OP EEN
KEERPUNT
CHURCHILL DRINGT OP
SPAREN AAN
Rusland en het pact van
Berlijn
DE EEMLANDER
Dinsdag 1 October 1940
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39e Jaargang No. 80
Wie durft?
Het land is in hooge mate afhankelijk van
vrijwillige gaven en van leeningen
Stormschade in Italië
Britsche vliegtuigen
boven Duitschland
Bommen op Portland
Het Louvre weer
geopend
Oorlogsschepen uit de V. S. naar Engeland
Betrekkingen tusschen de Sovjets en de
partijen van het verdrag blij ven
zooals ze zijn
HET COMMENTAAR
DER PRAVDA
Brandplaatjes
op de Peel
Zomertijd
verlengd?
AMERSFÖÖRÏSCfi DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS Pcr 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week f 0-15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijk# nummert f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
^KlJS DER AOVtRTEM i£N f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigbeids-advertentiën voor de
helft van den prijt. Kleine Advertentiên „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra f 0.05
Gewichtige beslis
singen zijn in den loop
der laatste dagen met betrekking tot
Nederland's toekomst gevallen. Beslis
singen, die naar het zich laat aan
zien Nederland's lot in de eerst
komende tientallen jaren zullen bepa
len. Beslissingen ook, die een zeer
groote verantwoordelijkheid jegens het
Nederlandsche volk op de schouders
van eenige voormannen der Nationaal
Socialistische Beweging hebben ge
legd. Het was niemand minder dan de
Rijkscommissaris Rijksminister Seyss-
Inquart, die jongstleden Zaterdag ten
overstaan van een driehonderdtal
representatieve figuren uit het Neder
landsche cultureele leven namens het
Duitsche volk Nederland de Duitsche
vriendenhand toestak. Het was dezelf
de autoriteit, die met nadruk verklaar
de, dat de voormannen der N.S.B. bij
de opperste leiding van het Duitsche
Rijk wel degelijk goede en waardige,
vertegenwoordigers van de Neder
landsche zaak en van de Nederland
sche vrijheid waren geweest. Kennelijk
zijn deze woorden gesproken Paar
aanleiding van Seyss-Inquart's indruk
ken van het onderhoud, dat de heeren
Mussert, Rost van Tonningen en Van
Geelkerken ongeveer een week ge
leden in Berlijn hadden met den Duit-
schen Rijkskanselier, bij welk onder
houd ook de Rijkscommissaris tegen
woordig was. Wat er te Berlijn precies
ïs besproken, is tot dusverre niet ont
huld. Doch uit datgene wat van be
voegde zijde naar aanleiding van de
besprekingen is geopenbaard, kan
'ieder goed verstaander afleiden, wel
ken koers voor de binnenlandsch-poli-
tieke ontwikkeling in Nederland als
.wenschelijk is aangemerkt.
r I A EN aanzien van de Nederland-
sche vrijheid is door het Duitsche
Rijk nooit eenige twijfel opengelaten,
aldus de Rijkscommissaris in zijn jong
ste rede. Nederland's toekomstige sta
tus zal dus zijn die van een zelfstandig
land. En, luidde het vrij vertaald
elders in de rede, de heeren Mussert,
Rost van Tonningen en Van Geelker
ken hebben de zaak der Nederland
sche vrijheid te Berlijn op zeer goede
en waardige wijze vertegenwoordigd.
Het zijn stellig woorden, die ernstige
aandacht en rustige overweging van
de zijde van het Nederlandsche volk
verdienen.
T-T ET Nederlandsche volk weet
•*- thans, op welk kompas gevaren
wordt. De Nationaal Socialistische
Beweging weet, voor welke taak zij
staat. Gezien de hier te lande bestaan
de scherpe politieke tegenstellingen,
die nog steeds een bedreiging inhou
den voor de toekomst, is het voor
iederen verantwoordelijken Nederlan
der noodzakelijk om zich op den feite
lijken toestand te bezinnen. Het heeft
geen zin om te verbloemen, dat de
Nationaal Socialistische Beweging op
dit oogenblik geenszins persona grata
is bij de meerderheid van ons volk. Zal
de N.S.B. er in slagen om den tegen
haar bestaanden wrevel en tegenzin
uit den weg te ruimen? Het antwoord
op deze vraag zal onzes inziens bepa
lend zijn voor de toekomst van ons
volksbestaan en voor het welzijn van
ons volk in de komende jaren. Aan de
verdeeldheid in ons volk moet een
einde komen. Ook nu nog bestrijden
en verketteren de diverse groepen
elkaar. Dit geschiedt tot schade en
schande van Nederland. En er kan
slechts een einde aan komen, als men
aan alle zijden, in alle kampen bereid
is om veel te vergeten en veel te ver
geven. Welke politieke voorman, welke
politieke groep durft als eerste voor het
forum van ons volk te verschijnen met
een ruiterlijke verklaring in dezen zin?
Alsnog: Wie durft?
OOK OPHEFFING DEVIEZENGRENS
MET PROTECTORAAT
BERLIJN, 1 Oct. (D.N.B.) Tegelijk
met de opheffing van de douanegreii6-
wordt 1 October ook de deviezengrene
tusschen het Protectoraat Bohemen en
Moravië en hel overige deel van het
Duitsche rijksgebied afgeschaft.
STOCKHOLM, 1 October. (D.N.B.) De Britsche minister-pre
sident heeft zich vandaag tot de bevolking van Schotland en Noord-
lerland gericht in den oproep, waarin hij zeide, dat de Britsche oor
logsuitgaven slechts voor een deel uit de opbrengst der belastingen
bestreden kunnen worden. Het land is in groote mate afhankelijk van
vrijwillige gaven der bevolking en van leeningen. Indien de enkeling
den staat wil helpendan moet hij zijn spaargeld op de een of andere
wijze ter beschikking van het land stellen.
De onderstaatssecretaris van het ministerie van financiën,
Crookshank, heeft te Coventry een „oorlogsspaarweek" geopend. Hij
zeide, dat iedere Engelschman thans zooveel mogelijk moet sparen.
Indien men er niet in slaagt, de gelden, die voor het voortzetten van
den oorlog noodig zijn, bijeen te brengen, dan kan men den strijd ook
niet volhouden.
IN DE LONDENSCHE
SCHUILKELDERS
a SSOCIATED Press maakt in berich-
ten uit Londen melding van afschu
welijke toestanden in de openbare
schuilkelders in het oosten der stad. Het
zijn koude, vochtige, vuile gaten, waar
iederen nacht duizenden, slechts gehuld
in een deken, op den oneffen grond hur
ken om te wachten op het aanbreken
van den dag en het einde van het alarm.
De correspondent geeft een beschrijving
van zijn persoonlijke indrukken bij een
bezoek aan een grooten schuilkelder in
het oosten van Londen. Deze kelder kon
ongeveer 20.000 man bevatten en werd
nooit schoongemaakt of gedesinfecteerd.
Bijna iedereen was verkouden en het
hoesten had geen einde. Er werd wel ge
probeerd thee te schenken, maar de thee
potten konden niet schoongemaakt wor
den, aangezien dit buiten den kelder
moest gebeuren. Duizenden hebben in
dit reuzengewelf drie weken lang door
gebracht, nacht aan nacht, zonder uit de
kleeren te komen. Overal liggen vuile
dekens en kleeden, het vuil wordt een
voudig in de hoeken geveegd om een zit
plaats vrij te maken. Cockneys, Indiërs
en negers zitten in bonte mengeling
dooreen en pas wanneer men weer naar
buiten komt kan men begrijpen, waar
om duizenden in dit afschuwelijke hol
bijeenkomen.
I n het New Yorksche blad „American'
stelt Lloyd George aan de Engelsche
regeering den eisch, de Londensche be
volking terstond van schuilkelders te
voorzien die zoo diep liggen, dat ont
ploffende bommen niet gehoord kun
nen worden. De Britsche ex-premier
noemt daarvoor als reden, dat de zenu
wen der bevolking door de voortduren
de bombardementen en door de aan
houdende slapeloosheid het niet langer
dreigen vol te houden. Alleen schuil
plaatsen, de aan de bevolking de ze
kerheid geven dat zij veilig is en waar
in zij ongestoord kan slapen, zal het
land ervoor behoeden, dat het moreel
der bevolking ineenstort.
De verkeersmoeilijkheden
Een vooraanstaand lid van de Brit
sche automobielverecniging heeft van
daag in een radiotoespraak verklaard,
dat de voortdurende aanvallen op Lon
den het verkeer van dag tot dag meer
bemoeilijken. Vertragingen zijn onver
mijdelijk en ma een dag van arbeid moe
ten vele Londenaars, vaak in den regen,
urenlang bij de bushalte wachten. De
spreker verzocht daarom allen autobezit
ters mcnschen, die op tram of bus staan
te wachten, mee te nemen. De automo
bilist bewijst zichzelf daarmede ook een
dienst, aldus de spreker, want, in deze
dagen is het voor hem gevaarlijk alleen
in een auto te zitten.
Naar door het Engelsche departement
van financiën bekend gemaakt wordt,
hebben de gewone uitgaven van Groot
Brittannië de eerste zes maanden van
het loopende begrootingsjaar 't fantas
tische bedrag bereikt van 1.610.135.776
pond sterling. Het vorige jaar bedroe
gen de uitgaven in dezelfde periode
slechts 562.026.216 pond.
MILAAN. 30 Sept. (D.N.B.). Te
Triest heeft een ijskoude storm,-die ver
gezeld ging van regen en een sterke
temperatuurdaling, aanzienlijke schade
aangericht Zoo werd o.a. het dak be
schadigd van de beroemde basiliek van
San Giusto. waaraan hersfellingswerk-
zaaheden verricht worden. In het Canal
Grande werden twee soldaten door de
kracht van den storm in het water ge
blazen. Een van hen verdronk. Bij een
door den storm veroorzaakte botsing
tusschen een tramwagen en een taxi
werden drie personen gekwetst.
Ook te Venetië heeft de storm aanzien
lijke schade aan gebouwen veroorzaakt.
Verscheidene booten in de Lagune kap
seisden. doch alle opvarenden konden
gered worden. In de Karnische Alpen is
sneeuw gevallen.
Hun werd verhinderd gericht
bommen boven Berlijn
af te werpen
BERLIJN, 1 Oct (D.N.B.). Britsohe
vliegtuigen hebben in den nacht van 30
September op 1 October vluchten ge
maakt naar Noord- en We6t-Duitsch-
land, Een deel hunner kwam reeds in
het Westen voor een versperring van
nachtjagers. Na een kort gevecht wer
den twee Hampton-Herford en een Vic-
kers-Wellington-bommenwerper neer
geschoten. Uit een brandend neerstor
tend vliegtuig sprongen twee inzitten
den met valschermen. Zij werden ge
vangen genomen. Het waren Nieuw-Zee-
landers. die eerst sedert 4 weken dienst
deden en hun eerste vlucht naar vijan
delijk gebied maakten. Zij verklaarden,
dat hun toestellen alleen brandplaatjes
en liohtkogels aan boord hadden. Eenige
bommenwerpers drongen door tot Ber
lijn en vlogen op groote hoogte boven de
Rijkshoofdstad. Het luchtafweergeschut
opende spoedig een systematisch vuur,
zoodat de vijand verhinderd werd ge
richte bommen uit te werpen.
Het oogenblik waarop een Duitscli
vliegtuigeskader zes bommen op de
havenwerken van Dover loslaat-
(Foto Weltbild)
BESTRIJDING DER OORLOGS
POLITIEK IN DE VER. STATEN
CHICAGO, 1 October. (A.N.P.) De
vorige week is een boven de partijen
staande organisatie opgericht, die
„America First" heet en ten doel heeft
de oorlogspolitiek der regeering-Roose-
velt en den vex-schillende comité's, die
de Ver. Staten in den oorlog willen
brengen, te bestrijden.
Invloedrijke kringen hebben de organi
satie gesticht. Henry Ford was een der
eerste leden.
PARIJS, 1 Oct. (D.N.B.)
Het Louvre is Zondag in te
genwoordigheid van talrijke
Duitsche en Fransche verte
genwoordigers weer geopend
Voorloopig zijn slechts enkele
galerijen voor het publiek toe
gankelijk. In deze galerijen zijn
die kunstvoorwerpen tentoon
gesteld, die niet naar elders
waren overgebracht.
Een opname uit een der Amerikaansche staalswerven, waar de oude oorlogs
schepen. welke Engeland zal ontvangen, gereed gemaakt worden. (Foto Scherl)
VERPLAATSING VAN
VOLKSDUITSCHERS
Uit Littauen, Estland en de
Dobroedsja
BERLIJN, 1 Oct (A.N.P.). Naar van
Duitsche zijde wordt meegedeeld, wor
den sinds eenige dagen te Kaunas tus
schen een Duitsche en een Sovjet-Rus
sische regeeringsdelegaitie onderhande
lingen over de verhuizing uit Littauen
van Volksduitschers gevoerd, betrek
king hebbende op 40.000 tot 45.000
personen, meerendeels uit 'het boeren
bedrijf. Tevens worden tusschen Duit
sche en Russische regeeringsinstanties
te Riga onderhandelingen gevoerd over
een verhuizing van Volksduitschers uit
Letland en Estland. Over de verhuizing
der Volk6duitscherty uit deze beide lan
den waren, zooals bekend, verleden jaar
onderhandelingen met. de beide regee
ringen gevoerd. De toen overeengeko
men verhuizing was de eerste der groo
te landverhuizingen en sinds geruimen
tijd reeds uitgevoerd. Het gaat in dit
geval dus slechts om een kleinen kring
personen, die tot dusver nog niet onder
de verhuizing vielen. In dit verband valt
nog te Vermelden, dat op het oogenblik
ook een verhuizing der Volksduitschers
uit de Dobroedsja overwogen wordt,
welke na het sluiten van desbetreffende
overeenkomsten zal worden uitgevoerd.
Verbetering van Fransch-
Japansche betrekkingen
GENEVE, 30 Sept. (D.N.B.). In he-
voegde Fransche kringen hecht men
waarde aan de waarneming, dat de Ja-
pansch-Fransche betrekkingen na het
sluiten van de militaire overeenkomst
van Hanoi merkbaar verbeterd zijn. Men
wijst er in het bijzonder op, dat de Ja-
pansche regeering volkomen correct de
bepalingen van de militaire overeen
komst uitvoert. Verscheidene detailkwes
ties. die met betrekking tot de techni
sche uitvoering van de militaire over
eenkomst nog onopgelost gebleven wa
ren. zijn van weerskanten naar men
in bevoegde kringen betoogt loiiaal
behandeld, zoorlat van een wezenlijke
ontspanning gesproken kan worden.
BERLIJN, 1 Oct- (D.N.B.). Voor de uitbreiders van den oorlog in dit ge
val Churchill en consorten en de kliek van z-g. interventionisten in niet bij den
oorlog betrokken landen, aldus de Deutsche Diplomatisch-Politische Korrespondenz,
is het Driemogendhedenpact van Berlijn een zware slag. Voor de cene groep ver
mindert het de kans op de hulp van. buitenstaanders en zorgt er verder voor. dat
de andere groep en daarmede het geheele land zich thans volledig bewust moet
zijn van de strekking en het risico van haar interventionistische voornemen. Ofschoon
toch voldoende duidelijk moest zijn, op wie het pact betrekking heeft, is terstond de
naieve poging gedaan een buiten het conflict staande macht. n.l. de Sowjet-Unie, te
suggereeren. dat zij het was. op welker belangen in waarheid de nieuwe overeenkomst
inbreuk maakt, ja zelfs spreekt een instantie, die waarlijk aanleiding genoeg heeft om
daar niet meer over te spreken, over Duitsche expansieve bedoelingen jegens den
Kaukasus".
Op dit nieuwe lasterpraatje is thans
van den kant, op welken men het ge
munt had, een antwoord gegeven, dat in
duidelijkheid niet meer kan worden
overtroffen. Aan den eenen kant. kre
gen zij, die wantrouwen wilden zaaien,
van Moskou te hooren, dat zij het waren,
die het sluiten van dit pact hebben ge
provoceerd, aan den anderen kant werd
hun met treffende logica uiteengezet, dat
wanneer in het pact sprake is van
invloedsferen tegenover inbreuken
van derden, de Sowjet-Unie daarmede
niet is bedoeld, noch zich op eenigerlei
wijze daarbij betrokken gevoelt. De be
trekkingen tusschen de Sowjet-Unie on
de partijen van het pact van Berlijn zijn
en blijven ondanks alle anders gerich
te wenschen ingegeven door den wensch
naar vreedzame en vruchtbare betrek
kingen. Voor plutocraten is het blijk
baar moeilijk te begrijpen, dat er een
politiek, zelfs een politiek van groote
mogendheden kan bestaan, die er be
wust op is ingesteld om niet te willen
meespreken, waar men geen bevoegd
heid heeft en waar men stoort.
BERLIJN, 1 October (D.N.B.) De
duidelijkheid, waanmede de officieuse
Pravda in een commentaar op het drie-
landenpact van Berlijn den bodem in
sloeg aan Engelsche wenschen
droombeelden, welke ondanks alle tot
dusver mislukte pogingen in Moskou
een voor de Britsche politiek van oor
logsuitbreiding niet ongunstige reactie
op hot drielandenpact verwachtten, kan
door de Bcrlijnsche ochtendbladen nau
welijks sterker onderstroept worden dan
dit in de Pravda zelf gebeurd is. Inzake
ie opmerking van het Russische blad,
dat de Sovjet-Unie als „vertegenwoordi
ger van den vrede en de neutraliteit
slechts kan bevestigen, dat zij deze poli
tiek getrouw was en getrouw- zal blij
ven", schrijft de Berliner Boersen-Zei-
tung: Het. valt niet aan te nemen, dal
deze houding met de verwachlingen die
men in Londen en in bepaalde andere
streken gekoesterd had overeenkomt..
Art. 5 van het pact van Berlijn is een
consequente voortzetting van de lijn,
welke Molotov, tot teleurstelling van
dezelfde oorlogsuitbreiders. reeds in zijn
groote rede van 1 Augustus heeft be
paald. Het. blad wijst er speciaal op, dat
in dit artikel ook van „zich nog baan
brekende betrekkingen met de Sovjet-
Unie" sprake is, om dan Ie constatecrcn.
dat „de drie groote ordenende mogend
heden overeenkomstig hun eigen opvat
ting van recht op de natuurlijke levens-
ruimte van anderen, zonder voorbehoud
ook de le.vensruimtc, welke de volkeren
der Sovjet-Unie innemen, en het recht
op leiding dat Moskou in dit groote
Europeesch-Aziatisch gebied stelt, kun
nen erkennen".
Uit bijzondere weloverwogen be
langen. zoo constateert het blad ten
slotte, komt de Sovjet-Unie dus te
genover de politiek van oorlogsuit
breiding tot dezelfde houding als de
onderteekenaars van het drielanden
pact.
Dezelfde strekking heeft ook de con
clusie van den „Völkischer Beobachter".
Het blad schrijft: De in het artikel van
de Pravda omschreven opvatting van
de Sovjet-Unie werd volkomen gedekt
door de opvatting van de mogendhe
den van het drielandenpact. welke niet
alleen in Duitsche en Italiaansche.
maar ook in Japansche stemmen tot
uiting is gekomen. De Lokal Anzeiger
betwijfelt, of de Engelschen. die de
betrekkingen tusschen Duitschland en
Sovjet-Rusland wrat haar doel en grond
slag betreft nog altijd niet begrepen
hebben, de opvatting van de Pravda
zullen hekend maken. Ondanks de dui
delijke formuleering van art. V van het
drielandenpact over de betrekkingen tot
Sovjet-Rusland, zoo schrijft het blad.
zullen de oorlogsophitsers voortgaan
met aan het verdrag van Berlijn een
betcekenis te geven welke past in bun
program van oorlogsuitbreiding. Even
wel stuit deze houding thans od het
harde feit van den paraten driehoek
Rerlijn-Rome-Tokio hij gelijkti'dige. neu
trale en rustige positie van de gewel-
diee Sqviel-Unie. die geen lust aan den
dag legt zich door de plutocratieën voor
haar doeleinden te laten inspannen.
SEVENUM, 1 October. Door het
uitwerpen van vele brandplaatjes
hebben Engelsche vliegtuigen gis
termiddag brand gesticht op talrijke
plaatsen in de Peel tusschen Seve-
num en Griendtsveen. Op een opper
vlakte van ongeveer 2000 H.A., welke
grootendeels bestaan uit moeras,
veen, heide en bosch, woedde het
vuur, dat. aangewakkerd door een
straffen wind, groote plekken heeft
verwoest.
Burgemeester Everts uit Sevenum liet
de brandweer uitrukken terwijl ook ar
beiders van de werkkampen Amerika en
Sevenum naar de bedreigde plaatsen
trokken, om bij het blusschingswerk be
hulpzaam te zijn. Het bleek, dat slechts
de heide vlam had gevat, zoodat men
door het aanleggen van een tegenvuur
den brand bij Sevenum kon stuiten.
Daar er gevaar bestond, dat het vuur
over een kanaal zou overslaan op stapels
turf, waarschuwde de burgemeester den
heer Derksen, opzichter der Mij. Hele-
naveen, die met. een aantal arbeiders het
gevaar aan de Griendtveensche zijde van
de Peel wist te bezworen. Omstreeks ze
ven uur in den avond was men het vuur
meester. De schade bleef beperkt, tot een
groote oppervlakte heide. Militaire doe
len zijn uiteraard nergens aanwezig.
BERLIJN, 1 Oct. (D.N.B.). De
zomertijd heeft zoo goed voldaan,
dat hij tot nadere aankondiging ge
handhaafd blijft. De desbetreffende
verordening van den ministerraad
voor de Rijksverdediging zal in de
komende dagen in het staatsblad
gepubliceerd worden.
Hoewel omtrent het behoud van
den Zomertijd hier te lande niets
bekend is, mag men aannemen,
dat de in bovenstaand bericht ver
melde regeling ook zal gelden voor
de door Duitschland bezette ge
bieden, dus ook voor Nederland,
zoodat het waarschijnlijk is, dat
ook wij den Zomertijd behouden.
Eenige positieve mededeeling
daaromtrent is echter nog niet te
verstrekken. (Red.)
JAPANNERS VERLATEN
ENGELAND
TOKIO. i Oct. (D.N.B.) Rond
'oO in Engeland wonende Japanners
hebben volgens Domei van de Japan
sche ambassade de uitnoodiging gekre
gen met het oog op de voortdurende
Duitsche luchtaanvallen naar Japan te
rug te keeren. De levensmiddelen-
schaarschte in Engeland en het gebrek
aan kolen voor den wintertijd zijn te
groot, zoodat alleen nog leden der am
bassade. der Yokohama Speciebank van
het Mitsoei-concern en de Japansche
journalisten zullen blijven. Het Japan
sche s.s. „Foesjimï Maroe" zal voor de
evacuatie der Japanners van Lissabon
naar Londen worden gezonden.
DE VERDUISTERING
"W ANDAAG gaat de zon om 19.18
r uur onder. Zonsopgang op Woens
dag 2 October is om 7.42 uur. Gedu
rende den tusschenliggenden tijd moet
worden verduisterd.
