DUITSCHE MILITAIREN
TER AARDE BESTELD
Bezoldiging van personeel
van den Opbouwdienst
Het herstel van Rotterdam
Staatsrat Emil Helfferich
spreekt over Ned.-Indië
Slachtoffers van den bomaanval op het
Wilhelminagasthuis te Amsterdam
EEN VOORLOOPIGE REGELING IN
WERKING GETREDEN
Indrukwekkende
plechtigheid
Ir. RINGERS TE
DEN HELDER
De zekerheid van de
mondelinge pacht
overeenkomsten
Mededeelingen
in de K. v. K.
EERSTE COLLECTE
vy
VERDRINKINGS
ONGEVALLEN
Correspondentie met
België in alle talen
Diefstal onder
dekmantel
der duisternis
Lof voor het koloniaal
beleid
Ontwikkeling van noodwijken door
crediet-verleeningen mogelijk
gemaakt
2e BLAD PAG. 2
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1940
AMSTERDAM. 5 Nov. (A.N.P.). -
Op hoogst plechtige en indrukwek
kende wijze en in tegenwoordigheid
van den rijkscommissaris rijks
minister Seyss Inquart is vanmid
dag met militaire eer het stoffelijk
overschot van twee en twintig leden
van de Duitsche weermacht, die
Vrijdagavond bij den vliegerover-
val op het Wilhelminagasthuis voor
hun vaderland het leven hebben ge
laten. terwijl zij werden verpleegd
in het lazaret, voorzien van de ken
teekenen van het Roode Kruis, ter
aarde besteld
Behalve de rijkscommissaris rijksmi
nister Seyss lnquart woonden generaal
Siburg, commandant van de Luftwaffe.
Gau Holland, de Ortscommandant van
Amsterdam en vele andere hooge Duit
sche militairen- en partijautoriteiten de
ze indrukwekkende teraardebestelling
bij.
In de hooge aula stonden de kisten,
gedekt door de Duitsche oorlogsvlag en
bloemen, opgebaard. Zacht ruischten de
orgeltonen door de stille doodenhal.
Naast de baren hadden leden van het
luchtwapen. de marine en de Gruene
Polizei, de doodenwacht over' hun ge
vallen kameraden betrokken.
Buiten, op het door de milde herfst
zon overgoten plein, stond een eere
compagnie aangetreden, evenals de ka
pel van het luchtwapen en formaties
van de Gruene Polizei. Ook een depu
tatie van de Deutsche Verein in den
Niederlanden stond met omfloerste vaan
dels aangetreden. Van Nederlandsche
zijde waren de heerban van de W.A.
der N.S.B.. een afdeeling van de N.S.N.
A.P. en van de nationaal socialistische
partij aanwezig om 'n laatste, hulde aan
de gevallenen te brengen. Ook hadden
zich langs de paden van de dooden
honderden leden van de Duitsche kolo
nie en andere belangstellenden ge
schaard.
Prachtige kransen, w.o. van den rijks
commissaris, en den bevelhebber van
het Duitsche leger hier te lande en van
de vele onderdeelen van de Duitsche
weermacht, politie-instanties en partij
organisaties waren opgesteld om de gra
ven te dekken.
De plechtigheid
Een veldprediker hield in de aula een
korte predikatie gevolgd door gebed.
Daarna klonken korte bevelen op het
plein; de eerecompagnie presenteerde
het geweer en gedragen door hun wa
penbroeders werden de kisten in de in
middels geformeerde stoet opgenomen
De kapel speelde „Der gute Kamerad"
Onder de statige tonen van een koraal
schreed de indrukwekkende stoet
waarin wij ook een deputatie verpleeg
sters zagen, grafwaarts.
Aan de geopende groeven, waarom
heen de autoriteiten, de familieleden
der gevallenen en de troepen, stonden
opgesteld, sprak een veldprediker. „Wij
Duitschers, zoo zeide hij, weten to
sterven als mannen en soldaten en wan
neer wij onze kameraden naar den doo-
denakker brengen, zijn wij bezield met
de gedachte verder te strijden in dienst
van het vaderland en de overwinning
te verwezenlijken.
Wij hoorden uit eigen land van de
laffe aanvallen op ziekenhuizen, welker
namen ons allen bekend zijn. Thans
hebben wij. wat ons van een diepe ver
betenheid vervulde, hier van nabij mee
gemaakt. Het bloed van deze' dooden
schreit ten hemel en roept om wraak.
Want het sterven van deze kameraden
is het gevolg geweest van een misdaad
die in de analen der geschiedenis met
bloedige letters zal worden geboek
staafd.
Het zij den nabestaanden een troost,
dat hun dierbare betrekkingen gevallen
zijn in dienst van volk en vaderland en
wij nemen van den doodenakker met
ons het innig geloof in de zending van
ons volk en de gelukkige toekomst, die
ons wacht. Uw offeri, zoo besloot spre
ker. zijn niet tevergeefs eehracht.
Nadat de namen en rangen der gevat»
lenen waren afgelezen en het Onze Va
der gebeden was. trad Oberstabsartzt.
dr. Blackstein. naar voren om een woord
van afscheid te spreken. Hij legde op
ieder graf een krans, waarna rijkscom
missaris rijksminister Seyss Inauart.
naar voren trad om een fraaie krans
neer te leggen op de geopende groeven.
Eenige oogenblikken bleef hii onder
diepe stilte verwijlen, terwijl hij den
Duitschen groet bracht.
Weer klonken korte bevelen. Drie
salvo's kraakten over den doodenakker
Hierna drukte de rijkscommissaris de
nabestaanden de hand. waaron ook an
dere autoriteiten en de deputaties gele
genheid kregen de kransen en bloemen
op de graven te leggen.
Het werk van „Winterhulp
Nederland"
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. Df pers-
dienst van de „Winterhulp Nederland"
meldt:
Nogmaals vestigen wij er de aandacht
op, dat het hoofdbureau van de Winter
hulp Nederland is gevestigd: Hofweg 7,
in Den Haag. telefoon 182940 en 182941.
terwijl het gironummer is: 5553. ten na
me van de ..Winterhulp Nederland".
Zij. die zich willen opgeven voor vrij
willige medewerking, gelieven zich in
het vervolg uitsluitend te wenden tot
den plaatselijken directeur van „Winter
hulp Nederland", welke- functie wordt
vervuld door de burgemeesters der ver
schillende gemeenten.
De toevloed van sollicitanten bii het
hoofdbureau van Winterhulp is zoo
groot, dat naar men ons mededeelt, het
inzenden van verdere sollicitaties geen
doel meer kan hebben.
Credieten voor herstellings
werkzaamheden toegezegd
's-GRAVENHAGE. 5 November. -
De algemeen gemachtigde voor den
wederopbouw, dr. ir. J. A. Ringers,
heeft Zaterdag een bezoek gebracht
aan Den Helder, teneinde, met het
gemeentebestuur besprekingen te voe
ren over het herstel van beschadig
de woonhuizen.
In Den Helder is de toestand zoo. dat
vele bewoners van beschadigde huizen
niet over de middelen beschikken om
deze panden wind- en waterdicht te la
ten maken. Deze huizen zouden derhalve
in de komende maanden sterk in waarde
dalen en om dit te voorkomen, heeft de
algemeen gemachtigde aan het gemeen
tebestuur van Den Helder medegedeeld,
dat van rijkswege een voorschot zal wor
den verstrekt voor bedoelde werkzaam
heden.
Eenige weken geleden is een gelijke
regeling voor Vlissingen getroffen.
Een regeling te verwachten
's-GRAVENHAGE, 5-November.
Ten behoeve van partijen bij monde
linge pachtovereenkomsten wordt
vanwege het departement van jus
titie bekend gemaakt, dat vermoede
lijk binnen zeer korten tijd een be
sluit tot stand zal komen ten aan
zien van pachtovereenkomsten, wel
ke vóér 1 November 1938 niet schrif
telijk zijn aangegaan.
Het ligt in het voornemen te bevorde
ren, dat bepaalde voorschriften, die de
loopende oude overeenkomsten met nie
tigheid bedreigen, tijdelijk buiten wer
king worden gesteld.
ROTTERDAM, 5 Nov. In de
vanmiddag gehouden openbare ver
gadering van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rotter
dam heeft de voorzitter, mr. K. P.
van der Mandele, eenige mededeelin
gen gedaan.
De verleening van bouwcredieten
en bedrijfscredieten door de stich
ting Rotterdam 1940 is ook in de
maand October onverminderd voort
gegaan. Tot dusver zijn in het geheel
verstrekt 4077 credieten tot een to
taal bedrag van 18.150.797.50. De
zich snel ontwikkelende noodwijk
op Dijkzigt en de noodwijk in Blij-
dorp. welke weldra geopend zal wor
den. vormen een zichtbaar getuige
nis van de vrucht van dezen arbeid.
Een onderdeel der werkzaamheden
van het bestuur der stichting Rotterdam
1940, is de behartiging van de industriee-
le belangen in het kader van den her
bouw van Rotterdam. Daartoe is een in
dustrie-commissie in het leven geroepen.
Deze arbeid heeft o.m. geleid tot het be
sluit. om door den burgemeester van
Rotterdam en den voorzitter van de K.
v. K. een industriestichting op te laten
richten, welke zich zal bezighouden met
de stichting van gebouwen, waarin in-
dustrieele bedrijven vestiging zuilen
kunnen vinden. Als eerste object wor
den thans reeds industriegebouwtjes
aan den Sluisjesdijk tot stand gehracht.
Zeer vepl aandacht is in de afgeloopen
maand ook geschonken aan de voorzie
ning van getroffen Rotterdammers met
de noodige goederen. Aangezien zich de
noodzaak van centralisatie doet ge
voelen, is de „Centrale Commissie Voor
ziening Rotterdam", opgericht, waarin
alle zoowel met het verzamelen van de
goederen als met de verstrekking van
de voor den aankoop daarvan benoodig
de middelen belaste lichamen zijn ver
tegenwoordigd. Het departement van
handel, nijverheid en scheepvaart heeft
mij verzocht de taak van contact-com
missaris op mii te willen nemen, aldus
mr. v. d. Mandele.
Aan het departement is dr P. Kuin
heiast met alle zaken betreffende de goe
derenvoorziening van Rotterdam. Tus-
schen beide centrale punten is een har
telijke samenwerking.
VAN WINTERHULP
NEDERLAND"
Op 29 en 30 November
DE directeur-generaal van
de Winterhulp Nederland
deelt mededat op 29 en 30
November a.s. de eerste col
lecte zal worden gehouden.
Den burgemeesters is verzocht
terstond maatregelen te tref
fen, welke het welslagen van
deze collecte waarborgen, zoo
als het oproepen van collectan
ten enz.
's-GRAVENHAGE. 5 Nov. Om onge
veer middernacht hebben eenige agen
ten. met behulp van een dreg. uit het.
water van het Groenewegje ter hoogte
van de Spinozastraat. het lijk opgehaald
van den 59-]arigen D. H. H. uit Voor
burg. Vermoedelijk is hij kort tevoren
door de duisternis te water geraakt.
Vanmorgen om ongeveer halfacht is
in een van de kanalen op het terrein
van de groenten en fruitmarkt de 24-ja
rige landbouwer J. R. uit Rijnshurg te
water geraakt en verdronken. De oor
zaak ligt vermoedelijk in de duisternis.
OEGSTGEEST. 5 Nov. - Vanmiddag
om kwart voor vijf voer de 23-jarige H.
van Egmond. wonende alhier en werk
zaam bij de firma de Ridder en Co., mét
zijn schuit door den Ouden Rijn. Door
onopgehelderde oorzaak Viel de man te
water. Op ziin hulpgeroep kwamen ver
scheidene personen toesnellen. Zij tracht
ten met haken en dreggen den drenke
ling te redden, doch deze werd door den
sterken stroom naar beneden getrokken.
Eerst na twintig minuten kon men den
ongelukkige op het droge brengen.
Dr. .Hugenholtz moest toen den dood
vaststellen.
Het lijk is naar de ouderlijke woning
vervoerd.
ALKMAAR. 5 Nov. Een der perso
nen, die Zaterdagavond te water geraak
ten, de 80-jarige H. V., die na te zijn
gered naar een ziekenhuis werd over
gebracht ter observatie, is gisteravond
overleden.
Kinderbij slagverzekering
1 Januari in werking
's-GRAVENHAGE. 5 November. -
In verband met ingekomen verzoe
ken om inlichtingen ten aanzien van
het tijdstip van invoering der kinder
bijslagverzekering wordt thans offi
cieel medegedeeld, dat de kinderbij-
slagverzekering met ingang van 1
Januari 1941 in werking zal treden.
DE ONRUST IN DEN
HAAG
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. (A.N.P.)
Uit officieele politioneels rapporten over
de „Onrust in Den Haag" en daar voor
gevallen straatincidenten, blijkt dat te
dezer stede in zeer belangrijke mate pro
vocaties van andere zijde jegens de W.A.
en de N.S.B. plaats gevonden hebben.
De rapporten betroffen gevallen die
plaats vonden vanaf 17 October tot 4
November en gaven zeer ernstige geval
len zeer gedetailleerd te lezen. Zelfs tal
van ernstige mishandelingen vonden
plaats, van welke de slachtoffers naar
een ziekenhuis gebracht moesten wor
den.
De in bepaalde kringen ontstane in
druk alsof de schuld inzake bedoelde
onrust voor een belangrijk deel aan ge
brek»aan zelfbeheersching bij de W.A.
zou zijn te wijten, wordt door deze rap
porten met de feiten weersproken. Zelfs
werden bij een groot aantal in hechte
nis genomen personen wapenen van vrii
gevaarlijk karakter gevonden, gummi
knuppels. looden pijpen, met lood ver
zwaarde riemen, wapenen van zwaar
gevlochten ijzerdraad. stokken met spij
kers. dolken, enz., die alleen daardoor
Zaterdag j.l. niet gebruikt konden wor
den, omdat de hanteerders dezer wape
nen zeer snel ingerekend werden. Van
de in bezit dezer elementen gevonden
wapenen werden foto's gemaakt. Zij zul
len hun straf niet ontgaan.
Opmerkelijk was. dat onder deze ele
menten ook Dclftsche en Leidsche stu
denten werden aangetroffen. Voorts werd
vastgesteld, dat de leden der W.A.. vol
gens de ontvangen consignes allen on
gewapend waren op een enkele uitzon
dering na. De eenige die een wapen hii
zich droeg, werd eveneens in hechtenis
genomen. Deze handelde tegen de uit
drukkelijke hevelen van de leiding der
W.A. die overigens de zaken geheel in
de hand bleek te hebben.
Ontkend wordt niet. dat in de afgeloo
pen weken ook wel eens hier en daar
een enkel N.S.B. 'er zijn zelfbeheersching
verloren heeft. Dat was psychologisch te
begrijpen, doch wordt niet goedgekeurd
en voor orde en discipline werden de
strengste bevelen gegeven. De schaal,
waarin echter het verkeerd gewogen
wordt, slaat volgens den officieele rap
porten van politioneele zijde zeer sterk
door naar de zijdp der tegenstanders
van de N.S.B. en wijst op ongure elemen
ten. die hun politieke hartstochten op
ongemotiveerde en zeer af te keuren wij
ze in de gegeven omstandigheden trach
ten bot te vieren.
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. - Bij
besluit van den secretaris-generaal
van het departement van algemeene
zaken is ten aanzien van de voor-
loopige bezoldiging van het perso
neel van den opbouwdienst het vol
gende bepaald:
ARTIKEL 1.
De bezoldiging van het personeel, in
gedeeld bii den opbouwdienst. wordt, in
afwachting van een definitieve regeling
voorloopig vastgesteld, als is bepaald
in de volgende artikelen.
ARTIKEL 2.
1. De bezoldiging van officieren op
nonactiviteit, ingedeeld bii den opbouw
dienst, zal bedragen het verschil tus-
schen de nonaciiviteits-bezoldigine en
tie activiteitshezoldieine. welke zij bii dp
landmacht zouden hebben genoten.
2. Kindertoelage wordt niet in reke
ning gebracht.
3. Inhoudingen voor pensioen bi jdra
gen hebben niet plaats
ARTIKEL 3.
De bezoldiging van officieren en
militairen beneden den rang van of
ficier. ontslagen onder toekenning
van wachtgeld en ingedeeld bij den
Opbouwdienst. zal ingaan drie
maanden na den dag. waarop zij in
het genot van wachtgeld zijn ge
steld, en zal bedragen voor gehuw
den 15 pet. en voor ongehuwden 25
pet. van het voor de eerste drie
maanden vastgestelde wachtgeld.
Reserveper soneel
ARTIKEL 4.
1. De bezoldiging van reserve-officie
ren, verlofsonderofficieren en personeel
der marine-reserve, ingedeeld bij den
Opbouwdienst, zal gelijk zijn aan die.
welke zij vóór Juli 1940 bij de Neder
landsche weermacht genoten, behoudens
het hierna bepaalde.
2. Voor zoover de betrokkenen in
het tijdvak 15 Juli 1940 tot en met 14
October 1940 zijn gehuwd, worden zij
berekend voor een bezoldiging, welke
zij zouden hebben genoten, indien zij op
14 Juli 1940 reeds gehuwd waren.
3. De sergeanten (wachtmeesters)-
titulair worden van 15 October 1940 af
berekend voor de minimum-bezoldiging
van een sergeant bij de landmacht.
4. Officieren van de marine-reserve
ontvangen het traktement voor plaat
sing aan wal. benevens de kindertoe
lage.
5. Personeel van de marine-reserve
heneden den rang van officier ontvangt
de soldij voor plaatsing aan boord, be
nevens de kindertoelage. De bezoldiging
geschiedt uitsluitend volgens de alge
meene schaal, zoodat vaklieden e.d.
niet langer als zoodanig hoogere soldij
ontvangen.
6. Personeel van den vrijwilligen re-
serve-hulpschependienst geniet de be
ginsoldijen voor plaatsing aan boord
der overeenkomstige categorieën be
roepspersoneel, benevens de kindertoe
lage.
Zakgelden
ARTIKEL 5.
De zakgelden bij den Opbouwdienst
zullen per dag bedragen voor:
a. Het gewezen heroepspersoneel:
Korporaal met. geschiktheid voor den
naasthoogeren rang 0,70, korporaal
ƒ0,65, soldaat 1ste klasse 0,55, soldaat
0.45.
b. Het gewezen verlofspersoneel:
Korporaal f0,40. soldaat ƒ0,30.
ARTIKEL 6.
Dit besluit treedt heden in werking,
met terugwerkende kracht tot 15 Octo
ber 1940.
ONTSTEMMING OVER
KEUZESTELSEL
BIJ BEVORDERING
Motie van P.T.T.-ambte-
naren
AMSTERDAM, 5 Nov. Dezer dagen
kwam de broederschap van directeuren,
hoofdcommiezen en commiezen P.T.T.
in buitengewone algemeene vergadering
bijeen.
De vergadering was druk bezocht.
Algemeen kwam tot uiting de ontstem
ming en verbittering als gevolg van de
toepassing van het keuze-stelsel inzake
bevordering tot. hongeren rang.
Met algemeene stemmen werd een mo
tie aangenomen, die deze gevoelens ver
tolkte en in opdracht van de vergade
ring aan den directeur-generaal der P.
T.T. toegezonden.
's-GRAVENHAGE, 5 November. In
het postverkeer met België was het tot
nu toe alleen toegestaan zich te bedie
nen van de Nederlandsche. Fransche,
Duitsche of Vlaamsche taal. Deze beper
king is met ingang van heden opgehe
ven. Correspondentie in alle talen is
voortaan geoorloofd, echter met uitzon
dering van geheimschriften, kunstmati
ge talén zooals Esperanto en codetalen
en Hebreeuwsche letterteekens.
VAN HET DAK GEVALLEN
AMSTERDAM. 5 Nov. Vanmiddag
is op de Ceintuurbaan bii de Dusart-
straat een 22-jarige schilder van het dak
gevallen. In hoogst ernstigen toestand
is het slachtoffer door den G.G. en G.D.
naar het Wilhelminagasthuis vervoerd.
Een kwartet jongelieden voc
de Haagsche rechtbank
Een warenhuis-voorraad
bijeen gestolen
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. Het was
wel een merkwaardig clubje van vier jon
gelieden een lid van de schoone, en
naar men zegt, zwakke sexe en drie jon
gemannen tusschen de twintig en de der
tig jaar dat heden de bank der ver
dachten vulde bij de behandeling van een
serie diefstallen, die tijdens de duisternis
waren gepleegd in eenige Haagsche win
kels.
Naar het uiterlijk te oordeelen zeei
fatsoenlijke personages doch zij hadden
zich niet ontzien om uitstalkasten open
te breken en daaruit goederen van al
lerlei aard te plunderen, zooals coupons
stof. damesblouses, overhemden, jassen,
hoeden, parapluies, badpakken en
pvama's, maar ook zilveren en gouden
sieraden, bontjasjes en andere min-of-
's-GRAVENHAGE, 5 November.
Op den eersten voordrachtsavond,
die de hoofdafdeeling „Volksauf
klaerung und Propaganda" als on
derdeel van een serie, die dezen win
ter zal worden gehouden, hier ter
stede heeft georganiseerd, sprak
vanavond Staatsrat. Emil Helfferich,
voorzitter van de Duitsch-Nederland-
sche Vereeniging te Berlijn, over
het ondenverp „Gedachten over eco
nomische ontwikkeling in de tro
pen met Nederlandsch-Indië als voor
beeld". Onder de talrijke aanwezigen
bevondi.n zich de commissaris-gene
raal voor financiën en economie, mi
nister dr. H. Fischboeck, de secre
tarissen-generaal der Nederlandsche
departementen, vele leden der weer
macht en Duitsche en Nederland
sche deskundigen.
In den aanvang van zijn rede deelde
staatsrat Helfferich mede, dat het ini
tiatief hiervan was uitgegaan vin het
„Auslandswissenschaftliche Institut te
Berlijn. Hij zeide dankbaar te zijn, dat
hem nu de gelegenheid was geboden in
Nederland in een kring van Duitsche en
Nederlandsche vrienden te kunnen spre
ken over dit onderwerp, dat hem in
oude en vertrouwde gebieden terugvoer
de, daar hij in Indië uit eigen aan
schouwing kent.
In het. kader van de nieuwe wereld
orde. aldus spreker, is het vraagstuk
van de economische ontwikkeling der
tropen van grooter belang geworden.
De gedachten, die spreker in dit ver
band naar voren zou brengen, wilde hij
toelichten aan een concreet voorbeeld
en wel Nederlandsch-Indië, daar hier
de vraagstukken zich niet alleen theo
retisch hebben voorgedaan, doch ook
practisch tot een oplossing gekomen
zijn in den loop van een geschiedenis
van 340 jaren.
Spreker ging-de werking van het mo
nopolie na, dat hoofdzakelijk werd uit
geoéfend door de Engelsche East India
Company en de Vereenigde Oost-Indi
sche Compagnie, handel en monopolie
waren destijds één en beteekenden uit
buiting. Het monopolie was het tegen
deel van economische vorming en de
zen eersten tijd van den wereldhandel
kan men terecht als de periode van de
uitbuiting kenschetsen.
Een verandering hierin kwam door
de Fransche revolutie. Stamford Raff
les, die van 1811 tot de teruggave van
Java aan Nederland in 1816 gouverneur-
generaal was. wierp het roer radicaal
om. Hij schakelde de regeeringsbemid-
deling uit, trok een scherpe scheidings
lijn tusschpn de heerschappij van den
staat en het particuliere hedrijf en
schiep duidelijke rechtsverhoudingen.
Twee opvattingen
Met het vertrek van Raffles verdween
de vrijheid en heerschte de chaos. Te
genover elkaar stonden twee opvattin
gen, n.l. het economische systeem van
Raffles, vertegenwoordigd door den
gouverneur-generaal burggraaf du Bus
do Gisignies en het mercantiele systeem
van de Oost-Indische Compagnie, dat
werd voorgestaan door den opvolger
van den eerste, graaf van den Bosch.
Men was het er wel over eens, dat een
ontwikkeling, die uitging boven de pri
mitieve inlandsche economie, en het na
streven van overschotten slechts moge
lijk zijn door het verbouwen en den uit
voer van exportproducten en dat de in
landers tot het teelen van exportsgewas-
meer dure artikelen, een en ander ge
pleegd in een reeks van avonden tus
schen 23 Juni en 6 Juli. Alles bij elkaar
voldoende goederen om er een klein
warenhuis mee te beginnen.
Doch zoover is het er niet mee geko
men. want het viertal was waarschijn
lijk voornemens den voorraad eerst nog
wat uit te breiden, toen de politie een
eind aan de graaipartij maakte. De juf
frouw. een schoonheidsspecialiste, had
de goederen te haren huize in Den Haag
verborgen, waar een van de drie jonge
mannen mede inwoonde, terwijl de bei
de anderen uit Amsterdam waren geko
men om te zorgen voor de aanvulling
van den inventaris.
Van de bestolen magazijnen kwamen
vertegenwoordigers als getuigen verkla
ren, dat een zeker aantal goederen door
onbevoegden was weggehaald. Inmid
dels was op enkele onderdeelen na al
les weer terechtgebracht, zelfs toen
de affaire eenmaal was ontdekt met
medewerking van de stelers, die nog
eenige hij de huiszoeking achtergeble
ven kleinigheden hii de politie kwamen
brengen. Enkele voorwerpen uit dezen
massadiefstal waren te gelde gemaakt
en konden niet meer worden achter
haald.
Het viertal legde een vrijwel volledige
bekentenis af en alleen over de rolver-
deeling bleek wat misverstand te be
staan.
De officier van justitie eischte te
gen den 23-jarigen R. S. en den 27-
jarigen J. B.. die hij als de hoofd
daders beschouwde, ieder twee ia-
ren gevangenisstraf, tegen den 27-
jarigen J.W. 'n straf van negen maan
den en vroeg voor de juffrouw een
voorwaardelijke veroordeeling van
zes maanden, met drie jaar proef
tijd, gedurende welken zij geen con
tact meer zal mogen onderhouden
met J. W., met wien zij, volgens
haar beweren, de samenwoonrelatie
inmiddels had verbroken.
Mrs. Spijer en Frankenhuis uit Am
sterdam en mr. J. Hollander uit Den
Haag pleitten clementie.
Uitspraak 19 November.
sen op eigen initiatief en zelfstandig
niet in staat zijn. Men was het er ech
ter niet over eens, hoe men de export
cultures moest scheppen.
Het moederland besliste in dezen
strijd: de koning aanvaardde het sy
steem-van den, Bosch, het „cultuurstel
sel", dat in 1830 in werking trad. De fi-
nancieele resultaten overtroffen de
stoutste verwachtingen, doch de nadee-
len waren vele. Op kosten van den ver
bouw van voedingsproducten werd
slechts de productie van exportproduc
ten gestimuleerd. In tegenstelling tot de
bedoeling van het systeem waren de.ar
beidsomstandigheden en de belooninge'n
der inlanders zeer slecht. Van Eur.opee-
sche zijde kwam verzet tegen dit, sys
teem. in welk verband spr. Multatuli's
„Max Havelaar" noemde. Het bleek on
mogelijk in staatsbeheer tot succes te
komen met die cultures, die een bijzon
dere kennis of verzorgine of welker pro
ducten een soeciale sorteeriner behoef
den. Particuliere ondernemers bleken
de moeilijkheden te overwinnen. Lang
zaam aan loste het cultuursysteem zich
op en in 1870 kwam de oplossing van de
vraagstukken van landbezit en cultures
door de agrarische wet.
Deze wet, de „magna charta" van
Nederlandsch Indië, aldus spreker,
behoorde met gouden letters te wor
den geschreven in de geschiedenis
der economische ontwikkeling der
tropen. Zij heeft den grondslag ge
legd voor de oplossing van het groo-
te probleem, waarvoor de economi
sche ontwikkeling in de tropen zich
gesteld ziet. den grondslag voor een*
gezonde volkshuishouding en een
gezonde uitvoereconomie naast el
kaar.
Vervolgens behandelde spreker de
vraag, hoe het den inlander verging
in den loop van deze ontwikkeling.
De regeering toonde zich thans
vriend en beschermer van den brui
nen man en 'nooit, aldus spr., is dc
rustige, gedegen en humane aard
van den Nederlandér, meer tot uit
drukking gekomen dan thans bij de
leiding van het lot van millioenen
inlanders, die hem waren toever
trouwd.
Toch bleek na den wereldoorlog, dus
in den bloeitijd van de Europeesche cul
tures, de volkswelstand van de inboor
lingen sterk te zijn achteruitgegaan. De
vraag werd toen gesteld, of de groote
plantages voor de volkshuishouding een
zegen waren. Immers, zij waren hoofd
zakelijk buitenlandsche ondernemingen
(waaronder ook Nederlandsche onder
nemingen werden verstaan) en allé voor
deelen gingen naar het buitenland. Men
ried de regeering aan minimum-loonen
vast te stellen, doch de regeering wees
dit, terecht, aldus spr., af. Men voerde
sociale maatregelen in, die den inlan
ders ten goede kwamen. Ook werkte
men aan de opheffing van den inlander
door gezondheids-, onderwijs- en crcdiet-
maatregelen, doch ook heeft de regee
ring energiek aangepakt de moeilijkhe
den, ontstaan door de overbevolking van
Java.
Ook heeft men getracht den inlander
onafhankelijk te maken van den export..
De proef op de som was de economische
wereldcrisis, die voor den Indischen ex
port kqtastrophaal was. De terugstroo
ming van de inlandsche arbeidskrach
ten uit de plantages werd geheel opge
nomen in de inheemsche bedrijven. Er
waren toen wel Europeesche. werkloo-
zen, doch geen inlandsche.
Ten slotte zeide snreker. dat het recht
van ingrijpen in de tropische economi
sche ontwikkeling door den Europeaan
daaruit kan worden afgeleid, dat hij
een behoefte heeft, aan producten uit de
tropen, die niet kan worden gedekt door
de inlandsche teelt.
