De rijkscommissaris bezoekt
Limburg
Met de A. V.R.O. -m
op reportage
Bonnen, die nu
geldig zijn
BEZICHTIGING VAN DE KOLENMIJNEN
Waterpolo programma
PREDIKBEURTEN
R.K. GODSDIENST
OEFENINGEN
Hoe de uitzending
van hedenavond
tot stand kwam
2e BLAD PAG. 4 AMERSFOORTSCH DAGBLAD ZATERDAG 3 AUGUSTUS 1940
s GRAVENHAGE, 3 Aug. Ter
voortzetting van zijn inspectiereizen
door ons land heeft de rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche
gebied, rijksminister Seyss-Inquart
een bezoek aan Limburg gebracht.
De rijkscommissaris werd hierbij
begeleid door Reichsamtsleiter dr.
Hellwig en Oberregierungsrat Hus-
hahn.
Donderdagavond werd naar Arnhem
en Nijmegen gereden, waarbij een korte
rondrit door laatstgenoemde stad werd
gemaakt, waarna de tocht werd voort
gezet naar Maastricht. Aan de grens
van deze stad werd het gezelsc' .«.p op-
erewacht door Generalkommissar
Schmidt, zoomede door den gevolmach
tigde van den rijkscommissaris voor de
provincie Limburg en door Kreisleiter
Quant. Een rit werd vervolgens door
Maastricht gemaakt, met daaraan ver
bonden bezichtiging van kerkgebouwen
en monumenten en een bezoek aan den
St. Pietersberg. Het middagmaal werd
te Maastricht genuttigd.
In den namiddag reed het gezelschap
naar Heerlen, alwaar het bij de Oranje-
Nassau-mijnen werd begroet door den
directeur dezer mijnen, mr. A. Haex. Bij
deze begroeting waren mede aanwezig
mr. dr. W. F. J. Frowein. voorzitter van
de directie der staatsmijnen, en eenige
andere leidende personen uit den Neder-
landschen mijnbouw.
De heer Haex begroette den rijks
commissaris. zegde in een toespraak
zijn volle medewerking toe en verzocht
den rijkscommissaris bij eventueele
moeilijkheden op diens steun te mogen
rekenen.
De rijkscommissaris heeft voor de
ontvangst gedankt en daarbij de ver
zekering gegeven, dat de economi
sche structuur van Limburg zijn bij
zondere aandacht zou hebben, en
dat hij, voor zoover hem dat moge
lijk zou zijn, helpend zou optreden.
Productievermeerdering erkende de
rijkscommissaris aM noodzakelijk,
doch men moet op het oogenblik re
kening houden met onvermijdelijke
transportmoeilijkheden.
Na deze begroeting bezichtigde de
rijkscommissaris de sociale inrichting
van de mijnen, in het bijzonder het, te
huis voor ongehuwde mijnwerkers' te
Heerlen en de arbeiderswoningen in
het mijnengebied. De rijkscommissaris
trad verschillende woningen binnen om
zich persoonlijk van de huisvesting der
mijnwerkers goede indrukken te ver
schaffen.
Vrijdag werd de inspectie voortgezet
met een zeer gedetailleerde bezichtiging
van de staatsmijn Maurits. Hier werd
een bezoek aan- de ondergrondsche in
stallaties gebracht, onder begeleiding
van den directeur dr. ir. F. K. Th. van
Iterson, den hoofdbedrijfsingenieur ir.
D. P. Ross van Lennep en eenige andere
ingenieurs. Deze heeren verschaften den
rijkscommissaris de noodige inlichtin
gen over de techniek van dit bedrijf.
Verder onderhield de rijkscommissa
ris zich in deze ondergrondsche ruimten
en gangen met een aantal aan den ar
beid zijnde mijnwerkers. Daarna volg
de een bezichtiging van de hovengrond-
sche inrichtingen der Mauritsmijn.
Na een gemeenschappelijk middag
maal met alle directeuren van mijn-
bouwondernemingen in Limburg werd
de kolenhaven te Stein bezichtigd, waar
na via 's-Hertogenbosch en Dordrecht de
terugreis naar Den Haag werd aan
vaard.
BENOEMING DIRECTEUR CENTR.
DIENST LEVENSMIDDELEN
AMSTERDAM, 2 Aug Voor de ver
vulling van de vacature van directeur
van den Centrale Dienst voor de Levens
middelen voorziening, ontstaan door het
overlijden van den heer S. Polak, beve
len B. en W. den raad den heer J. Th.
Smeets aan.
Het waterpoloprogramma voor de ko
mende week luidt:
Zondag: Star 2P.C.G.. Star 3P.C G.
2, U.Z.C. 4—Zwemlust 3.
Dinsdag: BrandenburgU.Z.C. 1 (da
mes), Star 3—D.K.R. 2, Brandenburg 2
-v.z.c.
Woensdag: Zwemlust 3Bilthovcn,
Zwemlust 1—U.Z.C. 3.
Vriidag: U.Z.C.Zwemlust (dames),
U.Z.C. 2—Otter.
Zaterdag: BilthovenFuut.
ZONDAG 4 AUGUSTUS
St. Joriskerk
10 uur v.m. ds. Pannebakker.
6 uur n.m. ds. H. Visser, Hilversum.
Nieuwe Kerk
10 uur v.m. de heer H. N. v. Hensbergen*
cand. Theol.
6 uur n.m. ds. Blok.
Emmakerk
10 uur v.m. ds. A. A. Dönszelmann, Amster*
dam.
6 uur n.m. ds. S. v. Dorp, em. pred. te Den
Haag.
Kapel „Zon en Schild"
10 uur v.m.- ds. J. Hoekstra, Ternaard.
Gasthuiskerk
10 uur v.m. de heer v. d. Heide.
Wjjkgebouw Laurens Costerplein
10 uur v.m. Kinderkerk.
Gebouw „Het Sluisje"
10 uur v.m. Kinderkerk.
Evang. Luth. Kerk
10.30 v.m. ds. de Jongh,
Vr\jz. Hervormden
Theosofische Loge. 10.30 uur Dr. J. NU*
weg.
Remonstr. Gemeente
Geen dienst.
Doopsgezinde Gemeente
Geen dienst.
Geref. Kerk (Zuidsingel)
10 uur v.m. ds. A. J. W. Vogelaar, Lemeler-
veld.
5.30 n.m. ds. Popma.
Geref. Kerk (L. Vrouwestraat)
10 uur v.m. ds. Popma.
5.30 n.m. ds. K. Holwerda, Houwerzyl.
Westerkerk
10 uur v.m. ds. K. Holwerda.
5.30 n.m. ds. Vogelaar.
Gebouw „Bethel"
(Eemstraat)
10 uur kinderkerk
Vrjje Evangelische Gemeente.
Gebouw „Eben Haëzer"
(Muurhuizen 139a)
10 en 5.30 uur: ds. van Wiick, Oldenbroek,
Eiken Dinsdagavond S uur Bidstond o.l.v. ds.
J. Enter Jr. Zeist.
Geref. Kerk in Hersteld Verband
10 uur v.m. ds. J. Diepersloot, Leeuwarden.
Chr- Geref. Gemeente
10 uur v.m. en 5.30 n.m. ds. J. Drenth.
Vry'e Geref. Gemeente
(Muurhuizen 53)
9.30 uur v.m. en 5.30 uur n.m. ds. W. Blaak»
St. Philipsland.
Geref. Gemeente
(Stoovestraat 11)
10 en 5.30 uur: Godsdienstoefening.
8 Aug. 7 uur n.m. Ds. v. Oordt, Zeist.
Oud Katholieke Kerk
't Zand 13
10 uur v.m. H. Dienst.
6.3Ó uur n.m. Vesper.
Vrije Katholieke Gemeente
Leger des Heils (Havik 25)
10 uur Heiligingsdienst, 7 uur n.m. open.
luchtsamenkomst bij de Kei n.m. 7.30 uur
Verlossingssamenkomst.
Christian Science Society
Arnhemscheweg 7
10 uur Hollandsche dienst 11.15 English
service. Onderwerp: Liefde.
Nicasiusstraat 4
Evangelisatie-samenkomst 5.30 uur.
Amersfoortsche Bergkapel
Theosofische Loge
Geen opgave ontvangen.
Deutscher Gottesdienst Gasthuiskerk
Westsingel 47
Geen dienst.
Jeziël
Stoovestraat 14
Donderdag 8 uur n-m. en Zondag 6 uur n.a»
Evangelisatiezending N. Vetter.
Vrijz. Ohr. Jeugddienst
Doopsgez. Kerk
Geen dienst.
HOOGLAND
10 uur v.m. ds. Broers, Schiedam.
LEUSDEN
10 uur v.m. ds. Hofstede.
(Wijzigingen voorbehouden)
Parochie v. d. H. Franciscus Xaverius
't Zand 31
H H. Missen om 6.30, 8.00, 9-15 en 10.45 uur
gezongen Hoogmis, 6 uur Lof.
Parochie O L. Vrouwe Hemelvaart
Langegracht 36
H. H. Missen om 7 uur, 8-30 en 10.30 uur
gezongen Hoogmis, 6 uur Lof.
Parochie v. d. ,H. Henricus
P. Borstraat 41
H. H. Missen om 7 uur, 8-30 en 10 uur Hoog
mis, 6 uur Lof.
Parochie v. d. H. Ansfridus
Jacob Catslaan 28
H.H. Missen om 7 en 8.30 uur- Hoogmis te
10-30 uur, 6 uur Lof.
Broodbons 81 tot en met 90 (brood-
bonboekje) geldig van 29 Juli tot en
met 4 Aug. a.s. (niet gebruikte tot en
met 8 Augustus) rechtgcvepde op
2500 gram roggebrood of 2000 gram
anderbrood. Voorts zijn de niet ge
bruikte bons van de serie 71 tot en met
80 nu nog geldig tot en met 1 Augus
tus.
D III 88" is de titel van. een Daitsche luchtvaartfilm. die een indruk geeft van
het vermogen van het luchtwapen. De opnamen voor deze film houden ten nauwste
verband met de oorlogsverrichtingen
(Speciale U.D.-reportage)
Tusschen microfoon en zetterij.
Vrijdagmiddag.
1~*\E reportagewagen van de A. V.
O. snort door de groene vel
den, ontvliedt de stad, laat Dudok's
bouwwerk in de Radiostad en de
spitse Dom in het Oude Sticht ach
ter zich en spoedt zich in de rich
ting van de Bommelerwaard. 't Is
een van de tochten door ons mooie
land, waarheen de A.V.R.O. met
haar reportagewagen trekt om met
kabel en microfoon tegenwoordig te
zijn bij actueele gebeurtenissen, dan
wel om iets op de glasplaat vast te
leggen dat de luisteraars interes
seeren kan. Vandaag zijn we
A.V.R.O.'s gast en rijden mee in
de bekende grijze auto. die ieders
belangstelling trekt zoodra ,het
goud-blauwe A.V.R.O.-embleem op
den kop van de auto zichtbaar
wordt.
De heer L. G. Wybrands Marcussen. de
microfoon-verslaggever van de A.V.R.O-
maakt een reportage, die u door uw luid
spreker beluisteren kunt. slechts enkele
uren nadat het Utrechtsch Dagblad bii u in
de brievenbus werd gestopt. Wij. van de
krant, willen u van dit werk. ter inleiding
tot wat u straks hoor en kunt, eenige in
drukken geven. Met andere woorden: een
kranten-reportage geven van een ra
dio-reportage. of. zoo u wilt:een speciale
UD.-reportage van een A-V.R.O -reportage
Een steenfabriek aan de
Waal
WE rijden dus in de richting van dg
Bommelerwaard. Daar, aan dezen
kant van de Waal, even voorbij den
slanken toren van Zaltbommel aan den
overkant, ligt Haaften. En dóór moe-
De bekende reportagewagen
van de A.V.R.O.
ten we zijn. Het doel is namelijk een
bezoek aan de N.V. „Steenfabrieken"
v.h. van Lookeren Campagne, waar de
stof zal worden vergaard voor de radio
reportage „Van klei tot baksteen".
De A.V.R.O.-ahlo, door de uit de hui
zen komende plattelandsbevolking met
open oogen nagestaard, of door vroo-
lijke kinderstemmen met gejuich be
groet, rijdt door de uiterwaarden, het
uitgebreide terrein op, waar aan den
Waalkant het fabriekscomplex ligt. Het
bedrijf van de firma Van Lookeren
Campagne is een der grootste steen
bakkerijen in ons land. En dat niet
alleen, maar tevens een der modernste,
waar meer dan 125 arbeiders werk vin
den. Zij wonen in de directe nabijheid
van de fabriek, óp het terrein van de
fabriek zelfs, of hebben een eigen
huisje in het dorp. Hier, in de steen
fabriek van Van Lookeren Campagne
wordt zomer en winter doorgewerkt en
wat hier gefabriceerd wordt, zijn dp
steenen waarmee uw huis wordt ge
bouwd, geen straatsteenen dus. Het is
er vooral thans buitengewoon druk,
omdat zooveel geleverd wordt voor den
wederopbouw van door den oorlog ver
nielde huizen. Men kriict een indruk
van den enormen om\ang van dit be
drijf, als men bedenkt, dat hier per jaar
niet minder dan 20 rnillioen steenen uit
de vier ovsns komen!
Per jaar wordt 2 H.A.
afgegraven
daarvoor benoodigde klei wordt hier
in eigen beheer gegraven in de uiter
waarden temidden waarvan deze fabriek
staat. Als men de moderne graafmachine
ziet draaien, doet het denken aan de ont
zagwekkende Zuiderzeewerken. Het ver
schil ligt in het feit. dat het land van den
Wicringermeer aan de zee werd ontrukt.
Hiér wordt de grond van de uiterwaarden
weggegraven en komt daardoor per jaar
wel 2 H A. water vrij. Men heeft hier de
klei voor de baksteenen dus wel heel dicht
bii de hand.
Toch is dat niet zoo toevallig, want
de uiterwaard, hier aan de Waal te
Haaften, is waarschijnlijk in vroeger
eeuwen een zijarm geweest van de
Waal, en is dus de klei waarop wij hier
nu met de A.V.R.O.-microfoon rond
sjouwen en waarvan straks de steenen
van uw huis worden gebakken, een
product van de groote rivier die aan
den anderen kant van de fabriek in al
z'n zomersc.he onstuimigheid stroomt..
Dag aan datr wordt deze uiterwaard af-
gegraven, behalve soms in den winter,
als zij onder water stroomt. Maar dan
staat daar tegenover, dat het water al
tijd weer nieuw© slip achterlaat, wat
dus weer nieuwe grondstof is voor
nieuwe steenen.
Van klei tot baksteen
JDER dag wrordt hier pl.m. 150 M3.
natte klei afgegraven, welke in
kipkarren met een electrisch voort
gedreven locomotief ervoor naar
een grondwal wordt vervoerd en
daar gestort om er een 3 a 4 maan
den te liggen drogen. Dan wordt
dezelfde klei weer opnieuw opge
baggerd en gaat ze naar de fabriek
om tot steenen te worden gevormd
en gebakken. Dit laatste gebeurt in
vier ovens, die met een hitte van
1000 graden Celsius worden ge
stookt! Geen wonder, dat de muren
een dikte moeten hebben van 2Vt
Meter! De steenen worden in de
ovens opgetast.
De ovem zelf zijn in een ring vorm
gebouwd-en zijn dus rond. In een zoo'n
ring gaan 4 a 500.000 steenen en tus
schen deze steenen wordt van bovenuit
het vuur gegooid en op temperatuur
gehouden. Doordat er veel ingangen in
dez© ovens zijn, ontstaan zgn. „kamers"
waar de werklieden, als de tempera
tuur natuurlijk aanmerkelijk lager is
geworden, in kunnen gaan om de stee
nen die klaar zijn er uit te halen en er
nieuwe klei-steenen in te brengen. Zoo
wordt de heele ring kamer voor kamer
afgewerkt en kan men continu door
gaan. In den kop van deze pagina ziet
men twee arbeiders in zoo'n „kamer"
bezig met het afbreken van den stapel
steenen, die thans gebakken en dus ge
reed zijn.
Na dit proces van gegraven tot ge
droogde klei tot gebakken bouwsteen
worden de producten naar buiten ge
bracht en naar kwaliteit en soort gesor
teerd.
Ik ga er in deze kranten-repor
tage niet al te veel van vertellen. De
heer Wybrands zal er vanavond om
halfacht in zijn radio-reportage wel
liet noodige van zeggen. Hij wordt
daarbij rondgeleid en voorgelicht door
den directeur van de N.V. „Steenfabrie
ken". ir. van Lookeren Campagne, die
u dan ook voor de microfoon zult kun
nen hooren.
Hoe ontstaat een radio
reportage
JA. hoe ontstaat een radio-repor
tage? Dat zullen velen zich wel
eens hebben afgevraagd. Men hoort
bij de uitzending alles van een leien
dakje gaan, gevormd als het
is tot >en harmonisch geheel, dik
wij Is no" van een muzikale omlijs
ting voorzier.
't Is in feite niet zoo ingewikkeld
als velen misschien wel denken. De
reportage-auto van de A.V.R.O
werd in een geval cis u dan
thans door uw luidspreker zult hoo
ren het terrein opgereden. Ka
bels werder uitgelegd, waarvan aan
het eene einde de microfoon beves
tigd Is en waarmee men dus vrij
kan rondloopen. Het andere einde
is verbonden met de „snij- of op
nametafels", die in de auto staan
en het eigenlijke apparatuur waar
het omgaat, uitmaken.
Het ziel er ongeveer zóó uit: twee appa
raten, die het best te vergelijken zijn met
groote gramofoon's staan naast elkaar. De
technicus luistert per koptelefoon wat aan
het andere einde van den kabel voor de
microfoon wordt gezegd of wat aan gelui
den wordt opgevangen en deze woorden of
geluiden worden opgenomen op gramofoon-
platen van glas. geprepareerd met een laag
je gelatine. Inplaats van een naald, snijt een
diamantje groeven in de 78 omwentelingen
per minuut makende glusplaat. die 3lh a
4 minuten ..tekst" kan opnemen. Duurt een
bepaalde opname langer dan 4 minuten,
dan wordt automatisch overgeschakeld op
het tweede opname-apparaat, zoodat niet
behoeft te worden onderbroken. In de stu-
A.VR.O.'s microfoonverslaggever
L. G. Wybrands Marcussen
dio te Hilversum zijn de opname-platen tot
een harmonisch geheel gevormd, van mu
zikale illustratie en een inleidend woord
voorzien en zóó krijgt u de reportage door
uw luidspreker te hooren.
Verder is er in de auto een schakel
paneel voor het regelen van de net
spanning en de bedieningsorganen van
den motorgenerator, waarmede eigen
electrische energie wordt opgewekt,
zoodat men onafhankelijk is van elec-
triciteits'*?voer van buiten. Alle ap
paraten in den AW.R.O.-reportagewagen
zijn veerend opgesteld, om de schokken
van de auto op te vangen.
Dit, toekomstige luisteraars van deze
reportage, valt er in 't kort te vertellen
van het voor vele zoo geheimnisvolle
apparatuur dat A.V.R.O.-reportage
wagen heet.
De eigenlijke reportage
VTU nog iets over de opname van
een reportage zelf. De reportage
bestaat uit korte scènes, die alle af
zonderlijk worden opgenomen en
niet van een bepaalde volgorde af
hankelijk zijn.
Vanavond hoort men een kort twee
gesprek tusschen den reporter en den
Van 29 Juli tot en met 23 Augus
tus a.sgeeft elke der met „01" tot en
met ..04" genummerde bonnen van de
boterkaart uitsluitend recht op het koo-
pen van 250 gram boterVoorts geeft
elke der met ..01" en „02" genummer
de bonnen van de vetkaart gedurende
genoemd tijdvak recht op het Icoopen
van 250 gram margarine, gesmolten
vet. voorzoover voorradig, of boter.
De met „03" en ,.04" genummerde bon
nen der vetkaart geven gedurende het
tijdvak van 29 Juli tot en met 23
Augustus elk recht op het koopen van
250 gram boter den prijs, waarvan
een reductie van 10 cent per 250 gram
zal worden verleend door de winke
liers. Deze reductie zal uitsluitend op
deze bonnen ..03" en..04" van de vet
kaart worden verleend, dus niet op
een van de overige hierboven genoem
de bonnen. De reductie wordt verleend,
wanneer de bonnen bii den detaillist
worden ingeleverd ter verkrijging
van boter.
Bon 66: een kilo suiker tot en met
23 Augustus.
Bon 53: */s gond koffie of Va ons thee
tot en met 30 Augustus.
Bon 90: Vt pond tarwebloem, of
tarwemeel, of boekweitmeel of rogge
meel, of roggebloem of zelfrijzend
bakmeel tot en met 9 Augustus.
Bon 95: Va pond rijst of rijstemeel
tot en met 11 Aug. a-s.%
Bon 100: Va pond havermout of ha
vervlokken of gort of grutten tot en
met 11 Augustus-
Bon 105: 1 ons maïzena of gries-
meel of puddingpoeder tot en met 11
September.
Bon 110: 1 ons macaroni of vermi
celli of spaghetti tot en met 11 Sep
tember.
Petroleumzegel Periode 3. Geldig
voor 2 liter petroleum tot en met 11
Augustus (alleen voor diegenen die
daartoe vergunning hebben).
UITKNIPPEN EN BEWAREN.'!
ATHLETIEK
COMPETITIE
1940
Heeren le
klasse:
2e dag
eindstand
Hellas 1
9725.—
17390.—
G.A.C.
7259.—
14996.75
Tempo 1
7214.—
13994.50
Hellas 2
5068.50
12566.50
AA.V.
4658.—
10616.50
Heeren 2e
klasse:
Celeritas
5145.—
10563.50
Hellas 3
3436.—
7360.50
Tempo 2
5308.70
5679.20
Hellas 4
1412.—
1412.
A.A.V. 2
360.
Dames:
Athleta 1
6909.60
12833.60
G.A.C.
5182.20
9886.80
Tempo
2006.40
3132.40
Athleta 2
2030.20
203Q.20
A.A.V.
1665.40
Meisjes:
Athleta
7524.—
13498.
G.A.C.
6951.—
12172.
Jongens:
Hellas a
11693.50
19270.50
Hellas b
4181.
11815.75
G.A.C.
5219.50
8283.50
AA.V.
675.
2711.50
directeur van het bedrijf, ir. van Loo
keren Campagne. Verder hoort u de
klei-baggermachin© in werking, een
toelichting op het werk, door den baas
van deze afdeeling, het werken van de
steenpers, ook i i we met de micro
foon in den oven geweest (ter moge
lijke geruststelling: niet bij 1000 gra
den Celsius, maar meer op de manier
als waarop u hierboven de werklieden
bezig ziet en waardoor uw U.D.-repor-
ter tenminste i staat was, u deze voor
beschouwing te leveren We zijn
ook bóven op den oven geweest u
zult dat allemaal door uw luidspreker
kunnen hooren en tenslotte hoort u
het lied van de steenkloppers: de sor
teerders, die de van klei tot baksteen
geworden eindproducten sorteeren.
Ziedaar, waarde lezers, een beknopt
resultaat van wat we Vrijdag beleef
den. De rest kunt u hooren, Zaterdag
avond om halfacht, in de A.V.R.O.-
reportage: „Van klei tot bak
stee n."
Frits van Dongen, een van onze landgc nooten. die in Duitschlund in de film-
nijverheid werkt
