Toestand kan zeer ernstig
worden, meent Greenwood
Hongarije kan vertrouwen
in zijn toekomst hebben
Engelsche censuur wijzigt
haar richtlijnen
DE EEMLANDER
Donderdag 28 November 1940 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemsche Poortwal 2a
39 e Jaargang No. 130
MOEILIJKHEDEN
MET KOLEN EN
VOEDSEL
De vlootsteunpunten
in Zuid-Amerika
Gesloten Joodsche
wijk in Warschau
MINISTER CSAKY:
Volmachten voor
de Turksche
regeering
„Wij hebben eenig risico op ons genomen,
doch zonder risico is geen bloei
mogelijk"
Het conflict van
De berichtgeving
over aanvallen
op Duitschland
Groote fabrieksbrand
in Stockholm
Griekenland
en Italië
Engelsche stap te
Madrid
Millioenensmokkel-
affaire
Roemeensche politici
weer op vrije voeten
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maandeD voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week f 0.15
Binnenland franco per post per 3 maanden 2 85. Afzonderlijke nummer* f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 4620
'RIJS OER ADVERTEfïTIEN van l-4regel* f 1.05 met inbegrip vaa een bewijsnummer,
elke regel meer f 0.25. Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05
Tempo der Britsche bewapeningsindustrie door Duitsche
luchtaanvallen verlangzaamd
NEW YORK, 28 Nov. (D.N.B.) In antwoord op critiek van den vroegeren En
gelschen minister van oorlog, Hore Bejisha, en van den Labour-afgevaardigde
Shinwell in het Lagerhuis, heeft minister Greenwood verklaard: „Wanneer de
Britsche Admiraliteit er niet voor zorgt, -dat de Britsche scheepvaart een zekere
mate van veiligheid krijgt, zal de toestand zeer ernsig worden. Men moet toegeven,
zoo betoogde Greenwood verder, dat het tempo van de Britsche bewapenings
productie als gevolg van de Duitsche luchtaanvallen, langzamer wordt.. Engeland
is nog niet aan het einde' van de moeilijkheden. Deze zullen veeleer nog toenemen".
De minister van arbeid. Bevin. kondigde in het Lagerhuis'aan, dat de komende
zes maanden opnieuw een groot aantal mannen in het Engelsche leger zal worden
opgenomen.
NAAR Transozean meldt, zal
de steenkolenschaarschte in
Engeland, volgens een bericht van
het Londensche blati News Chro
nicle, nog toenemen. Niet alleen
krijgt Londen te weinig steenko
len, doch ook de meeste gebieden
in Zuid- en Zuid-Oost-En.geland
zullen in de wintermaanden van
de koude te lijden hebben.
De Nya Dagligt Allehanda, die dit
bericht in haar editie van Maandag
publiceert, schrijft, dat voor de steen-
koolschaarschte de meest verschil
lende redenen zijn aan te voeren.
Het Engelsche distributiesysteem
functionneert reeds sedert, geruimen
tijd niet meer. de verkeersmbgelïjk-
heden worden met den dag slechter;
daar de spoorwegen tengevolge van
de risico's voor de scheepvaart reeds
overbelast zijn.
Tegelijkertijd publiceert Nya Dagligt
Allehanda het bericht, dat met het
Voor de Engelsche soldaten Is een
masker geconstrueerd, dat speciaal
het hoofd tegen verwondingen moet
beschermen. (Foto Weltbild)
slechter worden van den steenkooltoe
voer ook de werkloosheid in Wales,-het
voornaamste centrum van de Engelsche
steenkoolmijnen, nog verder dreigt toe
te nemen.
Volgens een bericht uit Londen
heeft de Britsche minister voor het
verkeerswezen gisteren ten aanzien
van den levensmiddelentoestand van
het oogenblik in Engeland ver
klaard. dat men niet van de Engel
sche bevolking kan verwachten, dat
zij de huidige „inspanningen" op den
duur met „een leegen maag" uit
houdt. Hij verklaarde verder, dat de
regeering alles zal doen om ook per
rail levensmiddelen te transportee
ren naar de landstreken, die er bij
zonder behoefte aan hebben.
De Dinsdag uitgesproken redevoerin
gen van den Britschen minister voor de
scheepvaart. Cross, en den minister van
landbouw, Hudson, worden door de
Duitsche bladen veelbeteekenende be
kentenissen genoemd betreffende het
voortdurend meer in gevaar verkeeren
van (jen Engelschen ravitailleeringstoe-
stand.
De Deutsche Allgemeine Zeitung, die
spreekt van „noodkreten" der Engelsche
ministers, wijst er op. dat hun redevoe
ringen afgestemd zijn op een andere
toonhoogte, welke aangegeven is door de
nieuwe richtlijn der Engelsche propa
ganda. Deze richtlijn wordt er door geka
rakteriseerd, dat het bluffende element
op den achtergrond komt en de nadruk
wordt gelegd op de moeilijkheden.
Het doel der ministerieele redevoe
ringen, aldus het blad, is tweeledig, n.l.
de Amerikaansch hulp te bespoedigen
en de gedachten van het Engelsche
publiek van het tegenwoordige leed af
te leiden. Het blad acht het kenmer
kend, dat deze beide noodkreten ver
klonken, „nadat Lord Lothian in Ame
rika gevraagd had om crediethulp voor
Engeland". Engeland, aldus het orgaan,
heeft dus niet genoeg schepen, niet ge
noeg levensmiddelen, niet genoeg oor
logsmateriaal en niet genoeg geld. De
toenemende verzwakking van de Brit
sche eilandpositie wordt op alle gebie
den merkbaar.
De Nachtausgabe wijst' er op, dat de
uiteenzettingen van den Britschen mi
nister voor de scheepvaart berusten op
volkomen foutieve getallen. Volgens de
mededeelingen van het opperbevel dei-
weermacht, zoo schrijft dit blad, zijn in
feite sedert het begin van den oorlog
tot begin November 1940, zonder reke
ning te houden met koopvaardijschepen,
die door mijnen van de marine of het
luchtwapen zijn vernield of beschadigd,
in totaal 7.162.200 ton vernield. Dat be
teekent een wekelijksch gemiddelde
van rond 150.000 ton, dus meer dan het
dubbele van wat de Britsche minister
voor de scheepvaart heeft opgegeven als
hoogste wekelijksche verlies.
MONTEVIDEO, 28 Nov. (D.N.B.) In
een persgesprek verklaarde de president
der republiek Uruguay inzake de kwes
tie der marinesteunpunten, dat de mo
gelijkheid bestaat, dat dergelijke steun
punten worden ingericht, dat het echter
belachelijk is de zaak zoo voor te stel
len, alsof de regeering reeds een vast
plan heeft, dat spoedig zal worden uit
gevoerd. De president gaf 'toe, dat. een
strategische haven bijv. te Montevi
deo waar oorlogsschepen levensmid
delen, brandstof, munitie e.d. aan boord
kunnen nemen, en reparaties kunnen
worden verricht als gevolg van averij op
zee of door oorlogshandelingen, of om
den bemanningen rust- te verschaffen of
tegen gevaarlijk weer te beschermen, ge
bruikt zou kunnen worden. Alleen daar
door reeds krijgt een dergelijke haven
de eigenschap van een steunpunt van
groote beteekenis voor elke vloot in dit
deel van het Zuidelijke gebied van den
Atlantischen Oceaan.
WARSCHAU. 28 Nov. (D-N.B.) Nu
in Warschau een definitieve gesloten
Joodsche woonwijk tot, stand is geko
men, zijn voor het verkeer van deze
personen met die in de overige stads
wijken nieuwe regelingen uitgevaardigd
Aan de Duitsohe en poolsche bevolking
is het evenals aan dragers van het
Duitsche uniform principieel verboden
deze Joodsche woonwijk binnen te gaan.
Het binnengaan en verlaten van deze
Joodsche woonwijk is slechts mogelijk
met een bijzondere vergunning, die
wordt verleend, door den gevolmachtigde
van den districtschef voor de stad War
schau. Met ingang van 26 November
is ook in het tramverkeer een aantal
veranderingen gekomen teneinde een
contact tusschen, Joden en de niet-Jood
sche bevolking te vermijden. Een aan
tal tramlijnen is opgeiheven of heeft een
andere route gekregen. In de Joodsche
woonwijk zijn drie tramlijnen.
Italiaansche en Duitsche vliegtuigen aan de Kanaalkust
ISTANBOEL. 28 Nov. (D.N.B
Door de wijziging, die thans wordt aan
gebracht in de wet ter bescherming van
de nationale huishouding, worden aan
de regeering vérstrekkende volmachten
verleend, welke hoofdzakelijk zullen
worden toegepast op het gebied' der be
veiliging van de voeding, de levensmid-
delenvoorziening en de energieke be
strijding van bet achterhouden van
goederen voor speculatieve doeleinden.
De dagbladen puhliceeren een bericht
uit Ankara, waarin wordt gezggd. dat
de staaf van bpleg slechts een voorzorg?
maatregel is. welke nondig is geworden
door de loopende gebeurtenissen, maar
dat de openbare rneening zich daarover
niet moet verontrusten. zeKs wanneer
de regeering nog andere maatregelen
zou moeten nemen.
Het blad Wakit meldt uit Ankara,
dat een reorganisajie van bet ministe
rie van bujtenland^he zaken in het
voornemen lig'. Het plan is. het minis
terie van de hestuursteehnische aange
legenheden. waarmede het thans is be
last, te ontlasten, zoodat hef zich geheel
tot de buitenlandsche politiek kan be
palen, Op het oogenblik wordt het ad
vies der andere ministeries met betrek-
Botsingen aan de universiteit
te Agram
BELGRADO. 2S Nov. (D.N.B.).
Aan de universiteit te Agram heb
ben zich gisteren ongeregeldhe
den voorgedaan. Studenten, die lid
zijn van de Kroatische boerenpartij,
zouden in het universiteitsgebouw
een vergadering houden. Kroatische
nationalisten bezetten echter het
gebouw. De aanhangers der boeren
partij slaagden er niettemin in, bin
nen te komen, waarna een gevecht
in de zalen en gangen ontstond. Er
vielen ook eenige schoten. Eenige
studenten werden gewond, andere
door de politie' gearresteerd.
king tot dit reorganisatievoorstel inge
wonnen.
Het verkeersministerie is voornemens
een groot deel van de lage tarieven hij
de spoorwegen en bij de rijksscheep-
vaartlijnen voor het personenverkeer
weer op te heffen. De maatregel heeft
ten doel bet reizigersverkeer te beper
ken.
Volgens berichten in de bladen is be
sloten in geheel Turkije het eenheids-
brood in te voeren. Dit brood zal voor
86 pet, bestaan uit. uitgemalen tarwe
meel. Het infmalingspercentage van het
meel, dat thans voor brood in Tstanboel
en in andere steden wordt gebruikt be
draagt 79.
Duitsche en Italiaansche vliegtuigengereed voor de start op een
vliegveld aan de Kanaalkust. (Foto Scherl)
STOCKHOLM, 28 Nov. (A.X.P.) Uit
Londen verluidt, dat in het Britsche
ministerie van luchtvaart een geweldig
schandaal aan het licht is gekomen.
Reeds enkele dagen geleden werd ge
constateerd, dat het bericht, van Brit
sche respectievelijk in Britschen dienst
zijnde piloten, dat zij de Skoda-fabrie-
ken hadden gebombardeerd, valsch was.
Aanvankelijk verdacht men den voor
het opstellen van de communiqué's van
het. ministerie van luchtvaart verant
woordelijken ambtenaar er van, dat hij
een verouderd rapport bij vergissing
als basis voor zijn bericht had genomen.
Zondag gaf het. ministerie van lucht
vaart opnieuw berichten uit over groot-
scheepsche aanvallen op Berlijn. Door
een telegrafische mededeeling van een
neutrale mogendheid kwam mn echter
te weten, dat in het geheel geen vlieg
tuig boven Berlijn had gevlogen. Ter
stond werd een onderzoek ingesteld en
geconstateerd, dat de bemanningen der
Britsche vliegtuigen inderdaad rappor
ten hadden uitgebracht, volgens welke
zij in Berlijn groote branden hadden
gezien'en duizenden brandbommen had
den uitgeworpen Het onderzoek is ge
staakt. Te Londrn staat men voor een
raadsel.
De Berlijnsche correspondent van Af-
tonbladet keert zich tegen de valsche
Engelsche berichten volgens welke Ber
lijn in den nacht van Zaterdag op Zon
dag aan een zwaren Engelschen lucht
aanval heeft blootgestaan. Hij baseert
zich hierbij op een Reuter-telegrnm, vol
gens hetwelk hommen op stations in
Berlijn zijn neergeworpen, die duizen
den branden zouden hebben doen ont
staan. De correspondent schrijft dan
woordelijk het volgende:
„Dit Engelsche bericht komt voor
de Berlijners als een groote verras
sing. In den nacht van Zaterdag op
Zondag werd luchtalarm gegeven,
doch men kon geen enkele hom
ontploffing hooren. Gedurende het
luchtalarm hevond ik mij den ge-
heelen tijd op een dak en kon van
hieruit constateeren, dat geen enkel
vliegtuig Berlijn bereikte: Branden
vielen niet waar te nemen, evenmin
als ontpolffingen."
Aan waarnemers te Washington is
het opgevallen, dat de Engelsche regee
ring na de opzienbarende verklaring
van den- Britschen ambassadeur te
Washington, Lothian, over de financiee-
le positie van Engeland, het den Ameri-
kaanschen correspondenten heeft toege
staan, pessimistische beschouwingen
van Engelsche ministers alsmede hun
eigen sombere berichten over de uit
werking van de Duitsche aanvallen in
de lucht en ter zee naar Amerika te
seinen.
De Amerikaansche pers als bijv. de
Washington Evening Star, spreekt van
een „plotselingen keer in de houding
van de Engelsche censuur". Inzake de
in een groot deel van de Amerikaan
sche pers verscbeneri schildering van
den Londensche correspondentie van
Associated Press over de uitwerking der
Duitsche luchtaanvallen op Bristol
merkt het blad 'op:
Het feit, da't de Engelsche censuur
het doorgeven van dit bericht heeft toe
gelaten beteekent wellicht, dat de En
gelsche regeering haar rneening gewij
zigd -.heeft en thans gelooft, dat het
sombere beeld van het gevaar waarin
Engeland verkeert, in de Ver. Staten
meer sympathie zal wekken dan de
vroegere vertrouwenwekkende voorstel
lingen.
De Engelsche censuur, zoo constatee
ren de Amerikaansche bladen, houdt
zich daarbij echter op den achtergrond
en uit de berichten der Amerikaansche
correspondenten te Londen kan men bij
oppervlakkige beschouwing tot het in
zicht geraken, dat het ongecensureerde
berichten betreft, die dus met ontdui
king van de Engelsche censuur naar
Amerika geseind zijn. Hier staat ech
ter het feit tegenover, dat thans een
geheele stroom van dergelijke berich
ten uit Londen over de Amerikaansche
pers Wordt uitgestort. Men schrijft dit
daaraan toe. dat de productie in Ame
rika de Engelsche regeerine blijkbaar
te langzaam gaat en dat Engeland in
derdaad van Amerika niet de hoeveel-
den krijgt die het hebben wil.
STOCKHOLM. 28 Nov. (D.N.B.).
Door een grooten hrand is giste
ren een karton- en emballagefa
briek in de havenwijk van Stock
holm verwoest. Reeds thans wordt
de,schade op ruim een half millioen
kroon geschat. De oorzaak is nog
niet bekend.
BOEDAPEST, 28 Nov. (D.N.B.). De
Hongaar6che minister van buitenland
sche zaken, graaf Csaky, heeft voor de
buitenlandsche commissies van beide
huizen van den rijksdag een eensluiden
de verklaring afgelegd, waarin hij de
redenen uiteenzette, welke Hongarije
tot toetreding tot het driemogendheden-
pact bewogen hebben.
Het driemogendhedenpact van Ber
lijn, zoo betoogde de minister, biedt
Hongarije tastbare voordeelen. In de
doelstellingen van dit pact. i6 niets ver
vat wat.met db buitenlandsche politieke
doelstellingen van Hongarije onver-
eenighaar is. Hongarije heeft met de
toetreding ook het doel gehad zijn in
een 22-jarigen harden en taaien strijd
verkregen resultaten in het kader der
machtsgroepeering van het driemogend
hedenpact te beveiligen. Het heeft ook
tijd moeten winnen om den inwendige.n
ophouw des lands met volledige energie
voort te zetten, om in rust de voorwaar
den te scheppen tot een 6uccesvollen
strijd tegen mogelijk nog te verwachten
teisteringen, en om tenslotte de uitbrei
ding van het buitenlandsche politieke
6telsel te kunnen voortzetten.
De Hongaarsche regeering wil haar
betrekkingen jegens Joegoslavië nog
nauwer aanhalen. Ik heb, zoo zeide
Csaky letterlijk, reden om aan te nemen,
dat men er in Belgrado net zoo over
denkt. Wij hebben er geen belang bij,
dat de Joegoslavische staat politiek of
economisch zwakker wordt en ook Joe
goslavië heeft belang bij een sterken en
betrouwbaren Noordelijken nabuur.
De omstandigheid, dat de Hongaar
sche regeering vrijwillig en uit eigen
belang bepaalde grenzen heeft geplaatst
aan haar buitenlandsche politieke op
treden. beteekent niet. dat zij van het
recht afziet om vrije besluiten te
nemen. Vrijwillige beperkingen hebben
de regeering vaak meer mogelijkheden
gehp'den dan een z. g. n. politiek van
de vrije hand, welke alleen in theorie
bestaat. Hongarije zal er met alle mid
delen naar streven zijn vreedzame doel
stellingen volkom ?n te verwezenlijken,
Het tijdperk tot aan het sluiten van
den vrede mag nog naar binnen, noch
naar' buiten 'onbesteed blijven.
Hongarije, dat in 'den Wereld
oorlog aan de zijde van Duitsch
land ten onder is gegaan, kan thans
met grootere Verwachtingen de
toekomst tegemoet zien dan de
landen, die aan 'de zijde der weste
lijke democratieën een bloei beleef
den en blijkbaar voor eeuwig van
den buit hadden denken te genie
ten. De actie, welke een half dozijn
emigranten-regeeringen in Londen
ontvouwt, is voor Hongarije een
dringende en ernstige waarschu
wing. Wat men mag verwachten, in
dien haar plannen verwezenlijkt
worden, behoeft, niet nader te wor
den aangeduid.
Ten aanzien van het conflict tusschen
Griekenland en Italië merkte de minis
ter op, dat sommigen zich verheugen,
dat Italië Griekenland tot dusver niet
bezet heeft. De tijd speelt, voor de as-
mogendheden geen rol. Hongarije weet
de offervaardigheid van Italië te waar-
deeren, 'waarmede het ervoor gezorgd
heeft, het Bal'kanronflict ta isoleeren.
Wij hebben, zoo besloot de minister
zijn betoog, eenig risico op ons geno
men, doch zonder risico is geen bloei
mogelijk. Onze geheele politiek is erop
ingesteld, dit risico naar mate van den
vooruitgang, de versterking en den
bloei van ons land te verminderen.
BERLIJN. 28 Nov. (D.N.B.). De on
derstaatssecretaris van buitenlandsche
zaken Butler heeft volgens een bericht
uit Londen gisteren in het Lagerhuis
verklaard, dat de Britsche ambassadeur
in Madrid stappen heeft gedaan om de
Britsche rpchten in Tanger te bescher
men. Voorts deelde Butler mede. dat de
Engelsche regeering nog steeds geen
antwoord heeft ontvangen op haar in
der tijd te.Moskou overhandigde voor
stellen
WEENEN, 28 November (Transkonti-
nentpress). Voor. de arrondissements
rechtbank is gisteren het proces begon
nen tegen den gewezen Oostenrijkschen
kapitein Richard Riedel en zeven an
dere leden van een internationale smok
kelaarsbende, dié er van worden beticht
beroepshalve sedert jaren kapitaal uit.
Duitschland en andere Europoesche
landen met valutabepalingen wegge
voerd te hebben. Verwarmingsbuizen in
de internationale D-treinen en andere
holle ruimten in wagons dienden als
bergplaats voor de smokkelwaar. De on
rechtmatig uitgevoerde bedragen zou
den meer dan twintig millioen mark be-
loopen. De centrale van de smokkelor
ganisatie vormt de Parijsche Banque
Union Change in de Rue d'Antim
Ex-kapitein Riedel, die gisteren als
hoofdverdachte terecht stond, verklaar
de er bij zijn bemiddelingswerk geen
vermoeden van gehad te hebben, dat
het strafbare daden betrof.
Nog meer gewezen functio
narissen doodgeschoten
BOEKAREST. 21 Nov. (D.N.B,). De
in den afgeloopen nacht gearresteerde
vroegere Roemeensche s'aatsfuntionna-
risseu, waaronder de gewezen premier
Tatarescu, de oud-minister Argetojanu,
Chelmegeanu, Gigurtu, Ralea, en gene
raal Ilasiejevic, zijn in den loop van
dezen ochtend weer op vrije voeten ge
steld. Door toedoen van den plaatsver-
vangenrlen premier en commandant van
de Legionnairsbeweging, HoriaSima,
begaven zij zich naar het ministerie van
Binnenlandsche Zaken, waar zij op het
oogenblik nog in een soort vrijwillige
hechtenis vertoeven.
Naar van bevoegde zijde verluidt, ge
schiedde ook hun arrestatie in den loop
van den nacht met het doel. hen te be
schermen voor de bijzondere maatrege
len, die. gezien de groote opwinding der
legionnairs over de beestachtige wijze
van vermoording van Codreanu. wierrs
graf Woensdag blootgesteld werd. mo
gelijk werden geacht.
Behalve reeds gemelde tereohtèstel-
lingen in den nacht van 2fi op 27 No
vember in de militaire gevangenis van
Jiliva bij Boekarest, zijn in den loop
van den dag nog meer gewezen furicti-
onnarissen door legionnairs doodgescho
ten. doch hieromtrent ontbreken nog na
dere bijzonderheden. Bekend is slechts,
dat zich onder hen de vroegere secreta
ris-generaal van de Nationale Boeren
partij, Madgeanu, hevlndt, die, zij het
ook niet onder de Carel-dictatuur. her
haaldelijk minister was. en buitenge
woon sterk links georiënteerd.
DE VERDUISTERING
Vandaag gaat de zon om 17.28 uur
onder. Zonsopkomst op Vrijdag 9.26
uur.
Gedurende den tusschenliggenden
tijd moet verduistertHworden.
De maan komt op om 6.10 uur en
gaat om 15.44 uur onder.
T MOOISTE WAT MEN GEVEN KAN
is. 'n Parapluie van SPIEKERMANN
Langeslraal 31 TeleWJ
Communistische partij in
Zwitserland verboden
BERN. 28 November (D.N.B.). De
Bondsraad heeft op grond van «rtikel
102 van de grondwet en op grond van
artikel 3 van het besluit van den Bonds
raad van 30 Augustus 1939 betreffende
maatregelen tot bescherming van het
land en tot h«ndhaving van de neutra
liteit. besloten tot ontbinding van de
Communistische partij in Zwitserland.
Het verbod heeft ook betrekking op
vereenigingen. die in de pkaats komen
van de verboden organisaties. Verder
moeen communisten eeen lid zijn van
de oreanen van federatie, kanton en
gemeente.
