De tewerkstelling van
WAT DOEN ONZE
K.L.M.-PILOTEN?
Nederlandsche
arbeiders in Duitschland
Gesprekken met vliegers
G. M. H. FRIJNS
De zorg voor de
oorlogsinvaliden
UITEENZETTING
VAN
Ir. R. A. VERWEY
SINDS BEGIN MEI TOT 20 AUGUSTUS J.L. HEBBEN
ER IN TOTAAL CIRCA 35.000 PERSONEN
Bekende Nederlanders
RECEPTEN
GLASTRA'S VISCHHANOEL
MAXIMUM-PRIJZEN
VOOR KAAS
De bedragen vastgesteld
DIEFSTAL TIJDENS DE
OORLOGSDAGEN
WERKGELEGENHEID GEVONDEN
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1940
T7 R werken echter veel meer Neder-
landers in Duitschland. Bij deze
35.000 moeten uiteraard gevoegd wor
den de Nederlanders, die reeds vóór 10
Mei in Duitschland een arbeidsveld
hadden. Het vraagstuk der arbeidsbe
middeling naar Duitschland zoo ver
telde ir. Verwey is als het er op aan
komt niets nieuws. Ons land is eeuwen
lang een groote koloniseerende mogend
heid geweest, overal zijn Nederlanders
heengetrokken om een arbeidsveld te
zoeken en speciaal Duitschland had
pen groote aantrekkingskracht. De sta
tistiek geeft aan, dat het aantal Neder
landers, dat sinds 1000 naar Duitsch
land trok. steeds is toegenomen. Kort
voor het uitbreken van den wereldoor
log bedroeg dit aantal rond 100,000. In
1914 keerde men op groote schaal naar
het vaderland terug. In 1935 waren er
circa 20.000 Nederlanders in Duitsch
land werkzaam en sindsdien is het
aantal belangrijk toegenomen. Dit werd
bevorderd door de bemiddeling, die de
Duitsche regeering in samenwerking
met de Nederlandsche autoriteiten ver
leende. De stroom, die in 1933 over de
grens trok,bedroeg rond 20 000 perso
nen. In het vorige jaar liep het aantal
terug, waaraan natuurlijk de interna
tionale omstandigheden niet vreemd zijn
geweest.
Thans echter zoo vervolgde ir. Ver
wey is er in Duitschland weer werk
gelegenheid en de zaken staan thans
zoo, dat de noodzaak, deze gelegenheid
van Nederlandsche zijde te benutten,
grooter is dan vroeger. In dit zeldzaam
dicht bevolkt land en in verhand met
de huidige omstandigheden is het uit
gesloten in Nederland voor alle Neder
landers werkgelegenheid te scheppen.
Daarom moet van elke gelegenheid om
in Duitschland werk te vinden, gebruik
worden gemaakt. Dat is niet alleen het
belang van het individu, dat is vooral
een Nederlandsch belang.
Duifsch-Nederlandsche
samenwerking
P) E samenwerking tusschen Neder-
landsche en Duitsche instanties op
dit terrein is bijzonder hecht. De voor
waarden, waarop Nederlandsche arbei
ders in Duitschland te werk worden ge
steld, zijn dezelfde als die, waarop de
Duitsche arbeiders zelf werken en juist
gisteren is ten aanzien van het over
maken van loonoverschotlen naar Ne
derland een regeling bekend gemaakt,
die de belanghebbenden in een belang
rijk gunstiger positie plaatsen dan tot
dusver.
Arbeiders, die naar Duitschland
vertrekken, ontvangen twee weken
steunuitkeering, met welk geld zij
en hun gezin in de dagelijksche le
vensbehoeften kunnen voorzien tot
het oogenblik, dat d,e betrokkene het
eerste loonoverschot naar huis heeft
gezonden. Maatregelen worden ge
troffen om deze tegemoetkoming, in
dien dat noodig mocht zijn, uit te
breiden. Eveneens zijn maatregelen
getroffen voor het zoo spoedig mo
gelijk doorzenden van loonover-
schotten naar de gezinnen.
Aan de zorg voor de in Duitschland
werkende Nederlanders is alle aandacht
besteed. Waar onze landgenooten in
groepen werken, is gezorgd voor Neder
landsche koks en Nederlandsche admi
nistratieve krachten. Laatstgenoemden
heffen moeilijkheden, die het taalver
schil eventueel zou kunnen brengen, op
Zij zijn als het ware vertrouwensman
nen.
In de grensstreken aldus ir. Ver
wey is er groote belangstelling voor
het werknemen in Duitschland Door de
organen der arbeidsbemiddeling zijn
thans in totaal 14.550 grensarbeiders ge
plaatst, Verder werden in de periode
van 20 Juni tot 20 Augustus 20.000 per
sonen, die niet onder de categorie
grensarbeiders kunnen worden gere
kend, door dezelfde organen in Duitsch
land te werk gesteld. Men ziet het: de
werkloosheidsbestrijding wordt krach
tig ter hand genomen. In ons land zelf
werken in de werkverruimingsobjecten
rond 50.000 personen In de steunrege
ling waren in de periode van 12 tnt 19
Aug. rond 64 000 personen opgenomen
ter\\ii 1 in dezelfde periode rond 28 000
personen een uitkeering kregen uit
werkloozenkassen. Het vorige jaar wa
r^n in derelfde periode in dp steunrege
ling opgenomen rond 90.000 personpn
Ondanks de ongunstige omstandighe
's-GRAVENHAGE, 29 Aug. Ir. R. A. Verwey, waarnemend
hoofd van het departement van Sociale Zaken, heeft dezer dagen
in een persconferentie een uiteenzetting gegeven van het vraagstuk
der arbeidsbemiddeling naar Duitschland. Hij heeft daarbij enkele
belangwekkende cijfers medegedeeld. Daaruit blijkt, dat sinds de
oorlogsdagen, in Mei circa 15000 grensbewoners door de organen der
arbeidsbemiddeling in Duitschland te werk zijn gesteld en dat
behalve deze „grensarbeiders" in de periode van 20 Juni tot 20
Augustus rond 20.000 andere Nederlandsche arbeidskrachten naar
Duitschland zijn gegaan om op verschillende plaatsen vooral in
Bremen, Hamburg, Brunswijk. Berlijn en in het Rijnland te werk
te worden gesteld. In totaal dus rond 35.000 personen.
den van het oogenblik is dit een aan
merkelijke verbetering van den toe
stand.
Circa 1000 arbeiders
teruggekeerd
T R. VERWEY nam tenslotte stel
ling tegen de geruchten als zou
den de naar Duitschland getrokken
arbeiders om welke redenen dan
ook bij groote aantallen terugkee-
ren. De cijfers, die hij noemde,
spreken boekdeelen. Van de rond
35.000, die gedurende de laatste
maanden naar Duitschland zijn ge
gaan. keerden 994 terug. De redenen
hiervan zijn zeer verschillend. Som
migen hebben vrees voor bombarde
menten of kunnen niet tegen een
langdurig verblijf in schuilkelders,
hetgeen af en toe en op bepaalde
plaatsen nog wel eens voorkomt.
Anderen kunnen aan de Duitsche
keuken niet wennen, enz. enz. Oók
zijn er, die ziek geworden zijn of
wier gezondheid reeds te wenschen
overliet, toen ze van huis gingen,
in welke gevallen zij natuurlijk
worden teruggezonden.
Al de klachten worden nauwkeurig
onderzocht. Zijn ze ongegrond, dan is
nel uitgesloten, dat de betrokken ar
beider hier weer in de steunregeling
wordt opgenomen of in en werkvemii-
mingsobject wordt geplaatst.
Het aantal, dat den laatsten tijd naar
Duitschland vertrekt, varieert tusschen
de 2000 en 2.500 per week. De reiskosten
worden betaald, ook wanneer de arbei
ders in het genot van vacantie worden
gesteld. Deze 6telt gehuwden eenmaal
in de drie maanden en ongehuwden een
maal in een halfjaar in de gelegenheid
5 6 dagen thuis te zijn.
Aan het slot van de conferentie
werd pertinent tegengesproken, dat
het waar is, dat er vele arbeiders
door luchtbombardementen zouden
zijn gedood. Déze bewering zoo
werd medegedeeld is absoluut on
juist. Geen enkele Nederlandsche
arbeider is onder dergelijke omstan
digheden om het leven gekomen.
Wel zijn eenigen teruggekeerd we
gens bedrijfsongevallen.
Ten aanzien van de loonen, die wor
den verdiend, werd medegedeeld, dat
een timmerman en een metselaar door
gaans 70 tot 85 en een grondarbeider 58
tot 72 pfennig per uur verdienen. In
de metaalindustrie zijn deze bedragen
nog hooger: 1,tot 1,20 mark per uur.
Aangezien in de bouwvakken zeer veel
in accoord wordt gewerkt, wordt het
loonbedrag voor ófi in dit vak werkzame
arbeiders nog beduidend hooger. In de
metaalindustrie profiteeren velen van
de z.g. prestatietoelage. Voor Nederland
sche arbeiders is er bijna altijd een be
langrijke toeslag, niet zelden IOV2 mark
per dag. Over het algemeen dekt het
de kosten voor de voeding. De werktij
den varieeren. Zij hangen af van de
streek of de plaats en van het. werk, en
liggen tusschen de 48 en 60 uur per
week.
Tenslotte kan nog w-orden medege
deeld ook ten aanzien van deze kwes
tie bestaan er vele onjuiste voorstellin
gen dat 15 tot 20 procent van. het ver
diende loon moet worden afgestaan
voor verzekeringspremies en belastin
gen.
Tot zoover de mededeelingen, welke
in deze belangwekkende persconferentie
werden verstrekt. Mogen zij verhelde
rend werken voor al degenen, die wer
ken kunnen en werken willen, maar die
om welke reden dan ook gelouf
schonken aan hen, die het Nederland
sche belang, dat bij dit vraairstuk in zoo
groote mate is gemoeid, schaden door
onware praatjes en valsche oorstellin
gen betreffende de omstandigheden,
waaronder Nederlandsche arbeiders in
Duitschland te wérk worden gesteld.
De nieuwe secretaris generaal van het Departement van Sociale Zaken, ir. R. A. Verwey, ontving Woensdag in het tegenwoordige gebouw van het
Departement, aan den Raam weg te den Haag, de vertegenwoordigers van de Nederlandsche pers in een conferentie over de arbeidsvoorwaarden der
Nederlandsche werkkrachten in Duitschland Tijdens de conferentie Op den achtergrond ir. Verwey (Foto Pax-Hclland»
NATIONAAL VERBOND VAN DANS-
LEERAREN
AMSTERDAM. 29 Aug. Het be-
stuur van het Nationaal Verbond van
Dansléeraren deelt naar aanleiding van
de mededeelingen als zou een nieuw
bestuur zijn gevormd, mede, dat het
bestuur hiervan onkundig is. Het op 25
Juli gepubliceerde bericht, waarin van
de oprichting werd gemeld, en het vol
ledige bestuur werd bekend gemaakt,
is nog onveranderd van kracht. Den
betrokken Néderlandèchen en Duit-
schen instanties is hiervan eveneens
kennis gegeven.
T? RIJNS u'as juist bezig met het verduisteren van zijn woning, wel-
-* ke ik, alle verduistering ten spijt, badend in het bijna zeldzame
Augustuszonnetje best kon vinden. „Je moet toch wat doen" tvas
zijn ongevraagd bescheid, als wilde hij zich verontschuldigen voor zijn
besognes met schaar, papier en lijmpot. „En als je w at doet, moet je
het goed doen" gaf hij voor commentaar, onderwijl zich haastend
om den rommel zooals-ie het zelf noemde op te ruimen. Natuur
lijk deed hij dit laatste toch nog niet volledig genoeg, naar den zin van
z'n vrouw, maar dat neemt een krantenman wel op den koop toe.
Schaar, papier en lijmpot zijn in dezen tijd van ratelende telex-appara
ten die kopy per meter plegen te leveren, geen onbekende attributen.
Frijns verduistert, en als hij dat niet doet, schoffelt en knipt-ie
wat in z'n tuin of bestijgt hij bij gebrek aan een kistje van de K.L.M.,
zijn stalen ros. En als ook dat hem verveelt, is er ook nog het gezel
schap van zijn vrouw en een drietal vroolijke rakkers, twee meisjes en
een jongen van drie, die me heel parmantig een bijna compleet uittrek-
se' wist op te dreunen van wat er over hem in de registers van den
Burgerlijken Stand staat opgeschreven. Een aardig jochie, dat net als
pappie he e t en over zeven maal zooveel lentes als hij nu oud is, wel
licht ook net als pappie doet.
FRIJNS is een van die\K.L M.-piloten
die op het nippertje aan een door den
oorlog gedwongen verblijf buitenslands
ontkomen zijn. Hij zou aanvankelijk op
9 Mei naar Lissabon ziin gevlogen, maar
door bepaalde omstandigheden ging van
Balkom voor hem. Met het gevolg dat
h ij nu in Portugal en Frijns in Heem
stede zit! Louter toeval, waarop nie
mand rekenen kon.
Frijns vraagt zich af, wanneer
hij weer vliegen kan
Was de oorlog er niet tusschen ge
komen, dan zou Friins begin Juni
zijn vijftigste reis naar Indië heb
ben gemaakt. Dat is geen kleinig
heid en hij stond daarmee langen
tijd aan de spits. Voorloopig zal z'n
gouden reis nog wat moeten wor
den opgeschort, maar zoo komt
z'n vrouw er tusschen als het
eenmaal zóóver is, dan is het dub
bel feest. Want dan is het zijn 50ste
reis. maar bovenal: we vliegen dan
weer!
Frijns was van nlan. na die vijftigste
Indië-reis een maand écht vacantie te
nemen. Dat is een niet geringe zeld
zaamheid, om niet te spreken van onge
kende luxe voor onze K.L.M.-mannen
Nu heeft hij zonder die i.ubileumvtucht
tóch vacantie. Voor onbepaalden tnd
nog wel
En in dien tijd zegt Frijns hou
den we onze vliegerswijsheid bij op de
schoolbanken van den K.L.M.-cursus.
Prettig is die cursus wel. al is hij nog
maar één week gehouden en werd-ie
weer even snel afgebroken voor een
„vacantie". Je ziet elkaar nu dagelijks,
je leert elkaar hoe langer hoe beter
kennen en het onderricht is nuttig.
Frijns wil weer vliegen
T AAR Frijns verlangt toch vóór
alles naar het oogenblik waarop
hij weer vliegen kan. Hij heeft er
ook al heel wat jaartjes in de lucht
opzitten. In 1922 kwam hij bij de Mi
litaire Luchtvaart op Soesterberg en
vijf jaar later ging hij over naar de
K.L.M. Het was in dat zelfde jaar
bij de KLM. dat hij voor het eerst
naar Indié vloog.
Dat was in den tijd dat er van een
K.L.M.-dienst in de verste verte geen
sprake was. Maar hii vloog, daartoe in
staat gesteld door het Holland-Indië-co-
mité onder presidium van wijlen gene
raal Snijders, de Postduif naar onze
Oost. Wat een enthousiasme was er niet.
voor die eerste vlucht, die aanvankelijk
even fabelachtig leek, als dat het nu tot
de meest normale dingen behoorde, dat
de K.L.M-machines met de regelmaat
van een klok, tweemaal per week naar
Indië vertrokken
Ja zegt Frijns die regelmaat in
ons bedrijf was mooi. Nu is er óók een
regelmaat. Maar een regelmaat in het
negatieve. Er gebeurt niets en wij zit
ten thuis, met. volgende week weer de
cursus, die goed en nuttig is. Natuurlijk
Maar wij, vliegtuighestnurders, ziin niet
geschikt om langen tijd achtereen op
den beganen grond te zitten.
Tweemaal naar Perzië
T? RIJNS weet veel te vertellen
uit zijn bijna twintigjarige
vliegersloopbaan. Tot de meest in
teressante reizen rekent hij altijd
nog zijn beide vluchten naar Per
zië. Dat was in 1934 en '37, toen
een gezelschap Amerikaansche
archeologen een studiereis naar
het land der Oostersche historie
maakte. De K.L.M. was beide
keeren de gastvrouw der Ameri
kanen en Frijns hun toeverlaat
door de lucht. Dat waren interes
sante reizen, vertelt Frijns en niet
zonder risico's, vanwege de slech-
's-GRAVENHAGE, 29 Aug. On
der leiding van den wnd. secreta
ris-generaal, waarnemend hoofd van
het departement van Sociale Z-aken,
en met inschakeling van den mili
tair-geneeskundigen dienst, het
staatstoezicht op de Volksgezond
heid- en de Vereeniging tot bevor
dering van den arbeid voor onvol
waardige arbeidskrachten (A.V.O.),
is thans, in aansluiting op een in
leidende Vergadering in Juni, een
aanvang gemaakt met de uitvoe
ring van de toen beraamde plan
nen ten behoeve van de oorlogsin
validen.
Deze plannen hebben ten doel het be
vorderen van een zoo groot mogelijk her
stel van de maatschappelijke geschikt
heid van hen die door oorlogsgeweld
zijn getroffen. militairen en burgers
en het verleenen van bijstand om 'n
bij hun nog behouden gebleven arbeids
geschiktheid passende plaats in het ar
beidsproces te vinden.
De geneeskundige zorg voor de mili
taire slachtoffers is in handen van den
militair-geneeskundigen dienst. Wat de
burgerlijke oorlogsverminkten betreft,
wordt vanwege de inspectie van de
Volksgezondheid een enquête bij zieken
huizen ingesteld naar hen, die vermoe
delijk invalide zullen blijven. Hierop
volgt een onderzoek, of de geneeskun
dige behandeling in alle gevallen ge
schikt is om een maximaal herstel van
de validiteit te bewerken. Zoo noodig
wordt in daarvoor in aanmerking ko
mende gevallen, het verleenen van spe
cialistische huln bevorderd.
Wanneer bii de gewonden 't „medische
stadium" ten einde is. zoodat genees
kundige behandeling in het algemeen
niet langer is vereischt, begint de zorg
om hen allen te helpen bij de moeilijke
opgave om weer een maatschappelijke
functie, die voor hen geschikt is, te
vinden. Dit geldt wederom zoowel voor
gewezen militairen als voor burgers.
Deze laatste zorg wordt uitgeoefend in
samenwerking met de Nederlandsche
Vereeniging tot. bevordering van den ar
beid voor onvolwaardige arbeidskrach
ten (A.V.O.).
te vliegvelden ofheelemaal
geen vliegvelden en het absolute
gebrek aan hulpmiddelen, als ra
dio, weerberichtendienstenzoo-
voort.
Veel houdt. Frijns ook van de Indië-rei-
zen en hij vraagt zich in gemoede af,
hoe de moessonwolken boven Britsch-
Indië het nu wel zullen stellen zonder
K.L.M.-machines! Die regens zijn in de
zen tijd om den drommel niet gemakke
lijk en eischen altijd weer bijzondere
stuurmanskunst van onze gezagvoer
ders.
Van de kort voor den oorlog geopende
lijn AmsterdamLissabon had Frijns
zich veel voorgesteld. Dat was een heele
sprong van ongeveer tweeduizend kilo
meter door de lucht. Het was ook een
mooie lijn. die hii veel gevlogen heeft.
Een lijn, waar veel aankwam op de as
tronomische navigatiekennis van den
bestuurder. In de toekomst zal deze
kennis nog veel meer te pas komen
Vooral als we aan oceaanvluchtcn toe
komen. Daarom is die K.L.M.-cursus van
belang, opdat de bemanning gereed zal
zijn. als ze weer kan gaan vliegen.
Wanneer?
Maar... wanneer zal dat zijn? Dat is
nog heel moeilijk te zeggen en ook
Frijns verkeert daaromtrent uiteraard
in het duister. Zij het een ander duister
als waarvan hij zijn woning thans voor
ziet. Er ziin zoo zegt hij in den
loop der jaren zeer veel K.L.M.-passa
giers „gekweekt". Mcnschen, die het
vliegen nog moesten loeren en de vreug
de van een luchtreis nog ervaren.
De Burgerluchtvaart heeft landen en
afstanden overbrugd. En al is die over
brugging dan tijdelijk onderbroken, ook
Frijns gelooft in de toekomst der bur
gerluchtvaart en is er van overtuigd,
dat straks veel. héél veel gevlogen zal
worden. En dandan komt er een
nieuwe, een hetere tijd voor de K.L.M.
én voor onze piloten.
Palingsoep
Benoodigdheden: 114 L. water met
zout; 400 gram dunne paling; stukje
Spaansche peper, foelie; wat kervel en
peterselie; drie eetlepels bloem; een
stukje boter; een ei.
Bereiding: Snijd, de schoongemaakte
paling in mooten van ongeveer 3 cM.
lengte en kook ze gaar in het kokende
water, waaraan de kruiden zijn toege
voegd. Neem de visch met een schuim
spaan uit de pan (het duurt slechts
ongeveer vijf minuten tot ze gaar is),
neem de kruiden uit. den bouillon.
Breng boter en bloem roerende aan de
keok, zorg, dat er geen klontjes in ko
men. Voeg er bij kleine scheutjes tege
lijk de vischbouillon bij. daarna de
goedgewasschen en fijngesneden kervel
en peterselie. Laat de soep roerende
gaar koken, ongeveer tien minuten. Doe
er de stukjes paling in, laat ze goed
heet worden. Klop het ei in de soever-
rine en giet er heel voorzichtig de soep
bij. Oppassen voor sdhiften.
Bij deze soep kan men, als ze voor
handen zijn, stukjes geroosterd brood
geven.
De benoodigde visch even bestellen
Alleen gevestigd Utr.straat 40, Tel. 4492
De Secretaris-Generaal, waarnemend
Hoofd van het Departement van Land
bouw en Viseherij heeft goedgevonden te
bepalen:
De maximumprijs voor kaas bij ver
handelen en afleveren door den produ
cent volgens normaal handelsgebruik
aan groothandelaren bedraagt, exclusief
verpakking en exclusief omzetbelasting,
voor de na te noemen soorten de navol
gende prijzen, verminderd met 2 pet.:
boerenkaas v.v., voorzien van een
Rijkscontrólemerk met serieletter Z of
U: 0.78 per kg netto;
fabriekskaas vv., voorzien van een
Rijkscontrólemerk met een andere seXe-
letter dan Z of U; 0.74 per kg netto:
kaas 40-f, voorzien van een Rijkscon
trólemerk met serieletters NH: 0.64%
per kg netto;
kaas 40+. voorzien van een Rijks
contrólemerk met andere serieletters:
0.61V2 per kg netto;
kaas 20+ 0.64 per kg netto.
Deze prijzen gelden voor jonge markt-
rijpe kaas van zeer goede qualiteit, zon
der gebreken en van een volgens han
delsgebruik normaal gewicht Voor kaas
van uitzonderlijk goede qualiteit of van
een gewicht, waarvoor ook voorheen
bijzonder hooge prijzen zouden zijn ge
maakt, mogen vorengenoemde bedragen
worden verhoogd met ten hoogste 0.03
per kg.
Voor kaas, niet vallende onder boven
genoemde. wordt als maximumprijs
vastgesteld de prijs, welke geldt voor do
kaas, welke, wat ouderdom en-of soort
betreft, daarmede het meest overeen
komt.
Dit besluit treedt in werking op den
dag zijner afkondiging en eindigt met
ingang van 1 Januari 1941. Het kan
worden aangehaald onder den titel: Cri-
sis-Zuivelbesluit 1940 (Maximumprijs
Kaas).
ZUTPHEX, 29 Aug. De Zutphen-
sche rechtbank behandelde gisteren de
zaak tegen den 23-jarkren chauffeur J-
D. uit Rhenen, die terecht stond wegens
diefstal in oorlogsnood. Op 11 Mei had
hij in samenwerking niet J. K. te Olbur-
gen, gemeente Steenderen, een auto
met manufacturen weggenomen, welke
daar onbeheerd aan don weg stond.
Het O. M. eischte zes maanden ge
vangenisstraf met aftrek van preven
tieve hechtenis De raadsman van ver
dachte achtte K. den aanstichter en
hoofdschuldige van, dezen diefstal en
wees op den oorlogster-stand, waarin
sommige denken, dat a'le wetten ver
vallen zijn Dit is een der hoofdoorza
ken van Verdachte s misstan. D* recht
bank zal op 5 September a.s. uitspraak
doen.
