No. 35. Zaterdag 30 April 1904. ie Jaargang ver «eh ij utLiberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Vrijbiljetten. Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". RADIUM. FEUILLETON. DE EEMLANDER Woensdagü en Zaterdags.! Bnrenu Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 Prijs der advertentiën Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regelgmeer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Gaarne voldoe ik aan liet door de Redactie tot mij gericht verzoek, den lezers van de „Eemlander" een en ander mede te deelen omtrent bovenge noemde stof, die den laatsten tijd zoo zeer de aandacht heeft getrokken, vooral door hare eigenaardige ;van andere af wijkende eigenschappen. Nauwelijks had Röntgen in 1896de wereld verbaasd door zijn ontdekking der z.g. X-stralen die, in tegenstelling van de ons bekende lichtstralen de meeste lichamen min of meer doordringen, of Becquerel toonde aan, dat verschillende verbindingen van het nog weinig bekende metaal uranium, behalve deze X-stra- len, nog andere stralen uitzond, welke aan een nader onderzoek verdienden te worden onderworpen. Zooals bekend, is het aan de groote volharding van den heer en mevrouw Curie te danken, dat men uit voornamelijk twee/weinig voor komende mineralen, podhblende en chalcotite, het radium, aan chloor of bromium gebonden, kan afscheiden. De moeilijkheden die hierbij te overwinnen waren zijn buitengewoon groot geweest en het in grammen uitgedrukte resultaat zeer gering (uit 1000Ü K.G. erts wordt hoogstens 0,020 K.G. radium verkregen; gemakkelijk te begrijpen dat thans nog voor 0,001 Gram ruim 7 gulden moet worden besteed. Stel u voor dat ge een decigram radium in een glazen buisje hebt opgesloten dan valt dit ge makkelijk waar te nemen |door het groenachtige licht dat het uitstraalt, ge kunt 't in een looden doos sluiten, en de oogen sluiten, en toch ziüt ge dan hetzelfde uitgestraalde licht de aan wezigheid van het radium bemerken, mits in een niet-verlichte kamer geplaatst. Iemand die het vertrek binnen treedt ziet echter dezelfde glans in uw oogen, die ook lichtgevend geworden zijn. De meeste stoffen hebben in meerdere of mindere mate de eigenschap dit licht gevend vermogen over te nemen; ze worden radio-actief doch zijn dit na 20 uur niet meer. Een plankje met zinksulfide bestreken toont overal lich tende puntjes, die onder 't mikroscoóp gezien voorzien blijken van donkere kernen en voortdurend vonken spatten. Worden stoffen er lang aan blootge steld dan veranderen ze soms geheel, fl I "t Trotschheid is eene der grootste on deugden; maar hieronder kan niet begrepen zijn de trots eener moeder in haat kindwant dit is eene in- eensmelting van de twee hoofddeug den trouw en hoop. Naar het Noorsch. 3.) (S lot). „Dat wou ik waarachtig ook!" riep ik uit, haar in de grootste drift verlatende. Ik haastte mij zoo snel ik kon, naai den schouwburg. De geheele zaal was uitverkocht. Alleen hadden de opkoo- pers nog, tegen een schandalig hoogen prijs, enkele galerijplaatsen over, maar daar kon ik niet eens alleen, laat (staan dus met een dame gebruik van maken. Geheel ternedergeslagen begaf ik mij naar het station om tante af te halen, die met den middagtrein aankwam, en mij vol aandoening om den hals viel. Ik wachtte tot wij op haar kamer in het logement gekomen waren, om haar zoo behoedzaam mogelijk op de hoogte te stellen van den stand van zaken. Het liep niet anders af dan ik ver wacht had. Zij verkoos met den eersten den besten trein huiswaarts te keeren; zooals glas hetwelk bruin, violet enz. wordt, terwijl papier als 't ware erdoor verteerd wordt. Het is U niet aan te raden, het zoo even besprokeu buisje in uw vestzak te steken: 't zou U kunnen gaan als Crook es die constateerde, dat zijn klee ding in de omgeving van een buisje, dat hij eenige dagen bij zich droeg, totaal verteerd was, terwijl er zich boven dien op zijn huid een roodc vlek ver toonde die in een verzwering overging, welke niet dan zeer langzaam genas. Ook de arm en de handen van den heer Curie zijn met litteekens overdekt. Radiografieën, d. w. z. photo's mot behulp van 't door radium uitgezonden licht heeft men reeds velen gemaakt} ze verschillen in zoo verre van de.inei X-stralen genoinene doordat hetvefrschij tusschen vleesch en beenderen bijna niet valt waar te pcmen, daar'; deze t. o. genoemde stralen gelijkelijk doordripg- b'aar zijn. Het kan .ons niet verwonderen, dat men voor ipcdiséhe doeleinden, dóór FinsenV Instituut ter bestrijding van Lupus voorbereid, tallooze toepassingen der - radium stralen voorziet,, ofschoon tot dusverre weinig positief-gunstige resultaten verkregen wördên. Doch radium straalt ook warmte uit 1 Gram is in. staat om 1 cM.u water in een uur tijd van 0° tot 100° te verhitten. Een thermometer, dicht bij radium ge plaatst, toont een verhooging van ruim twee graden boven die der omgeving. Doch in nog veel meer opzichten wijkt deze stof van anderen af. Brengt men eene Electriscermachine die in werking is, bij een metalen kastje waarin slechts geringe sporen van radium aanwezig zijn, dan houden plotseling de eerst overspringende vonken op. Men verklaart dit hierdoor, en er blijft niet Yeel anders over, dat de lucht een goede geleider wordt, en derhalve de door de Electriscermachine opgewekte Electriciteit van de eene pool naar de andere overvloeit. Ook worden alle lichamen in de omgeving negatief electriseh. Door proefneming aan de Technische hoogeschool te Berlijn, bleek dat men deze electriciteit verzamelen en als een door een galvanische batterij ontstane stroom kan geleiden. De moge lijkheid is niet uitgesloten, zoo men er in slagen kan een stroom van voldoende sterkte aldus te verkrijgen, om een zij "wilde mij nooit en nimmer meer voor haar oogen zien; ik moest het niet wagen ooit meer een voet in haai- huis te zetten, enzoovoort, enzoovoort. Ik deed maar geen' moeite haar tot andere gedachten te brengen. Met een opgewonden vrouw valt nu eenmaal niet te redeneeren; ik nam dus mijn hoed en ging zwijgend heen. Later vernam ik dat zij inderdaad op staand en voet vertrokken was, en den volgenden dag haar testament had laten veranderen ten gunste van een behoeftig nichtje, dat zij vroeger niet had kunnen uitstaan. Ik bleef aan de somberste gedachten ten prooi, den geheclen verderen namid dags langs de straat slenteren, en dronk in mijn eentje in het eene koffiehuis na het andere ettelijke glazen Beiersch. Nog moeite te doen om een plaatsje te krijgen, ten einde mij van mijn taak als verslaggever te kunnen kwijten, daar aan dacht ik in het geheel niet meer; ik had volstrekt geen lust naar de komedie te gaan, veel minder om de noodige aandacht aan het stuk te wijden, ten einde er een oordeel over te kunnen uitspreken. Bij mijn tehuiskomst op een veel later uur dan gewoonlijk, vond ik mijn avondeten op mijn kamer gereed gezet. Mevrouwr en de juffrouw waren uitgegaan donder een boodschap voor mij achter te laten. dynamo voortdurend in beweging te houden. Ongelooflijk bijna zijn de waarnemin gen van den invloed op het levend orga nisme, doch ze worden ons door mee rendeels zeer bekende en alleszins be trouwbare onderzoekers medegedeeld. Om niet te uitvoerig te worden zal ik me tot eenige sterk sprekende proef nemingen bepalen. Lagere diertjes alsinfusoriënplaat sen zich bij voorkeur op een klein buisje radium, alsof hun dit bijzonder aan trekt, ofschoon hun leven in 't algemeen hier door zeer wordt verkort. Nadat men ze eenigen tijd met deze hun ge vaarlijke. sto/ had samengelaten ontwik kelden zicjp meerdere aanhangsels die aan. trilharen deden denken. Ivikvorsch- eieren gedurende eenige uren aan radi um-stralen blootgesteld tooncn bij ver dere ontwikkeling, larven waarbij niet, zooals anders pleegt te geschieden, na ongeveer acht dagen de halsinsnoering verdwijnt, doch er ontstaan eigenaardig gevormde huidplooien waardoor de adem haling plaats vindt. Yan 100 der in meel levende larven van de Ephestix kuchniella werden er 50 gedaan in eene flesch met meel en 50 andere onder dezelfde omstandig heden aan radiumstralen blootgesteld, ge durende korten tijd. Na eenige weken viel nu het volgende te constateeren De larven in de eerste flesch hadden motjes voortgebracht, deze eieren ge legd, waaruit nieuwe individuen ontstaan waren enz., zoodat daar het 3e geslacht aanwezig was. In de tweede flesch echter was onge veer de helft dood, de andere waren larf gebleven, doch hadden eene grootte bereikt die eenige maleu de normale overtrof. De waarnemer Dr. Bohrs, die in de s or bonne te Parijs proeven op groote schaal, en ook deze nam wil dit verschijnsel vergelijken met de waar neming, dat iemand van 21 jaar nó. 250 jaar nóg 21 bleef. Die vergelijking latend voor 't geen ze is, is de waarneming toch bijzonder belangwekkend, te meer daar ook deze reuzenlarven nog meer dere lichamelijke afwijkingen vertoonden, 't Spreekt wel, van zelve, dat de eieren van tallooze dieren alsook de organis men-zelve aan radium werden blootge- gesteld. Hij acht het mogelijk zelfs een invloed opvisschen en zoogdieren te kunnen constateeren. We kunnen zonder Des anderen daags zond de generaais- weduwe de kaarten met een beleefd briefje terug. Zij had er tot haar leed wezen zelf geen gebruik van kunnen maken, daar zij onverwachts uitgevraagd waszij was dus maar zoo vrij geweest er haar beide dienstmeisjes gebruik van te laten maken, die zich uitstekend vermaakt hadden. In den loop van den dag kwam er een epistel voor mij van mijn hoofdre dacteur. Het was hem zeer onaangenaam dat ik verzuimd had het nieuwe oor spronkelijke tooneelstuk in de ochtend editie te bespreken, tengevolge van welk verzuim hem allerlei hatelijkheden van de zijde der andere couranten te wachten stonden, omdat hij zoo achterna kwain. Maar dit was het ergste nog niet, de schrijver was zich reeds komen be klagen dat men er op uit scheen te zijn, zijn stuk dood te zwijgen, en de directeur en de acteurs waren evenzeer met een opgestreken zeil komen aanzetten. In middels was mijn nalatigheid alleszins verklaarbaar, nu hij uit een zeer ver trouwbare broo was te weten gekomen, dat ik twee dienstboden zeker goede vriendinnen van de voor den verslag gever bestemde plaatsen had laten gebruik maken; hij begreep dat die dames geen behoorlijke critiek had kunnen leveren. Hij achtte het intusschen wen- schelijk een anderen, meer vertrouwbaren medewerker aan de courant te verbinden, aarzelen aannemen, dat hij hierin vol komen gelijk zal hebben. Op dit oogenblik zijn slechts enkele grammen afgescheiden en over dehecle wereld verspreid, dus nog te weinig om dergelijke proefnemingen te doen plaats vinden. Zooeven sprak ik over delicht- uitstralende eigenschappen van radium. Men heeft berekend, dat 0,06 Gram vol doende zou zijn om van nabij fijn schrift te lezen en 1 Kilogram zou alle. ander licht in een,kamervan lObij 10 Meter overbodig maken. Doch men mecne niet, dat ooit radiumlicht ons licht der toekomst wor den zou, want de werking van zelfs veel kleiner massa dan 1 Kilo zou de oogen spoedig onbruikbaar, maken onher stelbare zenuwstoring te wecg brengen. Bovendien zou, ook al wordt de stof op den duur meer afgescheiden, de prijs dus goedkooper, deze toch te hoog zijn. Een enkele woord over den Pool schen geleerde Curie, en zijne be schouwingen in verband met de hier be handelde stoffen, omtrent, wier onder zoek en afscheiding hem en zijne vrouw alle eer moet worden gebracht. „De geheele ruimte zou worden door stroomd door stralen die door de meeste, zoo niet alle lichamen, zij het soms in geringe mate worden geabsobeerd. In het bijzonder eenige zware, tot dusverre niet belangrijk geachte metalen, als U ra- nium, Wolfranium, Actinium, en Thorium e.a. vermogen de door deze absorptie ontstane Ra|di o-acti vitcit in den vorm van waarneembare licht- uitstraling te toonen." "Werkelijk is mevrouw Curie er i geslaagd te bewijzen, dat vele rotsen en gesteenten minimale hooveelheden Ura; nium en Thoriums-verbindingen be vatten, en vele minerale wateren be zitten gassen die radioactief zijn. Uit de mijnen Joachims thai werden de ertsmassa's weggevoerd die als on belangrijke overblijfsels van op Uranium enz. bewerkte mineralen werden bijeen- ge worpen. Omtrent de chemische samenstelling verkeert men nog' in 't onzekere; een enkelvoudig stof is het niet. Curie trachtte ook dit op te helderen, en verhitte te dien einde tot vrij hooge temperatuur, waarbij plotseling eene explosie intrad die verder onderzoek, met 't oog op de kostbaarheid van het materiaal niet deed doorzetten. Uit een theoretisch oogpunt, in ver en verzocht mij derhalve de diploma's terug te zenden, welke ik van de redactie ontvangen had. Een nadere, mondelinge verklaring tusschen ons beiden beschouw de hij ten slotte als nutteloos en voor beide partijen pijnlijk. Ik begaf mij naar mijn verloofde, en reikte haar zwijgend dezen brief toe, Onder het lezen gloeide zij van inge houden drift. Ik zag hoe het bloed haar met zulk een geweld naar het gelaat steeg, dat de kunstmatige blos op hadr wangen er van berstte, en afschilferde als een gepleisterde muur, onder den invloed van een overmatig gestookte kachel. Haar gevoelens begonnen weer over te loopén, maar van de zachtere waren ze ditmaal zeker niet. Mama stond aan hare zijde, bleek maar vastberaden. Het is natuurlijk mijn schuld niet waar, dat je je betrekking kwijt bent?'"' „Nu je het zegt, zal het wel zoo wezen." „Ah! Is er soms nog meer dat je mij te verwijten lieht?" „Ja, nogal, onder anderen dé er fenis van tante, het bagatel van min stens vijftigduizend kronen. De dienst meisjes van je voorname familie zijn dan wel duur uitgeweest, voor mijn re kening!" „Die verwenschte entréekaarten! Heb ben ze mij anders dan verdriet en er gernis berokkend? Hier, daar heb j'eze band met natuur en scheikunde, is de belangrijkheid dezer stof ongemeen; al leen dit hoogst merkwaardige feit mag hier nog worden bijgevoegd, dat een stukje Radium, voor zooverre tot dus verre kon worden nagegaan, nóch in ge wicht, nóch ineigonschappeiijde minste verandering toont.(Becquercl toet ste dit aan eene hoeveelheid sedert <896 in zijn bezit). Yele waarnemingen wijzen reeds nu er op, dat men, vooral omtrent de atomistische samenstelling der stoffen van verdere onderzoekingen hiermede veel mag verwachten. Daartoe is echter noodzakelijk dat nieuwe bron nen en groote kapitalen ter onderzoek worden beschikbaar gesteld. L. UIT DE PERS. In „Het Yaderland" komt het vol gende artikel voor, dat wij hierbij over nemen, omdat het misschien ook hier een steentje aan het rollen zou kunnen bren gen. Wanneer men den minimum leef tijd op 18 jaar en den maximum-leeftijd b. v. op 30 jaar stelde, zou liet denk beeld ook voor Amersfoort nog zoo kwaad niet zijn. Jonge Liberalen. Met groote ingenomenheid hebben wij geconstateerd, dat onder de jonge lieden van liberalen huize, niet enkel in de residentie, maar ook elders inden lande, het besef levendig is geworden dat de toekomstige staatsburgers niet vreemd mogen blijven aan de gewich tige vraagstukken van oeconoinisch en sociaal belang, die met het wolzijn des volks in het allernauwst verband staan. Anti-liberalen en socialisten hadden hun propaganda- en studieclubs reeds eerder. Men is nooit te oud om van zijn tegenstanders te leeren, maar men zal er het meest profijt van hebben, wanneer men d larmede begint als men nog jong is. Dies juichen wij de oprich ting van vereenigingen van Jonge Li beralen zeer toe. Eu wij richten een woord van hartelijk welkom in de libe rale gelederen tot de jonge garde die zich, enkele dagen geleden, in onze stad heeft gevormd. De jeugdige vereeniging zal goed werk kunnen verrichten. En wij donken nu niet allereerst aan den belangrijken steun die in verkiezingsdagen de oude- allemaal terug, en daar is je ring ook, neem die meteen maar weer mee, daar heb ik evenmin veel genoegen van beleefd." „Ik had juist hetzelfde willen zeggen," antwoordde ik,terwijl ik baarhaar ring ter hand stelde. De jonge dame wierp zich aan de borst harer moeder. „Bescherm mij - tegenover dien laag hartige?" kreet zij, een groote hoeveel heid warme gevoelens, vermengd met kleurstof, over de japon harer moeder uitstortend. Yerlaat op staanden voet dit huis!" snauwde mevrouw. „Wees overtuigd dat ik niets liever wensch," zeide ik met een buiging, waarna ik mij haastte aan haar wensch te voldoen. En zoo stond ik dan met mijn zes vrije entrees op straat. Ik betrok voorloopig een kamer in een hotel en zond mijn voormaligen redacteur de hem toekomende diploma's terug. De beide kaarten, die ik voor mij persoon lijk had ontvangen an den schouwburg directeur, die mijn stuk had doen op voeren, sloot ik evenzeer in een omslag tegelijk met een schrijven, waarin ik verzocht slechts één enkele entróekaart te mogen ontvangen, op mijn naam ge steld on voorzien van de uitdrukkelijke bepaling, dat zij ingetrokken zou worden zoodra iemand anders er gebruik van maakte.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1