Tabak wordt geoogst op de helling van Amerongens berg Een der laatste plantages van Nederland Zandgoed reeds geplukt Afval en schillen zijn belangrijk! Met onbekende bestemming Gemeenteraad ÜxjsmxLa G. G. VEENENDAAL ifl; i r® Bonnen, die nu geldig zijn doel schoenen langer meegaan! Tentoonstelling van Floralia Groote deelname aan Standaard-marsch Is er iets van U bij? Hij had nog iets te goed! BURGERLIJKE STAND 2e BLAD PAG. 1 AMERSFOORTSCH DAGBLAD VRIJDAG 16 AUGUSTUS 1940 Overzicht van de tabaksplantage te AmerongenOp den achtergrond het dak van de groote droogschuur I 1GARETTENROOKERS hebben het in deze dagen niet makke lijk; hun eigenvertrouwde merk is even zeldzaam geworden als water in de woestijn, en de vroeger versmade Turksche en Bulgaar- sche tabak krijgt nu een afzet als nimmer te voren. Bovendien vindt men nog op tal van vensterruiten en deuren het veelzeggende papier tje: cigaretten en shag uitverkocht. De oorzaak ligt voor de hand: de overzeesche tabak kan Nederland niet meer bereiken. Maar levert ons land zelf dan geen tabak meer? Was er eertijds geen bloeiende tabaksindustrie in de omgeving van AmersfoortNijkerk, Ameron- gen en Rhenen?? T jR^IJDE van den drukken Crcbbcberg. die buiten Amerongen om leidt, staan de bekende tahaksschuren met hun hooge. roode daken, maar wie naar binnen klikt, ontdekt alies behalve tabak. En overal in het rond ziet men wel de bekende tegen den wind beschuttende heggen, waartegen de ranken van pronkers en snijboonen geleid ziin, maar achter die heggen gedijen wel tal van landbouwproducten, een over vloed van boontjes andijvie, boerenkoolen ander nuttige zaken. maar... geen tabak! En toch. wie een smallen grindweg volgtbergopwaarts, en halverwege, bij een ge weldig groote schuur even links af slaat, die staat daar plotseling tegenover een vrij uitgestrekte tabaksplantage, de laatste in Nederland. teert van het jaar 1615", aldus de heer ersteegh. „In Amersfoort werden toen de eerste zaden uitgezaaid, en de eerste planten geteeld, en vandaar dat de in- landsche tabak door alle jaren heen den naam van Amersfoortsche tabak behou den heeft, al breidde de cultuur zich dan ook weldra over andere streken van ons land uit. Want ook in Niikcrk. Hoog land. Hamersveld, Woudenberg, Eist Amerongen, Rhenen, Wageningen, in sommige streken van dc Betuwe en van het land \an Maas en Waal ging men in later jaren, en met succes, tot den verbouw van de tabaksplant over. Maar elders in ons land is de tabaksbouw vrijwel nimmer voorgekomen. Natuur lijk heeft rpen het wel geprobeerd, voor al als de buitenlandsche tabak hooge prijzen opbracht, maar.... 't is een cul tuur, waar men verstand van moet heb ben. Wie er zoo maar mee begint, omdat er misschien wel iets in te verdienen zou zijn, die kan vast en zeker op een mislukking rekenen." „Hoeveel bedroeg in de „goede jaren" de opbrengst aan tabak in ons land?" „In 1S14 beliep de oogst ze\en millioen ponden tabak, in 1891 was de oogst al teruggeloopen tot 2M millioen pond, in 1901 tot Wi mil lioen en in 1923 tot 800.000 pond. Zoo ging de tabakscultuur ziender- oogen achteruit. De hoogste bloei bereikte men in. den Franschen. tijd. In het jaar 1S06 stichtte Napo leon in Amerongen een groot maga zijn. waar ieder, die tabak ver bouwde, zijn oogst moest inleveren. Daar werd dan de tabak gecontro leerd en geschat, en vervolgens over de verwerkers gedistribueerd. Dat was zui\er „overheidsbemoei ing"; die toestand, waarbij dus de T INKS en rechts van het smalle pad groeien de ruim één meter hooge tabaksplanten met hun geweldige, zachtgroene, in den wind ritselende bla deren. beschut tegen de weersinvloeden door hagen van hoog-rankende pron kers- De meeste planten zijn getopt, dat wil zeggen, dat de stengel er uit gesneden is om verder doorgroeien te beletten. Slechts hier en daar heeft men een plant tot vollen bloei laten kómen, en ontwaart men de typische, roodachtige tabaksbloem, die straks het zaad zal leveren voor de nieuwe aanplant. De eerste bewerking hebben de plan ten reeds ondergaan. De onderste vier blaren, het zoogenaamde zandgoed, is overal geplukt; alleen heel achter in de plantage ziin arbeiders nog bezig met oogsten. Groote stapels bladeren worden per kruiwagen naar de schuur gebracht, en hier ondergaan zij de eerste bewer king: zij worden opengesneden en aan de houten spijlen geregen om te drogen Vliegensvlug glijdt het vlijmscherpe mesje, dat tusschen duim en wijsvinger gehouden wordt, zoodat het voor den toeschouwer niet zichtbaar is. over de soms vingerdikke hoofdnerf \an het blad, die aan de rugzijde opengesneden wordt. Rats, rats, rats. blad na blad ontvangt zijn kerf, met feillooze nauwkeurigheid trekken de arbeiders hun mesje over de nerf, en wanneer de spiil vol zit met aan geregen bladeren, schuift men hem hoven in de schuur, waar de wind er langs blaast, en het water doet verdampen. Straks, wanneer het zandgoed aange regen is en te drogen hangt, komen de middelste bladeren aan de beurt, het aardgoed, en ten slotte de laatste en bo venste bladeren, het. bestgoed. Dan heeft de tabaksplant haar plicht ge daan, en kan zij verdwijnen, om in het voorjaar plaats te maken voor het nieu we jonge gewas. Er wordt dus nog tabak geteeld in Ne derland? Inderdaad, er is achter Ame rongen nog een kleine plantage van en kele hectaren, en hier en daarin het land van Maas en Waal en bij Rhenen doet men er ook nog wat aan. maar dit alles mag toch geen naam hebben, en staat in geen verhouding tot den omvang van den bloeienden tabaks verbouw, welken ons land in vroeger jaren heeft gekend Drie eeuwen tabaksbouw Wf IE iets over tabak en tabaks- cultuur te weten wil komen, be landt onvermijdelijk bij den ouden heer Versteegh, den 84-jarigen be woner van het vriendelijke huis in de schaduw van Amerongens schoo ne dorpskerk, vele jaren raadslid en wethouder der gemeente, een man. die Amerongen kent als geen ander, die ingewijd is in alle geheimen van het tabaksvak. dat door alle jaren heen de liefde van zijn hart heeft ge had. „De oorsprong van de tabaksteelt da- verbouwers altijd zeker waren van hun afzet en hun prijs, heeft voort geduurd tot in het jaar 1810. Het gebouw zelf, hecht en sterk, dient nog steeds voor opslagplaats van tabak. We kunnen er zoo wel even heen wandelen, want het staat hier achter mijn huis, aan den gemeen teweg". „En wiens tabak ligt er nu in opge slagen?" pc heer Versteegh glimlacht. „Nou,'dat is niet moeilijk om te raden. Ik ben de eenige hier in de omgeving die nog HoÜandsche tabak in voorraad heeft. Het magazijn bevindt zich in mijn bezit, en in het magazijn liggen nog opgeslagen 200.000 pond Holland- sclie tabak. Er bevinden zich prachtige partijen, mooi op blad gesorteerde dek- soorten onder." „Daar zal dus op het oogenblik wel vraag naar zijn?" „Inderdaad, de prijs is wel iets beter geworden, maar de heele zaak gaar toch tegen billijke prijzen weg. Dat zal dan het laatste jaar wel zijn. en dan behoort voor Nederland de tabaksbouw vrijwel tot het verleden „Wat is eigenlijk de oorzaak, dat dc inlandsche tabakscultuur zoo achter uit is gegaan?" ..Dat is een kwestie van uitvoerrechten. Onze tabdk is in ons land nu eenmaal niet gewild. Dc Nederlandsche róoker heeft een fijne smaak, hij is op dit gebied verwend, en als het geen Indische tabak is, dan deugt het bij hem niet. De inlandsche tabak ging dus in hoofdzaak naar Duitschland, maar de laatste jaren werd de waarde van de ta bak verre overtroffen door de rechten, wel ke er op drukten. Het gevolg was, dat de Amersfoortsche tabak vrijwel onver koop baar werd; geweldige hoeveelheden heb ik in mijn magazijn opgeslagen gehad. En toch is onze cultuur den laatsten tijd sterk ver beterd. Door bemesting met proeven van diverse kunstmestsoortcn, onder toezicht en advies van een landbouwconsulent, is de brandbaarheid van het blad aanzienlijk ver hoogd, en dat was luist een van de bezwa ren. welke men tegen de Hollandsche tabak aanvoerde. Toch, als het zoo doorgaat als thans, dan zal binnen niet al te langen tijd de heele tabakscultuur in Nederland ver dwenen zijn - f Van 12 t-m. 18 Aug. zijn de met ..1" genummerde dubbele bonnen van het nieuwe broodbonboekje geldig. De bonnen, welke 18 Aug. nog niet ge bruikt zijn. blijven nog geldig t.m- 22 Augustus. Bons 01 t.m. 04 boter kaart2l/t ons boter Bons 01 en 02 vetkaart): 21/» ons margarine, gesmolten vet of boter; Bons 03 en 04 (vetkaart): 21/» ons boter tegen reductie van 10 cent Der 21/» ons. Alles t m 23 Augustus a.s. Bon 66: een kilo suiker tot en met 30 Augustus Bon 74: extra-rantsoen van RA k.g suiker tot en met 30 Augustus. Bon 53 pond koffie of llt ons thee tot en met 30 Augustus. Bon 40: l/* pond tarwebloem, of tarwemeel of boekweitmeel of rogge meel of roggebloem of zelfrijzend bakmeel tot en met 6 Sept. a.s. Bon 14: pond rijst of rijstemeel tot en met 6 Sept. a.s. Bon 27: !/s pond havermout of ha vervlokken of gort of grutten tot en met 6 September. Bon 105: 1 ons maïzena of gries- meel of puddingpoeder tot en met 11 September Bon 110: 1 ons macaroni of vermi celli of spaghetti tot en met 11 Sep tember. Pelroleumzegel. Periode 5- Geldig voor 2 liter petroleum tot en met 8 September (alleen voor diegenen die daartoe vergunning hebben) UITKNIPPEN EN BEWAREN!! N.J De schillenboer met vergunning zorgt voor afhalen Dl RGEMEESTER en Weihouders van Amersfoort maken bekend: 1. Dat het met ingang van 19 Aug. 1940 tot nadere aankondiging verboden is om aardappelschillen, groenten- en fruitafval (behalve sla- en andijvieb.'ade- reii en rhabarberafval) bij het ophalen van huisvuil aan den gemeentelijken Reinigingsdienst mede te geven; 2. Dat aardappelschillen, groenten- en fruitafval (behalve sla- en andijvie- bladeren en rhabarberafval) met ingang van dien datum 2 maal per week afzon derlijk zullen worden afgehaald door personen die zijn voorzien van een na mens hun College afgegeven \ergun ning; eventueele klachten betreffende dit afhalen dienen te worden ingediend bij den gemeentelijken Reinigingsdienst. Daar de hierboven vermelde maatre gelen zijn getroffen in het belang van een goede veevoeder-voorziening, wordt een ieder dringend verzocht volledige medewerking te verleenen. Amersfoort, 15 Augustus 1940. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De Secretaris, De Burgemeester, K. KAAN'Jzn. v. RANDWIJCK. Rijwieltocht op Zondag 25 Aug. door 't Gooi en 't Sticht Aangemoedigd door het groote succes, dat de A.N.W.B. met den tocht met on bekende bestemming door Zuid-Hol- land's polderland, welke op 4 Aug. werd gehouden, heeft gehad, is besloten op Zondag 25 Aug opnieuw een derge- lijken tocht te organiseeren, welke dit maal zal leiden door de mooie bosschen en bloeiende heidevelden van het Gooi en het Sticht. De aanvullingsagenda voor de open bare vergadering van den Raad der ge meente Amersfoort op Dinsdag 20 Aug. des avonds om zeven uur, luidt als volgt: 17. Voorstel van B. en W. om aan de Vereeniging „Het Wit-Gele Kruis" sub sidie te verleenen, in verband met de oprichting van een consultatiebureau voor zuigelingen 18. Voorstel van de Commissie van Wetgeving tot aanvulling van de Algc- mecne Politieverordening (ophalen keu kenafval). 19. Voorstel van B. en W. tot wijzi ging van de gemeentebegrooting dienst 1910. 20. Voorstel van B. en W. tot aankoop van bot perceel Berg en Dalstraat no. 9. •21. Voorstel van B. en W. tot het ver leenen van een crediet \oor het maken van een brug in den Hessenweg over de Barneveldschebeek. 22. Voorstel van B. en W. om machti ging te verleenen tot den verkoop van grasgewas en riet op gronden aan den mond van de Eem. WIELRIJDSTER LETTE NIET OP Gistermiddag is een wielrijdster, die op den Arnhemschewreg reed en de Ruysdaelstraat wilde inslaan zonder op het naderend verkeer te letten, in botsing gekomen met een tankau'o van de Shell. Het rijwiel werd geha vend, terwijl de wielrijdster eenige schaafwonden bekwam. Ook het vredig dorpje Staphorst heeft te lijden gehad van een Engelschen vliegtuigaanval. waarbij dartig brandbommen en eenige brisantbommen werden uitgeworpen. Twee boerenwoningen werden daardoor In de asch aeleod (Foto Pax-Holland) 680 scholieren kregen een drietal planten ter verzorging /V AN 680 kinderen der plaatse- lijke scholen werden in t voor jaar door het bestuur der Floralia- Vereeniping drie plantjes ter ver zorging uitgereikt, n.l. een Gera nium, Begonia en een Fuchsia. In totaal 2010 stuks. Het streven van genoemde ver eeniging is wrel hekend n.l. door 't zelf laten opkweeken bij de jeugd de liefde tot de natuur aan te wakkeren. Zaterdag 24 Augustus van 9 tot 12 uur v.m. moeten deze planten worden ingeleverd in „De Valk" alhier, 's Mid dags vindt door een jury de keuring plaats, 's Maandags wordt begonnen niet den opbouw van de tentoonstel ling door den bloemist N. A. Los. Dat het werk van de Floralia-Ver eeniging dc volle sympathie heeft der bloemisten, blijkt wel uit liet feit. dat prachtige inzendingen ter opluistering zijn toegezegd door verschillende plaat selijke bloemisten, om de tentoonstel ling zoo aantrekkelijk mogelijk te ma ken. De tentoonstelling wordt geopend Dinsdag 27 Augustus des middags half 3 en duurt tot Donderdag 29 Augustus. Zij is alle dagen van half 3 tot 9 uur geopend. Ook zijn weer mooie prijzen aange kocht \oor de jeugdige prijswinnaars. De prijsuitreiking zal, evenals in vo rige jaren, plaats vinden in het Grand- Théatre, op Vrijdag 30 Augustus a.s. om 4.45 uur, waar de kinderen weer eenige gezellige uurtjes zullen door brengen. Het bestuur hoopt, dat de Amers foortsche burgerij haar sympathie met het streven van de Vereeniging zal too- nen door een druk bezoek aan de ten toonstelling. De route, welke gevolgd wordt Noe steeds blijft het aantal inschrij vingen voor den Standaard-marsch toe nemen. Hedenochtend was de 800 al ge passeerd. Dc deelnemers zullen de volgende route afleggen: Halfdrie vertrek van Amicitia, Utrechtscheweg, Hugo de Grootlaan. Leusderweg, door de bos schen van Nimmérdor en Zandbergen, Arnhemscheweg. Treckerstraat, Doorn- scheweg (rust in Hotel Waterloo), Leusderweg, Laan 1914, Belgenmonu- ment, D. Fockemelaan. Bosch Birkho- ven, Socsfenveg, Plantsoengordel, Kop pelpoort, Plantsoen. Amicitia. Ongeveer halfacht kunnen de deelnemers weer terugkomen. Dc route voor de jeugdmarsch (20 km) gaat gelijk aan de 30 km tot Huize de Treek, om dan rechts af te gaan door de bosschen naar Hotel Waterloo. Na de Daem Fockemalaan volgt dan B. Wuv- tierslaan. Stationsstraat, Snouckaert- laan, Amicitia. VAN WIE IS DE VLIEGER? Men verzoekt ons het volgende mede te deelen: Gistermiddag omstreeks half één, is in den tuin van perceel 233 aan den Utrechtscheweg een groote vlie- cror van rood perkament papier gedaald. Het voorwerp had een lieten geraamte en was met zwart garen omspannen. De jeugdige eigenaar kan hem aan genoemd adres terughalen. HIJ HAD ITET EETER KUNNEN TREFFEN! Toen gistermiddag een agent van po litie op den Leusderweg ter hoogte van dc Kroont jesrnolen rechts van den weg reed, werd hij omvergereden door een driewielige bakfiets, waarvan de be stuurder bu het passeeren niet voldoen de naar links uithaalde. Ter zake van dit feit is door den aan gereden agent proces-verhaal opge maakt. De agent zelf kreeg eenige lichte verwondingen. ALLERLEI Elf lichtlooze wielrijders werden ge verbaliseerd. Hetzelfde lot trof een venter, die ziin waren te koop aanbood zonder vergun ning. TEMPERATUUR VAN HET WATER De temperatuur van het water in Pesies Bad bedroeg hedenmorgen 66 gr. F. is 19 gr. C. MARKT AMERSFOORT, 16 Aug. Anpeleu f 4.00f 6.00; peren f 6.008.C0 per H.L.; hoendereieren 5.10f 5.80; een deneieren 4.50—5.00 per 100 stuks; kip- nen 0.70f 1.20; hanen f 0.801.00; jonge hanen 0.50f 0.70; tamme ko nijnen f 200f 3.00; wilde konijnen 0.80f 1.00: oude tamme eenden f 0.40 f 0.50 per stuk; tamme duiven 0.15 f 0.25 per paar; biggen f li.0019.00; zeugen guste f 80.00f 100.00 per stuk. Aangevoerd waren ongeveer: 10 H L. appelen, 15 H L. neren; 200.000 stuks hoendereieren, 600 eendeneieren; 1 drachtige zeug, 60 biggen, 5 zeugen guste. GRAND THéATRE. Van Vrijdag 16 t/n». Zondag IS Aug. vertooning van de film „Maria Ilona". Deze Mm wordt ook nog V .andagmiddag vertoond om 2.30 uur. Overige voorstellingen vangen aan: Vrijdag 8.15 uur, Zaterdag 2.30, 6 en 8.15 uur. Zondag 1.45, 4, 6 en 8.15 uur. Des avonds van Maandag tot en met Donderdag de revue „Kop op", met Snip en Snap, eveneens Woensdag om 2.30 uur. Dinsdag- en Woensdagmiddag om 2 30 uur aanvang van jeugdmatinée met de film „Asschepoetster". CITY THEATER Van Vrijdag tot en met Zondag vertooning van „Een hopeloos geval". Vrijdag om 2.30 en 8.15. Zater dag 2.30, 6 en 8. Zondag 1.45. 4. 6 en 8.15 Ook Maandag om 2.30 uur. Van Maandagavond tot en met Donder dag vertooning van „Maria Ilona". 's Middags om 2.30 uur en 's avonds om 8.15 uur. REMBRANDT-THEATER Vertooning van de film „Union Pacific". STERHUIS. Korte Beekstraat 4. Voor alia meisjes iederen avond geopend des Zondags van 2 uur. GILDEHUIS A.K.G, Zomertentoonstelling. OPENBARE LEESZAAL MEI JEUGDLEES ZAAL Muurhuizen 9., MARKTHAL. 17 Augustus openbare ver gadering van het Arbeidsfront. Rost yan Tonningen en Woudenberg spreken. Aanvang 5 uur n.m. BOSCHTHEATER BIRKHOVEN. 20 Aug. Opvoering van „Elckerlye". 7 uur n.m. SCHRIJFMAPPEN DOOZEN POST FOTO ALBUMS bü BOEKHANDEL LANQESTRAAT33 Op het politiebureau zijn als gevon den voorwerpen door de eigenaars te rug te bekomen: Spoorkaartje, herders hond. padvindersmes, sleutelring met sleutels, doublé damespolshorloge, paar beige dameshandschoenen, bruine tasch met boeken, blauw jumpertje, portemonnaie met inhoud, belasting- merk. gladde ring. kettinkje met slot, sleutel, dames gummimantel, ïacht- hond, ellenstok, huissleutel, lederen handschoen, driewielertje, sportporte- monnaie m. inh., heerenrijwiel, gemite pet (lichtgrijs), rood regenkapje, lee- ren voetbal, gabardine regenjas, dop van uitlaat van een auto, R.K. gebe denboekje, glacé heerenhandschoen, blauwe damesceintuur met roode gesp, zilveren schakelarmband, portemon naie m. inh., grijze kater, 2 beige hee renregenjassen en een witte gummi jas. portemonnaie met inhoud, zwarte vulpen, porfefeuille met inhoud, meta len sierspeld, fototoestel, damesarm bandhorloge; bruine Iersche setter; bruine hccrenportemonnaie: damesrij wiel. heerenrijwiel, staalkaart van verfkleuren en eenige bescheiden, map van de Gruvter met distributiekaarten, grijze dameshoed, autoped met lucht banden, beige ceintuur, donkerblauwe mantel. vulpenhouder, appèlboekje, speelgoed hond. gouden damesarm- bandje, kinderportemonnaie m. inh., kort gummi damesjasje, padvinders- mes, nikkelen bril gabardine regenjas. De politie heeft zich gisteren over een man, die zpn eigen veiligheid in de waagschaal stelde door een te groote hoeveelheid sterken drank tot zich te nemen, ontfermd en hem ter ontnuch tering opgesloten. Toen hij weer bij zijn positieven was. deed hii een domme daad. Hij gaf een valschen naam op. Maar daar had hii ook een goede reden voor. Hij stond n.l. in het politieboek nog gerapporteerd voor drie dagen ge vangenisstraf. Vanmorgen is hii op transport gesteld naar Utrecht. Van zijn dronkenschap en ziin val schen naam zal hij later nog meer hoo- ren. LEGER DES HEILS Zondag a.s. zal majoor J. E. van Eeken het koros Amersfoort bezoeken en tevens de diensten leiden. De heer van Eeken is in onze stad geen onbe kende. eenige jaren geleden was hij de directeur van het Jongenshuis op de berg. Nadat hii eenige iaren leider der Wil liam Booth Kweekschool te Amstelveen was en daar met de opleiding van Heils officieren belast was, werd hij sinds Mei van dit jaar als Divisie Officier der Centraal Divisie aangesteld. KOP OP Van Maandag- tot en met Donderdag avond zal in Grand Théètre de revue ..Kop op", met Snip en Snap worden opgevoerd. Des Woensdags vindt voorts een matinée plaats. EXAMENS Voor de acte L O. Engelsch slaagde onze stadgenoot, de heer A. Bloot. GEBOREN: Gerardus, z.v. Gerard Driesman en Aaltje de Ronde; Theresia Anna Antonetta Wilhelmina, d. v. Pe trus Joannes Kox en Christiana Johanna Sanders; Robbert, z. v. Johan Christoph Marx en Gijsberia Zplstra ONDERTROUWD: Adrianus Johannes Haneveer en Catrina Petronella van Ballingen; Willem Bouwman en Petro nella Veldman; Pieter ïllem van Duin en Anna Gertrudis van Eek; Cornel is van Hoeijen en Elizabeth Tesson; Cor nells van der Meij en Johanna Geer- truida Fitskie; Johannes van Voorst en Johanna Stijntie Reintje Heddema. GEHUWD: Willebrordus van Daatse- laar èn Maria Margaretha Christin* Smit; Martmus van de Rotte en Eliza beth Adriana Visscher.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1940 | | pagina 5