, daar
hij in kennelijken staat door onze stad
ronddoolde. Toen men 's mans zonde
register raadpleegde, kwam aan het
licht, dat hij nog vijf dagen te vereffe
nen had, wegens een kwantum borrels,
bij een vorige gelegenheid in al te groo
te mate achterover gewipt.
Een visscher vischte op visschen in
de vischrijke Barneveldsche beek zon
der vischacte en nu is zijn vischtuig ge
vangen door de politie, die vischt met
een groote vischacte op visschers zon
der vischacte.
GEBOREN: Alphonsus Maria Clemens
Gerardus. z. van Hendrikus Bernardus van
Koningsbrugge en Cornelia Drieenhuizen;
Bertus, z. van Barend Klok en Catharina
Evardina van Dijk; Matthjjs, z. van Hendrik
Louis Timmermans en Jacoba van der
Zwaan; Geertruida. dochter van Frank Jo
hannes Wetstejjn en Geertruida van de
"Water.
OVERLEDEN: Al'u'da Maria'van 't Riet,
oud 78 jaar, weduwe van Johannes van de
Goojjer; Johanna Maria Sanders, oud 70
jaar, ongehuwd; Wouterina de Pater, oud
54 jaar, echtgenoote van W. Lubbers; Peter
Lambertus Johannes Hendriks, oud 5 dagen;
Geurt Frederik Hufman, oud 5 maanden.
"N
.J
Qrand-Théatre
„De groote leugen en
„De groote toovenaar vart
Oz
EEN heel gevoelig werk, deze
film! Iets voor liefhebbers van
romantiek. Zij speelt aanvankelijk in
't Verre Oosten, en gezegd dient te
worden, dat. de opnamen in Vera
Hosters hotel u mag het ook een
bar noemen over uitstekende
filmkwaliteiten beschikken. Maar
laat ons daar niet over spreken, laat
ons spreken over datgene, wat. ons
steeds op een romantische wijze
poogt te ontroeren. En dat is de
mooie inhoud van deze film.
In 't Verre Oosten dan ligt Vera Hos
ters hotel. Na vele jaren komt de ont
dekkingsreiziger Thomas Clausen er te
rug. Vol verlangen heeft Anja, het
knappe meisje, naar hem uitgezien. Uit
een vroegere verhouding met hem heeft
zij een kind, van welks heslaan Thomas
niets afweet. Zij wil hein het groote ge
heim vertellen. Maar och arme: Tho
mas blijkt tijdens z'n afwezigheid ge
trouwd te zijn en z'n jonge vrouw
brengt hij mee, om met haar een ge
vaarlijke expeditie te volvoeren.
Hevig teleurgesteld trekt de jonge
vrouw, wier naam is: Anja, zich terug.
Maandenlang wordt taal noch teeken
van het echtpaar Clausen vernomen.
Eindelijk vindt men de vrouw van den
ontdekkingsreiziger terug. Zij wordt
naar het hospitaaltje van Anja's oude
ren vriend gebracht en sterft daar.
In Anja duikt dan een plan op: ten
behoeve van haar zoontje, zal zij zich
uitgeven voor de geredde vrouw van
Thomas en bij diens ouders gaan inwo
nen. Het bedrog kan niet uitkomen
denkt zij, want ook Thomas moet reeds
lang dood zijn
Het bedrog komt wèl uit! En de klei
ne Anja vaart er wel bij, want plotse
ling blijkt haar Thomas nog in leven te
zijn. Hu komt terug, en als Anja dan
zegt: „Ik zal wel weggaan Thomas...
gelóóf mij, het was enkel voor ons
kind," klinkt het antwoord (ontroe
rend) van Thomas: „Neen Anja...
neen... je zult nu juist altijd bij mij
blijven En dan valt het doek.
'"PIJDEXS de middagvoorstellingen
(niet op Zondag en Woensdag)
brengt Grand Théatre deze week een
zeer bijzondere film: „De groote toove
naar van Oz", naar het gelijknamige
sprookje, dat in Amerika bijkans natio
naal bezit is geworden.
Het mooie van „The wizard of Oz" is,
dal. het de kinderfantasie prikkelt,
rnaar don geest van den volwassen
mensch boeit, ja: wijzer en rijker
maakt. Het verhaal van een in armoede
levend meisie Doortje en haar hondje
Toto. die in hun boerderijtje op de top
van een cycloon 'voortwiegen en belan
den in het land van Oz, waar de Kleine
Smakkers wonen en clc groote onbeken
de toovenaar regeert over vier heksen,
Volgende week
City-Theater
Hilde Krahl met het kind (Ekkehard
Stibbe), terwille waarvan zü den groo-
ten leugen op zich neemt.
(Grand Thcatre)
genoemd naar de windstreken van het
kompas.
Twee heksen zijn boos, twee heksen
zijn goed. Aan het begrip „goede heks"
heeft L. Frank Baum zijn bijzondere
aandacht, gewijd. De Groote Toovenaar,
die in het centrum van het Land van
Oz in de Stad van Smaragd woont,
blijkt tenslotte hoclemaal geen toove
naar, maar slechts een goochelaar, en
niet eens zoo'n goede. Doortje's droom
kasteel valt in elkaar, maar het heeft
zijn zin gehad door het wonderlijke
reisgezelschap, dat zij op haar langen
tocht vol avonturen over den Gelen
Steenen Weg naar de Stad van Sma
ragd ontmoet heeft, en waarin de figuren
van de boerenknechts uit haar werke
lijk leven als symbolische wezens te-
rugkeeren. De voornaamste zijn: de Vo
gelverschrikker, do blikken Bosch-
wachter en de Laffe Leeuw.
Steunende op deze droomfiguren
werd „De groote toovenaar van Oz" een
verbluffende „chanteclair-film", waar
in de beroemdste figuren van het Amc-
rikaansche variété optreden rondom de
zingende, dansende en acteerende Judy
Garland als Doortje. In fantastische dé
cors. in een kleurenmenging als zelden
tevoren, met hulp van honderden dwer
gen en lilliputters als de Kleine Smak
kers, voltrekt zich dit filmkijk6pel. dat
hoezeer het ook met levende acteurs
en truc-opnamen een eigen oplossing
aan het „droomspel" poogt te geven
toch wellicht het. beste met Walt Dis
ney's befaamde „Sneeuwwitje"-filra
vergeleken ikan worden.
Om de muziek, liet werkelijk span
nend avontuur der fantastische wezens,
en den achtergrond der figuren is het
vooral ook een film voor groote men-
schcn geworden, die zich gaarne aan
het wonder eener illusie gewonnen ge
ven!
Francois (John Gabin) en Clara in „De Dag breekt aan."
(City Theater)
Onze stadgenoote mej. W. C. Poelma
slaagde te Utrecht voor het volledige
examen Hoofdaktp.
Aan de Openh. School voor U.L.O.
Vondellaan. slaagde te Hilversum voor
het M.U.L.O.-diploma onze stadgenoot
H. Noordewier.
TEMPERATUUR VAN HET WATER
De temperatuur van het water in
Pesie's had bedroeg hedenmorgen 66 gr.
F, 19 gr. C.
Uit Stads Resolutie
boeken 1770 (120)
OP de Vlaamse kust waren
met een boot personen ge
land. suspect geattaqueert te
zijn van de besmettelijke ziekte
en pestilentie. De boot was
weer in zee gestoken om nog
ander volk af te halen.
De schrik sloeg ons om het
hart en het verbod werd voor
de ganse kust aan Noordzee.
Zuiderzee en Wadden uitge
vaardigd om schepen toe te la
ten al was het ook bij dreiging
van schipbreuk, welke niet kwa
men van als bekend staande
gezonde plaatsen. Deze instruc
tie gewerd ook aan het Gewest
Utrecht met zijn beperkte rand
langs de Zuiderzee en werd ge
zonden aan den maarschalk
van Eemland en aan de schou
ten aldaarZo nodig kon men
beschikken over het garnizoen
in Amersfoort gelegerd.
De schrik zat er nog in voor
deze plaag vol ontzetting, de
Godsgave genoemd, omdat het
mensdom zijn onmacht gevoel
de tegenover dit verschrikke
lijke. God had het opgelegd,
menseliik verweer was hope
loos.
Telkens en telkens weer kwam
in 14e, 15e en 16e eeuw deze
gesel geslagen, de walgelijke
ziekte, aanvangende met hui
vert gen. gevolgd door hoofdpijn
en braken. Rode plekken toon
den zich over het ganse
lichaam en zwelling der lymph-
klieren onder de huid, opzwel
lende tot builen met brandende
Pijn, die tot openbarsting kwa
men en materie lieten vloeien
van ondraaglijke stank. Viel er
een periode van sterk transpi
reren. dan eerst mocht de hoop
op behoud worden gesteld. Dc
14e eeuw was de tijd van de
Zwarte Dood. de bliksempest
met snel verhopen bloedbra-
king; de mensen stierven als
ratten.
Men verdacht varkens en hon
den als overbrengers; aan de
rat en de rattcnvloo werd niet
gedacht. Eerst vanaf 1S94 kon
de bestrijding flink aangepakt
worden; toen is de pestbacil
ontdekt-
Amersfoort heeft zijn deel ge
had. Het zal niet meer dan
7000 inwoners hebben omvat.
1439 bracht 21 sterfgevallen in
een enkel nonnenklooster; 1494
telde 115 slachtoffers. 1557
bracht cr 600. Vier jaar tevo
ren waren er 400 gestorven,
waarvan 6 uit het Pesthuis. Dit
wijst erop. dat daar slechts een
gering gedeelte der patiënten
kon opgenomen worden; het
aantal bedden bedroeg er in
1649 dan ook maar 15, waarbij
nog 9 kleine bedden waren ge
plaatst. Toch werden er in
163537 alleen reeds 415 uit
gedragen tegenover 158 her
stellenden. Dat moeten vreese-
liike jaren zijn geweest. Na
1668 kwamen in Amersfoort
geen pestgevallen meer voor.
HET PESTHUIS
Het Pothcomplex heeft twee in
gangen, die voorheen leidden
naar ver uiteenliggende doelen.
Door de ingang aan de Co-
ninckstraat geraakt men voor
het deel. dat spreekt van prove
niershuis en regentenbeheer. De
ingang in de Pothstraat leidt
ons naar de St- Rocliuskapel en
het oude Pcslkerkhof, waar la
ter aan de achtcrziide. de
noordzijde, het Pesthuis werd
gebouwd. In 1S92 ging dit
voor de grond om plaats te
maken voor nogmaals 12 vrij-
woningen, waardoor het getal
klom lot 49. Dc eerste vrijwo-
ningen van 1679 waren voor
heen kleine afzonderlijke ver
blijven voor pestpatiënten, die
betalen konden.
Kerkhof en kapel zijn van
ouder datum dan het pesthuis.
Mogelijk zijn ze uit het einde
der 14e eeuw. de tiid van de
Zwarte Dood. In 1507 werden
beide door het Stadsbestuur
overgedragen aan de Broeders
van de H. Geest, later ook
Pothbroeders genoemd. Het
embleem der stichting de Ar
men de Poth toont boven een
etenspot en vliegende duif,
voorstelling van de H. Geest
Kerkhof en kapel in 1507 over
gedragen; van pesthuis wordt
nog niet gerept. Eerst in 1523
wordt daarvan melding ge-
niaaktK vermoedelijk door ge
noemde broeders doen bouwen
Reeds aan de tegenwoordige
Oude Vismarkt beheerden zij
een ziekenhuis. In 1547 werd
hun taak bij dc zieken in het
Pesthuis opgedragen aan de
Celzusters. In 1479 waren deze
uit Naardcn naar Amersfoort
gekomen; ze hadden zich mo
gen vestigen aan ons Z'iidsin-
gel, hoek Kleine Haag. Het was
daar een sober leven. In 1547
verlieten ze deze plek, uitge
kocht door de monniken van
Marriënlioef, wier woonplaats
in de Blrkt te gevaarlijk was
gebleken bij de strooptochten
van Maarten van Rossem. Zij
bouwden het klooster, waarvan
we nu nog zien het kloosterge
bouw. de priorskamer en de
kloostergang.
De zuslcrkcns trokken naar de
Poth om de slachtoffers der
pestilentie te verzorgen. De be
kende Celzustcr earner e heeft
haar ingang dan ook aan de
zijde van het oude pestkcrkhol.
In 1596 besloot het Stadsbestuur
dat ook dit kleine klooster had
uit te sterven. In 1605 werden
binnenvader en -moeder aange
steld.
HEUNKS
De da£ breekt aan
A CHTER de deur van een Parij-
sche huurkamer, op de boven
ste étage, klinken rauwe stemmen.
Een man roept een ander het zwij
gen toe. Het is een noodkreet, dan
klinkt een schot. Een doodelijk ge
troffen man strompelt en rolt eenige
trappen af. Rechts en link6 steken
verschrikte bewoners de hoofden
naar elkaar toe. Men mompelt, men
gist, er is een moord gebeurd.
Nimmer zal iemand meer iets weten
van het drama, dat zich daarboven af
gespeeld heeft. Twee krachten hebben
zich daar tegen elkaar uitgespeeld, geen
van beide heeft de overwinning be
haald. De moordenaar heeft, toen hij in
een vlaag van razernij het fatale schot
loste, zijn tegenstander toegeschreeuwd
„Daar schiet je veel mee op" en het
eenige wederwoord was „Et. toi
- En jij dan? Het lijken twee woorden,
die een gevoel van voldoening inhou
den, want ook hij zal niet zegevieren.
Moord is iets, waarvoor de Parijsclie
politie geen pardon heeft. In grooten
getale gaat zij over tot. den aanval op
de gesloten huurkamer, waarin Fran
cois zich verscholen houdt. Ilij wil nie
mand meer spreken, wil met rust gela
ten worden en zijn eigen lot kiezen, zijn
noodlot
Driemaal vervaagt het beeld van de
camera. In een fabriek, waar arbeiders
een geestdoodend, levensloopcnd werk
verrichten, treedt een meisje met een
bos bloemen binnen. Francois staat haar
le woord en ontmoet haar later weer.
Zij wil zich niet direct aan hem hinden
en geeft gehoor aan een nachtelijke af
spraak, waarbij Francois in een cabaret
kennis maakt met zijn tegenstander Va
lentin, een hondendresseur, een uiterst
bewegelijk man, een gelukszoeker, die
de kunst verstaat om vrouwen het
hoofd op hol te doen maken, om ze la
ter meedoogenloos van zich tc stooten.
Ook de kleine Francoise is in zijn net
ten gevangen, jui6t op het oogenblik,
dat Clara zich van hem losgemaakt
heeft. Francois begrijpt dezen man niet,
als reactie klemt hij zich vast aan het
zorgelooze leven van Clara. Ilij vindt
bij haar geen voldoening, wel leering,
zijn gedachten blijven bij het kleine
bloemenmeisje. Scherp'is het contrast
tussehen deze twee mannen. Francois
is een ruötig werkman, die niet van pra
ten houdt, die een eerlijke verhouding
met Francoise wil en haar trouwen. Va
lentin loopt naar de vijftig, hij gaat prat
op zijn redenaarskunst, zijn overwicht
op jonge vrouwen.
In de heftig bestookte huurkamer
verglijdt het beeld van het verleden
voor het oog van Francois. Herinnerin
gen vlechten zich ineen. Hij ontmoet
Valentin alleen in een café. Valentin
onderschat hem niet, werpt zich op als
de beschermeling van Francoise, wier
vader hij zou zijn cn die Francois met
rust moet laten! Maar ook die list
lukt niet. Bittere woorden gaan over en
weer, ragfijn worden de twee karakter;
tegen elkaar uitgespeeld. De rustige
eenvoud van den werkman tegen de
integreerende veelzijdigheid van den
verloopen artist.
Francois maakt het voor goed af met
Clara, hij zal de kleine Francoise gaan
trouwen.
Dan komt Valentin op zijn kamer,
om hem bijzonderheden te vertellen. Ilij
kwam om Frangois te dooden, maar hij
werpt het pistool demonstratief van
zich. Francois wil niets weten van het
gemeene, dat deze man met Francoise
begaan heeft. Maar Valentin tergt hem
en krenkt hem in het heiligste van zijn
leven. Deze man heeft geen eergevoel
hij zegt dat zelf. Een schot snijdt dit
afstootende, wreede gesprek af
De politie besluit haar aanval met
traangas, na het publiek met. geweld
verwijderd te hebben. Francois höeft
reeds zijn noodlot geaccepteerd. De dag
kan aanbrekenFrancoise en Clar
hebben elkaar wèl gevonden.
Wat Viot, de scenarioschrijver en
vooral Carné, als regisseur van deze
ode aan tragiek en noodlot gemaakt
hebben, behoort technisch en artistiek
tot het indrukwekkendste van wat de
Fransche filmkunst gemaakt heeft.
Deze menschen zijn levende wezens ge
worden, feilloos scherp geteekend en
door John Gabin, Berrv. Arietta en
Laurent op eminente wijze vertolkt.
John Gabin en Berry staan voor ons
als menschen, die men niet vergeel;
men wordt door deze innerluk zoo be
wogen karakters gegrepen en meege
sleurd. Men kiest nart ij voor het goede
van Francois, men wordt gefascineerd
door het slechte van Valentin.
Een sober menschelijk conflict, met
tal van emolios en hartstochten, dat
men móet gaan zien. Een film, die men
alleen maar heel hoog kan waardee-
ren en begrijpen.
Hef voorprogramma is kort cn biedt
belangwekkend allerlei.
MARKTBERICHT AMERSFOORT
AMERSFOORT. 19 Juli. Tomaten 6—10,
roode bessen 513. Early Vic. 1014, zwar.
tc bessen 717, kruisbessen 910; perzi
ken 25120. drui\en 3139. Yelow 1122,
frambozen 2230, morellen 12. meloenen 25
31, stamboonen 1320, sniiboonen 1828,
andijvie 1013, sla 1026, wortelen 810,
tuinboonen 68, peterselie 58, seldery 5
10, bieten 1629. postelein 45, doperwten
922, rabarber 3042. komkommers 3058,
spitskool 7, jjroenekool 710, uien 68,
aardappelen 4053, spinazie 1012, bloem
kool 520, peulen 2022, pronkers 13.
VAN VARENS (II)
/V oude kruidboeken verwees men vaak
naar liet merkwaardige verschijnsel,
dat dc varens weliswaar niet bloeien en
geen vrucht voortbrengen, maar tocli zicli
in ruime mate voortplanten cn vermenig-
digen.
Men fantaseerde daarbij, dat dc zaden
van het varenkruid enkel in den tijd van
jlen hoogsteli zonnestand op een geheim
zinnige wijze ontstonden. Men meende
toen, dat die zaden alleen door ingewijden
cn onder toepassing van bepaalde toovcr-
sprcuken in den St. Jansnacht konden
worden ingezameld.
Zelfs ten tijde van Linnaeus tasllc men
ten opzichte van liet varcnkrtiidzaad nog
volkomen in het duister, evenals ten op
zichte van het verband tussehen de spore-
houders cn dc vrachten der varens.
De geheimzinnige voortplanting der va
rens licefl dan ook vanouds aanleiding ge
geven tot allerlei vreemdsoortig volksge
loof omtrent het wezen van liet varenzaad.
Men geloofde, dat dit zoogenaamde varen-
zaad pas een krachtige werking kreeg,
wanneer het op een bepaalden nacht werd
ingezameld.
Wanneer het in den nacht, die volgt op
Sint Jan. 24 Juni, tussehen II cn 12 werd
ingezameld, dan was het zaad voor ver
schillende doeleinden bruikbaar. Men ge
bruikte het dan tegen bctoovcring, het
bracht geluk bii het spel. het liet schatten
vinden en liet had de kracht om den be
zitter onzichtbaar tc maken
Eerst in het laar ISIS werd dc bevruch
ting en daarna al spoedig de gchcclc ont
wikkelingsgeschiedenis der varens ont
dekt. Het bleek toen, dat deze planten
tweeërlei regelmatig afwisselende genera
ties vormen: een weinig in het oog val
lende generatie, die bcvruchtingsorganen
draagt cn vruchten voortbrengt en een
tweede generatie, de bladeren, die de
voor de ongeslachtelijke vermeerdering
dienende cellen voortbrengt.
In den loop van den zomer ontwikkelen
zicli aan dc onderzijde van de bladeren de
sporendooshoopjes. die dan riipcn. Men
vindt dan hij dc meeste varens het blad
mooi versierd met groote goudgele, bruine
en zwarte sporendooshoopjes. die aan
weerszijden van den middennerf in 2 rijen
voorkomen en veel op kleine bramen
gelijken.
Deze sori vertooncn zich zoo bij de
wijfjes-, de mannetjes- en dc stekelvaren.
Bij de adelaarsvarcn zijn ze randstandig
cn versmelten zij zijdelings en bij de ko
ningsvaren vormen de sporangiën een
pluim.
Bij sommige soorten zijn de sori bedekt
met een vliesjc, hetgeen bij andere ont
breekt.
Welnu, deze sporendoosjes springen
open en er komen dan sporen uit te voor
schijn, een zeer fijn poeder, dat gemakke
lijk door den wind meegevoerd cn ver
spreid kan worden.
Uit deze sporen ontwikkelt zich op
gunstige plaatsen een plat. groen orgaan
tje, de voor kiem, die door talrijke haren
in den grond bevestigd wordt. Behalve die
wortelharen ontstaan er op den onder
kant van de voorkiem nog andere organen
cn wel vrouwelijke cn mannelijke, die er
uit zien als fleschvormige lichaampjes en
koepelvormige, boven de omgeving uit
stekende. organen.
Uit de ronde organen komen zwerm-
draden te voorschijn, die de eicel in het
fleschvormige lichaampje kunnen bevruch
ten. Die zwermdraden bereiken de eicel
door middel van het vocht van dauw en
regen, dat zich op de voorkiem bevindt en
het kleurloos slijm, dat uit het fleschje
vloeit.
Na verloop van tijd ontslaat er uit de
cel, die met de zwermccl samengesmolten
is, een iong varenplantje. In het begin
hangt dit nog samen met de voorkiem,
maar weldra, als deze afgestorven is,
wordt het zelfstandig.
Dc kiembuis en de voorkiem zijn uiterst
tcere organen, voor wie uitdrogen doode-
lifk is. Vandaar, dat zij zich alleen ont
wikkelen op vochtige plaatsen.
Ziedaar, de geheimzinnige ontwikkeling
van dc varen, waarvan geen zaden zijn
te vinden, althans, indien men de sporen
dooshoopjes onder het blad hiervoor niet
aanziet
VIRIDIS
Zondag hebben dienst de volgende ge-
néesheeren:
Dr. Plomp, Bcgentessclaan 15, Tel.
5591.
Mevr. Schreuder, Paul us Buyslaan 5,
telef. 3137.
IIulp wordt alleen verstrekt voor
ziektegevallen, die medische hulp drin
gend noodig hebben.
Zondag hebben dienst de apotheek
Cramer, Utr. weg 93, telef. 349S en Soes-
ter Apotheek, Soestenveg 94, telef. 5474.
Zondag hebben dienst de vroedvrou
wen; Mcj. Perk, H. van Yiandenstraat
2, telef. 50S6.
Mej. Ycmhout, Soesterweg 232, telef.
3374.
