Kapitein de Graaf van de LAZ
vertelt een triest verhaal
11
Zes Britsche landings
pogingen verijdeld
Moedig gedrag van eersten
machinist Groeneveld
Een nieuw Noorsch bestuur
ingesteld
DE EEMLANBER
Donderdag 26 September 1940 Uitgave: VALKH0FF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39e Jaargang No. 76
DERDE SALVO
SLOEG IN
GRAAF CIANO
HEDEN NAAR
DUITSCHLAND
BERICHT
Vele dooden en
gewonden
Onderhandelingen met de oude politieke
partijen afgebroken
Leiding berust
bij de „Nasjonal
Samling
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week i 0.15
Binnenland tranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummert f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
?RIJS DER ADVt&TthllEN van*4regelif 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids>advertentiên voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regel*
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
's-GRAVENHAGE, 25 Septembera Een verslaggever van het
A.N.P. heeft een onderhoud gehad met den heer De Graaf, den gezag
voerder van de „Laz 11", het Nederlandsche roode kruisschip, dat
door een Engelsch oorlogsschip beschoten werd. Deze Roode Kruis-
schepen kruisen dag en nacht langs de kusten en op de open zee op
zoek naar in nood verkeerende menschen, naar verongelukte zeelieden
en vliegers, onverschillig van welke nationaliteit. Hun bemanningen
verrichten een menschlievend werk, waaraan groote gevaren zijn ver
bonden, maar zij trotseeren deze gevaren, wetende dat haar aanwe
zigheid noodig is, dat dan hier, dan daar armzalige schipbreukelingen
hulpeloos ronddobberen of verongelukte vliegers den horizon afturen
naar een reddingbrengend schip.
In den nacht van 22 op 23 Sep
tember zoo begon kapitein De
Graaf bevond ik mij met de
„Laz 11" op 51 graden 55 minuten
Noorderbreedte en 3 graden 31
minuten Oosterlengte, d.i. onge
veer 15 zeemijlen bewesten Goe-
ree.
De nacht was helder en het
schip lag in het licht van de maan.
De windkracht was 6 en onze
koers Oost-Noord-Oost.
Om drie uur 's nachts zagen wij
oranje-roode lichtkogels in de
lucht. Zij werden in de richting
van ons schip afgevuurd.
Hierop deed ik direct de Roode-Kruis-
lichten ontsteken. Ook paf ik signalen
op de stoomfluit. Natuurlijk dachten
wij, dat men aan boord van het andere
schip nu wel zou weten, dat wij volko
men onschuldig waren en dat ons vaar
tuig een Roode-Kruisschip was.
Tot onzen grooten schrik echter
loste de oorlogsbodem eenige secon
den later een salvo. De projectielen
kwamen vóór ons schip in het wa
ter terecht. Direct daarop volgde
een tweede salvo en dezen keer vie
len de granaten achter ons vaar
tuig in. het water. Het derde salvo,
dat onmiddellijk na het tweede werd
afgevuurd, sloeg midscheeps in en
beschadigde niet alleen het dek,
maar veroorzaakte een ketelexplo-
sie, terwijl tot overmaat van ramp
het roer buiten werking werd ge
steld. Qok de scheepsverlichting
viel uit.
Onder deze omstandigheden besloot
Ik, dat wij het schip onmiddellijk zou
den verlaten. Ik gaf opdracht de stuur
boord-sloep te strijken. Bij het vieren
van de sloep, hetgeen in volslagen duis
ternis moest gebeuren, is door onbe
kende oorzaak de voorste takel uitge-
hikt, waardoor de geheele bemanning
het meerendeel der equipage was in
de sloep gegaan in het water viel. De
sloep sloeg vol water en het zag er voor
ons allen niet best uit:
Aan boord bevond zich echter nog de
eerste machinist Groeneveld. Deze be
hield zijn tegenwoordigheid van geest
en wierp ons een vanglijn toe, waar
door wij de sloep, waaraan 'wij* ons
hadden vastgegrepen langszij van het
schip konden brengen. Op deze wijze
slaagden wij erin, weer aan boord van
het schip te komen.
De beschieting van het schip had onge
veer 10 minuten geduurd. De aanvallende
oorlogsbodem was door niemand van ons
verkend. Alleen het mondingsvuur hadden
we kunnen waarnemen. Een granaat was
aan bakboordzijde in het dek ingeslagen
en had groote schade in de kombuis en
in de proviandkamer aangericht. Andere
treffers hadden een ketel vernietigd, waar
door zich stoom over het geheele
schip verspreidde, terwijl verder door den
stoomdruk kolen en gruis aan dek waren
geslingerd. Een ander projectiel had het
stuurgcrei volkomen onbruikbaar gemaakt.
Tengevolge van de ravage in het ketel-
ruim had de tremmer C. Hermsen zware
brandwonden gekregen, waaraan hij, zoo
als bekend is, eenige uren later is bezwe
ken. Ook.de tweede machinist W. A. Cas-
see, die zich tijdens den aanval in de ma
chinekamer bevond, was met brandwonden
overdekt, evenals ten slotte de tweede
stuurman Af. van Duyn, die in het logies,
dat naast het ketelruim is gelegen, uit
rustte.
Bij het omslaan van de reddingboot
waren zes opvarenden in de diepte ver
dwenen. Het was hun althans niet ge
lukt de vanglijn te grijpen of zich aan
de sloep vast te houden. Het waren do
tweede machinist J. Maarseveen, de ma
trozen D. Rood. M. L. Grutterswijk .en
W. van Leeuwen en de stokers J. W.
Koster en A. Sweers.
Pogingen om*hen te redden werden
zeer bemoeilijkt doordat het schip vol
komen onmanoeuvreerbaar was. Zij
hadden dan ook helaas geen resultaat.
S.O.S.
Direct heb ik verbinding met radio-
Scheveningen gezocht en spoedig gekre
gen. Ik vroeg onmiddellijk hulp.
Omstreeks 10 uur Maandagoch
tend verscheen boven het schip een
landvliegtuig. Het was geen Duitsch
toestel. Dit vliegtuig cirkelde op een
hoogte van circa 200 meter driemaal
rond het schip. De vlieger seinde
met een morselamp de letter P,
waarop ik het internationale nood
sein N.C. Jieesch en bovendien een
tweede roode-kruisvlag. Ook gaf ik
eenige malen met een nedinscolamp
„S.O.S." en tenslotte het woord
„Position", om te kennen te geven,
dat ik mijn positie wenschte te be
palen. Hierop seinde de vlieger
„can t' help you", waarna hij in
Westelijke richting verdween.
Later het was inmiddels 11 uur ge
worden naderden eenige Duitsche
watervliegtuigen, die voortdurend in
onze nabijheid zijn gebleven. Naar ik
later hoorde zoo vertelde kapitein
de Graaf had een dezer vliegtuigen
een dokter aan boord, maar vanwege
den hoogen golfslag durfde de piloot
niet op het water neer te strijken.
's Middags om 3 uur kwam het
Laz-schip 46 langszij, dat een half
uur later een sleepverbinding tot
stand bracht en ons in de richting
van Hoek van Holland versleepte,
Twee uren later naderde een
Duitsch marinevaartuig, dat een
dokter en een verpleger afgaf, die
zich onmiddellijk met de verzor
ging van de gewonden bezig hiel
den. Het schip nam het sleepen
van de Laz 46 oi'er en bracht ons
om 8 uur 's avonds te "Hoek van
Holland binnen. Een half uur eer
der had de dokter het overlijden
van den tremmer Hermsen ge
meld.
Een moedig machinist
Kapitein de Graaf was vol lof over
het moedige gedrag en het beleidvol op
treden van den eerste-machinist D.
Groeneveld.
In Brugge is door de Belgische kunst
historici Renders en Beyaert een schil
derij van Memling ontdekt
(Foto Weltbild)
ROME, 26 Sept. (Stefani). De
minister van buitenlandsche za
ken, graaf Ciano, is naar Duitsch
land vertrokken voor een kort
bezoek.
Onder levensgevaarlijke omstandig
heden.en terwijl de anderen zich reeds
in de reddingboot begaven, daalde hij
af in het ketelruim, waar Hermsen
zich bevond en dat vol heete stoom
stond. Hij drong door tot de plaats,
waar de tremmer met zware brandwon
den overdekt lag en bracht hem aan
dek. Helaas mocht deze dappere daad
niet meer helpen. Voorts was het Groe
neveld, die de verbinding met de omge
slagen reddingboot tot stand bracht,
waardoor vele opvarenden, die anders
zeker zouden zijn omgekomen, konden
worden gered. Tenslotte was het weer
Groeneveld, die alle zorgen besteedde
aan de eerste hulp der gewonden. Op
bijzonder lofwaardige wijze heeft hij de
ze slachtoffers bijgestaan.
Kapitein de Graaf was door het zeer be
treurenswaardig incident, dat zeer zeker
een laffe overval genoemd moet worden
allerminst verslagen. Hij houdt van de zee,
waarop hij reeds 35 jaar heeft rondge
zwalkt en van het menschlievende werk,
dat in deze oorlogsdagen op zee verricht
kan worden. Hij verzekerde dan ook op
recht, dat hij, evenals zijn bemanning', ook
de drie gewonden, die in het gemeente
ziekenhuis te 's-Gravenhage zijn opgeno
men en die het gelukkig goed maken, zoo
spoedig mogelijk met de gerepareerde
„Laz 11" of met een ander roode-kruis
vaartuig opnieuw zal gaan uitvaren.
DE DIEFSTAL DER DISTRIBUTIE
BONNEN
AMSTERDAM, 25 Sept. Inzake den
diefstal van distributiebonnen uit het
kantoor Laanweg heeft de politie van
het bureau Adclaarsweg wederom een
man gearresteerd, die bij den handel in
de bonnen betrokken is geweest. Deze
man had bonnen van den rijwielhande
laar, hij wien gisteren een deel van den
buit gevonden is, gekocht.
De politie zet het onderzoek voort..
Waarschijnlijk zullen spoedig meerdere
arrestaties volgen.
ZIJ, die zich met ingang
van 1 Oct. a.s. op
geven als kwartaalabonné,
ontvangen de tot dien da
tum verschijnende num
mers gratis.
DE STRIJD VOOR DAKAR
BERN, 25 September. (D.N.B.)' Onder groote koppen wijzen de Fransche.
bladen erop, dat tot dusver zes Engelsche landingspogingen in Dakar verijdeld
zijn en dat Frankrijk vastbesloten is de groote Fransche haven aan de Westkust
van Afrika tot het uiterste te verdedigen.
De Moniteur bevat een buitengewoon scherp commentaar tegen Engeland
en tegen generaal De Gaulle, waarin gezegd wordt, dat het woord „verraad" het
eenige is, dat de onderneming van De Gaulle karakteriseert. Men moet zich groote
moeite geven om zich het afschuwelijke beeld van een mensch voor te stellen,
die Fransch officier was en die zich thans aan het hoofd van een buitenlandsch
eskader voor een Fransche haven vertoont om een ultimatum aan zijn eigen
landslieden te stellen en na weigering daarvan een hevel tot' bombardeeren te
geven. Onder den generaal De Gaulle, vervolgt het blad, heeft Engeland gehoopt,
revoluties te ontketenen. De aanhankelijkheid van de Fransche kolonisten en van
de inlanders heeft, deze hoop verijdeld. Om die reden hebben de Engelschen, nadat
zij het masker geheel hadden afgelegd, thans gepoogd, met geweld datgene te
hereiken wat zij door list en verraad niet konden bereiken.
Over de aanvallen op Dakar wordt
uit Vichy nog gemeld, dat de eerste
aanval door Engelsche vliegtuigen
werd uitgevoerd en gericht was te
gen de Fransche kustbatterijen, als
mede tegen het nog niet afgebouw
de Fransche pantserschip „Riche
lieu", dat in aansluiting op de be
schieting bij Mers-el-Kebir van Oran
naar Dakar was overgebracht. De
kustbatterijen hadden het vuur ter
stond beantwoord. Noch de „Riche
lieu" noch de kustbatterijen waren
door de Engelschen getroffen.
De Fransche bombardementsvliegtui
gen zijn toen tot den tegenaanval op de
Engelsche vlooteenheden opgestegen.
Een Engelsche kruiser is daarbij door
bommen van groot kaliber getroffen. Om
13 uur hadden de Engelschen den strijd
hervat en beschoten zij met hun ver
dragend treschut de stad Dakar. Daarbij
vielen onder de burgerbevolking en on
der de Fransche bezettingstroepen talrij
ke dooden en werden tal van personen
gewond.
Volgens de tot dusver ontvangen
berichten zijn 65 burgers gedood en
229 gewond. Bovendien hebben 120
Fransche soldaten en mariniers den
dood gevonden. 138 Fransche solda
ten zijn gewond. Drie Engelsche
vliegtuigen zijn door Fransche vlie
gers omlaag gehaald. Volgens ande
re inlichtingen zou het aantal doo
den in totaal reeds tweehonderd be
dragen.
Geen troepen geland
Uit Vichy wordt gemeld, dat het
Fransche ministerie van buiten
landsche zaken vanmiddag de ge
ruchten, volgens welke de Engel
schen in Dakar zijn binnengedron
gen en de stad zich zou hebben
overgegeven, categorisch heeft te
gengesproken. Woensdagochtend
duurde de strijd om Dakar nog
steeds voort. Tot dusverre zijn te
Vichy nog geen bijzonderheden
over de gevechtshandelingen ont
vangen.
Volgens nog niet bevestigde berichten
uit Vichy, zouden er bij den Engelschen
overval op Dakar tot en met gistermid
dag 185 personen om het leven zijn ge
komen en 363 personen gewond zijn. Tot
de dooden zouden behooren 65 burgers
en T20 soldaten.
Volgens de laatste te Vichy ont
vangen berichten zijn bij den giste
ren op Dakar ondernomen aanval op
Dakar de Britsche gepantserde krui
sers Barham eit Resolution en een
kruiser van het type Kent ernstig
door het Fransche vuur beschadigd.
Een dezer gepantserde kruisers is bij
de gevechten, welke vanochtend
weer opleefden, door een Fransche
torpedo zóu zwaar getroffen, dat hij
met zware slagzij zich moest terug
trekken.
Italiaansch oordeel
ROME, 25 Sept. (D.N.B.'). Omtrent
den Engelschen aanval op Dakar ver
klaart men in Italiaansche politieke
kringen, dat Italië dergelijke daden van
geweld ten scherpste moet veroordeelen.
De gebeurtenissen van Dakar vormen
evenwel tegelijkertijd een veelzeggende
waarschuwing voor allen, die zich nog
in den ban van Engeland bevinden. In
dien nog commentaar op de besprekin
gen te Rome over de reorganisatie in
Europa noodig geweest was, dan heeft
de Engelschen overval op Dakar dien ge
leverd.
Als het zwaar geschut losbrandt. Op spoorrails kunnen de groote kanonnen
worden voortbewogen, die de Amerikaansche kusten beschermen moeten
(Foto Weltbild)
OSLO, 25 September. (D.N.B.) In een radiorede over de nieuwe
politieke organisatie in Noorwegen heeft de Rijkscommissaris Terbo-
ven, medegedeeld, dat staatsraden benoemd zijn, die met ingang van
heden de leding der Noorsche regeeringsaangelegenhedcn op zich ge-
iomen hebben. Deze staatsraden zijn: voor handel, handnijverheid,
nijverheid en visscherij, Halvorsen Johannessen, voor scheepvaart
Irgens, kerk en school prof. Skanke, binnenlandsche zaken Hagelin,
sociale zaken prof. Meidell, voorziening Ravner, politie Lie, justitie
Risnes, landbouw Onstad Fretheim, financiën Sandberg, volksvoor
lichting en cultuur Lunde, lichamelijke opvoeding Stand, openbare
werken Hustad.
BESLAG GELEGD OP HET VER
MOGEN VAN ROTHSCHILD
GENEVE. 25 Sept. (D.N.B.) Vol
gens berichten uit Vichy hebben de
Fransche rechterlijke autoriteiten thans
beslag gelegd op het vermogen van alle
leden van het huis Rothschild, die van
de Fransche nationaliteit vervallen zijn
verklaard. Het betreft hier Edunrd, Phi-
lipp, André en Robert Rothschild.
ROOSEVELT ROEPT 35.700 NATIO
NALE GARDISTEN OP
WASHINGTON, 25 Sept. (D.N.B.).
Krachtens de hem door h't congres ver
leende volmachten heeft president Roo
sevelt vandaag opnieuw 35.700 nationale
gardisten voor midden October voor een
jaar dienst opgeroepen.
In zijn rede zeide Terboven, dat
met de capitulatie van het Noor
sche leger en de vlucht van den
Koning en de regeering-Nygaards-
vold naar Londen voor het Noor
sche volk een volkomen nieuwe
politieke toestand is ontstaan. Uit
kringen der oude partijen had hem
het verzoek bereikt, dat hij zou
toestemmen in onderhandelingen
over een politieke reorganisatie op
grond van de werkelijkheid.
Hij heeft daarbij kunnen uitgaan van
het feit, dat de oude partijen het Noor
sche volk in een ongekende politieke,
economische en geestelijke afhankelijk
heid van de Engelsche politiek hebben
gebracht,- terwijl de organisatie der
„Nasjonal Samling" van den aanvang at
openlijk en eerlijk heeft gepleit, voor een
samengaan met het Duitsche volk. Daar
om moest aan deze organisatie ook de
politieke leiding van het land worden
opgedragen. Niettemin heeft hij in de
door de oude partijen gevraagde onder
handelingen toegestemd, vooral om in
het belang van het Noorsche volk niet
bij voorbaat de mogelijkheid af te snij
den dat de overgang tot de nieuwe in
zichten een uiterlijken vorm zou krij
gen, zoodat de verandering zich gemak
kelijker zou kunnen voltrekken.
De onderhandelingen met de
oude partijen moesten Dinsdag
echter worden afgebroken, omdat
daarbij geprobeerd werd, den par
tijen door juridische manoeuvres
beslissenden invloed op den Rijks
raad te verschaffen.
De gevolgen, voortvloeiende uit den
nieuwen toestand, zijn:
1) Het Koninklijk Huis heeft voor
al, nu de twee-derden meerderheid van
het Storting zelf het reeds heeft afge
schreven geen politieke beteekenis
meer, en zal niet naar Noorwegen terug-
keeren.
2) Hetzelfde geldt-voor de eveneens
geëmigreerde regeering-Nygaardsvold.
3) Tengevolge hiervan is iedere actie
in don zin of ten gunste van het Ko
ninklijk Huis of van de gevluchte re
geering natuurlijk verboden.
4) De werkzaamheden van den be*
stuursraad zijn geëindigd.
5) Krachtens de bevoegdheid, die ik
ontleen aan liet decreet van den Führer
van 2i April, aldus Terboven, heh ik ge
committeerde staatsraden benoemd.
6) De oude politieke partijen zijn van
daag ontbonden. Bijzonderheden worden
nog bekend gemaakt.
7) Nieuwe aaneensluiting voor poli*
tieke actie van eenigerlei aard wordt
niet geduld.
Tenslotte zeide de rijkscommissaris:
„Als steeds ben ik bereid, met alle dee-
len van bet Noorsche volk kameraad
schappelijk samen te werken en met alle
kracht mede te werken aan den herhouw
van het Noorsche bedrijfsleven. Ik ben
er ook van overtuigd, dat Noorwegen
een groote toekomst wacht in de worden
de reorganisatie van Europa. Van één
ding moet het Noorsche volk zich echter
bewust zijn:
Voor een toekomstige nationale
Noorsche oplossing, die het her
winnen van vrijheid en zelfstan
digheid in groote mate mogelijk
maakt, bestaat nog slechts de weg
over de Nasjonal Samling. Het is
thans een binnenlandsche aangele
genheid van het Noorsche volk,
een beslissing te nemen."
DE VERDUlElhRING
Zonsondergang 19.30 uur.
Zonsopgang 7.34 uur.
(Zooals men weet ts iedereen ver
plicht tusschen zonsondergang en
zonsopkomst te verduisteren
