750 ontslag-
een
aanvragen op
dag
Het ontslag
verbod
in de praktijk
2000 MARK
VERDUISTERD
Gramof oonmuzi ek
schalde in Haagsche
café's
Proces om reparatie
van radio-toestellen
„Vreugde en Arbeid"
in Den Haag
Radio-Programma's
2e BLAD PAG. 4
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
VRIJDAG 8 NOVEMBER 1940
Wat de Directie van den Arbeid
doet en welke maatstaven
zij aanlegt
's-GRAVENHAGE, 8 Nov. Wanneer
men thans een bezoek brengt aan de di
rectie van den arbeid in Den Haag. dan
merkt men al heel spoedig, dat een groot
gedeelte van den thans daar verrichten
arbeid niet het toezicht op de uitvoering
van de arbeidswet betreft, noch het toe
zicht op de naleving van de veiligheids
wet, doch de uitvoering van de verorde
ning van den Rijkscommissaris van 11
Juni 1940 t.a.v. het beperken van werk.
in hoofdzaak dus het geven van ontslag
aan werknemers.
Het spreekt intusschen wel' vanzelf,
dat de normale arbeid der directie al
lerminst is stopgezet, doch een nieuwe
en telkens weer om ©ogenblikkelijke op
lossingen vragende taak is de directie
opgelegd.
Op grond van de machtiging in de ver
ordening van den Rijkscommissaris
werd door den secretaris-generaal een
uitvoeringsbesluit vastgesteld, waarvin
toet centrale voorschrift is, dat het lei
ders van ondernemingen verboden is:
7. Het werk in de onderneming tijdelijk
of voorgoed stop te zetten.
2. Den werktijd in de onderneming tot
minder dan 36 uur in de week in te korten.
3. Werknemers te ontslaan, tenzij art.
1639 p. van het burgerlijk wetboek toepas
selijk is men weet dat dit artikel van het
B.W. spreekt van daden, eigenschappen of
gedragingen van den arbeider, welke het
den werkgever redelijkerwijze onmogelijk
maken hem nog langer in dienst te
houden).
Voorts moeten de na 9 Mei 1940 gegeven
ontslagen terstond weer worden ingetrok
ken, tenzij deze door den directeur-gene
raal van den arbeid goedgekeurd zijn en
bovendien werd bepaald, dat de directeur-
generaal, of degenen, door hem daartoe
gemachtigd, uitzonderingen op deze voor
schriften kunnen toestaan, m.a.w. de ver
gunning geven tot ontslag en eventueel
aan die vergunning voorwaarden verbinden.
De directeur-generaal van den arbeid-
is aangewezen als uitvoerende en beslis
sende instantie.
Het aantaj verzoeken om vergunning
tot ontslag is uiteraard talrijk, niet min
der het aantal der klachten van werk
nemers bij dreigend ontslag: talrijk en
oneindig gevarieerd. Voor hen, die wel
eens hebben gemeend zich te moeten be-
klagen over een lang uitgebleven ant
woord. is het niet ondienstig zich te rea-
liseeren dat er in den aanvang van de
werking der verordening gemiddeld 1400
aanvragen en klachten per dag binnen
kwamen (met een maximum eenmaal
van 1600) en dat er thans nog altijd een
gemiddelde van 750 inkomende stukken
per dag is. Ook niet ondienstig is het,
zich te realiseeren dat er in vele ge
vallen een uitgebreid onderzoek noodig
is vóór een dicisie vallen kan. De be
handeling van deze klachten belastte
den dienst der arbeidsinspectie uiter
mate zwaar.
Intusschen wordt er bij de directie van
den arbeid alles op gezet, de beslissing
zoo spoedig mogelijk te nerven. De aan
vragers en klagers kunnen overigens
zelf heel veel daartoe bijdragen. Laat
men zijn brieven toch zoo kort en zake
lijk mogelijk formuleeren. alleen die din
gen vermelden welke strikt noodig zijn.
Voor den klager is het noodzakelijk, dat
hij eigen naam en adres vermeldt, zoo
wel als den naam en het adres van den
werkgever en den aard van het bedrijf.
De verzoeken om toestemming tot het
geven van'ontslag of tot korteren werk
tijd moeten gemotiveerd rechtstreeks
worden ingediend hij 't districtshoofd der
arbeidsinspectie, binnen wiens ambtsge
bied fabriek of werkplaats gelegen is of
door tusschenkomst van een „vertrou-
wensinstantie", waarover wij straks
spreken.
In het algemeen wordt geen vergun
ning tot ontslag verleend zoolang in de
beschouwde onderneming nog langer
dan 36 uren per week wordt gewerkt.
Zonder vergunning kan de werktijd in
een onderneming tot .36 uur worden te
ruggebracht, zoodat bij vermindering
van werkgelegenheid eerst tot inkrim
ping van den werktijd kan worden over
gegaan, vóór personeel ontslagen wordt.
De arbeidsinspectie laat zich niet in
met den aard van het werk. waarmee de
arbeider wordt belast, noch met loon-
kwesties.
Bij het vergunnen van ontslag wordt
deze volgorde in acht genomen:
1. Personen van 65 jaar en ouder;
2. Gehuwde vrouwen, niet kostwin-
sters;
3. Meisjes en ongehuwde vrouwen,
niet kostwinsters:
4. Jongens en ongehuwde mannen,
niet-kostwinners:
5. Meisjes, ongehuwde en gehuwde
vrouwen; kostwinsters;
6. Ongehuwde mannen, kostwinners;
7. Gehuwde mannen.
Bij het geheel van de uitvoering der
verordening konden, om tot een volko
men rechtvaardige uitspraak over de al
of niet noodzakelijkheid van ontslag te
komen, vertrouwensinstanties niet wor
den gemist.
Een beroep werd toen gedaan op de
bedrijfsraden en bij afwezigheid van
deze op de werkgevers- en werknemers
organisaties in verschillende bedrijven
tot het aanwijzen van deskundige per
sonen. De gevraagde medewerking is
met groote bereidwilligheid geschonken.
Deze vertrouwensinstanties. samenge
steld uit werkgever en werknemers, ver
zetten geheel belangeloos een massa ad-
viseerend werk, waarvoor zij bovendien
inlichtingen hebben in te winnen en in
de meeste gevallen een onderzoek ter
plaatse instellen.
De werkgevers in een bedrijfstak, waar
voor een vertrouwensinstantie in het le
ven werd geroepen, moeten hun aanvra
ge om aan arbeiders ontslag te mogen
geven, door tusschenkomst van de ver
trouwensinstanties indienen: daar wor
den de aanvragen onderzocht, en. van
advies voorzien, jan den directeur-gene
raal doorgezonden.
Het geheel van deze adviesbevoegd
heid is met de noodige waarborgen om
ringd. want hoe ook het dankbaar
aanvaarde advies- moge luiden: de di
recteur-generaal beslist.
Het terrein, waarvoor al dit werk
wordt verzet, is overigens door de veror
dening van den Rijkscommissaris wèl
begrensd. Slechts voor ondernemin
gen is de verordening van toepassing.
Ook niet hehooren daartoe en het is
coed, dat klagers ook daarmede rekening
houden kwesties over het niet nale
ven van arbeidscontractbepalingen, loon-
geschillen, het niet in acht nemen van
een opzegtermijn, schadevergoeding e. d.
Met zulke geschillen ga men naar de bu
reaux voor arbeidsrecht, het bestuur van
een vakverbond of een advocaat. Geschil
len ove» loonregelingen van nog in
dienst zijnde arbeiders dienen den Rijks
bemiddelaars te worden voorgelegd.
ARNHEM, 8 Nov. In 1939 was de 57-
jarige verhuur-ondernemer G. J. S. uit
Winterswijk in Duitschland en kreeg
daar van zekeren J. W. het verzoek een
bedrag van 2.000 R.M. naar Nederland te
brengen.
S. deed dit, doch eigende zich het geld
"toe. Wegens verduistering veroordeelde
de. rechtbank te Zutphen hem tot een
jaar gevangenisstraf.
Vandaag stond hij in hooger beroep
voor het gerechtshof te Arnhem terecht,
waar hij een volledige bekentenis afleg
de.
De advocaat-generaal, mr. J. C. J. W.
Hermans, eischte, gezien de omstandig
heden', acht maanden gevangenisstraf.
Het Hof zal 21 November uitspraak
doen.
DIEFSTAL IN OORLOGSDAGEN
ZWOLLE. 7 November. De recht
bank heeft drie. verdachten uit Ermelo,
alsmede twee uit Barneveld, wegens
diefstal in de oorlogsdagen, vrijgespro
ken.
De mannen waren op 13 Mei een ka
zerne te Ermelo, die toen verlaten en on
beheerd wae. binnengedrongen en had
den daaruit verscheidene voorwerpen
ontvreemd. De officier had tegen elk
der verdachten drie maanden gevange
nisstraf gerequireerd.
Het Buma dagvaardde op
nieuw caféhouders voor
de rechtbank
's-GRAVENHAGE 8 November.
Dertien Haagsche caféhouders wa
ren vandaag voor de Haagsche
rechtbana gedagvaard, op klachte
van „Buma". het bureau voor mu-
ziekauteursrecht. dat zij in hun in
richtingen door middel van de gra-
mofoon muzieknummers hadden
doen weerklinken, zonder de rech
ten die Buma ingevolge de Auteurs
wet namens de componisten op de
openbaarmaking daarvan meende
te bezitten, te hebben voldaan.
In December van het vorige jaar wa
ren deze zaken reeds op de rol geweest,
maar toen bleek Buma niet te beschik
ken over de noodige stukken van over-
tuiging, zoodat zii voorloopig moesten
worden aangehouden.
Thans zou de behandeling dan werke
lijk geschieden.
Een inspecteur van het Buma was al6
getuige aanwezig. De rechtbankpresi
dent vroeg hem of de componist het
Buma had gemachtigd' voor diens
auteursrecht op te komen. De inspecteur
antwodrdde bevestigend.
Waar is dan de machtiging? vroeg de
president.
Getuige kon deze machtiging echter
niet toonen en de president kon het be
treffende bescheid ook in de stukken
niet vinden.
Mr. F. C. Stahle, die als raaads-
man voor alle dertien gedaagden op
trad. gaf zijn ontstemming er over
te kennen, dat Buma thans voor de
tweede maal deze menschen had la
ten komen zonder te hebben ge
zorgd, dat de noodige gegevens aan
wezig waren. Spreker noemde dit
rondweg een schandaal.
Daarop begaf de rechtbank zich in raad
kamer.
Enkele minuten daarna werd de zitting
heropend en deelde de president ten aan-
hoore van alle gedaagden mede, dat de
rechtbank in raadkamer had besloten den
officier van justitie in de vervolging niet
ontvankelijk te verklaren, omdat de mach
tigingen, waarvoor Buma had behooren te
zorgen, niet konden worden getoond.
DIPLOMA HANDELSKENNIS BROOD-
BEDRIJVEN
's-GRAVENHAGE, 8 November. De
secretaris-generaal, wnd. hoofd van het
departement van handel, nijverheid en
scheepvaart, heeft als diploma, uit het
bezit waarvan het voldoen aan de in het
yestigingsbesluit Broodbedrijven 1938 be
doelde minimum-eischen van handels
kennis voor het broodbakkers- en het
broodverkoopersbedrijf kan blijken, aan
gewezen het einddiploma eener handels
avondschool, met 5-jarigep cursus.
's-GRAVENHAGE. 8 Nov. Het ge
rechtshof heeft arrest gewezen in een
civiele procedure tusscben het magazijn
„Record" te 's-Gravenhage en de N.V.
Philips' Gloeilampenfabrieken te Eind
hoven.
Philips stelde, dat zij houdster is van
bedoelde octrooien en dat „Record"
radiotoestellen, waarin deze octrooien
zijn toegepast repareert. Philips eischte
stopzetting van die handelingen en be
taling van een dwangsom van 500.—
voor iedere keer, dat record daaraan
niet zou voldoen.
De Haagsche rechtbank heeft deze
vordering toegewezen.
Het hof overwoog échter, dat, waar de
Wetgever zich in de octrooiwet heeft uit
gesproken in hoever hij octrooibescher
ming wil en daarbij kennelijk niet de
reparatie van octrooischendende toestel
len heeft willen onderdrukken, het van
zelf spreekt dat die reparatie ook al
weet de reparateur, dat het toestel oc
trooischendend is als zoodanig niet
een onjuiste handeling is.
Het Hof heeft op dezen grond het von
nis dpr rechtbank vernietigd.
AMSTERDAM. 7 Nov. (A.N.P.).
Zaterdag 9 November zal in het ge
bouw voor Kunsten en Wetenschap
pen in Den Haag een feestavond
worden gehouden, georganiseerd
door de gemeenschap „Vreugde en
Arbeid".
Ook deze avond zal worden opge
luisterd met een concert, gegeven
door het Concertgebouworkest on
der leiding van prof. dr. Willem
Mengelberg.
Na het groote succes en de algemeene
instemming, welke voor den openings
avond van „Vreugde en Arbeid" in Ara
sterdam bleek te bestaan, zullen onge
twijfeld ook vele Haagsche arbeiders de
gelegenheid niet willen verzuimen ken
nis te maken met „Vreugde en Arbeid"
De avond vangt aan om 8 uur en de
stichter van „Vreugde en Arbeid de
heer H. J. Woudenberg —.commissaris
van het N.V.V. zal een toespraak houden
over het onderwerp: „Licht in donkere
tijden".
Het uit te voeren muziekprogramma
zal in hoofdzaak gelijk blijven aan dat
van Amsterdam, en omvat werken van
Mozart, Tschaikowsky. en Richard Wag
ner.
Ten einde misverstand te voorkomen
wordt er de aandacht op gevestigd, dat
de uitvoeringen van „Vreugde en Ar
beid" als regel in de eerste plaats be
stemd zijn voor de leden van de aange
sloten vakorganisaties. Gezien echter
het groote belang van de nieuwe ge
meenschap voor het cultureele leven
van het werkende Nederlandsche volk.
acht de leiding het noodzakelijk bij dit
openingsconcert aan iederen volksge-1
noot de gelegenheid te geven om kennis
te maken met de gedachte van „Vreugde
en Arheid".
VERKÜOPINQEN
Leusden
Koffiehuis „Bivoort" 13 November 10
uur v.m. Verkooping van 100 perc.
brandhout, 30 perc. hakhout en eenige
perc. boomen.
Baarn
Kasteel van Antwerpen, Laanstraat 57.
27 Nov. 11 uur v.m. Verkoopine van dub
bel winkelhuis Boschstraat 2 en *2a;
winkelhuis met twee woonhuizen Pomp
straat 22a en d: woonhuis Heemstra
laan 43b en winkelhuis Gaslaan 61.
Handlantaarn met een
denkenden schakelaar
De Rijksinspectie vuor de luchtbescher
ming Iheeft thans een handlantaarn goed
gekeurd waarin een vernuftige schakelaar
aangebracht is men zou met recht van
een „denkenden" schakelaar kunnen spre
ken, die als het ware weigert contact te
maken als de lantaarn omhoog gericht is.
Dit is verkregen door in het schakelmecha
nisme een beweeglijk koperen kogeltje aan
te brengen, dat door zijn zwaarte het con
tact verbreekt, of herstelt al naar maté
dé lantaarn verkeerd (naar bo.ven) of juial
(naar beneden) is gericht.
Voorts zijn er z.g. lichtsluizen voor di
uitstralingsopening aangebracht, die voor
komen dat elk schijntje opwaartsch ücht
afgeschermd wordt, hetwelk in den gcoor-
loofden omlaag gerichten stand toch naar
boven zou kunnen uitstralen.
JAARSVELD, 414.4 M. VARATJitiw^
ding.
8.00 Nieuwsberichten ANP, gram.muziek.
10.00 VPRO: Morgenwijding. 10.20 Voor ar
beiders in de Continubedrijven. 12.00 Gram*-
muziek. 12.45 Nieuws- en economische be
richten ANP. 1,00 Esmeralda en soliste, en
gram.muziek. 2,00 Letterkundig overzicht.
2.15 VARA-orkest. 3.00 Tuinbouwhalfuurtje
3.30 VARA-orkest. 410 Causerie „Het Ne
derlandsche volkskarakter". 4.30 De Ram
blers. 5.00 Orgelspel en graimmuziek. 5.15
Vragen van den dag en beursberichten
ANP. 5.30 Esmeralda. 6.00 VARA-orkest.
6.45 Actueele reportage of gram.muziek.
7.007.15Nieuwsberidhten ANP. sluiting.
KOOTWIJK, 1875 M. NCRV-Uitzen-
ding.
7.00 Berichten (Duitsch). 7.15 Gram.mu
ziek. (7.307.45 BerichtenEngelsch V fi.00
Nieuwsberichten ANP. 8.10 Schriftlezin- en
meditatie. 8.25 Gewijde muziek (gr.pl. i. 9.00
Berichten (Duitsch). 9.15 Viool, piano en
gram.muziek. 9.55 *Gram.muziek. 10.45 5'antr
met pianobegeleiding en gram.muziek. 11.30
Berichten (Engelsch). 11.45 CymbaaUextet.
12.00 Berichten.- 12.15 Cymbaalsextet. 12.30
Berichten (Duitsch), 12.45 Nieuws- cn eco
nomische berichten ANP. 1.00 Cymbaalsex
tet. (1.301.45 BerichtenEngelsch). 2.00.
Berichten (Duitsch). 2.15 Gram.muziek. 2.30
Berichten (Engelsch). 2.45 Gram.muziek.
3.30 Berichten (Engelsch). 3.45 Gram.mu
ziek. 4.15 Spaarne.sextet en gram.muziek.
5.00 Berichten (Duitsch). 5.15 Vragen van
den dag en beursberichten ANP. 5.30 Spaar-
ne-sextet en gram.muziek. 6.15 Gram.mu
ziek. 6.30 Berichten (Engelsch). 6.45 Gram.
muziek. 7.00—7.15 Nieuwsberichten ANP,
sluiting.
De oude wachter van den vuurtoren op Urk, de heer A. Loosman, gaat binnenkort na ruim .33-jarigen
diensttijd zijn post verlaten. De heer Loosman is de Urker kleederdracht trouw gebleven
(Foto Pax-Holland)
Een historisch oogenblik. Adolf Hitler en Mussolini op het balcon
van het Palazzo Vecchia te Florence tijdens het bezoek van den
Führer aan Italië (Foto Holland-Atlantic)
Het fraai gerestaureerde slot te Langweer, dateerend uit 1700,
ral op 16 November a.s. als gemeentehuis van Doniawerstal (Fr.)
in gebruik worden genomen (Foto Pax-Holland)
ten slachtoffer van den oorlog ter zee.
Een Engelsch transportschip, dat in
een der havens aan de Kanaalkust
door een voltreffer tot zinken werd
gebracht (Foto Weltbild)
Honderdduizenden maken thans in het duister dankbaar gebruik van de
zaklantaarns, die in de avond- en vroege morgenuren licht geven op hun
pad De fabricatie van de kleine lampjes, een merkwaardig handwerk, geeft
au aan honderden jeugdige krachten arbeid (Foto's Pax-Holland)
In het Palazzo Vecchia te Florence tijdens de conferentie tusschen Adolf
Hitler en Mussolini. Men onderscheidt den Führer en den Duce in
gezelschap van minister Von Ribbentrop en genera^l-veldmaarschaik Keitel
(Foto Holland-Atlantic)
Die Wacht am Rhein. Duitsch lucht
afweergeschut op den toren van een
der historische kasteelen langs de
rivier (Foto Weltbild)
