Wederopbouw van Rhenen, Wageningen Scherpenzeel en Veenendaal Twee pleinen te Rhenen Cunerakerk bevrijd van de omringende huizen Nieuwe bons aangewezen In het donker fietsen langs den weg geplaatst Ontaarde stiefvader voor het hof Ie BLAD PAG. 3 AMERSFOORTSCH DAGBLAD VRIJDAG 22 NOVEMBER 1940 (Van onzen specialen verslaggever) MEN zal zich herinneren dat. wij eenigen tijd geleden een uitvoe rig overzicht hebben gegeven van het werk dat vanwege het Regeeringscommissariaat voor den Wederopbouw is verricht. In het kort hebben wij toen aandacht besteed aan de plannen die voor de verschillende geteisterde gemeenten waren ontworpen maar ongetwijfeld zal het onzen lezers belang inboezemen iets naders te vernemen in het bijzonder wat de gemeenten in deze omgeving betreft t.w. Rhenen, Wageningen, Veenendaal en Scherpenzeel. eenige monument, dat Wapeningen be zat zouden worden gerestaureerd en herbouwd. In het plan vormt dit kerk gebouw het alles beheerschende ele ment; de ontworpen vorm van het cen trale kerkplein werd bepaald door den schijnbaar willekeurigen en scheeven stand van dit monument in het stads beeld. De behoefte aan ruimte voor de weke- lijksche markt maakte een vergrooting van dit kerkplein noodzakelijk. Om ech ter geen wanverhoudingen te krijgen tusschen de schaal van het kerkgebouw en de omringende ruimte, werd besloten om het kerkplein uitsluitend te reservee ren voor de goederenmarkt, en voor de veemarkt een nieuw plein te creëercn op de plaats van het verwoeste schoolge bouw aan de Parkstraat en Dijkstraat, waarvan de herbouw in deze omgeving niet meer gewenscht is. De terreinen om het marktplein zul len uitsluitend worden bestemd voor den bouw van winkelhuizen met bijbe- hoorende bovenwoningen. Tegenover het gemeentehuis en het postkantoor is een terrein gereserveerd voor een ver- eenigingsgebouw met wijkgebouw voor de Ned. Hervormde kerk. Een tweede element in het op- bouwplan vormen de stadspoorten. Bij de Bergpoort herinnerde een voor het verkeer zeer hinderlijke S-bocht in de Hoogstraat aan de plaats van de vroegere stadspoort. De bebouwing aan het andere einde van de Hoogstraat heeft echter alle herinnering aan de Nudepoort uit- gewischt. Hier kwam men geheel on gemerkt de oude stad binnen. Nu de beide einden van de Hoogstraat ernstig zijn beschadigd, is van de gele genheid gebruik gemaakt om weer twee duidelijke' toegangen tot de stad aan te brengen, zonder te vervallen in een weinig zinvolle imitatie van de vroe gere stadspoorten. Over de verbrcede stadsgracht, waar van de lijnen weer veel strenger zullen worden, zijn nieuwe bruggen ontwor pen. Aan de Nude-zijde is, op de plaats van de verwoeste bebouwing, in aan sluiting aan een der bruggen, een bas- tion-vormige verruiming geprojecteerd, WAT het plan voor den weder opbouw van Rhenen betreft, dat ontworpen werd door Ir. C. Pou- deroijen en Ir. J. p van der Haar. hier stond men voor een zeer zware taak omdat de aangerichte schade naar verhouding tot de eroote van het stadje zeer aanzienlijk genoemd kón worden. De eigenlijke kern van Rhenen met de voornaamste win kels en bedrijven is vrijwel geheel vernietigd. Er diende dus een nieu we kern ontworpen te worden, be antwoordend aan de tegenwoordige eischeji van stedebouw en volksge zondheid. Maar aan den anderen kant moest het speciale karakter van het oude stadje Rhenen. beheerscht door den indrukwekkenden Cunera- toren. behouden blijven. De belangrijkste wijziging in het stads plan is wel het profiel en het beloop van de voormalige Heerenstraat, welkp samenvalt met. den Rijksstraatweg UtrechtArnhem. De straat is verbreed van ongeveer 9 tot 17 m. en in -het hart van de gemeente verwijdt zii zich kom vormig. waardoor een plein ontstaat, de Fred, van der Paltzhof. De bedoeling is dat dit plein een centrum van druk stadsleven zal gaan vormen, met veel winkels, maar dat het toch door zijn breedte en ruimte in staat zal zijn een rustige sfeer te wekken. Aan de Noord zijde van het plein is een verhoogd trot toir ontworpen als uitbouw van de al daar aanwezige hooge stoepen. Een scherm van geschoren lindehoomen zal aan deze kant de noodige beslotenheid verleenen. Het Zuidelijk deel van het plein is meer als rustpunt gedacht. Daar is de plaats voor het hotel, voor een vereeni- gingsgebouw en voor woonhuizen van enkele notabelen. Belangrijk is ook de wijziging in de Omgeving van de Cunerakerk. Vroeger stond dit monumentale gebouw volko- weg is hiertoe op voldoenden afstand van „Huize Scherpenzeel" doorgetrokken en kan dan uitkomen op de laan achter het kasteel, welke op een gunstig punt op den bestaanden Rijksweg uitmondt Daar de totstandkoming van deze om legging van het verkeer nog wel eenige jaren op zich zal laten wachten, moesten verbeteringen in de Dorpsstraat worden geprojecteerd, welke direct te verwezen lijken zijn. Op de plaats van het ver woeste hotel „De Holevoet'' is een plein vormige verruiming ontworpen, waar door het zicht in de gevaarlijke bocht beter zal worden en tevens de noodige parkeerruimte wordt verkregen. Ir. het algemeen beoogt het wederopbouwplan het scheppen van voldoende ruimte ter zijde van den verkeersweg voor parkee-, rende auto's, zoodat in de toekomst het narkeeren op den Rijksweg in het ge- heele dorp kan worden verboden. Het geheel verwoeste gemeente huis zal niet meer verscholen achter de aangrenzende bebouwing op het te smalle terrein worden herbouwd. Mede ter verbetering van de bocht in den Rijksweg zal de bewaarschool en het aangrenzende woonhuis wor den afgebroken. Op het vrijkomende terrein is nu het nieuwe gemeente huis gedacht, met de grootste afme ting evenwijdig aan den weg en wel zoo ver teruggeschoven, dat een royaal voorplein kan worden ge vormd. Door dit plein zal ook een duidelijke toegang tot. het park van „Huize Scherpenzeel" kunnen ont staan. Ook zal, van Woudenberg komend, aan de linkerzijde, voorbij de Ned. Her vormde kerk, dus op den hoek van den Rijksweg en de Marktstraat een flink plein kunnen ontstaan van gerekten vorm. langs den Rijksweg. Aan de eene korte zijde wordt de pleinruimte dus afgesloten door het koor van de oude kerk. terwijl op de tegenoverliggende zijde het postkantoor is geprojecteerd. Al deze verruimingen hadden natuur lijk tot gevolg, dat vele eigenaren van verwoeste perceelen niet meer op de oude piaats terug zullen komen. Voor de kleinere woonhuizen, welke aan deze hoofdstraat minder op hun plaats zijn. moest een ander bouwterrein worden zocht. In deze behoefte is voorzien door een exploitatieplan van het groote bin nenterrein tusschen de Smidsteeg. den Dwarsdijk, de Marktstraat en den Rijks weg. De aantrekkelijkheid van deze nieuwe woonbuurt is verhoogd door een breede groene strook langs den nieuwen zijweg, welke den Rijksweg met den Dwarsdijk zal verbinden. In deze nieuwe woonwijk, welke een intiem karakter zal kunnen krij gen met rustige dorpsstraten en vriendelijke en eenvoudige dorps woonhuizen, is tevens een terrein gereserveerd voor een nieuwe be waarschool, welke daar beter op haar plaats zal zijn dan aan den gevaarlijken verkeersweg. Links: Interieur van de houten noodwoningen in Veenendaal. Rechts complexen te Veenendaal naderen hun voltooiing men ingebouwd in de omringende stads wijk, welke thans door het oorlogsge weld geteisterd werd. Daardoor kregen de ontwerpers van het plan de kans kerk en toren een meer passende om geving te bezorgen. In het nieuwe plan zal de kerk op een nagenoeg vierkant plein komen te staan met rondom bescheiden woonhuizen, hier en daar een win kel. zoodat het geheel in tegenstel ling met de nieuwe Fred, van der Paltzhof, een uitgesproken element van rust zal worden. Een breede pro menade voert van dén voet van den toren langs de oude stadsmuren naar het. begin van de Fred.' van der Paltzhof. Hierdoor werd de gelegen heid geschapen om on hot mooiste punt van Rhenen enkele wo'onhui- zèn te doen bouwen van «aar men een schitterend uitzicht heeft op Rijn en Betuwe. Aan den voet van den Cuneratoren zal tevens de veemarkt kunnen worden ge houden. Het huisje van den markt meester zal een plaats vinden op den muur nabij den toren in combinatie met een café-restaurant nabij het voormalige bastion. Tenslotte noemen wij nog het bouwblok, begrensd door de Koning straat. Weverstraat. Rontekoestraat en de verlengde Gasthuisstraat. Hipr waren vroeger tal van kleine industrieën ee vestigd die met alle overige industripële bedrijven zullen worden overgeplaatst naar een terrein aan den Vogelenzang, waar zij met de daar reeds gevestigde industrieën tesamen een afgesloten in dustriewijk zullen vormen, terwijl de hierdoor vrij gekomen grond zal worden benut, voor den houw van 28 arbeiders- wonineeo Daarmede wordt de z.g. be nedenstad als woonstad weer in eere hersteld. Wageningen Het wederopbouwplan voor Wagenin gen werd ontworpen door Ir. A. Kraaven- hagen uit Oosterbeek. Men ging tilt van de veronderstelling, dat het Gothische kerkgebouw met den Romaanschen toren vrijwel het welke aan de stadszijdq zal worden af gesloten door twee openbare gebouwen. Gemetselde trappen maken den groenen gordel voor wandelaars van het h^tion af toegankelijk. Bij de Bergpoort is een bebouwing ont worpen. welke de ingang van de stad duidelijker zal aangeven. Tevens is een verbetering van het verloop van de Hoogstraat in het plan opgenomen. Als meer op zichzelfstaand ele ment. dat niet direct verband houdt met den wederopbouw, is een ver betering van den groenpp gordel en van de vestinggracht in hot plan opgenomen. liet tuin-architectoni- sche gedeelte van dit plan werd ver zorgd door Dr. Ir. J. P. Bijhouwer te Wageningen. Het plan voor den groenen gbrdel heeft een tweeledig doel. In de eerste plaats zullen de slappe lijnen van het verzakte plantsoen dus danig worden veranderd, dat. in den vorm van den groenen gordel het' ka rakter van de oude vestingwallen weer tot uitdrukking zal kunnen komen, zon der dat gestreefd wordt naar een imi talie van de vroegere vestingwerken. In de tweede plaats beoogt het plan den. aanleg van een weg door het groen rondom de oude stad. Besloten werd. om de gebouwen, welke tot schade van het stadsheeld on de «allen waren opgetrokken en welke door het oorlogsgeweld zijn verwoest, niet meer op deze plaats op te bouwen. Scherpenzeel Scherpenzeel heeft zich in den loop der jaren, op voor het verkeer zeer hin derlijke wijze, als een lintdorp langs den Rijksstraatweg Utrecht—Arnhem uitge breid. Het bochtige verloop van de zeer nauwe Dorpsstraaj leverde het door gaande verkeer vele moeilijkheden op Daarom is in het wederopbouwplan. ontworpen door Ir. A. Kraayenhagen. in de eerste plaats een omlegging van den Rijksweg in de kom van het dorp gepro jecteerd. De gedeeltelijk reeds bestaande De nieuwe woning- (Foto Pax-Holland) Veenendaal De bebouwde kom van Veenendaal vroeg in haar ouden vorm dringend om verschillende verbeteringen: er waren hier gaandeweg minder gewenschte toe standen ontstaan, eensdeels een gevolg van den snellen groei van de industrie in deze gemeenle. anderzijds van het weinig logische beloop der gemeente grenzen, welke de bebouwing willekeu rig doorsneden, waardoor een behoorlij ke leiding en regeling van de hebou- wings-uitbreiding niet gemakkelijk was. De gelegenheid diende nu te worden aangegrepen, om, waar mogelijk, ge bruik te maken van de aangerichte op ruimingen, om eenige dringend noodza kelijke verbeteringen aan te brengen. Zoo opende zich thans de gelegenheid tot aanleg van opn nieuwen weg nabij het station, parallel met de spoorlijn AmersfoortResteren, welke weg in het toekomstige schema voor het geheele uitbreidingsplan een belangrijke rol zal kunnen vervullen en waaraan te vens het station een behoorlijke plaats zal verkrijgen Deze weg en nog enkele andere doorbraken, waartoe de aange richte vernielingen eveneens gelegen heid boden, ontsluiten bovendien een niet onbelangrijk binnenterrein voor be houwing. Dit terrein in het midden van de plaats zou anders tot in lengte van dagen braak hebben moeten blijven liggen, of alleen ten koste van be langrijke financieele offers in exploi tatie hebben kunnen worden ge bracht. Thans komt dit terrein vrij en kan daarop tot. woningbouw (vnl. arbeiderswoningbouw) worden over gegaan, waaraan in Veenendaal dringend behoefte bestaat. Het nieuw on'worpen woonwijk je zal pen aantrekkelijk karakter kunnen ver krijgen. Er is betrekkelijk veel groen en beplanting in geprojecteerd, speciaal langs genoemden hoofdweg, en door de bebouwingsvoorschriften wordt er voor De verkeerspolitie in de groote steden wordt In de. uitoef.ening van haar taak thans bijgestaan door leden van de Ordnungspolizei. Een der Amsterdamsche agenten op post in gezelschap van zijn Duitschen collega. (Foto Pax-Holland) gezorgd, dat de straten een aangenaam en afwisselend profiel en de bebouwing een prettig karakter zullen verkrijgen. Thans is reeds een complex van 28 ar beiderswoningen herbouwd. Dit plan is ontworpen door ir. S. J. van Embden uit Delft. Amersfoort Van gemeentewege wordt de onteige ning overeenkomstig het gemaakte plan voorbereid. Daarbij moet rekening wor den gehouden met het feit, dat kort ge leden door grenswijziging een gedeelte van de gemeente Hoogland bij Amers foort is gevoegd. Het wederopbouwplan wil van de ver woesting langs den Liendertschen- en den Hooglandschenweg gebruik maken om aan de lintbebouwing aldaar een einde te maken en ter bevordering van de eenheid in het stadsbeeld bij den herbouw zooveel mogelijk rekening hou den met den aard van de bebouwing. De perceelen; welke zijn verwoest, zullen dus in die deelen van de 6tad, waar zij het beste passen, dienen te worden her bouwd. Voorschot-toe wij zingen worden niet meer verstrekt 's-GRAVENHAGE. 22 Nov. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het departement van landbouw en visscherij maakt be kend, dat in het algemeen ten be hoeve van nieuw te openen detail listen zaken geen voorschottoewij zingen van in distributie gebrachte goederen meer zullen worden ver strekt. Voorts wordt er op gewezen, dat geen voorschottoewijzingen uit gereikt zullen worden aan reeds gevestigde zaken, welke voorne mens zijn soorten goederen, waarin zij tot nu toe geen handel dreven, te gaan verkoopen. Elk der met „16" genummerde bonnen van de broodkaart geeft gedurende de week van Maandag 25 November tot en met Zondag- 1 December a.s. recht op het koopen van 125 gram roggebrood of 100 gram ander brood. Voorts geeft elke der met „16" genum merde broodbonnen reoht op het koopen van een rantsoen gebak. Dit omvat voor de hierna genoemde bakkerijproducten telkens ten minste het daarachter ge plaatste aantal grammen: beschuit 75 gram; biscuit en wafels 90 gram; spe culaas 140 gram; andere koekjes 200 gram; koek 160 gram; cake 300 gram; gevuld klein korstgebak (b.v. amandel broodjes) 400 gram); gevuld groot korst gebak (b.v. boterletter) 500 gTam; taart en gebakjes 600 gram. Voor geheel of ten deele uit meel of bloem gebakken producten, welke hier boven niet genoemd zijn, geldt, dat een rantsoen een hoeveelheid omvat, waar in 70 gram meel of bloem is verwerkt. De op 1 December nog niet gebruikte bonnen, blijven voorts nog geldig gedu rende de week van 2 tot en met 8 De cember a.s., met dien verstande, dat zij gedurende laatstgenoemde week niet mogen worden gebruikt in hotels, res taurants e.d. KAAS Collectieve Ned. inzending op de Leipziger Messe •s-GRAVENHAGE, 22 Nov. Het ligt in de bedoeling van den economischen voorlichtingsdienst, behalve de gebrui kelijke officieele inzending, op deze jaarbeurs, welke door de gewijzigde ver houdingen nog aan belangrijkheid heeft gewonnen cn als het knooppunt bij uit nemendheid voor het internationale goederenverkeer kan worden be schouwd, een collectieve Xederland6che inzending te organiseeren. Deze inzen ding zal worden ondergebracht op de eerste verdieping van het Ring-Mess- Haus, in welk gebouw ook o.m. de groote collectieve inzendingen van Ita lië en Rusland, alsmede van tal van andere landen zullen worden onderge bracht. Firma's, die belangstelling hebben, aan .deze' collectieve inzending doel te nemen, dienen zich ten spoedigstp bij den economischen voorlichtingsdienst. Rijnstraat 24. 's-Gravenhage. op te ge ven onder vermelding van de ruimte, waarover wij wenschen te beschikken, de ten toon te stellen artikel etc. In lichtingen inzake standhuur e.d. zijn hij dezen dienst te verkrijgen. Deze Leipzizer Messe zal van 2 tot en met 7 Maart 1941 plaats vinden. ONBAATZUCHTIGE ZAAKWAAR NEMER TOT EEN JAAR VEROORDEELD AMSTERDAM. 21 Nov. De recht bank heeft vandaag een zaakwaarnemer veroordeeld, tot een jaar gevangenis straf wegens verduistering. De verd. had een oude vrouw, uit de Jordaan. dje ƒ2000 uit de staatsloterij had getrokken, bewogen hpm 1000 ter hand te stellen om epn lijfrente voor haar te koopen. Van de lijfrente kwam niets terecht en met veel moeite wist de vrouw 300 terug te krijgen. De zaakwaarnemer had haar het ne men van een lijfrente aangeraden om te voorkomen, dat zij een belangrijk be drag wegens genoten steun aan maat- schanpelijken 6teun zou moeten terug betalen. De officier had acht maanden gevor derd. 's-GRAVENHAGE, 22 Nov. De secretaris-generaal. waarnemend hoofd van het departement van landbouw en visscherij maakt het navolgende bekena. BROOD Gedurende het tijdvak van Maandag 25 November tot en met Zondag 1 De cember a.s. geeft de met „24" genum merde bon van %het algemeen distribu tiebonboekje recht op het koopeh van 100 gram kaas. De bonnen, welke op 1 December a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot en met Zondag 8 December a.s. De bonnen mogen gedurende de week •an 2 tot en met 8 December a.6. niet gebruikt worden in hotels, restaurants e.d. In verband met bovenstaande bonaan wijzing voor kaas word.t er nogmaals de aandacht op gevestigd, d'at de met „1" tot en met „13" genummerde bonnen van het algemeen distrihutiehonboekje niet aangewezen zullen worden en du6 vernietigd kunnen worden. EIEREN Gerlurende het ,tijkvak van Maandag 25 November tot en met Zondag 1 De cember a.s. geeft de met „37" genum merde bon van het algemeen distrihu tiehonboekje recht op het koopen van één ei. De bonnen, welke op 1 December ftog niet gebruikt zijn. blijven geldig tot en met Zondag 8 December a.s., met dien verstande, dat ook zij gedurende de week van 2 tot en met 8 December niet gebruikt mogen worden in hotels, restaurants, e.d. De bonnen voor vleesch en vleesch- warctfi worden afzonderlijk bekend, ge maakt. LIJK VAN ENGELSCHEN VLIEGER BEROOFD GRONINGEN. 22 Nov. Wegens dief stal van respectievelijk een gouden ring en een armbandhorloge, toebehoorende aan een omgekomen Engelschen vlie ger, wiens lijk in Augustus te Uithuizen was aangespoeld, heeft de rechtbank vandaag den lS-jarigen J. W. te Uithui zen veroordeeld tot 6 maanden gevange nisstraf, waarvan 3 maanden voorwaar delijk, en den 53-jarigen landbouwer J. S. B., eveneens uit Uithuizen, tot een geldboete van ƒ40.— sub*. 40 dagen hëehteni6. Tegen den landbouwer -had het O.M. op de zitting van 8 November een gevangenisstraf van 3 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van 3 jaar. en een geldboete van ƒ50—, subs. 25 dagen hechtenis geëischt, terwijl te gen den jeugdigen verdachte zes maan den onvoorwaardelijke gevangenisstraf was gerequireerd. Advocaat te Amersfoort weer in hooger beroep Verduisteringsperikelen AMERSFOORT, 22 Nov. Mr: J. F., advocaat alhier, die de vorige week heeft terecht gestaan omdat hij zijn woning niet voldoende had verduisterd en tegen wien het O.M. 15 subs, zes dagen had geëischt, werd door den kantonrechter ver oordeeld tot 6 subs, drie dagen. Verdachte gaat bii de Utrecht- sche rechtbank in hooger beroep, die hem kort geleden van een soortgelijke overtreding heeft vrij gesproken. Veertig personen te Rotterdam tot een week gevangenisstraf voorwaardelijk veroordeeld ROTTERDAM. 22 Nov. Gister middag hebben voor den politie rechter veertig personen terecht ge staan, die ondanks het verbod hun. fietsen na het invallen van de duis ternis aan den openbaren weg had den geplaatst. De officier zeide. dat ondanks de 6trenge straffen, die er op dit verbod staan, er' toch nog vele overtreders zijn. Men dient eens en vooral goed te weten, dat men een strafbaar feit pleegt. De eisch tegen alle personen was een week onvoorwaardelijke gevangenisstraf. De rechter, mr. van Yollenhove, veroordeelde allen tot een week ge vangenisstraf voorwaardelijk, maar hij wees er op. dat in het vervolg onvoorwaardelijke straffen zullen worden opgelegd. AMSTERDAM, 22 Nov. Een moedei van een 4-jarig meisje, gescheiden van haar echtgenoot, ging samenwonen met een 26-jarigen metselaar. Het bleek al spoedig, dat de man een hekel aan het kind had. Hij mishandelde haar gere geld en bedreigde haar met allerlei straffen als zij er tegenover anderen een woord over kikte. Vanneer haar dan ook gevraagd werd, hoe zii aan een op gezwollen gezicht, en blauwe plekken kwam, antwoordde de kleine trouw, dat zii gevallen was. Het bevel van den stief vader! In December van het vorige jaar moest de moeder in een ziekenhuis worden op genomen en het kind werd aan de „goe de zorgen" van den metselaar toever trouwd. Een buurvrouw had zich reeds herhaaldelijk aan het gedrag van den man geërgerd en op zekeren dag, toen het kind kennelijk weer ernstig was mishandeld, toog zii met het meisje naar een dokter, die tot zijn schrik moest con- stateeren. dat de blauwe plokken door mishandeling waren veroorzaakt De arts gaf dp vrouw den raad zich tot de politie te wenden. De klacht had tenge volge. dat de metselaar door den politie rechter tot zes weken gevangenisstraf werd veroordeeld. Hij ging van dit vonnis in hooger be rden. omdat hii naar zijn zegeen vol maakt onschuldig was. Het kind was zeer lastig en om haar op te voeden, moest hij dikwijls straffe maatregelen nemen. Voor het hof verscheen de moe der als getuiee a decharge. Zii nam het voor den metselaar oo. maar haar ver klaringen maakten op den nroeureur- "eneraal mr. J. Versteeg weinig indruk. Hii was van oordeel, dat verdachte te recht veroordeeld was. De straf vond hij echter voor dit ergerlijke feit te laag, zoodat hij thans veroordeeling tot drie maanden gevangenisstraf reouireerde. Het Hof zal 5 Dec. arrest wijzen.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1940 | | pagina 7