De kolenp
ositie
Engeland
van
Noorsch leger-commandant
over de Britsche hulp
LAATSTE BERICHTEN
Japansch gezant
naar
Ned Indië
Vorderings-
besluit
afgekondigd
Productie bereikt nauwelijks het cijfer
van vóór den oorlog
ALLE UITVOER
DOORDUITSCHLAND
AFQESNEDEN
Scheepvaart ligt stil in
het Suezkanaal
KOLONEL GETZ
BESCHRIJFT
VELDTOCHT
Benoemingsrecht vooi
ambtenaren
Bepalingen op
geldinzameling
Uitslaande brand te
Driebergen
Salarisverhoogingen
in Amerongen
Xe BLAD PAG. 3
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1940
LISSABON, eind Augustus
r> EEDERSKRINGEN alhier
il houden rekening met het feit,
dat de Duitsche blokkade o.a. tot
gevolg zal hebben, dat de uitvoer
van Engelsche kolen, die in de
laatste maanden toch reeds veel te
wenschen overliet, thans geheel
onmogelijk zal worden. Dit vestigt
de aandacht op de berichten, die
de Engelsche propagandadienst
nog kort geleden ten aanzien van
den toestand in het Engelsche ko-
lenbedrijf verspreidde en waarin
de situatie veel te rooskleurig
werd afgeschilderd.
Men heeft zich van Engelsche zijde in
den loop van de laatste maandpn veel
moeite gegeven om in het buitenland
geruchten te verspreiden, volgens welke
in het Vereenigd-e Koninkrijk groot-
sche plannen in voorbereiding waren
om de productie van de Engelsche ko
lenmijnen te bevorderen, ook met het
oog op de toenemende vraag uit het
buitenland.
Men gaf er hoog van op, dat ten ge
volge van het verloren gaan van Frank
rijk als afnemer de aldus vrijgekomen
groote hoeveelheden kolen naar Spanje
en Portugal zouden worden uitgevoerd,
evenals naar Zuid-Amerika. Alle aan
vragen uit het buitenland, beweerde
men, zouden onmiddellijk kunnen wor
den uitgevoerd, dank zii de enorme
voorraden, welke nog dagelijks in om
vang toenamen en die Engeland zelf
niet noodig had.
Dat men den toestand te Londen
evenwel veel te gunstig heeft af
geschilderd. blijkt uit een aantal
feiten, die inmiddels bekend zijn
geworden. Deze toonen onomstoote-
lijk aan, dat de Engelsche kolen
mijnen en -handel volstrekt niet
meer in staat zijn om kolen aan het
buitenland te leveren afgezien
nog van de omstandigheid, dat
door de Duitsche blokkade een eind
is gemaakt aan alle verschepingen.
Gebrek aan mijnhout
belemmert den mijnbouw
UIT de jaarverslagen van tal van
Engelsche mijnbouwmaatschappijen
is duidelijk gebleken, -dat hun bedrijven
achteruitgaan en dat het in de afge-
loopen maanden zelfs onder de gunstig
ste omstandigheden niet mogelijk is ge
weest, boven de productie van vóór den
oorlog te komen. Dit spruit o.a. in niet
geringe mate voort uit de omstandig
heid, dat er nijpend gebrek heerscht aan
piijnhout, een onontbeerlijk hulpmiddel.
Zooals men weet kwam dit materiaal
vroeger in enorme hoeveelheden uit
Scandinavië, de Baltische staten en
Rusland. Nu deze bron is verstopt, moet
bet worden aangebracht uit Canada. De
prijzen van dit Canadeesche mijnhout
zijn echter veel hooger, evenals d,e trans
portkosten, terwijl uit den aard van de
zaak de aanvoer slechts voor een klein
deel kan tegemoet komen aan de voort
durende vraag.
Bovendien komt uit de verslagen van
de ijzer verwerkende industrieën vast te
6taan, dat deze aanmerkelijk meer ko
len verbruiken dan vroeger, ten gevolge
van het feit, dat zij thans zoo goed als
uitsluitend voor de bewapeningsindus
trie werken. Doen zelfs voor een zoo ge
wichtige tak van industrie gaat de le
vering van voldoende kolen met de
grootste moeilijkheden gepaard. In geen
geval is het de ijzerindustrie mogelijk
geweest, groote kolenvoorraden aan te
leggen, wat met. het oog op den voor de
deur staanden winter veel zorg baart.
De wil is goed, maar de
macht ontbreekt
UIT het voorgaande blijkt meer dan
voldoende het propagandistische
karakter van de verspreide geruchten,
wat het binnenland betreft. Doch ook in
het buitenland ontbreken de bewijzen
daarvoor niet. Zoo is in de kringen van
Portugeesche reeders de klacht alge
meen, dat er in Engeland reeds vóór
de Duitsche blokkade bijna geen kolen
te krijgen waren. liet is voorgekomen,
dat Portugeesche schepen een volle
maand moesten wachten in Cardiff,
voordat zij met een lading kolen konden
vertrekken, omdat er niet voldoende
voorraad was.
Ook in Zuid-Amerika heeft men zich
geen illusies gemaakt over de Engel
sche toezeggingen, want slechts korten
tijd te voren hadden Engelsche officiee-
le instanties met den meesten nadruk
verklaard, dat levering van kolen aan
de Zuid-Amerikaansche staten ten
eenenmale uitgesloten was daar de
In Engeland sterk toegenomen behoefte
aan kolen geen uitvoer gedoogde. Bo
vendien bleek de onmogelijkheid van
uitvoer, daar Engeland geen schepen
beschikbaar kan stellen voor zulke ver
re reizen. Het beste bewijs daarvoor is,
dat het zelfs niet eens voldoende sche
pen heeft, om de goederen, die het in
Zuid-Amerika heeft gekocht, te komen
balen.
Thans is het bovendien onmogelijk
geworden, om de kolen uit Engeland
naar Zuid-Amerika te transporteeren
met behulp van schepen onder de vlag
van het betreffende land, daar deze on-
nerroepelijk zouden vallen als slachtof
fer van de Duitsche blokkade. Zelfs als
Engeland kolen bezat, die aan het bui
tenland konden worden aangeboden,
bestaat er dus geen mogelijkheid om ze
te leveren.
T
AAN DE EGYPTISCHE GRENS. 24
Augustus. (D.N.B.) De Suezkanaal-
maatschappii heeft de loonen en slaris-
sen van haar arbeiders en employé's
niet 10 tot 20 gekort. Tegelijkertijd
is een aantal arbeiders en employé's
ontslagen, terwijl de anderen slechts
een halve maand kunnen werken. Te
Port Said is het tot werkloozcnrelletjes
gekomen. De scheepvaart ligt geheel
stil en het aantal werkloozen neemt van
dag tot dag toe. De districtsgouverneur
van de Suez-kanaal-zóne, tot wien de
werkloozen zich hadden gemeld voor
ondersteuning heeft daar zijn eigen
budget geheel in beslag is genomen
door uitgaven voor de bewapening en
voor werkzaamheden in de kanaalzone
van de ondernemers der scheepvaart
maatschappijen en bedrijven in de ka
naalzone geëischt een hulpcomité te
vormen voor de ondersteuning dezer
werkloozen.
TOKIO, 24 Aug. (D.N.B Offi
cieel wordt meegedeeld, dat de mi
nister van handel Kobayasji tot bij
zonderen gezant voor Nederlandsch
Indië is benoemd. De oorspronkelijk
voorgenomen reis van generaal Koi-
so schijnt daarmede vervallen te zijn.
In politieke kringen alhier meent men
daaruit de gevolgtrekking te kun
nen maken, dat het zwaartepunt van
de komende onderhandelingen op
economisch terrein zal liggen. Tij
dens afwezigheid van minister Ko
bayasji zal zijn departement worden
beheerd door minister Hosjano, voor
zitter van het bureau voor economi
sche ontwikkeling.
PORTUGEESCH GOUD NAAR
AMERIKA
NEW YORK. 24 Aug. (D.N.B.) Aan
boord van het Amerikaansche vracht
schip „Exetcr". dat heden uit Lissabon
in New York aankomt, bevindt zich
naar de Associated Press meldt, voor
2.89 millioen dollar goud van de Portu
geesche bank voor de Federal Reserve
bank. Het vrachtschip „Exochorda", dat
Donderdag uit Lissabon is vertrokken,
heeft voor 2.9 millioen dollar goud van
de Bank van Portugal aan boord.
GAAT TSJANG-KAI-SJEK UIT
TSJOENGKING VERTREKKEN?
TOKIO, 24 Aug. (D.N.B.). Volgens
berichten uit Hongkong zou Tsjang-Kai-
Sjek wegens de veelvuldige bombarde
menten van Tsjoengking door Japan-
sche vliegtuigen besloten hebben den
zetel naar Yaen in het Westelijke Chi-
neesche achterland van de provincie
Sjetsjoean te verplaatsen.
BRAND IN ATHEENSCHE MILITAIRE
DEPOTS
ATHENE, 24 Aug. (D.N.B.). Gister
avond is brand ontstaan in de oude mi
litaire depóts. De oorzaak is onbekend.
Stoffen en dekens ter waarde van tien
millioen drachmen zijn verbrand. Er is
een commissie benoemd om een onder
zoek naar de ramp vast te stellen.
Duitsche U-booten, gelegen
een Fransche haven, worden gereed gemaakt
voor den strijd.
„Duitschland beheerschte de Noorsche kust en de lucht
op een wijze, dat de Britsche vloot
machteloos was"
OSLO. 24 Aug. (D.N.B Het boek
van den Noorechen kolonel Getz, den
commandant van de vijfde Noorsche bii
gade, dat over den veldtocht in de Noor
ache provincie Troendelag handelt, is
thans in druk verschenen. Dit boek,
dat het Engelsche verraad van Namsos
beschrijft, wordt in politieke kringen in
Noorwegen als een belangrijk krijgshis
torisch documentair werk bestempeld.
Het Noorsche telegraafagentschap vat
den eersten indruk, die het boek op d.j
Noorsche openbare meening maakt, sa
men in de constateering, dat het juist
wegens zijn onkreukbare zakelijkheid de
onverantwoordelijkheid der geallieerden
onthult.
De Engelschen landden 19 April
te Namsos, zoo schrijft de Noorsche
kolonel Getz. Reeds den 22sten
April om 20 uur kwam bij de Noor
sche brigade het volgende bericht
binnen: „Engelsche afdeelingen
vloeien in volkomen ontbonden toe
stand terug". Een ander bericht, dat
tegelijkertijd binnenkwam, luidde:
„De Duitschers rukken Steinkjer
voorbij, de Engelschen volkomen ver
slagen".
Nog geen drie dagen duurde derhalve
de zoogenaamde Engelsche hulp, waar
over Noorwegen zoo verbitterd is. Viel
het den Noren in de eerste dagen reeds
zwaar, alleen tegen de snel oprukkende
Duitsche weermacht stand te houden,
na het verschijnen der geallieerden be
gon een vertwijfelde- strijdDe Engel
schen verlangden a'ie soorten steun.
levensmiddelen, auto'6„ spoorwegmate
riaal, verplegend personeel enz., doch zij
waren niet bereid, de ernstig bedreigde
Noren werkelijk te helpen.
Toen de Noorsche commandant drin
gend verzocht om afdeelingen te dek
ken, kreeg hij een ontwijkend antwoord.
Zelfs moet hij melding maken van een
onmiskenbaar geval van door de En
gelschen gepleegde sabotage. „Men heeft
den indruk, dat de Engelschen en Fran-
schen niet wenschen, dat onze berich-
tentroep in deze streek werkt," schrijft
kolonel Getz. Doorgesneden Noorsche lei
dingen en nu en dan Engelsche waar
schuwingsschoten op Noorsche soldaten
van den berichtendienst worden als aan
wijzingen hiervoor in de militaire be
richten van het Noorsche leger ge
noemd.
De heimelijke vlucht bij Namsos toont
thans, waarom de Noorsche berichten-
troepen den Geallieerden zoo onaange
naam waren. Op het Engelsche verraad
volgde de capitulatie van Noorwegen,
nadat de Duitsche troepen, zooals in de
bekende dagorder van kolonel Getz van
den derden Mei werd gezegd, reeds een
omtrekkende beweging rond den Noor-
schen vleugel hadden gemaakt.
In het bijvoegsel van liet boek merkt
kolonel Tale, bekend Noorsch militair,
op: „Duitschland beheerschte de Noor
sche kust en de lucht op een wijze, dat
de Engelschp vloot tot machteloosheid
was gedoemd."
In een uitvoerige bespreking van het
boek wijst Aftennosten op de belang
rijke punten, zooals die uit de militaire
documenten blijken:
(1) De sjechtp voorbereiding en ge
brekkige uitrusting van het Noorsche
leger.
(2) De zwakke, volkomen ontoereiken
de hulp der Geallieerden, en
(3) De vlucht der Engelschen uit Nam
sos.
Tidens Tegn bestempelt de door kolo
nel Getz gepubliceerde oorlogsdocumen
ten als opzienbarend.
Oogsttijd in de Wierlngermeer. Tien juar geleden
twaalfde provincie. Thans neemt het landbouwbedrijf
plaats in.
ontstond Nederlands
er een voorname
(Foto Pax-Holland)
BINNENLAND
Bizondere maatregelen
verschenen
's-GRAVENHAGE, 24 Aug. Het
heden verschenen Verordeningenblad
bevat een verordening van den
Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied betreffende
bijzondere maatregelen op admini
stratiefrechtelijk gebied.
Hierin wordt bepaald:
Artikel 1
Ds Rijkscommissaris voor (het bezette
Nederlandsche gebied benoemt, stelt
aan en ontslaat de volgende ambtenaren
en andere functionarissen:
1. De secretarissen-generaal van de
departementen van algemeen bestuur.
2. Den vice-president en de leden van
den Raad van State;
3. Den president, de vice-presidenten
en de raadsheeren van den H^ogen Raad
der Nederlanden, alsmede den procu
reur-generaal en de advocaten-generaal
bij genoemd college;
4. De presidenten der gerechtshoven,
alsmede de procureurs-generaal bij ge
noemd college;
5. Den inspecteur der rijksveldwaclrt
en den inspecteur der Nederlandsche
marechaussee;
6. De hoofdcommissarissen van poli
tie;
7. De commissarissen der provinciën;
S. De burgemeesters van de hoofd
steden der provinciën en van de ge
meenten met meer dan 50 000 inwoners;
9. Den president der Nederlandsche
Bank;
10. Den president der directie van
de N.V. Nederlandsche Spoorwegen;
11. Den inspecteur-generaal van het
loodswezen;
12. De directeuren van het staatsbe
drijf der artillerie-inrichtingen, alsmede
van de rijkswerf;
13. Den commandant van den Ne-
derlandschen opbouwdienst.
Artikel 2
1) Voor zoover overigens het benoe
men, aanstellen of ontslaan van ambte
naren of andere functionarissen voor
heen lot de taak van den Koning be
hoorde, geschiedt dit door den secreta
ris-generaal van het betreffende depar
tement van algemeen bestuur. Voor
zoover tot het benoemen, aanstellen of
ontslaan van ambtenaren of andere
functionarissen andere Nederlandsche
autoriteiten, instanties of lichamen be
voegd zijn, blijft deze bevoegdheid on
verminderd bestaan.
2) Het bepaalde in lid 1) geldt ook
voor het benoemen en ontslaan van
den voorzitter pn de leden van bestu
ren. examen-commissies en commissies
van onderzoek, alsmede van alle andere
soorten van commissies, raden van ad
vies, bijstand en anderszins, zoolang de
rijkscommissaris niet bepaalt, dat zij
hun werkzaamheden neerleggen.
Artikel 3.
De rijkscommissaris behoudt zich het
recht voor om de in artikel 2 genoemde
personen in bepaald© gevallen zelf te
benoemen, aan te stellen of te ontslaan.
ONBEKEND SCHIP IN OOSTZEE
VERGAAN
KOPENHAGEN, 24 Aug. (D.N.B.)
Ritzau meldt uit Stubbekoebing, dat het
s.s. „Plulo" verscheidene geredden aan
land heeft gebracht van een onbekend
vrachtschip, dat in de Oostzee is ver
gaan. De geredden waren door de
„Pluto" voor de Oostkust van Falster in
veiligheid gebracht. Het schip bracht
ook een doode mee.
ENGELSCHE VERSPERRINGSBAL
LONS OP DRIFT
BERLIJN. 24 Aug. (D.N.B.) Het
zeer stormachtige weer boven Zuid-En-
geland en het Kanaal heeft de laatste
dagen verscheidene Engelsche versper
ringsballons losgerukt. Op 22 Augustus
dreven des middags in het kustgebied
Somnie—Seipe ongeveer zeven tot. acht
Engelsche ballons, die alle werden om-
laaggeschoten.
's-GRAVENHAGE, 24 Aug. In een
heden uitgevaardigd besluit van de se
cretarissen-generaal van de departemen
ten van handel, nijverheid en scheep
vaart, van landbouw en visscherij, ven
justitie, van hinnenlandsche zaken, van
onderwijs, kunsten en wetenschappen,
\an financiën, van waterstaat en
van sociale zaken worden de ge
noemde secretarissen-generaal, ieder
voor de onder zijn departement
ressorteerende aangelegenheden be
voegd verkalard om, indien zulks
naar het oordeel van den betrokken se
cretaris-generaal in overeenstemming
is met het algemeen belang, zonder eeni-
g© formaliteit, met inachtneming van
de regelen, bij het besluit gesteld, de
terbeschikkingstelling van goederen,
hetzij aan den Staat, hetzij aan een an
deren persoon of ander li:haam, te vor
deren of te doen vorderen. Een derge
lijke vordering gesohierlt niet dan in
overeenstemming met den secretaris
generaal van het departement, van han
del, nijverheid en scheepvaart. Alle goe
deren behalve zeeschepei vallen onder
dit besluit.
De vorderingen geschieden op schrif
telijke last, onderteekend door dengene,
die de vordering doet en wordt, indien
zij niet aan den betrokken persoon
rechtstreeks kan worden gedaan, aan
den burgemeester der gemeente go-
richt.
Degene die een goed ter beschikking
heeft gesteld, ontvangt daarvan terstond
schriftelijk bewijs. Een vordering kan
strekken tot terbeschikking stelling in
eigendom en in gebruik. De inbezitne
ming kan zoo noodig niet behulp van
den sterken arm geschieden.
De rechthebbenden ontvangen schade
loosstelling volgens vaste regelen, ge
steld door de genoemde secretarissen-ge
neraal. Indien overeenstemming met den
belanghebbende wordt bereikt, wordt ter
stond betaling gedaan Indien geen over
eenstemming is bereikt kan dc belang
hebbende zijn vordering aan den betrok
ken secretaris-generaal toezenden. Speci
ale commissiën zullen uitspraak doen in
gevallen, waarin de secretaris-generaal
het bedrag der schadeloosstelling beslist.
Voorts bevat het. besluit regelen om
trent. het. recht van terugkoop en straf
bepalingen tegen overtredingen.
's-GRAVENHAGE, 24 Augustus
Openbare geld- en goedereninzamelin
gen, in den ruimen zin d^s woords, mo
gen volgens een verordening van den
rijkscommissaris voortaan slechts wor
den gehouden met toestemming van
den procureur generaal, of. indien de
inzameling in het ressort van meer dan
een gerechtshof wordt gehouden, van
het departement van justitie.
De toestemming kan afhankelijk ge
steld worden van de vervulling van
voorwaarden.
Van inzameling is ook sprake, wan
neer:
onder mededeeling, dat de opbrengst
(ontvangst, winst) geheel of ten deele
in het algemeen belang of voor liefda
dige doeleinden aangewend zal worden.
Een prestatie in geld of goederen wordt
gevraagd, wrartegenover of in het ge
heel geen tegenprestatie staat of slechts
een dusdanige, waarvan de waarde in
geenerlei verhouding tot liet gepresteer
de staat.
De toetreding tot een vcreeniging of
de ondersteuning (bevordering) van
een vereeniging of stichting wordt ver
zocht, i idien uit. het verzoek daartoe op
te maken is. dat het den verzoeker uit
sluitend te doen is om de aan de toe
treding of de ondèrsteuning (bevorde
ring) verbonden prestaties in gelcj of
goederen.
Goederen verkocht, of bijeenkomsten
op het gebied van kunst, sport of an
derszins gehouden worden:
Loterijen of kansspelen (Ausspiclun-
gen) gehouden worden.
JONGEN ONDER DEN TREIN
GOUDA. 24 Aug. Gisteraxcmd om
kwart voor tien is door den laatÖln van
Boskoop komenden trein op den over
weg, bij de splitsing der spoorlijnen
onder rte gemeente Moordrecht, een 15-
jarige jongen, die per fiets den over
weg kruiste, gegrepen en op slag ge
dood.
OMTREK
Opslagplaats van levensmid
delen geheel uitgebrand
DRIEBERGEN-RIJSENBURG. 24
Augustus. Hedenochtend om
streeks halfvijf is do brandweer van
Driebergen gealarmeerd voor een
uitslaande brand in een opslag
plaats van levensmiddelen en klee-
ren aan den Arnhemschen Boven-
weg. Het vuur woedde in een groote
houten loods en aanvankelijk liep
het aangebouwde woonhuis ernstig
gevaar. Door het doortastend optre
den van de brandweer, die het vuur
met drie stralen bestreed, kon uit
breiding voorkomen worden.
Toch moet men van geluk spreken,
dat het de laatste dagen zoo geregend
heeft, daar anders een groote bosch-
brand niet uitgesloten ware geweest
Nu bleef het vuur beperkt tot de loods,
welke geheel uitbrandde. Hierin bevon
den zich een groote voorraad levens
middelen en schoenen, die geheel in
de vlammen opging. Ook een nieuwe
auto werd een prooi der vlammen. Om
streeks halfzes had men het vuur, dat
met groote hevigheid had gewoed, be
dwongen.
ROTTERDAMSCHE KINDEREN NAAR
BUITEN
HILVERSUM, 24 Augustus. De N.C.
R V. zal hedenavond te 21.30 uur een
reportage uitzenden van een der trans
porten Rottcrdamsfhe kinderen, die in
cb? Oostelijke en Noordelijke provincies
van ons land hun vacantie hebben door
gebracht.
Het werk in de keuken is het stadscha
meisje niet vreemd, al is die keuken
er dan ook een van een der groote
boerderijen in de Wieringermeer, waar
de jeugd thans de helpende hand biedt
(Foto Pax-Holland)
AMERONGEN, 23 Aug. In de gis
termiddag gehouden raadsvergadering
kwamen verschillende vergoedingen,
verhoogingen van loonen enz. aan de
orde. De eerste die de revue passeerde
was de eerste ambtenaar ter gemeente-
scretarie, terwijl en passant dc tweede
door een verzoek van den eerste even
eens besproken werd. Dc tegenwoordige
salariecring in vergelijking van ge
meenten van gelijke grootte, was laag.
De Raad was deze meening toegedaan
maar kon de juiste norm niet vinden.
Het was een gepuzzel met cijfers en nog
eens cijfers totdat tenslotte ir. J. Tenge
den knoop doorhakte en een voorstel
.deed dat even verder ging als het voor
stel van B. en W. De raad kon de ziens
wijze doelen en gaf de in het voorstel
verwerkte verhooging. Het basis uur
loon in de werkverschaffing werd op 30
cent. gebracht, ook al mede in veruand
met de tijdsomstandigheden, waarin
deze menschen verkeeren. De gratifica
tie aan den gemeente-architect ging zon
der aanmerkingen er door. Ook de ver
goeding voor het personeel van den dis-
tributiedienst, gaf geen aanleiding tot
vragen. Hier werd een vergoeding van
18 en 10 toegekend.
De toren-restauratie eischte tenslotte
1000—, waarvan men hoopt dat 500
terugkomt van Overheidswege Het cre-
diet van 2000.was reeds bijna ver
bruikt voor de schade die het tijdens
den oorlog opliep.
„Karei, heb je een cigar et voor
me?"
„Natuurlijk Max. maar jc moet
tien minuien wachten lot ik bij ie
ben." Tidens Tegn)
