1
VERZOEK
FILMS voor deze week:
Oud-Amersfoort (354)
Tentoonstelling
van schilderijen
VEILING BEGINT
EERDER
Eigen haard is goud
waard
HELPT DE VOGELS
DOOR DEN WINTER
HET TURFSCHIP VANSPAKENBURQ!
„iet te SU*"'
SUPINATOR
Qrand-Théatre
J
City-Theater
ROODE STER
li
2e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAG3LAD
ZATERDAG 2S SEPTEMBER 1840
In den Kunsthandel
Veenendaal
IN kunsthandel Veenendaal op den
Hof exposeeren gedurende cle eerst
komende veertien dagen enkele schil
ders, wier werk een uiteenloopend ka
rakter draagt.
Om te beginnen noemen we Jos. Lus-
senburg. Hjj schildert forsch en met
zwier, tegelijkertijd valt een zekere
teerheid in zijn werk niet te loochenen.
In ieder geval is de wijze, waarop hij
oude havenstadjes en schepen schildert
zeer bekoorlijk. We noemen zijn werk
„Hoorn", dat goed geobserveerd is en
een manlijk "karakter draagt. Opgemerkt
mag wel worden, dat men bij een ten
toonstelling in een kunsthandel bijna
altijd te maken heeft met twee elemen
ten namelijk kunst èn handel. Het
werk moet dus „verkoopbaar" zijn en
dit kan. van Lussenburg zeker gezegd
worden. Het doet intusschen deugd, te
kunnen constateeren, dat hij om dit
doel te bereiken niet zijn toevlucht
neemt tot weeke sentimentaliteit. Zijn
werk is pittig.
Xeno Münninghoff Iheeft ontegenzeg
gelijk een teer palet, sommigen zullen
het wat „zoet" vinden. Een enkel werk,
dat hij hier exposeert, neigt daar ook
inderdaad naar, maar over het alge
meen heeft hij een zeer gevoelige kleu-
renkeuze. Ordinair i6 hij nimmer en
het kleine schilderij „Zomer" laat ons
zien, waartoe deze schilder in staat is.
W. Alings toont zich een schilder,
die nog veel experimenteert en wiens
werk een wisselvallig karakter draagt.
Hij heeft ontegenzeggelijk een zekere
vlotheid, maar moet op zijn hoede zijn
voor „het groote gebaar". Op de door-
werktheid komt het aan! Zijn „tuinge-
zicht" laat eenigszins zien, waartoe
hij het bij serieuze studie kan bren
gen.
Jan Schonk zal bij een deel van het
publiek goed in den smaak vallen.
Een enkele maal is zijn werk wat
plaatjesachtig. Zijn stilleven met vet-
plant is studieus, bezonnen en rustig.
Het laat hem van zijn beste zijde zien.
VT AAR wij vernemen, zal de Fruit-
en Groenten veiling „Amersfoort en
Omstreken" met ingang van 7 October
a.s. anderhalf uur eerder aanvangen.
Dit staat in verband met de vroeger in
vallende duisternis. Tevens moeten de
kweekers er zorg voor dragen, dat hun
inzendingen eerder gelost worden dan
vroeger.
Het wordt winter en straks verzetten
we de klok.dan valt de duisternis
nog eerder in. De donkerte zal over de
stad liggen en wie buiten wandelt, zat
geeit streepje licht meer zien.
Maar in onze binnenkamers zal het
licht blijven heerschen, zoolang we dat
willen. Het zal een intiem schijnsel zijn,
dat zich alleen ophoudt binnen de eigen
wanden van ons huis. Een licht, dat
niet natr buiten treedt, alleen ons toe
behoort en een kleine wereld van klaar
te schept, afgescheiden van het duister
buiten.
Zoo ooit, dan zal nu het huiselijk leven
zich doen kennen als een apart bestaan,
met eigen afgezonderde sfeer en een
eigen gezelligheid.
.Buiten is het duister, maar binnen
kan men er zoo veel van maken als men
wil".... zoo ving een brief aan. die een
lezer ons schreef. Een lezer, die zijn huis
een speciaal „verduisterings-interieur"
had aangemeten en 'het dus bij woorden
alleen niet heeft gelaten We werden
uitgenoodigd om eens te komen kijken.
We zijn op bezoek geweest >n hebber,
het ei van Columbus (het zooveeïstc')
gezien: Onze gastheer had een extra-rol
behang ingeslagen, in het dessin van
zijn muurbekleding.daar werden de
versierende partijen uit. geknipt en deze
heeft hij toen met goeden smaak op 't
inktzwarte papier voor d^ vensters ge
plakt... En het deed 't goïl'
Voor knutselaars, die nu lange winter
avonden voor zich hebben, lijkt het ons
een aardig idee om na te volgen: Eigen
haard ie goud waard
OVERTREDING ARBEIDSWET
Door de politie is proces-verbaal op
gemaakt tegen een slager wegens over
treding van de arbeidswet.
RECLASSEERINGSCOLLECTE
De Reclasseeringscollecte ten bate van
alle gezindten zal hier gehouden worden
op Zaterdag 12 October a.s.
Voetgangers,
bij t oversteken
naar links en dan naar
rechts gekeken
Vereeniging voor
Veilig Verkeer
Verzamelt onkruiden
Het Federatief Comité voor Vogelbe
scherming in Nederland (COVAVO)
verzoekt ons opname van het volgende:
Wij zullen in den a.s. winter niet
over de gewone zaden voor vogelvoede-
ring kunnen beschikken. Daarom is het
raadzaam, onkruiden te verzamelen,
welke door vinkachtige en sommige an
dere vogels met graagte worden gege
ten. In aanmerking komen o.a. zaden
van:
distels (wanneer de bloemhoofdjes plui
zig worden);
brandnetels (wanneer de zaadtoppen
bruin worden);
weegbree (de aren plukken);
grassen (voor zoover nog aanwezig);
melde-soorten (Atriplex), overal op
bouw- en tuingrond en op braaklig
gend terrein te vinden;
ganzevoet-soorten (Chenopodium), als-
voren. Tot dit geslacht behooren o.a.
ook bieten, spinazie en het loogkruid.
Beukenoten zijn eind September rijp.
Goed droog bewaren, daar ze anders
schimmelen. De boomen dragen dit jaar
zeer overvloedig.
Eikels kunnen we bewaren voor de
eenden.
Lijsterbessen (Augustus) en vlierbes-
sen (Sept.-Oct.) bewaren we in trossen
op een koele plaats, liefst in een kelder.
Spreeuwen en lijsters, die ze nu nietnoo-
dig hebben, zullen ons er straks dank
baar voor zijn.
De bessen van meidoorn, hulst, duin
doorn, Geldersche roos, enz., laten we
waar ze groeien, evenals de zaden van
berken, elzen en dennen.
Wie zonnebloemen in zijn tuin heeft,
verzamelt natuurlijk zorgvuldig het
waardevolle zaad. En indien pinda's
nog te krijgen zijn, zal men goed doen
een paar pond te reserveeren voor de
meezen, boomklevers en bonte spechten.
Ten slotte nog deze raad: Wees zui
nig met uw voorraad, en voeder niet
wanneer dit niet bepaald noodig is. Dus
alleen bij vorst, sneeuw, ijzel of aan
houdenden regen. Ook de laatste is een
ernstige handicap voor de kleine vogels.
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Aleida Antonia Helena, d. van
Peter Antonius Ermerins en Antonia Al\jda
Smink; Hendrik Philippus Aalbert, 2. van
Aalbert Pos en Maria "Wjjnia; Dirk. z. van
Berend Florijn en Margrietha van Karsber-
gen.
Overleden: Cornelia Pothoven, oud 79
jaar, -weduwe van Jacob van IJken.
OOOOOOOOOOOOO^OOOOOOOOOOOOO
Hactv niet op Uw-
O off en. laai ie riu
onderhoeken en pa
7nei kei vecepï. JiaccVt
OPTICIEN TUSSEN
SPECIAALZAAK
LANGESTRAAT 56 - TEL. 6584
Op werkdagen tot 8 uur - op
O Zaterdag tot 10 uur geopend. O
OOOOOOOOÓOOOOOOOOOOOOOOOOOO
In Spakenburg heerschte groote vreugde, toen een schip met turf in de haven aankwam en per hoofd honderd stuks
verstrekt konden worden (Foto Pax-Holland)
dat die
chique schoentjes inwendig
steungevende bandages hebben.
Alleenverkoop
JOH. BOTTINGA
Langestraat 28
door
Pedicuren Specialist
90 ct., per abt. 75 ct.
A ES één het thans wel moeilijk heeft,
Dan is 't de middenstander:
Bij hem loopt „zaak" en „klant" en „bon"
Voortdurend naast elkander.
Hij meet z'n kleinen voorraad af
Om ieder w at te Reven
F.n hij verdéélt dat voorraadje
Zóó wordt de zaak gedreven.
De winkelier van dezen tijd
Heeft distributie-zorgen.
Vandadg mist hij den kijk nog op
De voorschriften van mórgen
Maar elkeen geeft-ie graag z'n deel,
Niet méér. doch ook niet minder
Welnu: bezorgt dien winkelier
Dan ook geen aankoop-hinder
Verlangt niet vim den goeien man
D' onmogelijkste zaken.
Uitzonderingen mag hij niet
En kan hü ook niet maken.
De distributie geeft, hem al
Genoeg administratie,
Hij houdt z'n klanten in de zaak
G'lijkmatig „in de gratie"...
Hij deelt zoolang hij deelen kan
Van wat hij heeft te deelen
Ik móge hem voor méér begrip
Hier bij U aanbevelen!
PHILIA
(Nadruk verboden)
r~
V._
Wiener Geschichten
TT7BENEN i6 niet alleen de stad
van de wals, de Donau en de
blonde lokken, het is ook de stad
van de koffiehuizen. Daar gaat de
Weener heen om zijn krant te lezen,
am de laatste nieuwtjes te verne
men, om er eens gezellig kwaad te
spreken en ook om er zijn zaken af
te wikkelen. Er zijn Weensche be
drijven, die groot werden door de
transacties, in koffiehuizen afgeslo
ten.
In de stamcafé'e' van Weenen bloeit
natuurlijk de liefde welig. De historie
van zoo'n liefde wordt ons in „Wiener
Geschichten", de film, die deze week
in Grand Theatre draait, geschilderd.
Zij 6poelt zich af in café „Fensterguc-
ker" en de verliefde hoofdpersonen zijn
de eigenaresse, Christine Lechner, en de
oberkellner Ferdinand.
Het it- te allen tijde een netelige po
sitie, wanneer, een eenvoudige kellner
het 'hart zijner chef moet bekoren. Tóch
gaat dit wel, want Ferdinand is niet de
eerste de beste. Hij is de vertegenwoor
diger van alle Weensche deugden van
alle Weensche obelkellners tezamen. En
dit zegt heel wat, want in de 6 tad van
Strauss zijn de obers- geniaal. Om kort
te gaan: de bekoorlijke Christine is niet
ongevoelig voor dezen Ferdinand, die
het ver zal brengen.
Maar eerst moet. Ferdinand door het
dal van liefdessmarten. Hieraan is zijn
nichtje, die de lang niet onaardigen
naam van Mizzi draagt, zonder het te
weten de hoofdschuldige. Er wordt na
melijk gemompeld, dat Ferdinand met
haar op al te goeden voet staat. Nu is
het waar, dat zij hem in zijn vrije uren
Fred mag noemen, maar overigens is
hun verhouding alleen maar vaderlijk
en doch terlij k.
Christine ergert zich daar buitenspo
rig aan, waarmee zij aan ieder haar ge
heimste gevoelens openbaart, behalve
juist aan Ferdinand en zichzelve, want
zoo wil het de liefde, dewelke mysterie
is en blijven zal tot in lengte van dagen.
Gelukkig is er nog een andere ober in
het' spel, die den trouwhartigen naam
Josef draagt met eere. Hij weet. op z'n
eentje heel geraffineerd te intrigeeren
en dat is echt iets voor een Weenschen
ober. En natuurlijk heeft hij succes, zij
het ook wanneer alles verloren lijkt en
Ferdinand, die een eigen koffiehuis vlak
naast het bedrijf van Christine betrok
ken heeft, zich als concurrent, van z'n
gevaarlijkste zijde heeft leeren kennen.
Zoo heeft de film tot slot een leerza
me tendenz. Want zij leert niets meer
en niets- minder dan de eeuwenoude
waarheid van de liefde, die alle, alie
wonden heelt.
Ziedaar den inhoud. Men zou er een
short story op kunnen schrijven, men
kan er ook een amusante en zeer onder
houdende film van maken. Geza von
Bol vary, de man die reeds zoo veel goe
de amusementsfilms regisseerde, heeft
het laatste gedaan. Hem stonden zeer
goede krachten ter zijde.
Hans Moser, die de rol van Josef
6peelt, willen we in de eerste plaats
noemen. Hij heeft een eigen 6tijl van
humor, met zijn sombere stem en z'n
stuntelige bewegingen. ZooaHs- hij een
„ier zijde" kan plaatsen, een Qied zingen
of een telefoongesprek voeren, ken nie
mand anders het. Men zou bijna mogen
zeggen: het is Hari6 Moser's film, ware
het niet, dat Marte Harell al6 Christine
en Paul Hörbiger als Ferdinand een
spel te zien geven, dat eveneens in alle
opzichten af is.
Uit Stads Resolutie
boeken 1773 (130)
ARMOE
TJ IER werd reeds gespro-
11 ken over de grote terug
gang in zaken in die jaren en
de heersende armoede. De
Diaconie was ten einde raad
en verzocht aan de Magistraat
om duizend gld. van haar be
zit los te maken in deze grote
nood. Het aantal bedeelden
was met een kwart gestegen
en geld was er niet. De van
ouds gewone bedeling tegen
de winter van linnen en wol
len goed molest achterwege
blijven. Kon men hij aanvang
van de winter 1764—65 over
meer dan 1400 gld. beschik
ken. thans had men de koude
tijd moeten ingaan met nog
minder dan 200 gld.
Dit verbruiken van het ka
pitaal scheen de Stederaad
echter noodlottig. Men tracht
te te helpen met toekenning
van het Halvc-Oortjensgeld.
een belasting die in de maand
Juni stond te verschijnen en
750 gld moest opleveren. De
overige 250 gld. zouden ver
der op het komende Half-
Oortjensgeld worden voorge
schoten.
Oort kwart. Hier een
kwartstuiver. Een halfoortje
Ys stuiver een duit of
twee penningen. Welk soort
belasting hier bedoeld wordt,
weten we niet.
EN TOCH MEER
FINANClcLE DRUK
De gelden voor leger en
vloot moesten goedgekeurd
worden door de Gewesten,
elk voor zijn deel, en zó een
goedkeuring moest weer eerst
in de Stederaden besproken
worden, teneinde lastgeving
te verstrekken aan de ge
committeerden in de Staten.
Vlugge afhandeling was dus
buitengesloten. 20 September
1773 kwam de aanvrage voor
leger- en vlootgcldcn in onze
Raad, terwijl de missive daar
over van hun Hoog Mogen-
den, dc Staten Generaal was
verzonden18 April 1771
dus bijkans 2/i jaar tevoren.
Onbegrijpelijk uitstel als dc
nood dringt. En dat zal toch
wel het .geval zijn geweest.
De vloot diende versterkt te
worden met aanschaffing en
toetakeling van 24 schepen,
kosten geraamd op f 1.178.508.
Voor het leger werden ge
vraagd 1368 paarden en 8927
hoofden. Dit laatste zal wel
slaan op ruiters. Daarvoor
was geraamd f 653.987 voor
recruut- of aanritsgelden,
dus geld voor aanschaffing
en verder f 1.560.654 voor
jaarlijks onderhoud. Op het
gewest Utrecht zou drukken
f 250.000 plus f 38.000 plus
jaarlijks f 90.000.
Waar dat vandaan te ha
len? vroegen de Gecommit
teerden der Staten tot de
Staat van Oorlog, welke over
deze zaken rapporteerden. In
de 25 jaren na de laatste
troubles (1748) waren de
lasten dezelfde gebleven en
geen schulden waren afge
daan. Het zou bovenal de pro
vincie Utrecht treffen, die
buiten dc redelijke proportie
en boven haar vermogen reeds
was bezwaard.
Men begreep echter, dat
men door de zure appel
moest heenhij ten, daarom zou
met de Gecommitteerden tot
de middelen (inkomsten) en
ter came re van Finantien de
zaak worden bekeken.
NOG EEN TEKEN
VAN VERVAL
Michiel Hcuveling, beurt
schipper op Amsterdam, ging
het niet naar den vlceze; hij
zag geen kans om zijn beurt-
vaart met eigen schip voort
te zetten. Een paar jaar ge
leden had hij een nieuw schip
moeten uithalen (aanschaf
fen). Daarvoor was nodig ge
weest een aanmerkelijke som
te negotiëren (lenen). Daar
enboven had hij jaarlijks aan
zijn moeder f 75 uit te keren.
Thans met het verval der
negotie en de vermindering
van verzending der koop
mansgoederen, waaruit het
veer moest bestaan, was het
hem niet langer mogelijk ren
te en beloofd gedeelte van de
hoofdsom (de aflossing) te
blijven betalen. Daar kwam
nog bij de reparaties om zijn
schip in goede toestand te
houden. Nu zou hij zich wel
van zijn schip op convenabele
wijze willen ontdoen. Om dan
echter toch te kunnen voort
leven zou hem iets moeten zijn
toegestaan n.m. in het Veer
blijven doordat de verdere
veerschippers voor hem
mochten varen. Verder ver
zocht hij nog met het oog op
de jaarlijkse uitkering aan
moeder om, zolang deze in
leven bleef, onder dat door de
anderen te doen varen, ook te
comprehenderen de toebaks-
v ragt en, die zijlieden op de
tour van hem, suppliant, mog-
ten komen waar te nemen.
Dit artikel is wel in mineur
getoonzet.
HEUNKS.
Het geheime dagboek
l^R heerscht een ernstige graad
van consternatie in het kleine
vorstendom, waarvan Excellentie
von Möllcr voor zijn overlijden vele
jaren lang minister-president ge
weest is. Een ieder vraagt zich af,
wie zijn opvolger zal worden en ve
len geven zichzelf een kans. Dat is
niet het geval bij opperhofmaar
schalk von Gillzing, hij is ervan
overtuigd, dat hij de ware man op
deze plaats zal zijn en dat ook de
Vorst de juistheid van deze conclu
sie zal inzien. Om narigheid te
voorkomen in een romantisch
klein vorstendom gebeuren er im
mers wel eens dingen, die het licht
niet mogen zien neemt hij vast
maatregelen tegen vertrouwens
mannen van den overleden minis
ter-president. Dr. Weber krijgt eer
vol ontslag en accepteert dit, het
geen een leelijke streep door zijn
trouwplannen haalt.
Een goedhartige peetoom in Lelden
Dacht: „Hoe kan ik mijn neef eens verblijden
Ha! Ik heb een idee:
Roode Ster breng ik mee!
Daar genieten we van met ons beiden r
Zeldzaam zacht en A
licht in de pijp! CKdr
Maar de toekomstige Excellentie be
gaat een fout, wanneer hij ook baro
nesse von Windegg, die eertijds bij von
Möller een intieme rol speelde waar
over vele piaatjes de ronde doen, uit
het zadel wil lichten. De barones be
rust niet, integendeel, zij gaart al haar
vrouwelijke listigheid bijeen en
schenkt het leven aan een z.g. geheim
dagboek van den overledene. Niemand
behoeft te weten, dat het pakketje
slechts een stukje van een encyclope
die bevat. Groot is de opwinding over
dit dagboek. Er zijn immers vroeger
vreemde dingen gebeurd en wie weet,
misschien slaat dat alles er wel in. Hét
was dus voor een ieder zaak, om be
vriend te blijven met de baronesse, dio
de gewichtige papieren kon onthullen,
wanneer het haar geriefde. Vooral hof-
intrigant nummer één, onze toe
komstige Excellentie, beleeft bange da-
gen en tracht alles weer goed te ma
ken. Bijna mislukte de toeleg, toen bij
een inbraak bleek, dat het pakket
waardelooze papieren bevatte, maar
Hofrat Buxhaum heeft in absolute on
wetendheid een helder moment en
daar profiteert de barones onmiddellijk
van. Ook dr. Weber wordt in eere her
steld.
Intussdhen komt de heele hofhouding
bij de barones en dr. Weber te biecfit.
Dit tweetal weet dus nu alles en vindt
het nu ook den juisten tijd, om gena
diglijk het dagboek (alias de „Memoi
res van Casanova") voor aller oogen
in het vuur te werpen. Dr. Weber gaat
trouwen, de barones is hetzelfde van
plan met, een ouden jeugdvriend en de
intrigeerendje Oppenhofmaarschalk ver
dwijnt van het tooneel. Op een weak
van den Vorst trekt hij zich op zijn
landgoed, dat hem eens geschonken
werd, terug.
Van die schenking weet. niemand, iete
af, wel echter het. dagboek van dên
Vorst!
Een film. welke zich afspeelt in een
oud en vertrouwd millieu, zonder ech
ter het romantische op den voorgrond
te willen plaatsen. In alle opzichten
heeft de regisseur, Hans Zerlett, het. ge
geven afhankelijk gemaakt van de uit
werking van het gerucht. En wij mo
gen gerust zeggen, dat hij met deze spe
culatie wonderwel geslaagd is. Koste
lijk is het geïntrigeer aan het hof en
raak zijn veelal de typeeringen van
de daarbij betrokken personen. De ba
ronesse is allen te slim af, terwijl zij
juist de grootste intrigante is. Dat wa
pen hanteert zij meesterlijk. Hilde Hil-
debrand heeft daarin de steun van
Wolfgang Liebeneiner, die echter het
geraffineerde van haar spel mi6t Ko
misch en tegelijk karakteristiek is de
figuur van Hofrat Buxbaum), die de
domme August speelt en daarbij voort
durend in het vaarwater komt van Wal
ter Steinbeck, den opperhofmaarschalk,
dia tegen de vrouwelijke listen en lagen
niet opgewassen blijkt. Rondom dit vieop*
tal bewegen zich de hofdames, die beur
telings iets weg hebben van schik- en
schrikgodinnen. In wezen is do film
een kostelijke persiflage van een ouden
toestand en bezorgt zij ons anderhalf
uur lang zeer genoeglijke ontspanning.
SCHILDERIJEN EXPOSITIE
W. ALINGS
H. J. DE JONG
JOS LUSSENBURfc
XENO ML.vNiraawr
JAN SCHONK
Kunsthandel
G. G. VEENENOAAL Jr.
Paul Hörbiger en Oily Holzmann in de Ufa-film „Wiener Gasehiehten".
(brand ThêMrt)
