H.V.C. heeft den wi nd in de
zeilen
Oud-Amersfoort (357)
PREDIKBEURTEN
R.K. GODSDIENST
OEFENINGEN
NAAR VERBODEN
UITZENDING
GELUISTERD
NED. AANNEMERS
Een zware dag
voor A.M.H.C.
A.A.V. - ATTILA
Amersf. Boys-
Fortitudo
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 19 OCTOBER 1940
ZONDAG 20 OCTOBER
St. Joriskerk
10 uur v.m. ds. Dönszelmann
2.30 uur: ds. 1. Sdhipper. Bunschoten.
Nieuwe Kerk
1U uur v.m. ds. Blok.
2.30 uur: ds. Pannebaker.
Emmafcerk
10 uur v.m. ds. Hofstede. Leusden.
2.30 uur: da. Gerritsen.
Kapel „Zon en Schild"
10 uur v.m. ds. N'auta.
8 uur n.m. ds. Nauta.
Gasthuiskerk
10 uur v.m. de heer v. d. Helde.
Wb'kgebouw Laurens Costerplein
10 uur v.m. Kiaderkerk.
Aula Gymnasium
10.30 uur: ds. Gerritsen.
Gebouw „Het Sluisje"
10 uur vjn. Kinderkerk.
Evang. Luth. Kerk
10.80 uur v.m. drs. J. A. Stellwag, proponent,
te Utrecht.
Vrtfz. Hervormden
Theosofische Loge
7 uur nam. ds. van Rossum
Remonstr. Gemeente
10.30 uur: ds. H. Cramer, Oosterbeek (col
lecte broederschap).
Doopsgezinde Gemeente
10.80 uur: ds. Golterman.
Geref. Kerk (Zuidsingel)
9.30 uur: cand. v. Buuren.
•2.30 uur: ds. Popma.
Geref. Kerk (L. Vrouwestraat)
9.30 uur: ds. Holwerda.
2.30 uur: cand. v. Buuren.
Westerkerk
9.30 uur: ds. Popma.
2.30 uur:
2 uur: cand. J. v. Buuren.
Gebouw „Bethel"
(Eemstraat)
10 uur kinderkerk.
Vrüe Evang. Gemeente
(Geb. Concordia, Langestraat 113).
10 en 3 uur: ds. J. Enter Jr., Zeist.
Geref. Kerk In Hersteld Verband
10 en 3 uur: ds. Herngreen.
Chr. Geref. Gemeente
9.30 en 2.30 uur: ds. J. Drenth.
Vrije Geref. Gemeente
(Muurhuizen 58)
9.30 unp v.m. en 3 uur n.m. Godsdienst
oefening.
Geref. Gemeente
(Stoovestraat 11)
9.30 en 2.30 uur; Godsdienstoefening.
.Oud Katholieke Kerk
't Zand 13
10 uur v.m. H. Dienst.
8.30 uur: Vesper in kapel v. h. Oud-Ka
tholiek Seminarie.
Vr\je Katholieke Gemeente
10.80 uur: H. Mis.
Leger des Hells (Havik 25)
7.30 uur: Bidstond.
10 uur: Heiligingsdienst.
5 uur: Heilsbijeenkomst.
Christian Science Society
Arnhemscheweg 7
10 uur: Hollandsdhe dienst; 11.15 English
service.
Onderwerp: „De leer der verzoening".
Nicasiusstraat 4
Evangelisatie-samenkomst 5.30 uur.
Amersfoortsche Bergkapel
Theosofische Loge
Geen dienst.
Deutscher. Gottesdienst Gasthuiskerk
Westsingel 47
Geen dienst.
Jeziël
Stoovestraat 14
Donderdag 8 uur n.m. en Zondag 6 uur n.m.
Evangelisatiazending N. Vetter.
HOOGLAND
10 uur v.m. da. Posthumus Mefyjes.
Hooglanderveen (Bethel) 2\6 uur: ds.
Posthumus Meljjes.
LEUSDEN
10 uur v.m. ds. Pannebakker, Amersfoort.
(Wijzigingen voorbehouden)
Puroehie v. d. H. Franciscua Xaverius
't Zand 31
H.H. Missen om 8 uur, 9.15 en 10.45 gezon
gen Hoogmis, 6 uur Lof.
Parochie ÓX. Vrouwe Hemelvaart
Langegracht 36
H.H. Missen om 7.30, 9 en 10.30 uur gezon
gen Hoogmis, 6 uur Lof.
Parochie v. d. H. Henricu»
P. Boretraat 41
H.H. Missen om S. 9.30 Hoogmis en 11 uur
gelezen H. Mis. Om 6 uur Lof.
Parochie v. d. H. Ansfridua
Jacob Catslaan 28
H.H. Missen om 7.30 en 9 uur. Hoogmis te
10.80 uur, 5 uur Lof.
B1NNENLANL
Professor tot IV2 jaar gevan
genisstraf en 3000 gulden
boete veroordeeld
„Naar de „Deutsche Zeitung in den
Niederlanden" mededeelt is prof. mr.
C. W. de Vries, hoogleeraar aan de
Rotterdamsche Handelshoogeschool,
door het Deutsche_Landeegericht we
gens luisteren naar buitenlandsche
radiouitzendingen veroordeeld tot IS
maanden gevangenisstraf en 3000
boete.
Aan het verslag over deze zaak in de
Deutsche Zeitung is o.m. het volgende
ontleend:
Uit de dagvaarding blijkt, dat verd.
3 September in een lezing een uiteenzet
ting heeft gegeven omtrent de Haag
sche landoorlogsconventie en de ver
houding met Duitschland. In het kader
van dit college s'prak hij ook over de hou
ding van het Nederlandsche volk ten op
zichte van het vroegere koningshuis en
om de juistheid van zijn stelling te be
wijzen, beriep hij zich in het openbaar
op een radiotoespraak, welke voor een
verboden zender was gehouden.
De uitdrukking kwam ongeveer op hef
volgende neer: „Zooals ik zelf via det
radio gehoord heb en zooils u allen wel
gehoord zult hebben
Deze opmerking leidde tot een leven
dige opwinding onder de toehoorders:
eenige van hen maakten, onmiddellijk
aan het einde van de lezing, den profes
sor op de verstrekkende gevolgen van
zijn uitdrukking opmerkzaam.
Uit. het verloop van het verhoor bleek,
dat „hij tijdens zijn lezing ook andere
zinswendingen gebruikt had. die als een
opwekking tot verzet, tegen de Duitsche
overheid uit te leggen waren.
De Staateanwalt legde er in zijn aan
klacht den nadruk op, dat vedachte
slechts ten laste gelegd was hetgeen wer.
kelijk bewezen kon worden; er bestond
groote verdenking, dit er sprake was
van een opwekking tot ongehoorzaam
heid tegen de Duitsche voorschriften.
Men heeft dit punt echter niet in de aan
klacht opgenomen.
Spr, legde er den nadruk op. dat het
hier een bijzonder ernstig geval betreft.
Verdachte is jurist, leeraaraan een hoo
geschool en rector, president vin het
scheidsgerecht, van Nederlandsche amb
fenaren en bovendien partijfunctionaris.
Men heeft hier dus niet te doen met
een „weltfremden" geleerde, maar met
iemand, die reeds lang in het openbaar
leven staat en zich van de volle beteeke-
nie van zijn uitdrukkingen bewust is. De
Staatsanwalt eischte twee jaar gevange
nisstraf en een geldboete van 60Ö0.
waai^bij hij er op wees, dat. de in de wet
bepialde hoogste straf in aanmerking
genomen, bij dezen eisoh nog van eeii
milde beslissing kan worden geepx'Oken.
De rechtbank legde een gevangenis
straf op van 18 maanden en een geld
boete van 3000. In de motiveering van
het vonnis wees de voorzitter er op, dat
tegen deze poging, om achter i*t front
der strijdende troepen onrust te stich
ten, met beslistheid moet worden opge
treden. De strafmaat is gebaseerd op het
gevaar, dat een overtreding beteekent.
In dit geval was het gevaar zeer groot.
Russische katoen voor de
Twentsche industrie
Naar de „N. Rott. Crt." meldt, is van
Duitsche zijde toegezegd dat een hoe
veelheid Russische katoen voor de
Twentsche textieindustrie zal worden
beschikbaar gesteld, welke toereikend
zal zijn om het bedrijf verscheidene we
ken op gang te houden.
Reeds zijn eenige partijen katoen en
celwol in Twente aangekomen, welke
op toewijzing van het Rijkstextielbureau
zullen worden verdeeld.
HAARLEMMERS. NA 22 UUR
BINNEN BLIJVEN!
VGRAVENHAGE. 19 Oct Ter te
rechtzitting van het kantongerecht te
Haarlem zijn strafzaken behandeld we
gens overtreding van de verordening
betreffende verkeersbeperkingen (zich
na 22 uur in de open lucht ophouden).
De opgelegde boeten varieeren van 3
subs. 2 dagen hechtenis en 5 subs. 5
dagen hechtenis.
NAAR DUITSCHLAND
Bouw van vierhonderd
woningen in Hamburg
Het orgaan „De Aannemer" beval
nadere mededeelingen over het werken
van Nederlandsche aannemers in Ham
burg. Als leider van de delegatie der
Duitsche autoriteiten trad op dipl. ing
Ostertag, gevolmachtigde van den Rijks
minister Todt. Yerdc- namen van Duit
sche zijde aan de besprekingen deel:
dipl. ing. Werckshacen. gevolmachtigde
voor het bouwbedrijf in Nederland, en de
heer Tegeler. leider van het houwbedrijt
voor het Noordwesten van Duitschland.
de heer Ehlers. leider van het Reichs In-
nungsverband, dr. Klaffke. syndicus
daarvan en de heer Hinrichs. die archi
tect is van den desbetreffenden woning
bouw.
Van Nederlandsche zijde werden de
onderhandelingen gevoerd door den
voorzitter van de Federatie Werkgevers
Bouwhedrijf. ir. J. J. v. d. Wal. Voor de
technische aangelegenheden traden
mede op de heeren Swarts. Van Keste
ren en Ribberink.
Er is een bouwprogramma van
4000 woningen in totaal samenge
steld. Als eerste groep is een viertal
aannemers aangewezen, die per
hoofd 100 woningen zullen bouwen.
Ook is bereids een tweede groep aan
gewezen, welke eenigen tijd later
naar het buitenland zal gaan.
Naast de reeds vastgestelde algemeene
voorwaarden zijn de verschillende een
heidsprijzen vastgesteld in een bespre
king tusschen Nederlandsche en de Duit
sche autoriteiten. De vergoeding voor
den aan- en afvoer en de kosten van de
werktuigen is eveneens vastgesteld als
ook de vergoeding voor werk, hetgeen
niet onder het aangenomen werk valt.
De eindbetaling volgt binnen vier we
ken na de overlegging der afrekening.
Cessies zijn verboden.
Van toepassing is de nieuwe Duitsche
regeling voor slecht weer, te weten, dat
als dit ter beoordeeling door den bouw
heer gedurende ten hoogste 36 dagen
duurt, 60 p.Ct. van het gronduurloon
wordt verleend.
bouw in den kortst mogelijken tijd op
bouw plaats vindt zijn de Duitsche loo-
nen M. 1.10 voor vaklieden en pf. 93 en
pf. 74 voor hulparbeiders.
Indien zal blijken bij de uitvoering der
eerste 400 woningen, dat zich in de prijs-
calculaties fouten bevinden dan zullen
deze door gemeenschappelijk overleg
worden hersteld.
Naar 'het zich laat aanzien zullen de
leiders der vier firma's op 21 October
naar Duitschland vertrekken om den
obuw in den kortst mogelijken tijd op
gang te brengen.
Presentiegeld van
Amsterdam's raadsleden
gehalveerd
Eenigen tijd geleden werd gemeld, dat
Ged. Staten van Noord-Holland aan B.
en W. van Amsterdam hadden bericht,
dat het in hun voornemen lag, nu de
acht revolutionnaire raadsleden, zeven
communisten en de heer Sneevliet van
'de R.S.A.P., op last van de bezettende
overheid aan de wei'kzaamheden van
het gemeeentebestuur geen deel meer
mogen nemen, de totale som van het
presentiegeld voor het bijwonon der
raadszittingen te verminderen.
In het Seniorenconvent van 'den Raad
is dit door den burgemeester aan de
voorzitters der fracties ter kennis ge
bracht. en in een besloten raadszitting
werd dit voornemen van het provinciale
dagelijksch bestuur aan alle aanwezige
afgevaardigden der burgerij medege
deeld. Hieromtrent verneemt het Alg.
Handelsblad nu nader, dat het in de be
doeling van Gedeputeerden ligt, de to
tale som aan presentiegeld, de laatste
jaren op de begrooting uitgetrokken, tot
op de helft terug te brengen.
De vergoeding van vijf gulden voor
ieder lid voor het bijwonen der verga
deringen van de Commissie van bij
stand. waarvoor eveneens een speciale
post op de begrootingen is geplaatst,
blijft echter onveranderd.
TERAARDEBESTELLING G. VAN
HULZEN
VGRAVENHAGE, 18 Oct. De ter
aardebestelling van het stoffelijk over
schot van den letterkundige Gerard van
Hulzen zal Maandag a.s. te half twaalf
op Nieuw Eik en Duinen geschieden.
Sterke tegenstanders voor
alle elftallen
EVENALS de vorige week zullen
wij do Amersfoortsche dames
morgen in actie kunnen zien tegen
een der sterke Westelijke ploegen,
t. w. Rood Wit I uit Heemstede,
welke wedstrijd waarschijnlijk
even zwaar zal zijn als die tegen
Amsterdam van j.l. Zondag.
Ook de andere elftallen zullen hei
moeilijk krijgen, want wij zien het eer
ste heerenelital bij Laren II op bezoek
gaan, A.M H.C. II ontvangt Kampong I
terwijl Dames II de gast is van Hil
versum II. Tenslotte speelt Heeren III
in Bussum tegen Kameleon III.
Dóór alle Amersfoortsche combina
ties zal dus hard moeten worden ge
streden. wil men eenige successen boe
ken. Gelukkig schijnt het eerste hee
renelftal zich, na het eerste matige
begin, hersteld te hebben en indien te
gen de Larineezen niet hetzelfde
enthousiasme en eenzelfde tempo van
loer wordt getrokken, als tegen B.H.V.
dan is een volledige puntenwinst
geenszins denkbeeldig. Men zij er ech
ter van overtuigd, dat de blauwhem-
den, op eigen veld spelend, een tegen-
part «i zijn. die moeilijk te vei'slaan is
Heeren II speelt, op Birkhoven I te
gen Kampong I, een wedstrijd, die de
laatste jaren een zekere reputatie heeft
verworven. Hoewel het elftal der rood-
witten momenteel nog niet zoo sterk
is als in vorige seizoenen, hopen wij
toch, dat het hun zal gelukken, den
Utrechtenaren een spaak in het wiel
te steken.
Heeren III, dat door zijn groote over
winning op Kameleon IV verwachtin
gen heeft gewekt, zal tegen Kame
leon III moeten toonen, dat dit inder
daad méér dan een bevlieging is ge
weest.
Het eerste dameselftal krijgt weder-
om een harden dobber, want ook Rood
Wit is egn ploeg, welke reeds meer
malen speelsters voor het nationale
elftal leverde. Men zal dus zeker ge
tuige kunnen zijn van goed hockey en
van een spannenden strijd, waarin A.
M. H. C. hopenlijk minder met pech
voor het vijandelijk doel te kampen zal
hebben, dan zulks tegen Amsterdam
het geval was! Dames II komt in een
uitwedstrijd tegen Hilversum II uit. De
gastvrouwen hebben in deze ontmoe
ting voorshands de beste papieren,
doch A.M.H.C., tracht eruit te halen
wat er te halen is!
HANDBAL
A. A. V. ontvangt morgenochtend orn
10 uur op het terrein van den A. B. v.
L. O. aan dc Bubensstraat het Utrecht-
sche Attila. Attila, dat versterkt is
door de samenvoeging met den
Utrechtschcn Sportbond, behoort thans
tot de sterkste ploegen van deze afdee-
ling. Vermoedelijk zullen de Utrechte
naren de punten wel meenemen, doch
de mogelijkheid van een A.A.V. verras
sing is geenszins uitgesloten.
HOCKEY-, KORFBAL- EN HANDBAL
PROGRAMMA VOOR ZONDAG A.S.
HOCKEY HEEREN
Het Westen. Eerste klasse. Hilversum
Gooi, AmsterdamBMHC, HDMHOC,
HHIJC—TOGO.
Promotieklasse B: Gooi 2Hilversum 2,
Be FairSCHC; AlkmaarBaarn, Pinokkio
Laren.
Tweede klasse D: SCHC 2—Be Fair 2;*
Hilversum 8Gooi 3; Baarn 2Sehaerwey-
de: Laren 2Amersfoort.
Derde klasse E: Gooi 4Hilversum 4; La
ren 3Pinokkio 3: Amsterdam 5Oh Kay 2;
Hilversum 5—Hurley.
Derde klasse F: Be Fair 8SCHC 8;
Schaerweyde 2Kampong 2: Amersfoort 2
Kampong 1; Kameleon 2SCHC 4.
Vierde klasse K: Gooi 5—Hilversum 6;
Hilversum 7Gooi 6; Be Fair 4Voordaan
2; Voordaan 1Be Fair 5.
Vierde klasse L: SCHC 5Xameleon 3;
Kameleon 4Laren 4; Schaerweyde 3—BHV
3; Kameleon 3Amersfoort 3.
Het Oosten. Eerste klasse- Nijmegen—
Voetbaloverzicht
EEN opvallend verschijnsel is, dat in onze plaats het bezoek aan
de voetbalwedstrijden weinig bevredigend te noemen is. Enkele
wedstrijden zooals de plaatselijke wedstrijd QuickA.P.W.C. waar
bij men de factor spanning verwacht, maakten hierop een gunstige
uitzondering, doch van een stijgende belangstelling kunnen wij nog
niet spreken. Misschien wordt dit beter, nu onze tweede klasser
H.V.C. door haar prestaties hoe langer hoe meer de aandacht op
zich vestigt.
grooten tegenstand ontmoeten. De uit
slag zal o.i. niet ver van een gelijk spel
af liggen. H.B.C. daarentegen maakt
een redelijke kans om Hercules op
eigen terrein er onder te houden. Hil
versum moet oppassen, dat. haar po
sitie nog niet meer verzwakt. Wij kun
nen haar, nu zij op bezoek gaat bij De
Spartaan, weinig hoop op een over
winning geven, hoogstens een gelijk
spel.
A.P.W.C. heelt in Hilversum
tegen Olympia de
beste kanspn
H.V.C. blijkt den wind in de zeilen
te hebben. Viermaal kwam zij dit sei
zoen in het veld, viermaal verliet
zij het als overwinnaar. Overwin
ningen werden niet alleen thuis,
maar ook in twee uit-wedstrijden
behaald. Het resultaat is, dat zij
momenteel de leiding heeft, alhoe
wel eenige clubs, E.D.O. en Velox,
haar ernstig bedreigen. Deze drie
clubs kan men gerust beschouwen
als candidaten voor de eerste plaats.
H.V.C. zal haar positie krachtig ver
dedigen. Zij treft het morgen in zoo
verre, dat het op bezoek komend
R.C.H.-elftal niet zoo bijzonder sterk is.
Ondanks dat de Racing club kranig
partij geven zal, vermoeden wij toch,
dat zij nog een week op haar eerste
overwinning moet wachten.
Daar Velox j.l. Zondag een misstap
deed, zal zij trachten op eigen terrein
te toonen, dat dit een vergissing was;
H.F.C.'s reis naar de Domstad zien wij
niet beloond. E.D.O., dat met een vol
ledig team zeer sterk schijnt te zijn
Hilversum werd o.a. met 6—0 geklopt
trekt naar Beverwijk. Thuisspelend zijn
„de Kennemers" niet te onderschatten.
Toch verwachten wij een E.D.O.-zege.
Volendam zal bij Watergraafsmeer
Upward; ArnhemUnion; PWZutphen;
DeventerDKS.
Het Zuiden. Eerste klasse. PushTil
burg; Venlo—Zwart Wit; EMMCHTCC.
Het Noorden. Afdeeling A. Dash—
GHBS; HCWGroningen 1Groningen 2
HVA; Gron. Studenten—GCHC.
DAMES
Het Westen. Afdeeling A: Amsterdam-
Gooi: AmsterdamBe Fair; Hilversum
Gooi; AmersfoortRW.
Gooi B: LarenBHV; Gooi 3Schaerwey
de; Gooi 2—SCHC.
GooiHilversum A: KampongVoordaan;
SCHC 2Gooi 4; Hilversum 2Amersfoort 2.
Gooi—Hilversum B; Be Fair 3Kampong
3: Kamelèon 2—SCHC 3; Gooi 5Hilversum
3; Schaerwevde 2Kampong 2.
Gooi D: BHV 2—Kameleon 3; SCHC 4—
Gooi 6; Kampong 4Laren 2; Voordaan 2
Be Fair 4.
KORFBAL
Noord-Holland. Eerste klasse: SVK
Koog Zaandijk; SwiftOosterkwartier; DED
—DVD.
Zuid-Holland. Eerste klasse: Het Zuiden—
Deetos; Achilles—Fluks; HSV—DKC; Ons
Eibernest—HKV.
Gelderland. EerBte klasse; ZKCEKCA;
Vada—Steeds Hooger; Onder Ons—Wils
kracht.
OveriJsel. Eerste klasse: AKCRigters-
bleek; Zwart Wit—DOS; NSMsHKC; 't
OverschotjeOranje Zwart; Oranje Zwart
't Overschotje.
Zuid. Eerste klasse: Rood WitPSV; De-
to—ONA.
Noord-Holland. Tweede klaBse A: Excel
siorSamos; OlympiaDDV; Biltfhoven
Rohda.
Derde klasse A: ZwaluwenSamos 2; Vo
gel 2Amersfoort.
HANDBAL
Afdeeling Utrecht. Heeren. Eerste klasse;
AAVAttila; AmersfoortAchilles.
Tweede klasse: ZeistSport Vereent 2;
Amersfoort 2Achilles 2.
Dames: Sport Vereent 2Attila 2; UDA—
Attila 1.
De derde klasse
BEZIEN wij den stand van de
Amersf. Boys en Fortitudo, dan
blijkt, dat de clubs elkaar niet veel
in kracht ontloopen. Het treffen
tusschen beide teams aan de Gast
huislaan zou in een gelijk spel
moeten eindigen. De blauw-witten
hebben evenwel het voordeel van
eigen terrein. Dit kan voor de Cu-
lemborgsche club wel eens fnuikend
zijn; Ziet de thuisclub kans dit voor
deel ten volle uit te buiten,dan
houden de blauw-witten de punten
achter.
Het is voor ieder duidelijk, dat H.M.S.
sterker is dan Sopla, doch dit
houdt geenszins in, dat de groen-witten
bij 'voorbaat alle hoop al moeten laten
varen. Het is best mogelijk, dat H.M.S.
na haar onverwachte nederlaag tegen
Donar wat uit haar evenwicht geslagen
is. Een kleine zege verwachten wij
voor Zeist, dat thuis speelt tegen Do-
nar. De leiders van deze afdeeling,
Elinckwijk, trekken naar Bilthoven,
waar zich een interessante wedstrijd
zal afspelen.-Immers B.V.C. heeft haar
ploeg radicaal gewijzigd, waarvan men
j.l. Zondag het resultaat heeft gezien.
Indien Elinckwijk op het B.V.C.-veld
één of beide punten kwijt raakt, zou
ons dit niet verwonderen. Bovendien
komt het de spanning ten goede.
Zwaluwen Vooruit lijkt ons sterker
dan Z.N.C., terwijl wij ook Baarn in
IJsselstein tegen- V.V.IJ. weinig kans
geven op de overwinning.
De vierde klasse
T T IT de reeds gespeelde wedstrij
den is komen vast te staan, dat
Amsvorde haar winstpunten zal
moeten halen uit thuiswedstrijden,
op clubs, welke geen rol van betee-
kenis spelen voor de. bezetting van
de bovenste plaats. De zwart-witten
zullen dus op E.A.C. één of meer
punten moeten bemachtigen. In
dien' het. onze stadgenooten wat
niee zit, ligt iets dergelijks wel bin
nen hun bereik.
Over A.P.W.C. behoeven wij ons niet
ongerust te maken. Tegen Quick heeft
zij laten zien, dat zij over een stevige
jonge ploeg beschikt, waartegen Olym
pia, hoewel zij thuis speelt, niet bestand
Het belangrijkste treffen in deze
klasse is tusschen Kampong en S.E.C.
Beide zijn ongeslagen, doch het lijkt
ons, dat S.E.C.'s achterhoede hechter is.
Een kleine overwinning voor de gasten
is dus niet onwaarschijnlijk.
's-Graveland moet oppassen om tegen
Actif de punten niet te verspelen.
In Utrecht speelt H.V.C. 2 tegen Her
cules 2. Amersf. Boys 2 ontvangt Kam
pong 2.
Uit Stads Resolutie
boeken 1773(133)
BRAND VOORKOMEN EN
BLUSSEN
£LF October 1773 werd we
der een Ordonnantie vast
gesteld ..op 't stuk van den
Brandt en de behandeling der
Bluschgereedschappen en het-
geen daartoe verder specteert"
opgenomen waren daarbij de
aanvullingen waarover hier
reeds werd gesproken plus
nieuwe wijzigingen.
Van deze Ordonnantie van
50 artikelen volgt hier een sa
menvatting. 19 artikelen slaan
op het voorkomen van brand.
Geen ..week" (riet of stroo)
dak in dc stad en 100 roe er
buiten. Houten gevels niet lan
ger repareren en geen nieuwe
plaatsen. Alleen stenen schoor
stenen en niet leidende door
hooizolders, heen zo ze niet
een volle steen dik zijn en 4
voet boven het dak uitsteken.
Dikke boete stond op overtre
ding. ook voor de makers.
Minstens een ieer per laar
moest de schoorsteen geveegd
worden. Brouwers, moutma-
kers. branders, grutters en al
len die met eesten (verhit-
tingsmaterieel om te drogen
werkten moesten maandelijks
laten vegenExploicteurs van
de stad en Gecommitteerden
voor Brand en Artillerie moch
ten steeds die zaken nagaan.
Hoogstens 6 vim (104 bos
sen) rijs of takkenbossen
mochten in voorraad zijn.
Evenzo konden Gecommitteer
den bevelen geven over bewa
ren van hei. braam en ander
licht ontfonkende brandstoffen.
Wie turf. rijs. ontfonkte of ge
doofde kolen en diergelijke
wou verkopen, moet daarvan
aangifte doen; ook bij verhui
zing.
Wie kolen doven of smoren,
mogen dit alleen doen in ko
peren. ijzeren of stenen bakken
of potten met deksels van
dezelfde soort en bewaren in
kelders of op stenen vloeren
gelijks de straten. Ze moeten
ook in stenen bakken worden
gehooid. Hete as, gloed of iets
anders, waarbij vuur is. mag
men niet op straat of achter
zijn huis uitstorten 'of doen uit
storten. Lichtontvlambare stof
fen als heide. turf. hout. vlas.
hennep, pikwas. smeer, stroo
mag men niet bewaren op
plaatsen in huis. waar men ge
woon Is re vuren en buiten de
zelve minder dan een voet af
van een schoorsteenpijp. Men
mag er met licht bij gaan al
leen in besloten lantaarn. Bij
bearbeiden of vervoeren van
materie, de brand haastig sub
ject zijnde, mag niet gerookt
wordenOok niet bij hooi,
stroo of hout laden of lossen
en in stallen en langs de hooi
bergen langs de stadswallen
(Zou men daaraan de hand ge
houden hebben?) Bij een ne
ring in buspoeder mocht hoog
stens 10 pond in huis zijn; het
moest boven in huis worden
bewaardAls ten tijde van nat
en vochtig weer hooi op zol
deren wou gebracht worden,
had men daarvan eerst aan
Gecommitteerden kennis te
geven.
Werken, waarbij vuur te
pas kwam. mocht niet geschie
den alleen op stenen vloeren en
niet op bovencameren of sol
ders. Streng was hier de straf
bedreiging.
Eerste overtreding f 25 boe
te. tweede maal het dubbele,
derde maal ontgilden en ont-
borgeren. De werklieden, die
zo'n verboden inrichting had
den gemaakt, vervielen in de
zelfde boeten.
Boven in elke molen moest
een ordinaire ton staan met
minstens Ik duim V» M.) wa
ter. Hierhii een schipperszwah-
ber of dweil.
HET BRANDBLUSSEN
We beschikten over vier
spuiten. No. 1, de grote spuit,
stond in het achterdeel der St.
Joriskerk. later in een afzon
derlijk huisje aan de Lange
straat tegen de St. Joris. No. 2
was ondergebracht in de L.
Vrouwekapel, die niet nicer
voor godsdienstoefeningen
werd gebruikt. Het huisje voor
No. 3 bevond zich naast de
Pothpoort-Coninkslraat en dat
voor No. 4 bij het Weeshuis,
hoek Kleine Haag-
Daar waren tevens de grote
ladders, de haakladders en de
haken om muren en schuttin
gen omver te halen. Die bij
werktuigen waren tevens ge
borgen aan het St. Pieters
gasthuis aan de Singelkant van
het oude gebouw en in de Doe
len. tegenwoordig brandweer-
remise. Elke spuit voerde 4
grote en 4 kleine lantaarns plus
6 flambouwen. Deze spuiten
waren nog zonder aanjager om
het water uit de grachten op
te pompen en naar de spuiten
te voeren; het water moest
aangedragen worden. Hiervoor
waren de hengscltonnen, die
elke brouwer twee stuks moest
beschikbaar stellen plus draag
bomen. Verder werd het wa
ter aangedragen in 1S4 leren
brandemmers. gestald bij de
ondermans der gilden, die voor
het onderhoud hadden zorg tr
dragen. De opsomming stelt
ons In kennis met de gilden
van die (lid- 12 emmers be
rustten bij brouwers, metse
laars. timmerlieden-kistenma
kers (schreinwerkers), kra
mers, smids, lakenkopers, bak
kers, schoenmakers, kleerma
kers, bombazij dew erkers, tap
pers. schippers. 8 stonden bij
de bombazijdeververs; 6 bij
St. Lucas (schilders, glazen
makers, glazenschrijvers). lin
nenwevers, molenaars; 4 bij
hoedenmakers, chirurgijns,
bijenluiden, voerlieden. Bij
brand was de leiding bij de ge
committeerden. Dan kwamen
de bevelhebbers der spuiten en
vervolgens de kwartiermees
ters; straks zal de betekenis
van deze laatste naam duide
lijk worden. Met behulp der
bevelhebbers kozen de gecom
mitteerden uit de mannelijke
ingezetenen beneden de 60 jaar
een voldoend aantal personen
voor behandeling der spuiten
enz. Maarmen kon zich
vrijkopen tegen f 3 per jaar.
Drie gulden betekende toen
heel wat meer dan thans; den
werkman was die afkoop vrij
wel onmogelijk. Een oud liedje
werd aldus gezongen.
Dit bluspersoneel werd ver
deeld voor aanbrengen van
water, maniëring van de slant,
slang voeren, pompen en piip-
stieren. Schippersgezellen, tim
merlieden en metselaars be
handelden brandleren, haken
en zeilen voor afdekken van
gevaar lijdende percelen- Aan
het hoofd van elke groep
stond een kwartiermeester, die
het hem ten dienste staande
personeel in vieren deelde. De
pompslagen werden luidop ge
teld. In plaats van 75 riep men
echter: Kwartier! Dan kwam
een ander vierde deel aan de
slag. Daarom de naam kwar
tiermeester. Als teken dezer
waardigheid droeg hij een
rode stok met stadswapen.
Men kan ze in Flehite beka
ken evenals de sjerpen der
bevelhebbers en de platen,
welke de gewone brandweer
lieden aan een leertje om de
hals droegen. Geen ander
persoon mocht zonder permis
sie dringen binnen het gedeel
te door de schutterij afgezet
op gevaar af. dat ook hij
aan het blussingswerk werd
gezet. Evenzo had men op af
stand te blijven van de spui
ten.
Wie van de betrokkenen
eerst bij de brand verscheen,
als reeds water werd gegeven,
verviel in boete. Een gecom
mitteerde verviel in een daal
der. bevelhebber een gulden,
kwartiermeester halve gulden,
ieder ander een schelling. Pa
rat elijk (direct) werd de boete
geïnd; niet-betaald dan dub
bel Ze gold ook bij het spuit-
proberen. Slechts ziekte of
uitstedigheid gold als veront
schuldiging. Ook geraakte
men vrij, als volgens eenparig
getuigen der buren de ratel-
wachter op die plaats niet
..brand!" geroepen had. Dan
kreeg die nachtwacht de boete
aan zijn vestje. Weglopen van
de brand kostte 16 stuivers.
De boetepot werd Jaarlijks on
der de „arbeiders" verdeeld.
Kwartiermeesters enz. moch
ten dan toezien. De spuitenvi
sitatie gold tevens andere za
ken. Aan iedere woning moest
dan buiten staan of hangen een
lantaarn met kaars. Die moes
ten bij brand 's nachts als
straatverlichting dienen-
Bij brand had de torenwach
ter van de St. Joris de klok
te „kleppen". Dus niet luiden,
maar met een hamer de klok
mantel beslaan. Van het plaat
sen ener lantaarn op de hoek
der torentrans in de richting
van de brand lezen we niet.
Dat is dus van later tijd. De
nachtwachts hadden hun klep
anders te behandelen; niet het
gewone klep-klepklep maar
klepklep-klep. Tevens moesten
ze Brand! roepen en zo moge
lijk de plaats ervan. En verder
moestén ze gecommitteerden
en bevelhebbers met alle be
daardheid aan hun huizen
waarschouwen. Bij nalatigheid
daarin was het suspentie, cas
satie oftewel correctie nae exi
gence van zaken.
Ja. de strafeisen waren niet
mis. Zo stond er f 25 boete op
als men gecommitteerden of
andere bevelvoerenden, zo ook
officieren of onderofficieren
der Schutterij hinderde in het
exerceren der zeiver functiën
Dronkenschap bracht 3 gld
boete hoven arbitrale correc
tie (van het Schepengerecht).
Zo hij aan het wegzenden niet
wilde gehoorzamen wat bij
een beschonken persoon soms
viel te verwachten verviel
hij van borgerschap of recht
van inwoning (voor niet-bor-
gers).
Zou aan dit laatste goed de
hand zijn gehouden? De oude
brandweren stonden in de roep
van knap pimpelen.
Bü gekwetst worden betaal
de de Stad de genezingskos-
ten en bij niet kunnen werken
werd het verzuim vergoed.
Wanneer het bij brand in de
stad en voorsteden (tot aan de
molens of het retranchement
(Liniedijk) onweerde of on
weer dreigde, trok de laatst
aangekomene spuit terug naar
de Hof om nadere bevelen af
te wachten. Buiten St. An-
driespoort eindigde de voor
stad met de garenblekerijen
aldaar. De derde korenmolen,
waarnaar wij onlangs zochten,
stond buiten de Utrechtse
poort, hoek Utrweg—Water-
steeg (onze Lange Berg
straat). Daar buiten trokken
slechts twee spuiten uit; No- 1
en 3 naar branden Ijeoosten de
Eem en Lunterse beek, no. 2 en
4 naar branden bewesten
daarvan.
HEUNKS
