Insulinde vraagt ons allerbelangstelling Een diepgaand Duitsch- Russisch contact DE EEMLANDER Donderdag 14 November 1940 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a 39 e Jaargang No. 118 Aardolie- T contracten Stormschade allerwegen Mislukte luchtaanval op Berlijn De toekomst van Sjanghai Beteekenis van pact van drie De Italiaansche pers over Molotofs reis naar Berlijn Stilzwijgen over inhoud der besprekingen AMERSFOQRTSCH DAGBLAD ABONNEMENTSPRIJS per 3 rna.&nden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per week - 1 0 15 Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummer» f 0.05 POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620 PRIJS DER ADVERTENTfEN van l"~rc*el# 1,05 me* inbegrip van een bewijsnummer, elke regel meer f 0.25. Liefdadigbeids-advertentiên voor de helft van den prijs. Kleine Advertentiln „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regel* 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen 1.—-. Bewijsnummer extra f 0.05 %OEN de Vereènigde Staten van Noord- Amerika eenigen tijd geleden den uitvoer naar Japan van sommige aardolieproducten verboden, richtte Tokio dat immer een open oog had voor de beteekenis der Neder- landsch-Indische aardolie zijn be langstelling scherp op Batavia. Ja pan, dat zich tot taak heeft gesteld, de Oost-Aziatische ruimte onder Japansche leiding te reorganiseeren, acht ook Nederlandsch Indië aange wezen voor het vervullen van belang rijke functies in die levensruimte. Als producent van agrarische en mine rale voortbrengselen en als consu ment van industrieproducten komt Insulinde zeer groote beteekenis toe voor de wereldhuishouding en de wereldmarkt. Het is Japan's oogmerk om in de toekomst meer van Indië's produceerende en consumeerende ca paciteiten te profiteeren dan tot dus verre het geval is geweest. Inzonder heid de Indische aardolie is op dit oogenblik van belang voor To kio, daar de Japansche oorlogsvloot en de Japansche luchtvloot stookolie en benzine niet kunnen missen. Ma rine en luchtwapen zijn voor Japan de onontbeerlijke hulpmiddelen voor het vestigen van de nieuwe orde in Oost-Azië. Geen wonder, dat de hooger genoemde beslissing van Washington het Japansche streven in Zuidelijke richting aanzienlijk sti muleerde. Indien Uncle Sam die be slissing niet had genomen, zou Japan zeer vermoedelijk op dit tijdstip aan Nederlandsch-Indië minder aan dacht schenken dan het doet. Anders gezegd, het Amerikaansche aardolie embargo heeft Nederlandsch-Indi ë's internationale positie er niet gemak kelijker op gemaakt. T-TET bericht, dat de Bataafsche Petroleum Maatschappij en de Nederlandsche Koloniale Petroleum Maatschappij dochtermaatschappij van de Amerikaansche Standard Oil Company) tot een accoord zijn ge komen met de vertegenwoordigers der Japansche regeering inzake eene belangrijke vergrooting der aan Ja pan te leveren hoeveelheden stook olie en benzine s van groote betee kenis. Want het bewijst dat het Nederlandsch-Indische Gouverne ment een open oog heeft voor de nieuwe realiteit in Azië. Zoo wij hier het Gouvernement noemen en niet de beide maatschappijen, die als pro ducent de contracten afsloten, dan is dit, omdat wij er overtuigd van zijn, dat ter zake van de Japansch-Neder- landsch-Indische aardoliebesprekin gen tusschen Gouvernement en maat schappijen een zeer nauw contact heeft bestaan, ja, dat van gouverne- mentswege .printah aloes' (zachten dwang) op de maatschappijen is uit geoefend. In dit licht gezien mag men dan ook de jongste aardolie contracten beschouwen als een be wijs voor eene verbetering in de be trekkingen tusschen Batavia-Buiten- zorg eenerzijds en Tokio anderzijds. Tevens achten wij deze contracten eene aanwijzing, dat de Vereenigde Staten op dit oogenblik niet van zins zijn om het te laten aankomen op een gewapend conflict met Japan. Het totstandkomen van het Drie-mogend- hedenverdrag Berlijn-Rome-Tokio en de waarschijnlijkheid van -'rdere uit breiding van dit verdrag zijn zeer vermoedelijk niet vreemd aan het af- sluiten der aardoliecontracten en aan de houding der Vereenigde Staten. Natuurlijk blijft de verdere ontwikkeling der Japansch-ln- dische betrekkingen Nederland's volledige belangstelling vragen. Want wij hebben er reeds eenige malen op gewezen in Zuid-Oost- Azië, in Nederlandsch-Indië ligt een der belangrijkste sleutels to't de poort van Nederland's oeconomische en staatkundige toekomst. Het Neder landsch-Indische Gouvernement heeft dan ook een even moeilijke als ver antwoordelijke taak te vervullen, niet slechts verantwoordelijk wat betreft het Nederlandsche Rijk in Azië, doch evenzeer wat betreft het Moeder land in Europa, ja ruimer wat betreft het Europeesche continent. Zeer hooge eischen op het stuk van inzicht en tact worden in het huidig tijdsgewricht aan het beleid van den Gouverneur-Generaal en zijn raads lieden gesteld. De inzet van dit be leid is: Indië voor Neder- land te behouden. BERLIJN is niet minder geïnte resseerd bij de ontwikkeling der gebeurtenissen in Zuid-Oost- Azië dan Den Haag. Eenerzijds door een bondgenootschappelijk verdrag nauw met Japan verbonden, is Duitschland anderzijds zich zeer wel bewust van de welhaast onvervang bare waarde van de Nederlandsch- Indische producten voor de Wester- sohe industrie en voor de Westersche welvaart. Wij gaan niet te ver, als wij constateeren, dat de Duitsche en de Nederlandsche belangen in en ten aanzien van Nederlandsch-Indië pa rallel loopen. Nu zelfs meer dan ooit te voren! Het is hierom, dat wij ieder symptoom van ontspanning tusschen Berlijn en Buitenzorg met voldoening begroeten. Als een zoodanig symp toom mag zeker worden aangemerkt het feit, dat men zoowel in Indië als in Duitschland besloten heeft om geïnterneerde vrouwen uit de- inter- neering te ontslaan. Moge dit feit de inleiding vormen tot een herstel van contact tusschen Berlijn en Buiten zorg, implicite van een herstel van direct contact tusschen Nederland en zijn Aziatisch Rijksdeel. Hoe eerder j de verbindingen tusschen Nederland en Indië in vrijer banen komen, hoe beter het voor Nederland is. Wijl door zulk een hersteld contact door de vervulling van de voorwaar den. die zulk een herstel mogelijk moeten maken. Nederland's staatkun dige en oeconomische toekomstkan sen automatisch zullen stijgen. r Vooral Brabant werd in den afgeloopen nacht geteisterd AMSTERDAM. 14 Nov. De zware storm, welke vannacht boven ons land woedde, heeft op talrijke plaat sen zware schade aaneericht. Voor al in Brabant raasde de wind zoo hevig, dat velen den nacht, gekleed in de huiskamei's hebben doorge bracht. om bij gevaar onmiddellijk naar buiten te kunnen vluchten. Het oostelijk deel van deze provincie kreeg het het zwaarst te verduren. Te Weert stortte de prachtige, oude Mar tinitoren gedeeltelijk in, terwijl ook aan de Majellakerk te Oss ernstige schade werd aangericht. Te Oss woedde de storm met, ongeken de kracht en vele bewoners hebben ge durende den. nacht geen oog dicht kun nen doen. Bij de eerste, hevige windvla gen werden boomen ontworteld en vlo gen de dakpannen van de huizen, zoo- dat de straten weldra met scherven waren bezaaid. De voornaamste schade kreeg de R.K. St. Gerardus Majellakerk. welke op den hoek van den Berchum- scheweg en den Linkensweg staat. Een stormvlaag lichtte een stuk van circa 50 vierkante meter uit het dak en slin gerde leien en daklijst tot ver in de om geving weg. Terrein - moeilijkheden in Noord - Qriekenland BERLIJN. 14 Nov. (D.N.B.). Enke le vijandelijke vliegtuigen hebben Woensdagavond getracht een aanval op de Rijkshoofdstad te ondernemer^ In verband met het krachtige afweer» vuur slaagden zij er evenwel niet in, door de grens der versperring te bre ken èn tot boven de bïnnenstand te ko men. Reeds boven den buitensten gov* del vin voorsteden ontdeden zij zicH van hun. bommen, die lukraak op woon* wijken terecht kwamen. Daarbij ont stonden enkele dakbranden, die snel gebluscht konden worden. Verder is er geen schade. BRITSCH PROTEST TE MADRID LONDEN. 14 Nov. (D.N.B.) In hef Lagerhuis heeft de onderstaatssecreta ris Butler in antwoord op een vraag medegedeeld, dat Engeland bij de Spaansche regeéring heeft geprotes teerd tegen het optreden in Tanger. Ernstige moeilijkheden bereidt het bergachtige Grieksche landschap aan de Italianen in Epirus. De bovenste foto geeft daarvan een duidelijk beeld- Op de onderste foto ziet men op den voorgrond het riviertje Kalamas, dat de Italianen hebben overschreden. (Foto's Scherl) TOKIO, 14 Nov. (Domei). Een oplos sing „op langen termijn" van de kwes ties. die verhand houden met de inter nationale nederzetting en de Fransche concessie in Sjangihai kan slechts ver kregen worden, wanneer gebruik ge maakt wordt van Shanghai's historische en geographische positie als leidende havenstad van het Verre Oosten, zonder iets te vernielen van de oiganisatie der stad en haar mogelijkheden voor de ontwikkeling van het nieuwe Oost-Azië,. aldus de Yomioeri Sjimboen in een hoofdartikel, dat commentaal levert op ,een rationeele oplossing der nederzet tingskwestie". Wij zuilen niet schoorvoetend zijn met het verleencn van steun aan de bevvon- deringswaardige pogingen van de natio nale regeering van Nanking om dit doel te verwezenlijken door op wettige wijze den rechtenweg te, volgen, zoo schrijft het blad verder. Een overzicht gevende van de ontwikkelingen in Sjanghai tee kent het blad aan. dat de gerechtshoven der Fransche concessie overgenomen zijn door Nankingregeering, die ook de controle heeft op de douane. Het dag blad verwacht de eventueel© vestiging van aleeheele controle der autoriteiten der nationale regeerine over de buiten de nederzetting liggende wegen van S jan eh ai. LEIDER DER BULGAARSCHE NATIONALISTEN VERMOORD SOFIA. 14 Nov. (D.N.B.). - In Silistar aan den Donau (Zuidelijke Dobroedsja) is de leider van de Bulgaarsche natio nalisten. Yordan I.efteroff. in zijn wo ning vermoord gevonden. Het is nog niet opgehelderd of het hier een per sonnliike wraakoefenine dan wel een politieken aanslag betreft. Het moet volgens een Japanschen schrijver vooreerst uitbrei ding van den oorlog verhinderen BERLIJN, 13 Nov. (D.N.B.). Ja pan, Duitschland en Italië zijn we gens de mislukkingen van het ver leden een tot dusver nog niet ge- probeerden geheel nieuwen weg op gegaan om de belangrijkste vraag stukken der menschheid op te los- een, schrijft de adviseur van het Japansche departement van buiten- landsche zaken, ambassadeur Sji ratori, in een artikel in het maand blad Berlin—RomTokio onder het opschrift „Het driemogendheden- pact en de .wereld van morgen." Sjiratori, die in dezen nieuwen koers der drie landen de principieele betee kenis van het. driemogendhodenpact ziet, meent dan, dat het bondgenoot schap vooreerst een negatieve taak heeft. Het moet. zoo schrijft hij, de ver dere uitbreiding van den oorlog ver hinderen en het tijdperk der verwoes ting verkorten. In het belang van deze tegenwoordige vraagstukken ontwik kelt het drlemogendhedenpact de aller grootste krachten, en het befeekent in zooverre geen geringe bedreiging voor alle tegengestelde meeningen. Het eigenlijke doel van het bondge nootschap ligt echter, zoo vervolgt Sji ratori, in alle omstandigheden aan zijn positieven kant. De schepping van een nieuwe wereldordening, dat is de voor naamste taak waarnaar Japan, Duitsch land en- Italië krachtens dit pact stre ven, Het kenmerk der onder leiding van de drie mogendheden te scheppen nieu we ordening bestaat daarin, dat zij de individualistische of democratische idee wil doen verdwijnen en de totalitaire wereldbeschouwing tot een grondbegin sel wil maken, dat de mcnsehelijke sa menleving essentieel beïnvloed. De ambassadeur betoogt dan, dat om tot verwezenlijking van deze nieuwe prdening te geraken, alle waarden een herwaardeering'moeten ondergaan. Ge woonten. welke sinds duizenden jaren de menschheid béheersrhpn. moeten uit geroeid worden. Vele dogma's en voor- oordeelen zullen moeten verdwijnen. Wellicht zullen vele zaken, die in de wereld van het verleden groote betee kenis hadden en hoog geschat werden, in de nieuwe wereld hun waarde geheel verliezen. Uiteraard valt er niet aan te denken, zoo betoogt Sjiratori tenslotte, dat een dergelijke in de wereldgeschiedenis unieke omwenteling van vandaag op morgen kan worden uitgevoerd. Heden ten dage valt er echter in deze richting niet alleen reeds een neiging waar te nemen, doch in groote gebieden van Azië en Europa is de. oprichting van de nieu we ordening reeds aangevangen en be looft zij met nog grootere snelheid vor deringen te maken. ROME. 14 Nov. (Stefani). De Ita liaansche bladen hechten groote betee kenis aan het bezoek van volkscommis saris Molotof aan Berlijn. De Corriera delia Sera meent, dat de weerklank welke dit bezoek in de wereld heeft een bevestiging is. dat men in d.e;" bijeen komst van Berlijn een nieuwen slag ziet tegen de Engelsche diplomatie, die haar sinds, lang gevolgde politiek thans definitief ziet ineenstorten. De reis van Molotof naar Berlijn is een nieuw spre kend voorbeeld, voor dp superioriteit der diplomatie van de as. Het zwijgen, waarmede Engeland het bezoek van den volkscommissaris gadeslaat, is de spre kendste bevestiging voor de groot© be teekenis van deze reis. De Meesaggero laat uitkomen, dat het bezoek van Molotof aan Berlijn in Lon den groote bezorgdheid wekt. hetgeen duidt op de positieve beteekenis van het eerste bezoek. dat de volkscommis saris van buitenlandsche zaken het buitenland brengt. Het is zeker, besluit het blad. dat dit niet de eenige reden is van dp opgewondenheid der regee- rine-Churchill bij het ingaan van den winter. De Popoio di Roma schrijft, dat het bezoek van Molotof een nieuw be wijs is voor de aftakeling van de Britsche macht. AMERIKAANSCHE VLOOTUIT- BREIDING NEW-YORK. 14 Nov. (D.N.B.). De minister van marine Knox heeft in een rede te Boston „verklaard, dat de Ame rikaansche vloot in 1041 wordt uitge breid met 26 schctvui. waaronder 2 slag schepen en een vliegtuigmoederschip. MOLOTOFS BEZOEK AAN BERLIJN BERLIJN, 14 Nov. (D.N.B.). Ter eere van Molotof heeft de Sovjet-ambassadeur Sjkwarzef gisteravond een receptie gegeven. Tot de gasten behoorden von Rib bentrop en leidende figuren van staat, partij en weermacht. Voorts waren aanwezig de leden van het gevolg van Molotof en het perso neel van de Sovjetambassade. De Rijksminister van buitenlandsche zaken von Ribbentrop heeft Woensdagavond met den Russi- schen volkscommissaris van bui tenlandsche zaken Molotof het laatste onderhoud gehad, dat een paar uur duurde. Op den tweeden dag van het bezoek van Molotof te Berlijn is het intieme contact., dat reeds op den eersten dag tusschen de Duitsche en Russische staatslieden viel waar te nemen, nog nauwer geworden, hetgeen in het bij zonder in de nieuwe ontmoeting van den Russischen gast met Adolf Hitler tot uitdrukking is gekomen. Over den inhoud van de besprekingen wordt met wederzijdsche instemming het diepsle- stilzwijgen bewaard, zoodat tot dusver niet eens de tekst van de tafelredevoe- ringen is bekend gemaakt. Men ziet te Berlijn de gissingen, die in verschillende landen over de onder werpen der besprekingen gemaakt zijn, niet over het hoofd, doch duidt ze aan als proefballonnetjes van belangheb bende kringen, die opheldering probee- ren te verkrijgen. Men heeft klaarblijkelijk in de Wil» Iiclmstrasse geen aanleiding om vóór liet einde van de besprekingen nadere mededeelingen daarover te publiceeren. De algemeene atmosfeer wijst er ech ter reeds op. dat niet alleen de realiteit van de Duitsch-Russische betrekkingen, doch ook een grondige bestudeering daarvan aan de orde is. Veelbeteekenend acht men te Berlijn, dal Londen volgens inlichtingen uit di plomatieke kringen op 't laatste oogen blik. d.w.z eenige uren voor het vertrek van Molotof naar Berlijn, door den En- gelschen gezant te Moskou, Cripps. een boodschap heeft laten overhandigen, waardoor hij de Russische regeering een laatste wanhopige poging moest gedaan worden om de vorig jaar mislukte ac tie te Moskou weer ter hand te nemen. Dat Londen tot een dergelijke stap is kunnen overgaan, kan slechts op een ernstigen Engelschen noodtoestand wij zen. Met permanente contact van de regee- ing te Berlijn met den Japanschen ge zant, wordt naar wij vernemen ook in dpze dagpn voortgezet. Men spreekt ook over een bezoek van den Turkse hen ge zanten het ministerie van buitenland sche zaken te Berlijn. Hef mysterievan den Schlesischer Bahnhof De Britsche radio ziet er een mysterie in. dat Molotof bij zijn aankomst te Bel lijn op den ..Anhalter Bahnhof" en niet op den „Schlesischer Bahnhof" ontvan gen is, waar hij. daar hij uit het Oosten kwam „eigenlijk had moeten arrivee- ren." De oplossine van dit mysterie zou hierin gelegen ziin. dat de Schlesischer Bahnhof onlangs door het Rritsche luchtwapen krachtig gehombarderd en zwaar beschadigd zou ziin. Te. Berlijn vermaakt men zich over dit nieuwe voorbeeld van gefantaseerde succesberichten. waarmee de Engelscha berichtgeving zich compromitteert. Iedereen te Berlijn kan zich er doop persoonlijke waarneming van overtui gen. dat noch de Schlesische Bahnhof, noch één ander station van de Duitsche hoofdstad door Britsche bommen be schadigd is. Dat de Russische staatsman pd den „Anhalter Bahnhof" ontvangen is. komt overeen met het gebruik om aan den ..Anhalter Bahnhof" of ook wel den „Lehrter Bahnhof" voor ontvangst van vreemde officieele bezoeken den voorkeur te eeven uit representatief oogpunt. In dit verband wordt er aan herinnerd, dat prins-regent Paul van Joego-SJavië bij zijn officieele bezoek aan Berlijn, ofschoon hii uit bet Zuid- Oosten kwam. op' den „Lehrter Bahn hof" ontvangen werd. De diplomatieke redacteur van het Italiaansche persbureau S.tefani wijst er op. dat. terwijl Molotof te Berlijn be sprekineen voert met Hitier en von Ribbentrop. de Roemeensche minister president en staatsleider Antonescu op weg is naar Rome. waar hii den Duce en graaf Ciano zal ontmoeten. Deze po litieke besprekineen tooncn aan. dat Europa bezig is zich te reorganiseeren od den grondslag van een algemeene samenwerking met uitsluiting van En geland. JAPANSCHE BOMMFN OP DEN BIRMAWEG HONGKONG, 14 Nov. (Domei). Het blad Takoeng Pao meldt, dat Ja pansche verkenningsvliegtuigen Woensdag zich boven de stad Koen- ming hoofdstad vin de Chineeache provincie Yoennan en boven den Birmaweg vertoond hebben. Nadat eerstgenoemde stad gedurende zes uren was gebombardeerd, wrrd vervol gens de Birmaweg met bommen be stookt. DE MILITAIRE STEUNPUNTEN IN SPAANSCHAMERIKA WASHINGTON, li Nov. (D.N.B.). De plaatsvervangende minister van bui tenlandsche zaken Welles heeft giste ren op de persconferentie verklaard, dat de regeering der V.S. nooit gestreefd heeft naar verpachting of afstand van vloot- of vliegtuigsteunpunten in. Spaansch-Amerikaansche landen. Op de vraag, hoe het staat met het gebruik maken van zulke steunpunten, ant woordde Welles, dat dit een andere kwestie was. waarover hij zich op het oogenblik niet wilde uitlaten. VERDUISTERING j Vandaag gaat de zon om 17.49 uur onder. Zonsopkomst op Vrijdag 15 Novembe* is om 9 01 uur. Geduren- de den tusschenliggenden tijd moet j worden verduisterd. Morgen is de opkomst van de maan om 18-28 uur. ondergang 9 01. Dien nacht is h' t v'"* rr""''

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1940 | | pagina 1