Wees V Zelf!
No. 6.
Woensdag 20 Januari 1904.
ie Jaargang
Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER".
Wat nu
FEUILLETON.
De Moeder van den Rietdekker.
Vcrscliljnt
Woensdags en Zaterdags.
DE EEMLANDER.
Redacteur: P. van der Meer Jan.
Itnrenii
(voorloopig)
Beekesteinsehe Laan 32.
Abonnementsprijs
Pr(|» der advertentlcn
Per jaar
Franco per post
Per 3 maanden
f 3.00
- 3.50
- 0.75
Van 1 tot 5 regels0.40
voor iederen regel meer0.08
Franco per post
- 0.90
(By abonnement aanmerkelijke korting.)
In de zitting van den gemeenteraad
van 27 Juni 1.1. werd op voorstel van
Burgemeester ou. Wethouders door den
Raad besloten'om „njan do Yereeniging
„Amersfoortkch Industrie- en Huishoud
school" tot wederopzegging een jaar-
lijksoh subsidié vair-i-2f>00 toe te ken
nen, als bijdrage in de kosten van ex
ploitatie dor school, o. a. onder voor
waarde, dat haar door het Rijk een
jaarlijksch subsidie van minstens f 5000,
en door de Provincie Utrecht een van
minstens f 1000 worde toegekend."
Aan laatstgenoemd evoorwaarde werd
voldaan, toen de Staten van Utrecht in
dier voege een besluit namen.
Op do Staatsbegrooting voor het jaar
1904 echter werd het Rijkssubsidie ten
behoeve der school voor dit jaar voor
gesteld op 13500, alzoo f 1500 lager
dan het in het Raadsbesluit genoemde
jaarlijksche bedrag. Bovendien wordt in
de Staatsbegrooting bij de uitgave niet
vermeld dat zij „jaarlijksch" zal zijn,
want een Begrooting heeft alleen be
trekking op de geraamde uitgaven van
een bepaald dienstjaar-. Ten aanzien
van een jaarlijksche terugkeerende sub
sidie, zooals dit er o.a. een zou zijn,
geldt bij het Rijk de regel, dat, wan
neer zich geen bijzondere omstandighe
den voordoen, die voor een volgend
dienstjaar wijziging van het subsidie wen-
schelijk of noodzakelijk maken, het een
maal verleende bedrag, zonder nadere
aanvrage van de zijde der belangheb
benden, onveranderd geplaatst wordt
op toekomstige Begrootingen. Bestaan
er echter wel redenen om eene verhoo
ging van het Rijkssubsidie te vragen,
dan moet het daartoe strekkend, met
redenen omkleed, verzoek vóór zeker
tijdstip ingediend zijn.
De Minister behoudt zich dus voor
om ieder jaar te beoordeelen of de be
hoeften eener door het Rijk gesubsidieerde
Schets uit Seeland.
3
Mads lag half bewusteloos van pijn
als een levenloos voorwerp op den wagen.
Nu en dan sloeg hij even de grootc
bruine oogen op en keek met een ver
baasden blik om zich heen.
Hij kon maar niet tot het rechte begrip
komen hoe de gcheele geschiedenis
eigenlijk in elkaar zat, en hoe het kwam
dat hij zoo door zijn moeder op den
kruiwagen naar huis gereden werd.
evenals toen hij een kleine jongen was;
ook had hij een gevoel alsof zij hem als
van ouds geducht op het hoofd geslagen
had, tenminste het was zoo zwaar, zoo
zwaar.
Toen lij hem in huis gedragen hadden
keerde Stine terug. Sidse hielp hem
verder naar bed, waarna zij om den
dokter zond, die in den loop van den
namiddag verscheen en het been in een
verband legde.
Den volgenden oohtend moest Sidse
uit wasschen. Mads had des naohts een
hevige wondkoorts gehad, tegen den
ochtend was hij iets kalmer geworden
en ingesluimerd.
Sidse zette voor haar vertrek een kom
school verhooging van het Rijkssubsidie
wettigen.
Nu is gemakkelijk in te zien, dat een
school, welker bouw thans nog moet aan
vangen, en die hoogstwaarschijnlijk niet
vóór den aanstaanden zomer geopend
zal kunnen worden, voor het dan over
blijvende deel van hot jaar 1904 min
der uitgaven zal vorderen ten be
hoeve der exploitatie dan in vol
gende jaren, waarin die kosten (aan sala
rissen, vuur, licht, leermiddelen enz.)
gedurende het gcheele jaar bestreden
moeten worden; ditmaal te meer omdat
de exploitatiekosten eener in werking
tredende school in het eerste jaar alleen
betrekking hebben op do aanvangsklasse
van de Industrieschool, de Avondschool
en de Opleidingsschool der inrichting,
terwijl eerst na twee of drie jaren de
organisatie haar vollen omvang bereikt
kan hebben, waarbij alle klassen be
volkt zijn, zooals dat ook bij de Am
bachtsschool alhier het geval is geweest.
Hieruit volgt, dat in het eerste jaar
slechts een deel van het onderwijzend
personeel benoemd wordt, en dat pas in
het tweede of derde jaar het personeel
voltallig behoeft te zijn.
De exploitatiekosten der school hadden
dus voor het jaar 1904 aanzienlijk lager
geraamd bchooren te worden dan voor
1905 en volgende jaren. Deze gang van
zaken heeft evenzoo bij de Ambacht
school plaats gehad, waardoor in het
oprichtingsjaar laatstgenoemde inrichting
kon volstaan met f 4000 Rijkssubsidie en
f 2000 subsidie der gemeente, welke bij
dragen eerst in het derde jaar verhoogd
werden tot do tegenwoordige van f 8000
en f4000.
Uit de in het bovenstaande genoemde
getallen blijkt reeds, dat de Minister
speciaal voor Amersfoort den buiten
gewoon gunstigen verhoudingsregel toe
past, dat het Rijk twee maal zoo
veel in de exploitatiekosten der vak
scholen alhier bijdraagt, als door de
Gemeente daaraan ten koste wordt ge-
met melk en een kom met water op een
houten stoel binnen zijn bereik bij het
bed neer, en ging toen heen, na de deur
van buiten afgesloten en den sleutel door
het geopende raam op de vensterbank
gelegd te hebben.
In den loop van den voormiddag kwam
Stine het hoofd door het venstersteken
om te zien hoe hij het had. Zij had
gezien dat Sidse uitgegaan was.
„Hoe gaat het er meê, Mads?" vroeg
zij vriendelijk.
„O, het gaat al een beetje beter. Maar
wilt u niet binnenkomen'? De sleutel ligt
daar op de vensterbank."
Zij kwam binnen en wierp eerst eens
een blik om zich heen. Gisteren had zij
zoo haastig weder moeten heengaan.
Overmatig zindelijk vond zij het er
niet. Blijkbaar maakte Sidse meer schoon
bij anderen dan bij zich zelvo. De vloer
was nogal groezelig en de vensterglazen
konden wel helderder zijn. Twee 6toelen,
een kleptafel en een roodgeverfde kist
maakten het geheele ameublement uit.
Mads lag in een hoek, in een meubelstuk
dat overdag als zitbank, des nachts,
opengeslagen, als bed dienst kon doen.
Door de openstaande deur van de andere
kamer zag men Sidse's ledekant met de
dikke, groene gordijnen en het blauw
geruite beddegoed.
Stine had een kan met haversoep, toe
bereid met frambozensap, voor den ge
wonde medegebracht en hielp hem die
legd, een verhouding die voor geen
enkele gemeente zóó voordeelig is ge
steld.
Wat is echter het goval geweest?
Het Bestuur heeft bij zijn verschil
lende subsidieaanvragen voor het jaar
1904, niettegenstaande de exploitatie
kosten der school op de vermelde gron
den in dat jaar betrekkelijk laag zouden
zijn! toch de raming dier kosten
opgevoerd tot het bedrag, dat In de
toekomst, voor de volledig in wer
king zijndo school, jaarlijks voldoende
zou zyn.
Erkend zij, dat deze niet-vordedig-
bare opvatting eoner bogrooting voor
een bepaald dienstjaar, door het Bestuur
gevolgd is onder pressie van het Stad
huis, dat ten onrechte aandrong op zoo
danige raming der uitgaven voor 1904,
omdat de gomeentelijke autoriteiten
vooraf zekerheid wenschten te hebben
ten aanzien ook van het toekoiuatig
Rijkssubsidie der school, ten einde te
weten metwelkebijdragodo Gemeente op
den duur zou kunnen volstaan, een
zekerheid echter die op deze wijze
niet verkregen kon wordon, zeer zeker
niet vóór de opriohting der school, hoe
begrijpelijk overigens de verlangde
„vastigheid" ook moge zijn uit het oog
punt van het beheer der gemeentelijke
geldmiddelen.
Naast de, in overleg met do ver
schillende autoriteiten opgemaakte, al
gemeen* raming der jaarlijksche
exploitatiekosten van do school, had
eene afzonderlijke Begrooting dier kos
ten voor 1904 den grondslag moeten
vormen der subsidieaanvragen vuor
dat jaar, hetgeen niet is ge
schied
Trouwens voor ongemotiveerde hoo-
gere uitgaven in toekomstige jaren be
hoeft geen vrees te bestaan, want de
mogelijkheid, dat het leerplan dor school
te veel uitgebreid zou worden, of de
organisatie te weelderig ingericht, is
volkomen buitengesloten door de voor-
nu gebruiken; die soep deed hem goed,
ze was zoo warm, voedzaam en ver
kwikkend.
Toen legde zij zijn hoofdkussen terecht
en zocht in de keuken een doek, dien
zij in koud water dompelde om er zijn
klam en groezelig gelaat en handen mede
af te wisschen, waarna zij hem het sluik
neerhangend haar uit de oogen streek,
zoodat zijn hoog voorhoofd zichtbaar
werd.
Mads lag onder dat alles rustig en
zonder iets to zeggen, en het als een
kind met zich begaan. Alleen zijn groote
bruine oogen spraken; ze waren één en
al twijfel en verbazing bij al die onge-
wono liefdediensten.
„Zoo, hebt ge hot nu wat beter?"
„Ja, dank u, veel beter. U is zoo
goed. Er is tot dusver nog nooit iemand
goed voor mij geweest."
„Nu moet ik gaan; maar ik kom nog
wel eens naar u kijken. Blijft nu bedaard
liggen; beterschap."
„Dank u, dank u wel!"
De groote, verwonderde bruine oogen
volgden haar tot zij de deur achter zich
gesloten had.
Mads bleef rustig en tevreden met
gevouwen handen liggen. Nog nooit te
voren had hij zich zoo gelukkig gevoeld.
Hij zou wel wenschen dat dit ongeluk
hem al veel, veel vroeger overkomen
was.
De zon scheen met volle kracht, maar
waarde, welke aan do gemeentelijke
suhsidie verbonden is, dat het aantal
leervakken door den Raad zal worden
vastgesteld, en dat jaarlijks de Bcgroo-
ting door Burgemeester en "Wethouders
zal worden goedgekeurd.
Er blijft dus alleen over de vraag
of de gemeenteraad vertrouwen
stelt in de toekomstige medewerking
der Regeering, om de genoemdo gun
stige verhouding tusschen RijkB- en Ge
meente-subsidie te handhaven, wanneer
de stijgende behoeften der school ver
hooging harer middelen zou noodig
maken.
En, om nu maar in ééns den vin
ger op de wondeplek te leggen!
schijnt het ons toe, dat het niet onmo
gelijk is, dat by menig Raadslid het
bedoelde vertrouwen eenigszins geschokt
kan zijn door hot feit, dat het Rijks-
subside voor 1904 op f 3500 is ge
bracht, zoodat niet de zekerheid bestaat,
dat het in 1905, overeenkomstig de
raming van het Bestuur, op f 5000 zal
worden voorgesteld op do Staatsbegroo
ting.
Hiertegenover kan echter gesteld
worden het feit, dat de Regeering nog
nooit te kort geschoten is om door eene
geëvenredigdo verhoogdo Rijksbedrage
te gemoet te komen aan de stijgende
behoeften eener Bchool, en dat, met
name het vakonderwlji», ook voor
de vrouwelijke jeugd, den Minister
Dr. Kuyper „op 'Ret hart gebonden"
is, zooals ieder kan weten. Voorts
dat het inderdaad niet aangaat, ge
lijk de Gemeente Amersfoort tot haar
schade ondervonden heeft, ter zake van
de „Rijks- H. B. School", om van den Mi
nister in zeker opzicht de volledige „zeker-
heidstellingen"voor deGemeente te eischen
waardoor hot beheer der gelden van het
Rijk zou verplaatst worden van het „To
rentje" naar het gemeentehuis te Amers
foort, en dat het niet meer dan natuur
lijk is, dat de Minister zich niet door
gemeenteraadsbesluiten de wet laat voor
onder de hoogc populieren langs den
kerkhofsmuur was het luchtig en frisch,
en op de graven prijkten de herfst
bloemen in haar volste kleurenpracht.
Het was een dag midden in de week,
en toch zat Mads, de rietdekker, inet
zijn beste kleóren aan, in zijn hemds
mouwen op een grooten steen onder de
schaduw der populieren. Ilij was nu
aan de beterhand en had zich op een
stok geleund, daarheen begeven om een
weinig aan de lucht te gewennen.
Het ongeval had hem geen kwaad
gedaan. Integendeel zijn gelaat was een
weinig bleek, maar tegelijk veel fijner
geworden, zijn groote, bruine oogen
straalden van tevredenheid, en hot was
alsof ze voor het eerst met verwondering
waarnamen, hoe schoon de wereld toch
eigenlijk was. De volle, zwarte baard,
die tijdons zijn bedlegerigheid was blijven
staan, stond hem uitstekend, en deed zijn
fris8che lippen met de parelwitte tanden
doe te beter uitkomen.
Zelfs droeg hij het hoofd nu vrijer en
hooger opgericht dan te voren, zeker
omdat het zoo lang geleden was, sedert
hij het gebogen had, oin zich onder
worpen te laten slaan.
Juist kwam de jonge predikantsvrouw,
die op het kerkhof was geweest om de
bloemen op het graf harer moeder te
verzorgen, met haar dochtertje aan de
hand hem voorbij.
„He, Madszeide zij vriendelijk, ter-
schrijven in een zaak, die bij uitstek
een gemeentelijk belang betreft, en
waarbij het Rijk dus zijn steun
vorleent, vooral in het belang der Ge
meente, en voor zoover, naar Z. Exc's
oordeel, do gemeentelijke financiën dien
steun wettigen.
In het kort is dus de zaak, dat het
Rijkssubsidie der Industrieschool voor
hot jaar 1904 op de Staatsbegrooting is
voorgesteld op een bedrag overeen
komstig do behoeften der school In
dat jaar, op f 3500 in plaats van
f 5000, dus globaal op 7/io gedeelte van
dat voor toekomstige normale dienst
jaren geraamd, eene vermindering onge
veer gelijk aan die welko door het Raads
besluit feitelijk, eveneens voor 1904, in
hot gemeentesubsidie was aangebracht,
door do toevoeging der woorden„met
ingang van 1 Mei 1904".
Het verschil is, dat de Gemeento zich
voor toekomstige jaren, .„tot we
deropzegging''' (dus ook zonder
zekerheidsstelling!) verbonden heeft om
jaarlijks f 2500 Subsidie aan de school
uit te keeren, terwijl de Minister een
voudig zwijgt over toekomstige jaren,
en terecht cischt, dat men vertrouwen
zal stellen in het beleid der Regeering,
althans niet aan het Rijk „do wet moet
stellen" door een gemeenteraadsbesluit.
Met dat al blijft het de vraag: Wat
uu? Do Eembodc heeft, op do haar
eigen manier natuurlijk, in het nummer
van den 19en December 1.1., reeds ant
woord daarop gegeven, en wol in de
volgende bewoordingen:
„"Wijl nu in de Raadszitting van
27 Juni 1.1. een subsidie enz. voor
genoemde school werd toegekend
onder de voorwaarde, dat van Rijks
wege minstens f 5000 zou worden
verleend, komt dit Raadsbesluit door
de genomen beslissing in de Tweede
Kamer te vervallen, zeker tot groot
genoegen van de overgroote meer
derheid der belastingplichtige burgers
in onzo gemeente."
wjjl ze even staan bleef. „Hoe gaat
het er mcó
„O dank u, mevrouw! Ik zal nu wel
spoedig zoo flink zijn, dat ik weer aan
het werk kan gaan."
„Kom dat is goed
De kleine meid kwam naar hem toe
om hem een fraaie roos in de hand te
stoppen,, waarna zij zicli haastig achter
de rokken harer moeder verschool, en
verlegen aan de linten van haar hoed
stond te plukken.
Daarop wandelde de dame met een
vriendelijk knikje voort en Mads bleef
zitten met zijn bloem in de hand. 't
Was voor het eerst dat hij een zoo fraaie
bloem in de hand hield en van nabij be
wonderen kon. Hoe schoon was zij, en
hoe heerlijk haar geur't Was toch
opmerkelijk, hoeveel schoons er in de
wereld te vinden was, en hoeveel vrien
delijke deelnemende menschen men leer
de kennen, als men maar eerst zoo ge
lukkig geweest was, een ongeluk te krij
gen. Zijn moeder zelfs was sedert het
ongeval veel zachter gestemd geweest
dan vroeger. In de laatste zes weken
had zij geen vinger naar hem uitgesto
ken.
In dergelijke overpeizingen verdiept,
zat hij met de oogen op de roos ge
vestigd, toen hij een lichte voetstap in
zijn nabijheid hoorde en opziende, zag
hij Stine naast zich staan.
Wordt vcroolgd).
