(STADSNIEUWS
Bij het heengaan van
Burgemeester v. Randwijck
r h
NIEUWJAARS - PRIJSVRAAG
Üq&njda
Kerkdiensten op
Oudejaarsdag
Burgerlijke Stand
Kunstminnaar en
oudheidkundige
DE GEH_EI_MEN_DER DUISTERNIS
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Jhr. A. W. den Beer Poortugael t
Een brug van Porselein gebouwd
VEENENDAAL'S
leesportefeuille
VERKOOPINQEN
Baarn
EÉN RAADSLID
GAAT HEEN
Gevonden
voorwerpen
Oud-Amersfoort
2e BLAD PAG. 1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG 28 DECEMBER 1940
A MERSFOORT is mü na 20 jaar afwe-
zigheid onteroeid. Telkens als ik er
terugkom, mis ik weer iets van wat mij
vertrouwd was. Huizen, waar goede
vrienden woonden, zün verdwenen of wel
er staan onbekende namen on de deur en
als ik. in herinneringen verzonken blijf
stilstaan, kijken de nieuwe bewoners mij
wantrouwend aan: wat wil die daar?
Rieuwe lanen, nieuwe wiiken zijn verrezen.
Ik loop langs de straten en ontmoet nie
mand. dien ik ken; vroeger was het omge
keerd, ik zag niemand, dien ik niet kende
Maar wat ook veranderd moge ziin er
bleef mü toch steeds een vertrouwde ge
dachte: burgemeester van Randwijck was
er nog!
En nu gaat ook hij heen. Langer dan
een kwart eeuw stond hij aan het hoofd
van de gemeente. In moeilijke tijden viel
de eerste neriode van zijn ambtstijd in
nog moeilijker' de laatsteMaar tusschen
deze beide ligt de snelle opkomst van
Amersfoort.
Ik weet weinig van de geschiedenis 1 ran
Amersfoort in de laatste laren en weinig'
van het beleid van den burgemeester-
Maar des ie meer van vroeger. Ik herin
ner mü. dat ik daags na de benoeming van
graaf van Randwijck hem ging bezoeken
in het oude stadhr's van Den Haag. Ik
ging met bezwaard hart. want eigenlijk
voelden wii ons allen in Amersfoort be
zwaard, omdat niemand iets van den nieu
wen burgemeester afwist. Amersfoort be
gon in dien tüd luist te ontwaken uit z'n
droomerig bestaan van garnizoensstadie.
Het wilde honger op, het wilde z'n gun
stige ligging benutten industriestad, en
z'n prachtige omgeving, om woonstad te
worden. Hoe zou nu de nieuwe burge
meester tegenover die grootsche plannen
staan?
Toen 'k 's avonds terugkwam, kon ik
de Dagbladlezers geruststellen en felici-
teeren met de benoeming, want reeds het
korte onderhoud had mii overtuigd, dat
wij den energieken. vooruitstrevenden bur
gemeester zo iden kriigen. naar welken
het verjongde Amersfoort zoo verlangde.
Burgemeester van Randw'tjck heeft onze
verwachtingen niet teleurgesteld en onmid
dellijk begrepen, welke koers gevolgd
moest worden, om Amersfoort een eere
plaats te verschaffen onder de Nederland-
sche gemeenten. Moeilijkheden van allerlei
Gard had hü te overwinnen. Al heel spoe
dig werden alle plannen omvergeworpen
door den oorlogTallooze problemen, in
1914 nog zonder precedent, en verzwaard
door de plotselinge uitbreiding van de ge
meente met duizenden Belgen, vergden het
uiterste van den jongen burgemeester
maar gaven hem ook gelegenheid te loo
tten. wie hij was en wat hii kon.
Vooral in die jaren won graaf van Rand-
wijck het vertrouwen en het hart van de
waarlijk niet al te toeschietelijke bevol
king. Met vaste hand. wetend wat»hij wil
de. bestuurde hij de gemeente. Rustig
voortgaand, zonder de geringste zelfver
heffing of onfeilbaarheids^ aan. toeganke
lijk voor eerlijke critiek en nieuwe ideeën,
wars van kastegeest. ver verheven boven
eenzijdige partiizucht en vol waardeering
voor elke eerliike overtuiging, wist hij de
medewerking te verkrügen van ieder, die
het goed meende en ook inderdaad wat
presteerdeen de samenwerking te verze
keren tusschen de verschillende groepen
der bevolking, die hit alle verschil van
godsdienstig en politiek inzicht, toch eens
gezind waren in hun streven Amersfoort
tot grooten bloei en welvaart te brengen.
Het zal burgemeester van Randwijck
zwaar vallen zün post te verlaten vóór de
overwinning van de moeilijkheden, welke
de oorlogsiiid. en van de nog grooter
moeilijkheden, welke de onvermijdelijk op
de geweldige spanning dezer tüden vol
gende reactie, nog zullen meebrengen.
Het zal Amersfoort niet minder zwaar
vallen zijn ouden burgemeester juist nu te
moeten missen.
Mr. D. VAN SCHAARDENBURG
VAN Burgemeester en Wethouders
kwam bericht binnen, dat aan het
gemeentepersoneel op den Oudejaars
dag voorzoover de dienst zulks toelaat
om 13 uur vrijaf zal worden gegeven.
De Ned. Herv., Geref., Christ. Geref.,
Geref. kerk (i. H.V.) en de Doopsgezin
de gemeente, met instemming van de
Ev. Luth. en Remonstrantsche gemeen
te. herinneren werkgevers en winkeliers
nog éénmaal aan haar oproep: sluit uw
zaken en geeft uw personeel zooveel
mogelijk vrij om uiterlijk 15 uur opdat
allen in staat zijn de Oudejaarsdiensten
hunner kerken, die alle om 15.30 gehou
den worden, bij te wonen.
Er wordt op gewezen, dat op den
Oudejaarsdag géén gemeenschappelijke
dienst wordt gehouden. De kerken hou
den alle haar eigen dienst; echter op
hetzelfde tijdstip.
Geboren Jean Pierre Henri Dominique
Z. van André Richard en Josephine Gravin
van Randwijck: Berend .Gerardus, z. van Be
rend Gerardus ten Wolde en Sophie Kesy;
Martinus, z. van Willem Kraan en Jannetje
Louw.
Getrouwd: Johannes Antoni Meule-
man en Anna Cornelia Vaal.
Overleden: Adriana Hermina van den
Berg. oud 47 jaar, weduwe van Dirk Ste
ven Dc'us; Margaretha Diederichs. oud 83
jaar. weduwe van Hendrik van Ommeren:
Coenraadi van Boggelen, oud 82 jaar, echt
genoot van Pet°rke van Heemskerk: Philip-
pina Josepha Elisabeth van der Horst, oud
59 j?ar: Evert Hend-rikus Houpst, oud 75
jaar, echtgenoot van Agatha Geertruida van
Hiel.
FRUIT- EN. GROENTENVEILING
AMERSFOORT.' 27 Dec. Gieser Wilde
man 1218, Winterjannen 1819. wortelen
4950, rapen 40, geele kool 5155, roode
kool 5070, uien 65, andijvie 1215 per kg-,
prei 1213, boerenkool 35, witlof 2026.
Mr. D.*J. van Schaardenburg, Hoofd
redacteur van ons blad ten tijde van
de ambtsaanvaarding door onzen
burgemeester, zond ons naar aanlei
ding van het heengaan van Graaf
van Randwijck nevenstaande bijdrage.
V.J
Bij het overlijden van jhr. A. W.
den Beer Poortugael
NAAR gisteren in ons blad werd mee-'
gedeeld, is gep. luitenant-kolónel
der artillerie, jhr. A. W. den Beer Poor
tugael in den leeftijd van 76 jaar over
leden.
De ontslagene werd in 1864 te 's-Gra-
venhage gehoon. Na zijn officiersloop
baan in het jaar 1907 té hebben be
ëindigd, ging hij zich in later jaren
wijden aan de zaken, die zijn groote
liefde hadden, aan de kunst, de oud
heidkunde en aan den arbeid van de
stichting „De armen de Poth", waar
over het volgende:
In 1920 overleed de heer A. M. Tromp
van Holst en in zijn plaats werd toen
tot regent van het gesticht „De armen
de Poth" benoemd jhr. A. W. den Beer
Poortugael.
Jhr. den Beer Poortugael heeft tijdens
zijn leven veel góeds gedaan voor deze
instelling. In het werkje van den secre
taris-penningmeester, notaris Joh. Knop
pers, waarin een overzicht wordt ge
geven van het tijdvak van 1 Januari
1900 tot 1 Januari 1940, wordt veel aan
dacht gewijd aan de restauratie van het
stichtingsgebouw, waarvoor de over
ledene zeer veel daadwerkelijke belang
stelling aan den dag heeft gelegd.
De celzusterskamer was door inrich
ting en vertimmering geheel .ontdaan
van het oude bouwschoon. Zij werd
onder leiding van den thans ontslapen
regent gerestaureerd tot een zaal van
historische en oudheidkundige waarde,
welke sindsdien wordt aangeduid met
den naam „Camere der celzusters". Be
halve als „feestzaal" voor de bewoners
der stichtingswoningen wordt ze ge
bruikt voor tentoonstellingen, welke
veelal uitgaan van den Amersfoortschen
Kunstkring.
Aangewakkerd door het succes met de
„Camere der celzusters" werd daarna
de aandacht gericht op de oude regen
tenkamer in het hoofdgebouw. Geen
moeite werd gespaard om den ouden
vorm van het bouwwerk zoowel als van
de daarbij passende meubelen en voor
werpen te verkrijgen. Toen is de ver
gadering van 25 Februari 1925 de in
ouden trant herstelde regentenkamer in
gebruik werd genomen, sprak de voor
zitter oprechte woorden van dank jegens
jhr. den Beer Poortugael, die wederom
zijn beste krachten had gegeven.
De begrafenis zal op Dinsdag 31 De
cember des middags om 2 uur plaats
vinden op de algemeene begraafplaats
Rusthof.
RESTAURATIE ST. JORISKERK
Het College van Kerkvoogden maakt
met groote dankbaarheid bekend, aldus
„De Kerkbode", dat een lid der gemeen
te, dat onbekend wenscht te blijven, dui
zend gulden geschonken heeft voor de
restauratie van de St. Joriskerk.
Uitspraken ten behoeve
van de Winterhulp
Mr. Dr. IV. G. A. VAN SONSBEECK:
„Er is geen doel, waarvoor
men liever alle hens aan dek
roept, dan voor onderlingen
bijstand wanneer gevaren den
landgenoot bedreigen. Nauwe
lijks geeft iets meer voldoe
ning dan verlichting van an-
derer zorgen."
Kent ge deze winkels? Dan is het gemakkelijk de bijgaande lijst in
te vullen. Kent ge ze niet, ga dan op speurtocht in verduisterd
Amersfoort. Wij stellen de volgende prijzen beschikbaar:
Een waardebon a f 10.00
Een waardebon a f 5.00
Twee waardebonnen a f 2.50
Vijf troostprijzen.
In ons nummer van Zaterdag 11 Januari 1941 plaatsen wij de goede
oplossing en de namen van de pr ijswinnaars. Waardebonnen kun
nen besteed worden bij de deelnemende firma's
OP ZOEK IN DONKER AMERSFOORT
WIEN DE SCHUTTING TOEBEHOORT
Inzendingen tot Donderdag 9 Januari aan het Bureau van bet
Op het couvert te vermelden: „Nieuwjaarsprijsvraag".
12.
15.
18.
21.
23.
/^ïHZE stad heeft een gevoelig ver-
lies geleden, want jhr. den Beer
Poortugael hield van Amersfoort en
heeft voor Amersfoort veel gedaan, al
werden, door zün uiterst bescheiden
optreden, betrekkelük weinigen dit ge
waar.
Wat hü deed, deed hü als „dilet
tant", als liefhebber in den besten zin
van het woord en daarom kon hij
zooveel tot stand brengen.
Velen zullen zich nog herinneren de)
mooie uitvoeringen van onze opera-
vereeniging onder Tiggers en Schwerzel,
maar wie weet, dat het Jhr. den Beer
Poortugael was. die bijv. de monumen
tale sarcophaag van Euridice maakte of
de decoratieve, gestyleerde verbeelding
van water en vuur in het laatste deel
van de Zauberflöte? In dien tijd sprak
ik hem wekelijks, rmaar het was door
anderen, dat ik van dergelijke prestaties
hoorde. Wat heeft hij niet veel gedaan
voor de verfraaiing van „De Poth",
hoe prachtig heeft hij gerestaureerd de
„zaal van de Celzusters" en daarna de
regentenkamer: slechts weinigen weten
met welk een onuitputtelijk geduld en
toewijding hij zijn doel nastreefde om
deze stijlvolle restauratie tot stand te
brengen.
Zoo heeft hij gewerkt voor de Monu
menten-commissie; zoo ook voor de
plaatselijke afdeeling van het Algemeen
Néderlandsch Kunstverbond.
Hoe zal hij gemist worden door het
bestuur en de leden van het museum
In de omgeving van Peking is deze brug, geheel van porcelein, gebouwd als spe
cimen van kunstzinnig Chineesch handwerk. (Foto Scherl)
Jhr. A- W. den Beer Poortugael. naar
een schild er van Isaac Israëls.
(Archief A.D.)
Flehite, waaraan hij zich geheel heeft
gegeven, waar hij velen gewezen heeft
op de schoonheid der tentoongestelde
schatten en waar hij bijzondere exposi-
tie's heeft georganiseerd, zooals bijvoor
beeld van oud tin, van kanhen en krui
ken.
Wat hem bij 'lit all=3 dreef, was ziin
groote liefde voor de kunst, die nauw
verband, hield met zijn belangstelling
voor wijsgeerige vraagstukken en
godsdienstig leven. Vele jaren was hii
voorzitter van den Amersfoortschen
Kunstkring, en tevens Voorzitter van
de expositie-commissie en alg zoodanig
heeft (hij gegeven al zijn belangstelling,
kunde en liefde om interessante ten
toonstellingen tot stan 1 te brengen. Op
zijn voorstel zijn vele rondgangen ge
houden en menigeen h3eff hem hooren
getuigen van zijn waardeering voor wat
aan de mooie wanden was opgehangen.
Het was diezelfde liefde en kennis,
die hem in staat stelde een belangrijke
collectie schilderijen, beelden en cera
miek bijeen te bréngen; hij was een
'Ier eersten, die beeldjes kocht van
Mendes d,a Costa en werk van Floris
Verster, vóór deze kunstenaars nog
naam hadden gemaakt.
En het was diezelfde liefde, die hem
dreef met krijt of verf te openbaren,
wat hij zelf als schoonheid in de Tin
gen om hem heen gevoelde. Betrekke
lijk weinigen in onze stad zouden hem
als schilder kennen, maar gelukkig
heeft hij zich ter gelegenheid van zijn
70ste verjaardag laten overreden voor
den Amersfoortsóhèn Kunstkring een
tentoonstelling van ziin werk te hou
den en heeft hii laten zien. later
ook in een kunsthandel te Utrecht
hoe ook zijn eigen werk '.lenzelfden
fijnen, beschaafden, liefdevollen geest
openbaarde.
Op mijn atelier heeft hü gedurende
vele jaren de wintermaanden mede
model geteekend en wanneer de zit
ting was afgeloopen sttik hij een
piepke" op en bleef gèwódnlijk nog wat
napraten. Ik zelf heb dit kwartiertje
altijd als een voorrècht in mijn leven
gevoeld en met véle anderen zal ik
steeds dankbaar blijven, dat ik hem
eenigszins heb mogen kennen en in
aanraking ben gekomen met zijn fij
nen geest, die wars van alles, wat
hü als laag aanvoelde gericht was
op het hooger-geestelüke leven.
J. NIEWEG
Gemeenschappelijke
kerkdienst in de
St. Joriskerk
O VEftWELDIGEND was de be-
langstelling voor den diénst,
door de Ned. Herv. Kerk, de Geref.
Kerk en de Geref. Kerk in Herst.
Verband belegd.
Reeds lang voor 3 uur vulde zifch
op lsten Kerstdag het kerkgebouw.
Velen moesten zich tenslotte met een
staanplaats vergenoegen. Velen keer
den zelfs huiswaarts omdat zij geen
plaats meer hadden.
't Klokgelui van de St. Joriskerk
noodde de kerkganger®, en ditmaal
was het in de stad geen door elkan
der gaan van kerkgangers in allerlei
verschillende richting. Ditmaal trok-
kén zij samen op naar één plaats
een belijdenis dat het woord van
Jezus Christus dezen allen boven
alles ging.
Ds. Popma leidde de liturgie.
Gemeenschappelijk beleden allen hun
geloof mét de woorden der twaalf artike
len, waarna een loflied gezöngen werd.
Na gebed en schriftlezing uit Joh. 1
1—18, sprak ds. C G. H. Blok (Ned
Herv. pred.) over Joh. 1 14a: „Het
Wóórd is vleesch gewordeh en heeft on
der ons gewoond."
Na gemeenschappelijk gëzaftg sprak
ds. G. F. W. Hemgreen (Geref. prëti. in
Herst, Verband) over Joh. 1 14b: Én wii
hebben Zijn heerlijkheid gezien, «een
hèerliikheid als van deh Eenigeeborêhen
van den Vader, vol van genade en wöar-
heid."
Ds. S. J. Popma 6loot den dienst rhet
het „Onze Vader" en.efen zegenbede.
Samen hebben tallóozen gehoord en
beleden Hat het eenigfe vaste punt in hun
levën is: Jezus Christus.
Den organist, den heer Moby, behóórt
wel bijzbnderen dank gébracht te wor
den, voor de wijiö waarop hii in ziin
volkomen verantwoord ..kerkelijk" or
gelspel, de gemeentezang begeleidde.
PETER KALLENBACH OVERLEDEN
's-HERTOGENBOSCH. 27 Dec. In
den ouderdom van 71 jaar is in den af
geloopen nacht alhier ovèrledén de be
kende musicus Peter Kallenbach, direc
teur van 's Hertogenbosch' mannenkoor
en van Eindhovens mannenkoor, orga
nist van de kathedrale basiliek van St.
Jan en directeur van het zangkoor dezer
basiliek.
Een UITKOMST voor
WINTERAVONDEN:
„EIGEN KEUZE"
VRAAGT PROSPECTUS:
Langestraat 33 Tel. 3232
GRAND THé&TRE. Van Vrijdag 27 De$.
tot en met Maandag 30 Dec. vertooning
van de film „De Amateur-Jockey."
Aanvangstijden Maandag, Dinsdag,
Woensdag en Donderdagavond 8 uur.
Vrijdag 6.30 (doorloopend), 8 uar laatste
voorstelling. Zaterdag 6 uur en 8.15
(doorloopénd). Zon- en feestdagen 1.45,
4. 6.15 en 8.30 (doorloopend}. Matinee
Woensdag- en Zaterdagmiddag 2.30 uur.
Vrijdag, Dinsdag, Donderdag familie»
matinee. 2.30 uur.
CITY THEATER. Van Vrijdag 27 Dec.
tot en met Maandag 30 Dec. vertooning
van de film „Peer Gynt".
Maandag, Dinsdag. Woensdag. Donder
dag en Vrijdagavond 7.30 (doorloopend).
Aanvang hoofdfilm 8 uur. Daarna weer
voorprogramma.
Zaterdag 6 en 8.15 (doorloopend). Zon
en feestdagen 1.45, 4, 6.15 en 8.30 (door
loopend). Matinee Woensdag- en Zater
dagmiddag 2.30 uur.
Vrijdag, Maandag, Dinsdag en Donder
dag familiematinée om 2.30 uur.
REMBRAND THEATER. VerCooning van
de film „De wilnernis roept."
Aanvangstijden als City Theater. Geen
matinee's.
STERHUIS, Korte Beekstraat 4. Voor aüe
meisjes geopend op Dinsdag- en Donder
dagmiddag van 2.30 tot 5.30 uur n.m. Op
andere dagen des avonds.
GILDEHUIS A.K.G. Tentoonstelling van
schilderijen van Rotterdammers. Dage
lijks geopend.
R.K. OPENBARE LEESZAAL. Wijers-
straat 2.
OPENBARE LEESZAAL MET JEUGDLEES
ZAAL, Muurhuizen 9.
TIJSSELING'S MODELHUIS. 16 Dec.—1
Jan. Expositie van betere meubelen.
DE VALK. 28 Dec. Spatram Bal. 7 uur.
DE VALK. 29 Dec. Uitvoering van oude
en niéuwe kerstrauziek door het St. Hfen-
ricus koor en het Collegium Musicum
Instrumentale o.l.v. Hans M. Scheifer.
2.30 uur.
Hotel „De la Promenade". 2 Janu
ari 2 uur Verkooping van winkel
woonhuis, Laanstraat 106.
A.IJ.V. Baan niet open
Het heeft sinds gisteren niet
meer gevroren, de baan van de
A.IJ.V. aan de Rubensstraat blijft
dus gesloten.
De heer C. Ruitenberg
bedankt
De heer C. Ruitenberg-(V.D.), oen be
kende figuur in onzen gemeenteraad,
heeft bedankt voor zijn functie als
raadslid. De heer Ruitenberg, die bij
zijn entree in den Raad nog volgens
het oude districtenstelsel werd geko
zen, nam als raadslid ongeveer 24 jaar
lang actief deel aan de gemeente-poli
tiek, geruimen tijd nam hij als wethou
der een belangrijke plaats in. Ook in
deze functie heeft de heer Ruitenberg
ónze stad op goede wijze gediend. Het
was onder zijn leiding, dat de plant
soengordel in het Soesterkwartier in
werkverschaffing tot stand kwam.
Opvolger "van het scheidende raadslid
is de heer W. C. Oosterman.
Op het "politiebureau zijn door de eige
naars terug te bekomen:
Vulpen in étui „Swan", blauw heeren-
vest, wandelstok, heerenrijwiel, dameshand
schoen, paar gr-ijze handschoenen, spelden
kussen no. 830, heerenhandsdhoen. ring met
sleutels, textielkaart no. 5274. zakmes, zil
veren ring, meisjesschoen, rijwielbelasting-
merk, gelukshangertje, kinderportemonnaie,
kinderwantje, blauwe alpïnomuis, vleesch-
kaart, wieldop van Förd, zwarte vulpen,
brandstoffenkaart. zegelring waarin letters
L. H.. hond, bruin-zvéart, handbeschermer,
foxhondje, sleutel, paar kinderschaatsen,
le ?n beursje met inh. bankbiljet, brand-
Stoffenbon no. 9. kosteloos be'.astingmerk,
kinderportemonnaie met inlb., textielkaart
no. 439, bruin hondjé, groen beursje, ruig
harige hond, bont van een vos. zadeldek van
een rijwiel, bruine handschoen met kap,
boodschappentascb,bvouterie-doosje inn.
dameshorloge, linkér kinderwant. paar glacé
heerenhandsdhoeneii, heerenrijwiel, ring met
4 sleutels, zilverbpn, kerkboekje.
Onze lezers pullen ditmaal niet ons
gebruikelijk „Oud-Amersfoort" aantref
fen. De heer tC. A. Heunks, die deze
Zaterdagsche rubriek reeds zoo lang op
voortreffelijke'1 wijze verzorgt, is onge
steld en moet) rust houden. Wij hopen,
dat deze teleurstelling slechts \an kor
ten duur zal zijn en dat. collega Heunks
weer spoedig volkomen hersteld moge
zijn.
