Molotofs onderhoud met den Fuehrer Staatsraad Helfferich over den internat, handel Verzet in Uruguay en Chili tegen afstand van bases DE EEMLANDER Woensdag 13 November 1940 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a 39 e Jaargang No. 117 Italiaansche pers maakt melding van een laatsten Britschen stap te Mo skou Euraziatische samenwerking door Megerle verwacht Nieuwe divisies naar Albanië Duitsche Schnellboot in het Kanaal Canada als steun der Engelsche bewapening OPMERKELIJKE BESCHOUWING Samenwerking, ffppn in men eins DE NEUTRALITEIT VAN IERLAND Portugeesch bisschop zwaar gewond VERDUISTERING AMERSFÖOMSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanc*en voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per week - 0.15 Binnenland tranco per post per 3 maanden 2 85. Afzonderlijke nummert f 0.05 POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620 PRIJS Q£R AUVtHTEM lEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de helft van den prijs. Kleine Advertentiên „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelt 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 ROME, 13 November. (D.N.B.) Het langdurige onderhoud van den Führer met Molotof staat in het middelpunt van de belang stelling der Italiaansche ochtendbladen. Hoezeer Engeland vreest voor volkomen isoleering, aldus de Popoio di Roma, blijkt uit den wanhopigen stap, dien de Engelsche ambassadeur in Moskóu enkele uren vóór het vertrek van Molotof heeft ondernomen om de Russi sche regeering een mededeeling van de Engelsche regeering te over handigen. Ook al weet men niets over den inhoud van deze mededee ling, men kan dien toch gemakkelijk raden. De geheele Berlijnsche ochtendpers wijst op de beteekenis van het bezoek van Molof&f. De berichten over het verloop van den eersten dag van zijn bezoek, in het bijzonder ten aanzien van zijn ontvangst door den Führer, worden door de bladen groot opgemaakt op de eerste pagina gepubliceerd. In het bijzonder wordt er op gewezen, dat de bespreking in de rijkskanselarij niet minder dan 2Vz uur duurde. De bladen drukken bovendien talrijke foto's af van de aankomst en de ontvangst van den Sowjetgast. TER eere van den'voorzitter van den raad van volkscommissarissen der Sovjet-Unie en volkscommissaris van buitenlandsche zaken, Molotof, heeft zijn Duitsche collega von Rihbentrop giste ren in hotel Kaiserhof een receptie gege ven. waaraan werd deelgenomen door het gevolg van Molotof, den Sovjet-Rus- sischen ambassadeur met de leden van de ambassade en leidende persoonlijkhe den van staat, partij enweermacm. Een overzicht van de totale situatie in de wereldpolitiek, zooals deze zoowel als gevolg van de militaire ontwikkeling als ook van de politieke, vooral de herkie zing van Roosevelt, ontstaan is, geeft de bekende diplomatieke medewerker van de Berliner Boersenzeitung. Karl Me gerle. Hij begint zijn uiteenzettingen met te constateeren, dat de totale situatie voor de Engelschen vol afgrijzen is. voor Duischland vol van de verhevenste be vrediging en voor de rest van de wereld een veilig fundament voor hun toekom stige houding tegenover de kampen der strijdenden. Het vasteland van Europa mobili seert zich langzaam, terwijl het zich op zichzelf bezint. Engelands poging om Europa te Balkaniseeren is mis lukt, en van nu af is Engeland de definitieve vijand van Europa, de verstoorder van zijn vrede, aanspra kelijk voor iederen dag. die Europa nog in oorlog moet doorbrengen. Evenwel is het kristallisatieproces om de kern. die de' Europeesche as vormt, in volle ontwikkeling. Vervolgens gaat Megerle op Azië over en betoogt, dat het proces van zelfbezin ning en hervinding van zichzelf ook Azië heeft gegrepen en dat dit proces zich hier in dezelfde richting zal ontwik kelen. Ook in Azië zal de rol van Enge land en van diegenen, die achter dit land staan, steeds sneller afzakken -int louter die van rustverstoorder. De noód- zakelijkheid voor alle hier gevestigde groote volken en rijken om hun betrek kingen te reorganiseeren. hun belangen af te-palen, te coördineeren en te respec teeren, zijn machtiger en vruchtbaarder dan de pogingen van elders om met de middelen der intrige datgene uiteen te houden'en tegen elkander op te hitsen, dat volgens aardrijkskunde en economie bijeen behoort Omtrent de situatie op het gebied der buitenlandsche politiek, waarin Roose velt door zijn vooringenomenheid zijn politiek van persoonlijke hatelijkhe den de Vereenigde Staten heeft gebracht, verklaart de officieuze zogsman van de Wilhelmstrasse, dal zij voor geen enkel ander volk eenigerlei aantrekkelijkheid heeft. Evenmin als Engeland thans nog aanknoopingspunten aantreft om zijn mogelijkheden op militair gebied en op dat van de buitenlandsche politiek nieuw leven in te blazen, met uitzonde ring.dan van de Vereenigde Staten, zoo zijn ook deze aanknoopingspunten voor laatstgenoemd land beperkt. Engeland en ook de V.S.. indien deze zich de Engelsche fouten eigen maken zouden nopens de toekomst van Eurazië slechts de krachten zijn. die het kwade willen en toch het goede tot stand bren pen. want al wat de volken van Eurazië thans moeten ontberen, omdat Engeland de Nieuwe wereld van de Oude scheidt, zal hen er toe brengen door samenwer king, ontwikkeling en het stelselmatig nagaan van alle mogelijkheden in he< eigen rijken-reusachtige eehiod. datgene te vindpn. wat men hun wilde onthou den. Indjen Engeland en de Nieuwe We reld da/ zouden wenschen. zouden de volkwT'van Eurazië ook zonder genoem de lAnden kunnen leven, gedijen en in vmle bestaan. Japansche scheepvaart door Engelschen belemmerd TOKIO, 13 Nov. (D.N.B.). Naar de Asahi Sjimboen meldt, treffen Japan sche scheepvaartkringen thans voorbè- reidingen om het hoofd te bieden aan de onvriendelijke maatregelen der Brit- sche autoriteiten tegenover de Japan sche schepen, vooral in Indische en an dere onder Britsche controle staande havens. De bekende scheepvaartmaatschap pij N. IJ. K. constateert, dat de Engel sche weigering om Japanschen schepen drinkwater te verschaffen, met een oor logsverklaring gelijk staat. De Japan srhfi srhp.nen op de route naar Indië zijn Dfjna zonder uitznnne.rincr aaw onmenschelijke optreden van ae En gelschen blootgesteld. De Britsche auto riteiten der betrokken havens weiger den het dringende verzoek om drink water met de verklaring, dat de ver gunning der Britsche regeering in Lon den daarvoor nog niet ontvangen was. De Japansche schepen-moeten daarom van nu af voorzien zijn van extra wa tertanks en levensmiddelen. ROME. 13 November. (A.N.P.) Naar Transoean meldt, heeft men den druk. dat de betrekkelijke stilstand, die aan het Grieksohe front heerscht, bin nen zeer korten tijd tot het verleden zal behooren Deze indruk wordt nog versterkt door nieuwe benoemingen bij het opperbevel der Italiaansche troepen in Albanië en door een communiqué, waarin gesproken wordt over het zen den van nieuwe Italiaansche divisies naar Albanië In Italiaansche kringen wijst men er op. dat Italië van tiet be gin af geen oorlog tegen Griekenland wenschte en slechts de noodige troepen had om een vreedzame bezetting van Griekenland te bewerkstelligen, zooals stond vermeld in het Italiaansche ulti matum aan Griekenland. Over de daarna te verwachten ontwik keling aan het Grieksche front kan niets worden vernomen. Zij wordt ech ter zeer optimistisch beoordeeld Een speciale correspondent van het agentschap Stefani meldt uit „een plaatsje in het veroverde gebied", aan het Grieksche front, dat de verkennin gen der cavalerie tot aan de oevers van de rivier Vuvos waarvan een Italiaansch communiqué melding heeft gemaakt, na dere tactische verkenningen hebben mogelijk gemaakt in die mate, dat de cavaleristen doordrongen tot Paramissa, voorbij de grenzen van Tsjamoivie. Bij deze koene acties kwam de cava lerie tot Stanati aan de lijn van Splan- ca. die tot Kanalak leidt, vanwaar een weg naar Arta loopt. Een blik op de kaart is voldoende om een denkbeeld te geven van het tactische belang dezer verkenningen. De aanwezigheid der Ita liaansche regimenten cavalerie in het hart der vijandelijke linies vormt een voortdurend gevaar voor de Grieken, die er voortdurend door worden aange tast en die onverwacht de charges der escadrons op zich zien losbreken, waar door hun plannen worden gedesorgani seerd en hun inrichtingen worden ver nield. Largo Caballero voor den krijgsraad MADRID,- 13 Nov. (D.N.B.) De vroegere republikeinsche minister-pre sident. Largo Gaballero, zal in de eerst volgende dagen voor een Madrileensche krijgsraad verschijnen. Opname met een tele-lens van een Duitsche „Schnellboot" in het kanaal. NEW YORK. 13 Nov. (V.P.B.) De mili taire medewerker van dé New York Times heeft een bezoek gebracht aan de Canadeesche bewapeningsindustrie, waarvan men in Engelsche kringen zoo hoog opgeeft en daarover een gedetail leerd rapport uitbracht. Volgens hem staat de bewapeningsindustrie in Cana da op het huidige oogenblik nog in de kinderschoenen. Voor het einde van het volgende jaar of zelfs het begin van het daaropvolgende jaar (1942), zal zij, naar de meening van dezen deskundige, geen factor van belang vormen. De oorzaak daarvan is, volgens hem. aan den eenen kant 'daarin te zoeken, dat men in de eerste maanden van den oorlog te veel heeft getreuzeld en aan den anderen kant. dat de Canadeesche hewapeningsindustrie zoowel voor de behoeften van het eigen land als voor die van Groot Brittannië moest werken Tot dusverre heeft bijv. de Canadeesche regeering voor een totaal van 345 mil- lioen dollar aan opdrachten gegeven en de Britsche voor 100 millioen. Voordat deze opdrachten echter kunnen worden uitgevoerd, zal zeker nog geruim en tijd verstrijken, gezien den bescheiden om vang van de productie. Tegenwoordig worden bijv. in Canada slechts tien bommenwerpers per maand afgeleverd zonder motoren, en bovendien alleen lesvliegtuigen. Bevredigend alleen de fabricage van uniformen, klei nere wapens enz. Met de fabricage van veldgeschut is nog nauwelijks een aan vang gemaakt, eerst tegen eind 1941 zal deze van beteekenis worden. Ook de aanmaak van tankafweer en luchtaf- weerkanonnen is slechts gering. Met de munitie staat het al niet. beter. De grootste Canadeesche munitiefabriek bijv. vervaardigt wekelijks niet meer dan 60.00Ü granaten. d.w.z. niet meer dan de Londensehe luchtafweer in één dag verschiet. Er bestaat groot gebrek aan werktuigmachines en geschoolde vakar heiders. Bovendien wordt het tempo ge hinderd. doordat men verschillende ty pen tegelijkertijd vervaardigt. Voorts is men verre ten achter in de vervaardiging van optische hulpmidde len. die vooral voor vliegtuigen onont heerlijk zijn. Alles bijeengenomen is deze deskundige van meenine. dat Engeland voorloonig nog niet. veel zal hebben aan de hulp van de Canadeesche bewape ningsindustrie. Hertog van Kent bezoekt Londensehe brandweer l)e hertog van Kent (met pet), ofocder van den Engelschen koning, aan boord van een schip der Londensehe brand weer op de Theems. Foto Scherl) HAMBURG. 13 -Nov. (A.N.P.)De delegatie van den Italiaanschen buiten landschen handel, die thans in Duitsch- land vertoeft, heeft in Hamburg een le zing aangehoord van den leider der overeenkomstige organisaties in het Duitsche economische leven, staatsrat Helfferich, over vraagstukken van den buitenlandschen handel. De opvattin gen, die deze geziene Duitsche deskun dige te berde bracht, zijn van zoo fun- damenteele beteekenis, dat zij ook bui ten Duitsc-hland in de naburige en be vriende landen belangstelling zullen wekken. Staatsrat Helfferich karakteriseerde de vorming van groote economische ge bied en als een onafwendbare gebeurte nis van dezen tijd. Indien al de buiten- landsohe handel overal 6terk genatio naliseerd wordt, dan dragen toch de tot dit doel getroffen maatregelen duidelijk den stempel van een uitzonderingstoe stand. De buitenlandsche handel is naar wezen internationaal. Indien dit de laatste jaren eenigermate op den achtergrond geraakt is. dan volgt dit daaruit, dat de ravitailleering op het vasteland van Europa aanmerkelijk is bemoeilijkt en dat ongebreidelde activi- MONTEVIDEO. 13 Nov. (D.N.B.). De jongste persberichten over het inrich ten van militaire steunpunten in Uru guay door de Ver. Staten hebben geleid tot een beweging in het parlement, met (het gevolg dat in den Senaat een inter pellatie tot den minister van buRen- andsche zaken is gericht. Het bureau van de kanselarij van Uruguay heeft intusschen het volgende communiqué gepubliceerd: naar aanlei ding van de in omloop zijnde berichten over het inriobten van buitenlandsche militaire beses in Uruguay moet her haald worden, wat in de voorgaande communiqué's van het bureau van de. kanselarij is verklaard. Men heeft er niet aan gedacht en denkt er niet aan, het vestigen van zulke buitenlandsche bases op ons grondgebied toe te laten. De president der republiek heeft met de ministers van landsverdediging en buitenlandsche zaken overleg gepleegd over een programma van gemeenschap pelijke verdediging van het continent, dat op het oogenblik ook door andere Amerikaansche regeeringen bestudeerd wordt. Hierover zijn verschillende tech nische besprekingen gevoerd tusschen hooge legerofficieren der Amerikaansche Naties, o.a. Uruguay, in overeenstem ming met de op dc laatste Pan-Ameri- kaansche conferenties genomen beslui- en. De uitvoerige berichten, die de laatste dagen over dit onderwerp gepubliceerd zijn, zijn juist voorzoover zij betrekking hebben op de coördinatie eener defen sieve militaire actie, die solidair door de naties van het continent wordt onder nomen. Zij missen echter eiken grond, voorzoover zij uitgelegd kunnen worden als toelating van ongewone directe of in directe inmenging van den eenen staat ia de belangen van den andere met we derzij dsche aantasting van hun souve- reiniteit. Volgens het besproken programma zouden in ons geval geprojecteerde vloot- en vliegtuigbases door de Uru- guavsche overheid gebouwd, geleid, in stand gehouden en gecontroleerd wor den. Zij zouden slechts ter beschikking van een Amerikaansch land gesteld worden, wanneer de militaire verdedi ging van het continent het zou eischen en wel onder voorwaarden, door de re geering der republiek te bepalen. Even zoo zou Uruguay gebruik kunnen ma ken van soortgelijke steunpunten, die in andere Amerikaansche staten noodig geacht worden. Zulke accoorden zijn in overeenstem ming met den zin der besluiten, die op inter-Amerikaansche conferenties zijn aangenomen en waarin de regeeringen van het continent uiting gaven aan haar onwrikbare vastbeslotenheid om de eensgezindheid der landen van dit halfrond te handhaven en te verstevi gen en bedacht te zijn op iedere aan- valsdaad van buitenaf, die teeen bun souvereiniteit of territoriale eenheid is gericht. De minister van landsverdediging heeft in denzelfden zin een verklaring afgelegd. Volgens de Razon heeft de minister van oorlog van Uruguay, ge neraal Roletti, categorisch aan een ver tegenwoordiger van het blad ver klaard, dat de regeering van Uruguay op geen enkel voorstel over eventueele 1 verpachting of zelfs afstand van vloot- of vliegtuigsteunpunten is ingegaan. Uruguay is vastbesloten, tot geen en kelen prijs en onder geen voorwendsel ook maar een centimeter grond of een druppel van zijn souvereine wateren af te staan, sie, Hernandez, heeft in een interview verklaard, dat iedere discussie over den afstand van steunpunten in Chili voor de verdediging van het Amerikaansche continent te onpas zou zijn. „Wij zijn volwassen naties", zoo zeide hij. Chili is bereid de haar toekomende rol in de verdediging van het halfrond op zich te nemen volgens den geest van de Ha vanna-conferentie. Het woord „samen werking" moet echter in de volle betee kenis verwezenlijkt worden. De verde diging is thans meer dan een zuiver mi litaire actie. Zij moet gesteund worden door een sterke economie. Daarom kan een afstand van steunpunten vóór het heden en ook voor de toekomst niet be sproken worden. „Een afstand van steunpunten zou zoo iets al6 een militai re kolonisatie beteekenen." De Union Valparaiso, waarin dit in terview is verschenen, levert commen taar. op deze verklaringen, zeggende, dat zij werkelijk in overeenstemming zijn met de nationale belangen. Het blad geeft uitdrukking aan zijn levendige in stemming met het standpunt van den minister van defensie. In verband met. deherkiezing van Roosevelt wijst het dagblad Chileno op de verantwoordelijkheid, die Roosevelt draagt voor de toekomst van Amerika. Het Amerikaansche volk, aldus het blad, wil geen oorlog. Roosevelts poli tiek van bescherming voor Engeland is reeds tot de grens van daadwerkelijke oorlogvoering gegaan. Wanneer thans nog geen openlijke conflicten zijn ont staan, is dit minder te danken aan de houding van Roosevelt dan aan de ge latenheid van de spilmogendhedcn. Zuid-Anaerika. aldus het blad verder, wenscht geen uitbreiding van den oor log, aangezien het daaronder alleen maar zou moeten lijden. Het geheele halfrond verbeidt gespannen Roose velts verdere houding, aangezien tie vrede van Amerika daarvan afhanke lijk is. Ook Opinion constateert, dat Zuid- Amerika geen oorlog wenscht. Er be staat geen gevaar, dat de oorlogvoeren den van Europa het conflict naar Ame rika brengen. Wel echter het geviar, dat de Vereenigde Staten het Zuid- Amerikaansche vasteland tot hun „le vensruimte" willen maken om steun punten tc controleeren. teit van den im- en exporteur niet ver- eenigbaar is met het algemeen belang. De spreker bevestigde, dat de oude li beralistische methoden thans ook bij den buitenlandschen handel (hebben af gedaan. Het welzijn van het volk staat boven het economisch streven en den drang naar winst, maar binnen het ka der van de nieuwe economische opvat tingen is de koopman vrij. Juist in lan den in opkomst, waar nieuwe behoeften en ook nieuwe uitvoergelegenheid zich snel ontwikkelen, bestaat behoefte aan den geoefenden blik van den geschool den koopman om dit zoo spoedig mo gelijk te onderscheiden. Daarbij moeten dan overigens nog stoutmoedigheid en bereidheid tot aanvaarding van risico komen. In de Duitsche economische po litiek 6treeft men naar terugdringing van de elementen, die in den buiten landschen handel veilige winsten naja gen en hét risico zoo mogelijk geheel op openbare fondsen trachten af te schui ven. De uiteenzettingen van den Duit- schen deskundige op het gebied van den buitenlandschen handel bevestigen tweeërlei: (1) Het is geen aanbevelenswaardig doel den buitenlandschen handel van een land uitsluitend in het eigen land te concentreeren, omdat daardoor het gevoel van pariteit wordt verstoord. (2) Ook in een economisch gebied van nauwe samenwerking mag er in het verkeer met vreemde landen geen monopolistisch streven bestaan, indien de levendige belangstelling voor het handelsverkeer tusschen verschillende groote gebieden gehandhaafd moet blij ven. Het spreekt vanzelf, dat de afzonder lijke volken niet' denzelfden aanleg voor den wereldhandel hebben en dat ook de afzonderlijke landen als gevolg van hun bijzondere geografische ligging niet dezelfde geschiktheid voor den in ternationalen goederenruil bezitten. Zoo kondigt men bijv. niet tegen het denkbeeld der pariteit in den buiten landschen handel, als Duitschland en land, Slowakije en Hongarije die niet aan zee zijn gelegen. Beslissend is dan, dat deze overne ming van functies niet wordt gebruikt om overwinst te behalen, die niet in een gezonde verhouding staan tot de feitelijke handelsprestatie en het aan vaarde risico. In ieder geval is het ver wijt, dat de leidende landen in een groot gebied een domineerende positie, die zij in den buitenlandschen handel hadden verworven, tot hun eigen ver rijking zouden uitbuiten, daarom vol komen onjuist, omdat dat in strijd zou zijn met den geest van kameraadschap, die in dat groote gebied heerscht. LISSABON, 13 November (D.N.B.). - Kort voor het begin der plechtige opening van het koloniale congres heeft een Indiër een aanslag gepleegd op den bisschop van Aveiro, mgr. Lima Vidal, die op het punt stond tezamen met den president der republiek de feestzaal binnen te gaan. De bisschop werd door messteken zwaar gewond. Een neef van den president der republiek, die tus- schenbeide wilde komen, kreeg een steek in het onderlijf en werd eveneens ernstig gewond. Een politie-beamhte en verscheidene personen liepen verwon dingen op. De dader werd ten slotte, ge grepen en gevangen genomen. Volgens het voorloopige resultaat van het poli tie-onderzock zou hij geestesziek 2ijn. In Berlijn geeft men geen com mentaar op de geruchten over Engelsche invasie BERLIJN, 13 November. Semi offi cieel wordt gemeld: De in het huiten- land verspreide geruchten, als zou Churchill overwegen de Iersche, neutra liteit te schenden, schijnen in politieke kringen te Berlijn niet onopgemerkt te blijven, al heeft men tot dusverre noch van officieele. noch van officieuze zijde aanleiding gevonden voor een nader on derzoek. Men maakt slechts de zakelijke opmerking, dat. het probleem dér Ier sche neutraliteit actueel is geworden door de bekende rede. waarin Churchill sprak van de noodzakelijkheid, dat En geland tegen de steeds erooter worden de bedreiging der Duitsche oorlogvoe ring ter zee optreedt door het vestigen van Britsche steunpunten op Iersch ge bied. Men wijst er verder op. dat de rede van Churchill. de op hetzelfde peil staande verklaringen van leden van Hooger- en Lagerhuis en do commenta ren der Britsche pers voor den Ierschen minister-president, de Valera, aanlei ding zijn geweest om duidelijk en on dubbelzinnig aan de neutraliteit van Ierland te herinneren. Veelvuldig hul digt men de opvatting, dat Churchill desondanks plannen teeen Ierland heeft. Men kan on het oogenblik niet heoór- deelen. welke reactie de tenuitvoerleg ging dezer nlannen zou hebben in de Vereenigde Staten, waar de Iersche neutraliteit haar grootsten steun vindt en in hoeverre de medewerking zou nnodig zijn van de Britsche vloot, die zich dan zeer zou moeten blootgeven". Vandaag gaat de zon om 17.50 uur onder. Zonsopkomst op Donderdag 14 November is om 9 00 uur. Gedu- rende den tusschenliggcnden tijd moet worden verduisterd- De maan komt morgen op om 17-54 j uur. ondergang 8.00 uur.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1940 | | pagina 1