De nieuwe rijksleiders voor Oost-Europa Admiraal Keyes acht een tweede front mogelijk Gevechtshandelingen bij Moskou Leningrad en Ladogameer Vorderingen in Donetzbekken KI.OMPERT.IF. Kil Aardbeving geregistreerd Mutaties bij de Engelsche weermacht Ir. M. Cosijns in ons land Christine Doorman RADIOPROGRAMN DOOR OR PAGINA 2 AMERSFOORTSCH DAGBLAD DONDERDAG 20 NOVEMBER BERLIJN, 19 November, hoden verneemt hetD.N.B.: In aanvulling op het weermAchtbericht van Het weermachtbericht maakt alleen melding van het feit, dat de gevechts handelingen aan het Oostelijk front ook verder met succes verloopen, zonder daarbij nauwkeuriger plaatsaanduiding to geven. Uit de tot nu toe beschik bare berichten blijkt, dat de gevechtshandelingen betrekking hebben op het gebied van Moskou, dat van Leningrad, op de Krim en het Zuidoosten van het Ladogameer. De vernietiging van 171 pantserwagens, waarvan melding wordt gemaakt, komt neer op de vernietiging van bijna zes bolsjewistische pantser divisies binnen drie dagen. Ongeveer even groot is het vcrlio6 aan bolsjewisti sche luchtstrijdkrachten. In zes dagen gingen daarvan 232 vliegtuigen verloren, terwijl in denzelfden tijd slechts 24 Duitsche toestellen aan het Oostelijk front verloren gingen. Hot geringe Duitsrhe verlies toont aan, dat de Duitsche lucht macht in den strijd niet op die afweer stuit, die overeenkomt met de getallen der bolsjewistische luchtmacht, waarvoor zoo sterk propaganda is gemaakt. Het verliies van moer dan 15000 bolsjewistische vliegtuigen, waarvan de Führer mededceling deed op den achtsten November, doet zich hier gevoelen. lijk is omdat do Duitsche bases zoo dicht in de nabijheid van Moskou lig gen. In een uitzending van Radio Moskou is gezegd: de strijd van thans kan nog heel lang duren. Leningrad Moskou en Sebastopol worden onmiddellijk door vijandelijke troepen bedreigd. De Duit schors zijn in technisch opzicht onze meerderen. Onze toestand is ernstig, maar he>t roode leger, dat vele tegensla gen hooft gehad, is nog jong. Op 17 November heeft, naar het D-N.B. verneemt, een afdeeling Duit sche pantserjagers, die in het Do- netzgebied naar het oosten was op- gerukt. tegenaanvallen van een bolsjewistische infanteriedivisie met zware verliezen voor de bolsje wisten afgeslagen. De aanvalsgol ven der bolsjewisten konden na eenigen tijd niet meer over de sta pels lijken on gewonden heenkomen en stortten in het vuur van het Duitsche geschut ineen. Desavonds, toen meer dan drie bolsje wistische regimenten in don stormaan val waren bezweken, konden ook de commissarissen de overblijfselen van de divisie niet meer in toom houden. Een aantal deserteurs vluchtten naar de pantserjagers. Onder hen bevond zich ook de adjudant van den comman dant der bolsjewistische divisie met al le bagage van zijn superieur. De com mandant van de divisie en zijn staf hadden zich door tijdig de vlucht te ne men. in veiligheid weten te stellen. vVan militaire zijde vcrneem.t het D. N.B. dat de succesvolle aanval der Duitsche troepen in het Donetzbekken ook gisteren niet door den taaien holsjc- wistischen tegonstand opgehouden kon worden De wanhopige pogingen der bolsjewisten, die door pantserwagens en vliegtuigen gesteund werden, strand den op het hevige vuur van Duitsche artillerie en pantserwagens. Duitsche pantserwagens drongen door de vijan delijke linies, kwamen in de flank der bolsjewisten en verijdelden dc tegen aanvallen De Puitschcrs namen 1500 bolsjewisten gevangen. De Duitsche luchtmacht heeft ook op 18 November ter ondersteuning van de operaties van het leger rondom Se- hastopol vrij sterke strijdkrachten in den strijd geworpen. Versterkingen om de haven der stad lagen onrlor de voort durende, uitwerking van de Duitsche bommen. Hierbij werden op twee bolsje- wistische ravitnilleeringsschepen zwa re treffers geplaatst en een opslagplaats van dynamiet door hommen van zwaar kaliher opgeblazen. De voor Sehastopol in den strijd geworpen zware Duitsche artillerie heeft een bolsjewistisch trans portschip door verscheidene treffers op 17 November tot zinken gebracht. „Passionara van Odessa" De methoden. waarmede de Joodsch-communistische vrouwelij ke commissaris Haretz Boris die van de bolsjewisten den naam .„Passionara van Odessa"' had ge kregen, in Odpssa hoeft geregeerd, worden duidelijk uit een door de pers gepubliceerd frontbericht. Haretz Boris was in de laatste dagen I voor de verovering van Odessa gouver neur der stad en bekleed met buitenge wone volmachten. Zij liet den voorma- ligen commandant der stad. die de stad wilde overgeven, doodschieten en talrij ke bewoners, waaronder 200 moeders, die verlangd hadden dat haar kinderen zouden worden weggevoerd, terechtstel len. Op haar hevel moesten kinderen, vrouwen en grijsaards in de straten der stad barricades opwerpen. Herctz Boris is met ®cn Odessa gevlucht schip om het leven gekomen. De Sovjet-Russische radiozender Cha- barovsk heeft een ooggetuigeverslag ge" geven van den Duitschcn luchtaanval op Moskou op 10 November Volgens de zen zender hebben de Duitsche toestel len in opeenvolgende golven den gehee- len dag en ook nog den heelen daarop volgenden naoht de stad aangevallen De bombardement* eskaders waren door jagers vergezeld De Sovjet-spreker noemde de beschadigingen, die in Mos kou waren aangericht belangrijk, ter wijl de verdediging buitengewoon moei DUITSCHE REGEERING WIJST MEXICAANSCHE INMENGING AF BERLIJN, 19 Nov. (D.N.BHet Mexicaansche gezantschap te Berlijn heeft onlangs aan hef ministerie van Buitenlandsche Zaken mededeelingen van de Mexicaansche regeering doen Joekomen inzake dc kwestie der repres- sailes wegens hot vermoorden van twee ledon van de Duitsche weermacht in Frankrijk. Tiet ministerie van buitenlandsche zaken heeft hierop het gezantschap laten mededcelen, dat zij geen prijs stelt op schriftelijke of mondelinge ver klaringen van derde mogendheden in deze kwestie. SCHNEIDER-CREUSOT PARIJS, 19 Nov. (A.N.P.). De So- cictc Schneider-Creusot heeft in het op 30 April geëindigde jaar, na afschrij- 1 .ngen, een nettowinst gemaakt van 20.63 millioen francs. Evenals het vo rig jaar wordt een dividend van 80 francs per aandeel uitgekeord. BERLIJN *19 Nov. (D.N.B.). Ge neraal sir John Dill, de chef van den generalcn staf van het Britsche rijk, zal op 25 December van zijn post af treden, zoo meldt dc Egelsche be richtendienst. Zijn opvolger is gene raal sir Allen Brooke, opperbevel hebber der strijdkrachten in het moederland. Dill, die 60 jaar wordt, is benoen.d tot veldmaarschalk en aangewezen om als gouverneur van Bombay de opvolger te worden van sir Roger Lumley, wanneer diens ambtsperiode is verstreken. Gene-, raai B. C. T. Paget, opperbevelheb ber van het zuidoostelijke comman do, wordt opvolger van Brooke en generaal B. L. Montgomery wordt bo last met het commando in Engeland als opvolger van Paget. De New York Times meldt uit Londen, dat ChurctylI de zeer geziene Britsche admiraal sir Roger Koyes, die tevens lid van het lagerhuis is, heeft ontslagen. De reden voor dit ontslag van den A'oorma- ligen chef van de Britsche vl<wt In de Middcllandsche zee moet gezocht wor den in het feit, dat Keyes herhaalde ma. len heeft betoogd, dat koning Leopold van België in Mei 1940 onder den druk van do Duitsche successen gedwongen was te capituleercn. Churchill en do hem onderhoorige pers hebben daaren tegen steeds weer aan het Engelsche volk trachten wijs te maken, dat de Bel- gische koning verraad heeft gepleegd aan de zaak der geallieerden. Keyes, die tot het oogenblik der capitulatie als En- gclsch verbindingsofficier dienst deed in het Belgische hoofdkwartier, beeft in het openbaar de Churchilliaansche ver draaiingen aan de kaak gesteld. Dit nu was de Britsche premier onwelgevallig en daarom meest deze Britsche admiraal Ier zijde worden geschoven. Betreffende de mutaties in de Britsche legerleiding meldt de Londenscho cor respondent van de New York Times, dat Dill in een voor de Britsche officieren ongewone verklaring hooft gewezen op de noodzakelijkheid van een jonger op perbevel'. Dill is herhaaldelijk gecriti- seerd, zoo meldt de Amerikaansche jour nalist verder, omdat hij niet voldoende lust tot ondernemingen toonde. Er be staat geen openlijk mceningsverschil tusschen Dill en Churchill, maar het is zeker, dat het hereiken van den Jeeftijds. grens door Dill het kabinet Churchill zeer gelegen is gekomen. Dc correspon dent wijst er op. dat Dills opvolger, Rrooke, al lang groot vertrouwon van Churchill geniet. BERLIJN. 79 November. (V P.B-) Onze correspondent meldt: De benoeming van rijksleider Rosenberg- tot rijksminister voor dc bezette gebieden in het Oosten was voor Berlijn geen bijzondere verrassingHet was een publiek geheim, dat Rosen berg. de theoreticus van de N-S D.A P.. die zich steeds op vraagstukken het Oosten betreffende had gespecialiseerd, sedert den veldtocht tegen Sovjet-Rusland voort' derend den Führer met raad en daad te zijde stond. De inrichting van een rijks- ministerie voor het bezette Oosten beteekent. dat in dc ontzettend grooie gebieden in liet Oosten waar de oorlog nu boorbij is, het burgerlijk bestuur wordt ingevoerd. Dit gebied is te groot voor een "gouverneur-generaal, vandaar dat een rijksminister het oppertoezicht zal hebben. Het burgerlijk bestuur zal in deze gebieden een nieuwe orde scheppen naar de richtsnoeren van den Fiiltrcr. die telkens door rijksleider Rosenberg van advies zal worden gediend. In de Oostelijke gebieden heeft het bolsjewisme ten dcele 25 jaar gewoed. In de oude Baltische staten heerschte het slechts één laar. Lang genoeg echter om ook daar de oude beschaving en welvaart met wortel en al uit tc roeien Deze gebieden ziin door de natuur rijk gezegend, maar alles is door dc roode heerschcrs vernield. Er moet opnieuw opgebouwd worden. Het is een geweldige verantwoordelijkheid die riiksminister Rosenberg tc dragen kriigt. Van heden al begint in deze gebieden een nieuw tijdperk: de Hid van her stel. De plaatsvervanger van Alfred Rosenberg is de rijksstadhouder en gouwlei der voor Westlalcn. Lippe, Schaumberg—Lippc, dr. Alfred Meyer- Do benoeming van dr. Meyer tot plaalsvervanger bewijst, van welk een groot belang het departement van Rosenberg wordt geacht. Rijks commissaris voor hot Oostland is gouwleider en opperpresident Ilin- rich Lose, die een zoon is van een eenvoudigen hoer uit Holstein. De gouw. die hij bestuurde, iaSleeswijk Holstein, dat. thans Nordmark heet. Ilij leidt de beweging aldaar sedert 1928. Hij is "evenals de nieuwe rijks commissaris van de Oekraine. Erich Koch, die gouwleider en opper-pre- sident van Oost-Pruisen is, 45 jaar. Het is kenschetsend dat de Führer telkens weer bij hel doen van belangrij ke benoemingen een keus onder de oud strijders doet. Men kent het Duitsche rijmpje, dat men in allerlei wachtka mers ziet hangen: Die über Nacht sich umgestellt Und sich für jeden Stat bekennen, Das sind die praktiker dor Welt Man könnte sie auch Lumpen nennen Dit rijmpje geldt niet voor dp man nen. die de Führer op belangrijke pos ten roept en stellig niet voor de vier mannen, die thans benoemd zijn. De nieuwe mannen zijn werkelijk van het hout. waaruit men leidende bestuurs- ambtenren snijdt. Rosenberg zelf is niet alleen een van de oudste medestrijders van den Führer en stellig de oudste strijder tegen het bolsjewisme, maar bovendien zelf een zoon van Oost-Europa. Hij werd in IS93 tc Reval geboren, waar hij lager en middelbaar onderwijs genoot en voor architect studeerde, terwijl deze universeele geest zich ook aan de schil derkunst en geschiedenis wijdde- Later bezocht hij de technische hoogescltool te Riga. die in 797.5 naar Moskou werd ver plaatst. In 1918 kreeg hij het diploma van ingenieur-architect. In November 19 IS hield hij de eerste rede over het bolsje wisme en wel in ziin vaderstad Reval Dan toog hü naar Münchcn. In dm zomer van 1919 leerde hii reeds Adolf Hitler ken nen. die hem in 1922 tezamen met Dietrich Eckcrt tot hoofdredacteur vah de Voller schrr Beobachtcr benoemde- Als er iemand deskundig is in Onst-Eurnpeeschc en bols jewistische vraagstukken, is het stellig Alfred Rosenberg. BERLIJN. 19 November (V.P.B.). t- Tn aansluiting op dc nogal sensationeele Engelsche persberichten over het nieu we corps, de z.g. „shock-troops", die een elite-troep in het Engelandschc leger vormen en onder het devies „weten schappelijk oorlogvoeren" speciaal zijn opgeleid voor de guerilla en sabotage achter het vijandelijk front, vernamen wij te Berlijn nog nader, dat deze shock, troops", troops zijn afgericht onder het directe toezicht van admiraal Roger Keyes, dio er zich tevens op kan beroe men de geestelijke vader van dit nieuwe wapen te zijn. In"kras9e tegenstelling tot de loftulgingcn, vvaarvnn in Engeland deze stormtroepen het voorwerp zijn, staat het nuchtere feit, dat Keyes do vo. rige maand van ziin functie is ontheven. Aanvankelijk heqjft dit uitsluitend eeni- ge verbazing gewekt, maar thans blijkt deze aangelegenheid een veel* grootere beteekonis to hebben. Admiraal Sir Ro ger Keyes heeft n.l. een hoek gepubli ceerd, waarin hij zich uitvoerig bezig houdt met Churchill's mislukte Gallipo- li-oxpeditie tijdens den wereldoorlog. In navolging van Churchill zelf wijt Keyes de mislukking dezer expeditie geheel aan het onfbrpken van voldoende reser ves aan manschappen en materiaal. Tegelijkertijd beweert Keyes ech ter. dat Engeland momenteel over veel gunstiger mogelijkheden be schikt voor een geslaagde landing op groote schaal, dan in het ver afgele gen Gallipoli het geval was. Met an dere woorden verkondigt hii de the se, dat Churchill een kans heeft, zoo als die in het leven van een mensch maar éénmaal voorkomt, om een groot contingent Engelsche troepen op de Europeesche kust te laten lan den en op die manier Duitschlnnd te dwingen tot een oorlog op twee fronten, wat uiteraard een grooie ontlasting zou bcjteekenen voor het reeds sterk verzwakte roode leger. In Duitsche militaire en politieke kringen slaat men reeds geruimen tijd met belangstelling de botsingen der meeningen in Engeland gade over het al of niet vormen ^an een tweede front op het contingent. De manier, waarop Churchill de Britsche openbare meening er aan den eenen kant van wil overtui». gen, dat men om zijn eigen woorden te gebruiken geen tegenstander over. wint door Harakiri plegen on zijn drem pel, terwijl hij aan den anderen kant den moed er in probeert te houden door steeds weer te wijzen op Engelands toe nemende kracht beschouwt men te Berlijn als weinig overtuigend. Het ont slag van admiraal sir Roger Keyes kan men wel nauwelijks uitleggen als een bewijs van Churchill's innerlijke over tuiging, dat hij „will keen the job". Geen invasie Bij het onderzoeken van de hem in Moskou voorgelegde kwestie, waarom de Britten geen invasie op het continent probeerden te ondernemen, schrijft de correspondent van United Press. Caroll uit Manilla, dat hij dit probleem met Britsehe officieren in Engeland, in hot midden-oosten en in de Sovjet-Unie heeft besproken. Op grond van deze ge sprekken komt hii tot de conclusie, dat de Britsche generale staf geen strijd krachten wil riskeeren voordat men ze ker is, dat dit niet tot nieuwe „zeeevie rende terugtochten" zooals hii Duinker ken zal leiden. De veldtocht van Wavell in T.vhic, zoo hebben de Britsche officie ren hem medegedeeld, heeft zware offers aan oorlogsmateriaal gekost, want van 150 pantserwagens zijn er slechts 49'te ruggekeerd Kre'a kostte opnieuw lucht doelgeschut. veldgeschut en vrachtauto's Tntussehcn was ook hij de Engelsche nroduefip niet alles in orde. Op het oogenblik hewcert men echter, dat he nrodnrfievrnnestuk on^elocf is. doch het materiaal moet over de geheele wereld verdeeld worden. Enkele Engelsche offi eieren waren van merning dat de Brit ten een fout maken door zich over de geheele wereld te versnipperen. De pro ductie en de verdeeling van het male riaal is nief bef eenige vvatgjen Britten zorg bereidt. Om b.v. tien daisies naar bet continent te brengpn. ziin VA mil lioen ton scbeppsruimte noodig. waarbii do tonnage van de oorlogsschepen, die bet convnoi beschermer), hief inbegrppen is. Ook psychologische motieven ziin te gen pen dergelijke expeditie aan te voe ren. Tn Rn'tsrhe oor-nn klink' nog sfprrl? de ironische opmerking: ..het beste ter rugtochtsleger der wereld". Tenslotte maakt de United Press correspondent gewag, van dc mee ning van een groen in Engeland, vol gens welke Grortt-Brittannic bereid dient te zijn Egypte en indien nood zakelijk ook Afrika op te offeren, daar deze landen later heroverd kunnen worden, terwijl bij een ineen storting van de Sovjet-Unie dit front nooit meer opgebouwd kan worden Dezelfde groep ziet een mogelijkheid om Duitschland te overwinnen, zoo er vijf millioen Amerikanen naai Europa zoudr a kunnen worden ge stuurd. Doch hoe lang zal het duren zoo zeide een woordvoerder van deze groep, voordat de Vpreenlgdc Staten vijf millioen man op dc been hebben gebracht en hoe lang zal het duren voordat do srhepen zijn gebouwd om een dergelijk leger te ravitaillecren BINNENLAND Op uitnoodiging van de organisatip van natuurphilosophische en technolo gische faculteiten in Nederland zal ir M. Cosijns uit Brussel in ons land een serie voordrechten houden over zijn we tcnschappclijke onderzoekingen van don laatsten tijd. Ir- Cosijns zal spreken over het onderwerp: l'pxploration de la slra tosphère, Dc lezingen zullen worden gp houden: te Utrecht op Dinsdag 25 No vember in hot physisch laboratorium Bijlhomverstpaat 6. to Amslerdam op Woensdag 26 November, Plantage Mui dergracht 6. te Delft op Donderdag 27 November, Mijnbouwplein 11 in het labo ratorium voor technische phvsica en tc Groningen op Vrijdag 28 November in het Natuurkundig laboratorium, Weste'r- singel 34. Prof. J. Clay te Amsterdam schrijft het volgende: De naam van dr. ir. Max Cosijns te Brussel, die dezer dagen voordrachten zal houden over de natuurphilisophische faculteit van onze universiteit(en), is bekend geworden doordat hij als mede werker van prof. Piccard, diens stratos- feervlucht heeft meegemaakt en daarbij een begin heeft gemaakt met hot weten schappelijk onderzoek van dit gebied. Reeds bij hun eerste vlucht stond daar bij mede een onderzoek naar de kosmi sche stralen op den voorgrond. Later heeft Cosijns een stratosfeer tocht gemaakt, waarbij hij zelf dc lei ding had en waarbij het instrumenta rium voor dit doel in belangrijke mate was geperfectioneerd- Vooral de metin gen met electronen-tellers waren bijzon der verzorgd en op dit gebied had Co sijns van te voren een zeer zorgvuldig en uitgebreid ondcriock uitgevoerd, dat de inhoud werd van een waardevol proef schrift, ingediend bü dc Bru6selsche universiteit. De laat6te jaren heeft Cosijns zich vooral bezig gehouden met de voorbe reiding van het stratosfeer onderzoek door middel van radiosondes. Merkwaar dig is wel, dat Cosijns zich ook 6ferk in teresseert voor het onderzoek van on- deraardsche grotten en holen en zelf een werkzaam aandeel heeft genomen in het onderzoek van de uitgebreide grotten in de Pyrcneën. DE BILT, 19 November. Op 18 No vember te IS uur 59 minuten M.E.Z.T. werd te de Bilt'een buitengewoon ster ke aardbeving geregistreerd uit noord oostelijke richting on 9.200 km. afstand. De haard moet in de omgeving van Ja pan zijn gelegen. JENA, 19 November (D.N.B.)De instrumenten van het seismologisch in stituut hebben Dingdag om 17 uur 58 minuten een aardbeving geregistreerd van zeer groote kracht. Met epicentrum lag op een afstand van 9.200 km. De tril lingen van den bodem duurden 2l/a uur en bereikten hun hoogtepunt tegen 1-8 uur 30. De energie der beving was zoo groot, dat de bevingsgolven verscheide ne malen om den aardbol been getrok ken zijn. Uit de ligging van bet cpicen trum zou men. voorzoover dit beoordeeld k%n worden, kunnen pfleiden. dat de be ving zich heeft voorgedaan in Japan of de omliggende wateren. PROF. MENGELBERG HEEFT ZIJN ARM GEBROKEN Naar de'correspondent van ..Het Volk" te Genève mededeelt, heeft Willem Men gelberg eenige weken geleden tijdens een wandeling in Zwitserland zijn lin kerarm gebroken. Met herstel beeft een bevredigend verloop, de patiënt heeft zijn werk na Kerstmis weer op te ne men a 145 Nu de pruet op de som//on en vlug klimt Klompertic op liet einde van de plant eri nu komt fcc; maar op aan. om dat touw door kunnen snüdcn. Maar een Hollandi jongen weet op alles raad en daar\ h"f wrc nl Fs*n (WCf Ut)- Bij drie schoot Int touw ivs vloog de plant overeind. Dat wash wat Klompertje gewild had Wot cr een kracht achter die kutm Meters hoog ging hii in de lucht, n over den muur en precies in de n ting van den dief. Christine Doorman, de Nedei lar sprookjesvertelster is in den oud? van drie-en-tachtig jaar overleden Nog tot kort voor haar dood he die zeker drie generaties van onze genooten gelukkig heeft gemaakt de sprookjes die zij in het Nederh heeft bewerkt, haar arbeid vnor' Niet lang geleden verscheen in i Ct. nog een feuilleton van haar ov dersen. Thans is haar welbestedo ten einde, aldus meldt dit blad. N VRIJDAG 21 NOVEMBER HILVERSUM I 415.5 M. 7 15 Gn ziek. 7.45 Ochtendgymnastiek. 7.55 Gri ziek. 8.00 BNO: Nieuwsberichten. 8.15 muziek. 8 35 Ochtendgymnastiek. 8.45 muziek. 9.15 Voor de huisvrouw. 9 20 muziek. 11 00 VooiTde kleuters. 11.20 muziek. 12.00 Ensem'ole Jack der KI' 12.40 Almanak. 12.45 BNO: Nieuws- i: nomischc berichten. 13.00 De Melodist: listen en gram.muziek. 14.00 Gram- 15.00 Concertgebouworkest (opn). lfi' bellczing. 16.20 Pianovoordracht. 16.0 Hendriks en zu'n orkest. 17.15 BNO: Ni economische- en beursberichten. 17.?'! de jeugd. 17,45 Viool met pianobcyli 18.10 Sportwetenswaardighedep 15. Ramblers. 19.00 ^tueel halfuurtj», „"Weenen zingt", m^kikaal progmmma af 20.15 alleen voor dc Kadio-Ceptrjl over een lijnverbinding met de slat schikken). 20.15 Grsm.muziek. 20.45 Ct ..Een sterk man: Dr.' In? Fritz Tori'" Amusementsorkest. 21.45 BNO: Nif. richten. 22.00 BNO: Engelsche uit»' Economie News from Holland" of Gn ziek. 22.15 Gram.mxiziek. 23.3^—24 00 van Beeck. cn zün orkest (opn.). HILVERSUM II. 301.5 M. 7.15- Hilversum I. 8.45 Gram.muziek. 10.00 genw'uding. 10.15 Orgelconcert (opn Voordracht. 11.00 Zang met pianohegdi 11.30 Gram.muziek 12.00 Boyd Bnch' zjin orkest. 12.45 BNO: Nieuws- e sche berichten. 13.05 Omroeporkest. H' varieerd middagprogramma. 15.00 V» vrouw. 15.45 Revidn-sectct. 16 30 5' jeugd. 17.00 Gram.muziek. 17.15 BNO: V economische- en beursberichten. 1730! T.ebon en ziin orkest en gram.muzie Causerie „Onze volkshuishouding" l?1 gelconcert. 19.00 Actueel halniurtje 1?.' gelconcert cn gram.muziek. 19 45 Rep 20.00 Rotterdamsch Philharmonisch er; solist (met inleiding). -(Vanaf 20 15' voor de Radio-Centrales, die over ce verbinding met de studio beschikken). Herdenking van den geboortedag van de Genestet, 21.15 Rotterdam Philharir orkest en solist. 21.45 BNO: Nieuw?) ten 22.00 Gram.muziek. 22.IQ22.15 wijding. FEUILLETON Ik merkte nu ondertusschen. dat mijn vrouw een zenuwcrisis tegemoet icing Haar innerlijk bezweek onder den voort- durenden. jagenden angst, het was als of zij avond na avond meer onder *ijn macht kwam door daar op hef t-onee' te staan, bewogen door die heftige, be- tooverende muziek, vastgehouden door het brutale commando van zijn iirii/eer- ötok. En Stroganoff sloeg nauwkeurig het verloop van deze crisis gade. maak- te# van ieder oogenblik gebruik wan neer hij haar verzwakt of aangegrepen dacht. Ik dorst haar geen minuut meer alleen te laten Ons engagement opzeg gen konden we niet. We waren door ons cofitract voor drie jaar gebonden. Nu gebeurde het oen paar dagen ge leden. dat hij wéér. na een groots-ben geweldigen avond bij h^ar deur op haar stond te wachten, rood en besch inken en haar beval, hem binnen te la'en. Ook dezen keer kwam ik bijtijds, maar toen was het. dat ik besloot. Viola..nijn vrouw. een wapen te geven. vu.lat ik voorzag, dat zij het eerlang noodig zou hebben. Vanmorgen, toen wij thuis kwamen na onze inkoopen gedaan te hebben, ver zocht ik mijn vrouw, in het café op mij te wachten. Ik ging op zoek nair de couranten van vandaag. En da-ir las ik het interview van Stroganoff. iat vandaag zeker ook gelezen heb' Ik doorzag dadelijk zijn bedoeling: duiden op een verhouding met mijn vrouw ..Bojaar's" beroemde componist cn ,.Bo- jaar's" beroemde sopraan. Niet alleen een schunnige reclametruc, maar iets nóg gemeeners, een poging om de toe komst vooruit te loopen, om zekere sug gesties te scheppen on zoodoende al bij voorbaat den tegenstand te verzwakken tegen den definitieven aanval, dien bij voorbereidde. Toen was het, dat ik, kokend van woede, de revolver laadde en toen ik door de glazen deuren (Stroganoff op mijn plaats aan tafel zag zitten, tegen over mijn vrouw, met zijn hand over haar handen heen. liep ik er heen met het wapen op hem gericht en verlang de. dat hij heen zou gaan oogenblik- kelijk! voordat het te laat was om te gaan. Meer heb ik u niet ie vertellen. Stro ganoff zag ik vanavond in het theater; hij ontliep me zorgvuldig. Hierna weet ik niets meer. Zooafs ik u gezegd heb, bleef de revolver in mijn zak zitten, het was mij uit de gedachten gegaan, tot enkele oogenblikken vóór u hier hii me kwam. Voor die zaak ben ik bereid Jg verantwoording op mc te nemen.' Van Mieth stond op: „Monsieur Sadi," zei hij, „alleen op grond van de verkla ring, welke u hebt afgelegd, ben ik ge noodzaakt u voorloopig onder bewaking te houden." 1 Sadi boog het hoofd tot antwoord en van Mieth gaf daarop een man \an do politie order, bij Sadi in de kamer te bljjvcn. Toen ze door de donkere gangen naar beneden gingen, legde Charbin een hand op zijn schouder. „Ja," zei hij, „het ziet er toch naar uit, alsof het in deze zaak de jurist zal zijn, die het mys terie oplost. Hier is werkelijk een in elk geval oogenschijnlijke samenhang tusschen beweegreden en daad. die al licht voor een gewone jury voldoende zal zijn. om een vonnis te vellen. Ik moet bekennen, dat het mii spijt, j^ hierin gelijk tc zien krijgen." Van Mieth antwoordde niet. Hii zat er erg mee in, en de laatste wending die de zaak genomen had, deed hem leed. Hij dacht er over na hoe weinig men toch bij een catastrophe af kan gaan op het gelaat van een mensch. Sadi's houding was volkomen ondoor zichtig geweest en dit volstrekt niet, omdat Sadi zich zooveel moeite gege ven had om zich te camoufleeren. Van vorige gelegenheden waarhij een verdachte aangehouden werd, herinner de van Mieth zich goed deze algeheel leege cn nietszeggende phyfeionomie, zwijgend passief en zonder weerstand tegenover het lot. dat een onaantast bare. en onafwendbare staatsmacht hem deed onderdaan. Dat was de wet, en de overmachtige bijkomstigheden van de wet! Onmogelijk hier je gezicht pro test. schrik, schaamte of berouw te la ten uitdrukken! En van Mieth was minder zeker van zijn zaak dan de go^de juridische overwegingen volgens menschelijke ervaring en volgens de letter der wet op zichzelf toelieten. Hij voelde een kwellende onrust, bijna e«m gewaarwording van verkeerd te hebben gehandeld, in strijd- met een dieper rnenschelijke gerechtigheid dan de re gel der wet. En hij zocht dc oorzaak van zijn neer slachtigheid te voorschijn te praten. „Ik was -genoodzaakt. Sadi vast tc houden", zei hij. „Mijn ambtelijke plicht bracht het letterlijk mee. Maar ik ben volstrekt niet zoo zeker van zijn schuld. En ik ben er al achter, .waarom een zoo begrijpelijke en normale he vvieegreden als die welke Sadi heeft blootgelegd, zich niet_goed verdraagt met een misdaad als deze. Er is inte gendeel iets in deze gebeurtenis, dat mij voorkomt te liggen op jouw terrein als dokter, iets geheel onvoorbedachte, iels abnormaals, eruptiefs, dat in niets lijkt op den gebruikelijken toeleg, waar ik in de juridische practijk aan gewend geraakt ben. Want nietwaar: Hijdie het schot ge lost heeft, heefj vóór zich gehad een geweldig groote schijf met een betrek kelijk heel.kleine roos, ofschoon Slro ganoff, als vol belichte en sterk in het oog vallende kern, zich duidelijk en scherp afgeteckcnd heeft tegen liet pik donkere vierkant van de zaal. Dit ver klaart op zichzelf dat Stroganoff's ge stalte geirecl het bewustzijn van den da der heeft hehcerscht. doch het verklaart in het geheel niet. dat hii dc risico heeft aanpbdurfd. ja, do allerwaar schijnlijkste kans. een van de honder den andere menschen te raken, wier massa het donkere veld vormde, do theoretisch niet meetellende nieten in dc schijf. Ik gploof niet, dat een heldor on bewust overleggend brein deze risico op zich zou nemen, enkel om den.man te raken, dien hij bii alle mogelijke a v dcre gelegenheden óók kon raken, en met veel minder gevaar. En daarom ge loof ik. dat deze misdaad heel plotse ling. in een geheel acute ontdekking van gelegenheid en oogenblik is ge pleegd, en met een als het ware slaap wandel-achtige trefzekerheid. De revol ver was immers absoluut toevallig bij de hand, ii den zak van den pels, waar \elen van het personeel vvisten.il was. Neen. aan een geheel normal'1, beweegreden geloof ik niet. IV bang, dat mijn tweede 9tcunpii»t een lijn tusschen den vermoorde r: moordenaar, niet vast genoeg Ik' „In. dat geval", zei de dokter, c ik nog maar niet de hoop opgevrr de zaak niet zal eindigen in de ha der justitie, doch in onze. anntr lijke humanere, sferen. Maar het twee uur. We moeten nu maar tcvr zijn met ons resultaat, en bet ,1i laten, als een jachthond, dio e?' heeft opgejaagd in plaats van eft trijs. En rle rest overlaten aan den ter van instructie, die de zaak nv in handen zal krijgen. In één wordt een probleem maar zelden lost". Maar van Mieth schudde bet „Juist, dat alles hier nog verzant' op één plan, om zoo te zeggen zelfden toestand als op het ooc' van de misdaad, geeft ons vannaf kans. zooals we morgen niet wee' len krijgen. Ik ga nog een laatste p doen om mijn punt te vinden". (Wordt ven

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1941 | | pagina 2