¥o. 49. Zaterdag 18 Juni 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken -= Oplaag 6000 Exemplaren, s- Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". Wees 11 Zelf l t Buitenland. Het wordt tijd. FEUILLETON. Een Stormachtige Nacht. Verschijnt iVoensdagM en Zaterdags. DE EEMLANDER. ■tiirean Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 l'rijs der adverteutiën Van 1 tot 5 regels 0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Zij, die zich nu abonneeren Butvangen de tot 1 Juli ver schijnende nummers gratis. Er zijn menschen, die onmiddellijk na en nederlaag den moed voelen wegzin- I en en die geneigd zijn met een: „het Beeft toch niets" bij de pakken te gaan Bederzitten om voor goed het veld te ruimen aan hun tegenstander. De neder laag van heden maakt de overwinning van morgen moeielijk. Dergelijke elementen werken verlammend op de organisatie, Verstorend op een gezonde actie. f De oorzaak van dit verschijnsel ia niet ver te zoeken en is eenvoudig gelegen in het feit, dat 't dergelijke personen ontbreekt aau plichtsbesef. We denken op 't oogenblik aan de. verkiezingen natuurlijk, aait de verkiezing Boor de Staten, die we pas achter dén hebben en aan de verkiezing, die e in 1905 zullen krijgen. Hoewel we gehoopt hadden, dat de erkiezing in 't district Amersfoort amders |ou uitgevallen zijn, dan dit op 'ybogen- lik 't geval is, hoewel 't ons >pijt, dat c Heer Bolk zijn zetel in de iVovinciale laten moest verliezen, wij vpor ons zul- ons door deze teleurstelling niet ten ontmoedigen en geen oogenblik arzelen, al onze krachtin aan te wenden, ,ij het dan ook „kleine kracht", teneinde bereiken, dat de organisatie in het istrict Amersfoort hechter worde. We zullen ons door het voorgevallene niet laten ontmoedigen, maar we zullen er lessen uit trekken, voor de toekomst. Niet voor een toekomst, die ver van ons verwijderd is, maar voor een toekomst, 8ie reeds zoo dicht bij ons ligt, dat we On/.c geestverwanten nu reeds toeroepen; laat u toch niet verrassen, door de ver kiezing van 1905. De stembus van dit jaar moet ons gereed vinden. Moeten we weer het onderspit delven Soit, maar dan moet het zijn: we hebben Serioren, ondanks ons krachtig werken, Onze krachtige organisatie. Dat zijn wij verplicht aan onze begin selen. In ieder mensch woont een Pro metheusbeurtelings schepper, rebel f. en martelaar. Naar het Duitseh van ERNST ECKSTEIN. Niets was dus natuurlijker, dan dat ik ,de vriendelijke uitnoodiging van den gastheer aannam en mijn bezoek tot f'epige weken verlengde. De terugkomst van Edwin ketende mij nog meer aan dit gastvrije slot, want zoodra de jonge (oudheidkenner mijn naam gehoord had, riep hij levendig uit, dat hij gelukkig was den man te ontmoeten, wiens ge schriften hem zulke onschatbare diensten bewezen hadden. De eerstvolgende dagen hadden onze gesprekken, tot leedwezen der jonge dames, een zuiver wetenschappelijk ka rakter. Langzamerhand kwam echter de vroolijke toon weder boven, en daar Edwin door zijne groote geleerdheid zijn levenslust en humor niet verloren had, werd de vroolijkheid som6 zoo luidruch- "\\c brengen gaarne hulde aan de mannen, die bij dezen verkiezingsstrijd vooraan stonden en gedaan hebben, wat zij kunnen, maar naast die betuiging van hulde moeten wij er op wijzen, dat deze verkiezing heeft aangetoond, dat de organisatie in dit district nog zéér, zéér veel te wenschen overlaat. Het is geen verwijt, dat we onder den invloed van den ongunstigen afloop van deze verkiezing onze geestverwanten naar het hoofd slingeren, 't is slechts een feit, dat we constatceren op grond van de ervaring, die we nu hebtien opgedaan. Wat er aan de organisatie ontbreekt? 't is hier de plaats niet, dit uiteen te zetten, maar dit willen we wel zeggen, dat de gehouden stemming ons versterkt heeft in de meening, dat er in het Kies district -Amersfoort voor de Tweede 'Kamer „zaken" te doen zijn. We kunnen winnen, dat is onze vaste overtuig; ng even vast, als we er van doordroegen zijn, dat zelfs, al hadden we een zekere nederlaag voor oogen, met toch onze plicht blijft, om krachtig te getuigen voor onze beginselen. We kunnen winnen in. dit district, indien we in 1905 voor don dag komen met een man, die hier in 't district bejtend en bemind is, met een gematigd liberaal. De overtuiging staat bij ons vast, dat zoo iemand hier te vinden is, en dat we voor hem alen steun kuunen krijgen van de uiteenloopende fracties der vrij zinnige partij. We moeten daarbij bijzaken op zij zetten; overigens belangrijke geschilpun ten moeten voor het oogenblik blijven rusten. Hierbij dient vooral in het oog gehouden te worden, dat het district Amers foort, sedert tal van jaren een vast district voor de verbonden kerkelijke partijen is. In andere districten kunnen de vrijzin nigen van verschillende nuancen zich de weelde veroorloven met eigen kandidaten, althans bij eerste stemming voor den dag te komen bier kan «llt niet. We moeten trachten tot overeenstemming te komen. En daar is kans op. En er is meer dan tiendubbel reden voor. Wie ergert zich niet aan de wijze, waarop door sommigen onzer tegenstan ders met Dr. Kuyper aan het hoofd, het Nederlandsche volk als het ware in twee groote partijen verdeeld wordt. De partij van Dr. Kuyper en de tig, dat ik mijne jaren en akademische positie geheel vergat. Wij speelden sa men komedie, wij dansten als kinderen, wij bedachten met de jonge dames allerlei pandspelletjes; ja, zelfs bracht mijn jonge collega mij zoover, dat ik op zekeren morgen in een elegant rij kostuum te voorschijn kwam en met het jonge volkje een heerlijke rijtoer onder nam, hoewel ik in twintig jaren niet in den zadel was geweest. Tusschen baron von Lorm en mij her leefde de oude vrienschap weder, en werd zoo mogelijk nog inniger dan vroe ger. Thans hinderde ons het verschil in leeftijd niet meer, terwijl dit in Hei delberg somtijds oorzaak was, dat wij niet als gelijken konden omgaan. Von Lorm vertelde mij nu geschiedenissen uit zijn vroeger leven, die hij mij aan de universiteit verzwijgen moest. Dage lijks werd onze vriendschap tot beider genoegen, grooter. Er waren reeds drie weken verloopen en nog viel mij de gedachte aan heen gaan zwaar. Li het park, aan de zuid zijde van het slot, zag men reeds de voorboden van den naderenden winter. Bij elke windvlaag, die door de takken der eiken gierde, vloog een wolk van dorre bladeren door het luchtruim, om op de onherbergzame grintweg neer te vallen, terwijl de rijp aan de boomen ons eiken morgen toonde, hoe koud de oostewind dezen nacht was geweest. Roomsch-Katholieken en de partij des verderfs. De partij des verderfs. Dat zijn wij, vrijzinnigen. De partij des verderfs en des ongeloofs. Voor zoover onB bekend is, wordt die vriendelijke terminologie van Dr. Kuyper tot nu toe niet door de Itoomschen overgenomen. We zouden hen anders herinneren hoe zelfs een man als Thor- becke, door het Katholieke Maastricht als afgevaardigde naar de Tweede Kamer werd gezonden. In 1853, dat voor de Katholieken zoo gedenkwaardige jaar, zal geen enkel hunner de liberalen als een partij „des verderfs" hebben ge kenschetst, integendeel. Doch de tijden veranderen. En met hen de menschen. Ook Kuyper, we wezen er herhaaldelijk op, heeft een tijd in zijn leven gehad, dat hij niet was „de vriend der Katho lieken". Toen was samengaan met de Katho lieken onmogelijk. Er was een „onover brugbare kloof" en onze tegenwoordige Premier had nog een schat van andere beeldeu in zijn woordenarsenaal om zijn toenmalige volgelingen duidelijk te ma ken, dat de Katholieken de „partij des verderfs" waren, al had hij deze uit drukking toen nog niet uitgevonden. Maar, dat is voorbij. En als ge den Minister onder het oog brengt, waarvoor hij vroeger gestreden en gebeden heeft, en hoe dit in flagrantcn strijd is met zijn woorden en daden van thans dan zegt de Heer Kuyper maar leukweg: „Och zie je, dat is oude plunje". En zijn volgelingen. Laten we hier Prof. Treub even het woord geven. In eene politieke redevoering, te Am sterdam gehouden, zeidc deze: De anti-revolutionairen eten alles, wat dr. Kuyper hun voorzet, voor zoete koek. Tien jaar geleden sprak hij tegen het conservatisme en zij juichten hem toe thans is hij conservatief en zij juichen hein insgelijks toe. Tien jaar geleden schreef hij insgelijks, dat de anti-revo lutionairen nooit met de Katholieken, op grond van 's lands historie, kuunen samengaannu verdedigt hij dat samen gaan. Kuyper wordt in de van de anti revolutionairen uitgaande strooibiljetten een buitengewoon man genoemd. Zoo uit iets, dan blijkt uit het feit, dat hij trots die contrasten en die draaierij, Alleen in het middaguur kwame* wij nog buiten, doch aau afwisseling ontbrak het ons niet. De bezoekers wisselden elkander meestal af en gebeurde het eens een enkelen dag, dat geene vrien den kwamen, dan winten EdwinenErna ons door de een of andere klucht scha deloos te stellen. Ik was in de gelegenheid dagelijks deze menschen gade te slaan, en hoe wel overigens met een scherpen blik begaafd, had ik toch in dit familiegeluk geen enkele vlek kunnen bespeuren. Op zekeren avond liet ik mij hierover tegen mijn gastheer uit, door lachend uit te roepen: „Ik moet hier onop houdelijk aan de Sage van Polykrates en zijnen wonderlijken ring denken!" Een minuut lang bleef Erich ernstig, daarna zeide hij onverschillig: „Ja, wij zijn gelukkig, en als ik zie hoe alles bij ons naar wcnsch gaat, overvalt mij een gevoel van dankbaarheid. Geloof mij echter, vriend, in weerwil van dit alles zouden wij thans ellendig en ontroost baar zijn geweest.... zoo ik daarvoor niet gezorgd had." „Zoo ik daarvoor niet gezorgd had," deze woorden, zoo vreemd uitgesproken, herhaalde ik, toen ik des avond in mijn kamer kwam om te bed te gaan. Die woorden kon ik op bijna alle zaken toe passen, zij beteekenden eigenlijk niets en toch gevoelde ik, dat er meer ge wicht aan gehecht moest worden, dan steeds zulk een grooten invloed op het christenvolk heeft, dat hij een buiten gewoon man is. Een buitengewoon man is Dr. Kuyper zeker. En wanneer we deze woorden van Prof. Treub hier tot de onze maken, dan bedoelen we dit niet alleen in den ironischen zin, die deze er aau gaf, doch willen we daarmee gaarne erkennen, dat de Eerste Minister zeer groote be kwaamheden bezit, Dr. Kuyper is ge leerd, is iemand met organiseerend talent, een journalist, zooals er weinig in Neder land gevonden worden enz. enz., doch dat neemt niet weg, dat we 't een groote rantp voor 't land zouden vinden indien het Ministerie Kuyper aanbleef. En daar is gevaar voor. Dr Kuyper is niet alleen oen groot man, maar ook een handig man, die op een onbegrij pelijke wijze zijn partij bij elkaar weet te houden. Hij doet, betrekkelijk, wat hij wil Hij geeft een wet tegen den ziuvande meerderheid aan zijn partijgenooten wc bedoelen de Hooger Onderwijswet een wet uitsluitend om de belangen der gereformeerden te bevorderen en 't gelukt hem, die wet er door te krijgen. Hij komt geen enkele van de stembus beloften na, waarop zijne volgelingen in 1901 gekozen zijn, doch desalniettemin ze blijven hem trouw, met hem zal men den strijd voeren tegen: de partij des verderfs. En geen andere leus schijnt er noodig dan deze, om het fanatisme der kerkelijken op te wekken. De heer Meilink Czn. te Amsterdam, een der antirevolutionaire kandidaten heeft de leus reeds aangeheven. „De banier, waaronder wij zullen strijden zal zijn: „Het Evangelie," de leuze zal zijn „voor Kuyper." De moderne godsdienstoorlog. Rome en Dordt tezamen strijdend onder de banier „Het Evangelie" kan het aandoenlijker? De Staten-verkiezingen hebben ons reeds een voorproefje gegeven van den strijd, die ons wacht en de wijze, waarop men den strijd in 1905 deukt te voeren. We hebben „kleine kracht", aldus Dr. Kuyper, en zeker, we erkennen, dat we niet kunnen beschikken over een leger van volgelingen, zóó gedwee, als dat van Kuyper. Wij vrijzinnigen bemin nen de vrijheid van gedachten, we wen schen ons geen inzicht in politieke vraagstukken te doen voorschrijven. zij schijnbaar uitdrukten. Ik ging naar het venster: Het stormde buiten geweldig. De takken der cike- en pijnboomen wreven en hogen zich onder hunne drukkende last en maakten daardoor een kermend en kreunend ge luid en de dakpannen, die naar beneden vielen, dreunden zoo akelig, dat het was alsof de natuur zijn doodenzang hield. De hemel was zwaar bewolkt en de nu en dan zichtbaar wordende ster, scheen alleen dienst te moeten [doen om het zwarte gewaad, waarin de gehecle na tuur zich gehuld had, beter te doen uit komen. Mij overviel een angstig gevoel. Boven in het dakvenstertje zag ik het licht uitdoen. Felix, de bediende die al tijd. het laatst te bed ging, had dus zijn nachtleger ook opgezocht, om ondanks de woedende elementen, behagelijk in te slapen. Ik kon aan tlapcn niet denken. Meer dan een uur lang bleef ik aan het ven ster gekluisterd. Allerlei zwaarmoedige gedachten vlogen door mijn hoofd. Plot seling hoorde ik de groote gangklok één uur slaan. Hoe spookachtig klonk dit in de stilte van den nacht. Juist wilde ik onwillekeurig de kamerdeur afsluiten toen er zacht geklopt werd. Een oogenblik werd ik angstig, mijn hart bonsde en hoe wijsgeerig mijne beschou wingen anders ook waren, thans scheen de phantasie mij in hare macht te heb ben. Zelfs willen we oordeelen, een zelfstan dige meening willen we ons vormen. Vandaar onze verdeeldheid in vele op zichten. „Vrijheid van denken", dat is onze kracht maar óók onze zwak heid. Vrijheid, die ontAardt in losban digheid, voert tot anarchisme. En thans is er eenheid noodig in den strijd die ons wacht. Eenheid tegenover de kerkelijke partijen, die ouder het opwekken van den godsdienstigen harts tocht, met ongekende felheid den strijd zullen aanbinden. We hebben het gezien, hunne organisatie is uitstekend. Bewon derenswaardig hebben zij hier in dit district gestemd. We kunnen gerust zeggen, alle gereformeerden in het district Amersfoort zijn propagandisten geweest voor den heer van den Burg. De organisatie der Vrijzinnigen, daaren tegen zelfs hier in Amersfoort liet alles te wenschen over. het wordt tijd, hoog tijd, dat dit vcr- andere. Vrijzinnigen in liet district Amersfoort organiseert U. Uit het district Termonde wordt de volgende origineelc partij-samenwer- king tusschen Katholieke-democraten en liberalen gemeld. De gekozen Katlio- lieke-democraat Daens zal 3 jaar zitting hebben en dan bedanken, waarop hij voor de rest van zijn zittingstijd door den liberaal Planquaert wordt vervangen Maandag werd te Leuven dooi de jongliberalen een feestelijke omme gang op touw gezet, om hun overwin ning bij de verkiezingen te vieren. Er waren ongeveer 30ÜÜ menschen in den stoet, die de nieuw gekozen liberale vertegenwoordigers ovaties brachten. De clericale VlaauiBche studenten trachtten echter dit den liberalen te beletten, maar werden afgeslagen. Zij bestookten daarna de liberalen van koffiehuizen uit met alle mogelijke voorwerpen, die natuur lijk teruggeworpen werden. Tegen tien uur stonden de twee vijandelijke par tijen klaar om een gevecht te beginnen, toen twee agenten verschenen die twee op misdadigers afgerichte honden bij zich hadden. In enkele oogenblikken was het gehcele plein als schoongeveegd. Te Madrid is een populaire ar tieste Felisa Gonsalez liet slachtoffer Met een luide zenuwachtige stern riep ik: „Wie is daar?" Het verdrom mij, dat ik mijne angst niet overwinnen kon en door eene krachtige stemverheffing dacht ik het bonzen van mijn hart tot rust te brengen. Het was meer dan be lachelijk, dat een flink, verstandig man zoo zenuwachtig kou zijn, dat een ge- ruisch, zoo gemakkelijk en natuurlijk te verklaren; hem geheel van streek bracht. „Ik ben het," klonk de slem van mijn gastheer. In het volgende oogenblik trad Erich von Lorm, met een flikkerende kaars in de hand, langzaam de kamer binnen. Hij zag ongewoon bleel^ en ernstig. Zonder eon woord te zeggen, zette hij den kandelaar op tafelen reikte mij daarna, met een blik, die om ver geving vroeg, de hand. „Gelukkig, dat gij nog op zijt," fluis terde hij op eigenaardig doffen toon. „De ring van Polykrates liet mij niet slapen." „Hoe moet ik dat verstaan?" „De weinige woorden, die wij heden avond bij den haard wisselden, hebben mij doen besluiten, u deelgenoot van een geheim te maken. (.Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1