No. 56. Woensdag 13 Juli 1904. ie Jaargang Liberaal Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". TACTIEK DER KERKELIJKEN. FEUILLETON. Kluchtspel. DE EEMLANDER. Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bureau Hendrik van Vinndenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaarf 3.00 Franco per post- 3.50 Per 3 maanden- 0.75 Franco per post- 0.90 l'rljs der advertentiën Van 1 tot 5 regels0.40 voor iederen regel meer0.08 (By abonnement aanmerkelijke korting.) Wanneer men enkele organen van de kerkelijken leest, vooral denken wij hier aan de z.g. „Kleine Pers" der anti revolutionairen, dan staat men vaak ver baasd over de groote mate van naïviteit, die de redactie van die bladen bij hare lozers onderstelt. Nu is het een feit, dat die wekelijks of tweemaal per week verschijnende blaadjes, vaak de eenigo lectuur uit maken van de lezers, waarvoor ze bestemd zijn en dat dezen zoo gewend zijn te „gelooven" op gezag, dat ze gewillig slikken alles, wat hun door dergelijke blaadjes wordt voorgezet. Voor ernstige critiek heeft de anti-revolutionaire kleine pers volstrekt niet te vreezen. Uit eigen kring komt die niet en tikken vrijzinnige bladen ze nu en dan op de vingers, och, daar nemen ze maar geen nota van, want ze weten maar al te goed, dat hunne lezers, die critiek toch niet onder de oogeu krijgen. Natuurlijk, groote bladen als de Standaard en de Neder lander, vooral het laatste blad vallen niet onder de categorie van bladen, als we bedoelen, ofschoon het eerstgenoemde orgaan, dat zich tot taak gesteld heeft alles goed te praten, wat van dit mini sterie afkomstig is, dank zij de nauwe connecties, die er vroeger (nu nog?) bestonden tusschen haar en Dr. Kuyper, er in den laatsten tijd niet op vooruit gegaan is. Men deuke b.v. aan het feit, dat de Standaard durft beweren, dat de tegen standers van de onmogelijke Drankwet van Kuyper, bij hun tegenstemmen „hun ethisch beginsel prijs gegeven hebben", teneinde het Ministerie te bestrijden. In de Eemlander hebben wij reeds het oordeel van een bekend geheel-ont houder opgenomen, die het juist in het belang van de drankbestrijding achtte, dat de Drankwet zou worden verworpen. Zetten we naast dit oordeel, dat van den Heer P. van der Meulen, die in „Dc blauwe Vaan", schrijft: „Het eerste bedrijf van de draukwet-trage- „die is afgespeeld. „Met 52 tegen 42 stem men nam de Tweede „Kamer het ontzielde ontwerp aan. De eind stemming was bijna een zuivere partystem- „ming. Over en weer scheidden zich rechts „en links twee leden van hunne politieke De mannen bestudeeren de vrouw, zooals zij den barometer waarnemen maar zij zien nooit verder dan den dag vati morgen. 3. Zij had een nicht bij zich genomen, die inkoopen voor haar deed en tevens haar kamenier was. Haar vader leefde nog, maar van hem ontving zij heul noch troost, want hij was een dronkaard. En nu bedacht zij alle mogelijke mid delen tot wraak of verzoening. Nauwe lijks had zij een besluit gevat of zever- wierp het en bedacht iets geheel ver schillends. „Ik zal alles vcrkoopen, naar Petersburg reizen en mijn man in dc armen vliegen. Neen, dat verdient hij niet: ik zal hem liever de oogen uit krabben. Och! dat zou schandelijk wezen! Ik zal stilletjes te Parijs blijven, een goed leven leiden, de wereld zal in mij „de deugdzame weduwe" zien, men zal mij de Pénelopé van het Palais- Royal noemen." Zoo wisselden haar dolle invallen met bezadigde plannen afmaar daar bleef het bij. „vrienden af. De heeren Janssen en Do Ram „(kath.) stemden tegen, de heeren Roëll en „v. Karnebeek ^eons. lib.) stemden voor. „De heeren Borgesius en Troelstra moti- „veerden hun stem tegon. „We betreuren het diep, dat de besliste „drankbestrijders van rechts den moed niet „hebben gehad zich tegen dit peuterwerk, „dat de inipopulairste van alle wetten dreigt „te worden, te verklaren. „Bezielende kracht kan van deze wet nooit „uitgaan. „Zij zal de wettelijke drankbestrijding nog „minder sympathie bezorgen dan de zwakke „wet van 1881 en aan het anarchistisch ele- »,ment in onze gelederen nieuwe motieven i, verschaffen. „Waar te voorzien is dat weldra ook de „Eerste Kamer een vast aaneengesloten „meerderheid rechts zal hebben, schijnt „daar helaas de aanneming vrijwel ver „zekerd". Het blijkt dus, dat juist iu de oogen van de voormannen in dc beweging der drankbestrijding de wet van Dr. Kuyper een paskwil is. En waar vindt men in regeeringsgezinde pers een uiting van afkeuring? In dat opzicht staat de anti-revoluti onaire pers, hoe „Christelijk" dan ook, werkelijk niet hoog. Doch, 't is vooral de „Kleine Pers", die, bijna uitsluitend bestemd zijnde voor een kring van weinig ontwikkelde lezers, er een tactiek op na houdt, ze moge dan van het etiquet „Christelijk" voorzien zijn, allesbehalve „eerlijk" is. Op het oogenblik moge een dergelijk optreden succes hebben, op den duur moet dit spaak loopen. Wij „ongeloo- vigen", zooals de Kerkelijken ons om een open reden zoo gaarne noemen, welke richting we overigens zijn toegedaan op godsdienstig of staatkundig gebied, we gelooven in de macht van dc waarheid. Er zal een tijd komen, dat een derge lijk speculeeren op onwetendheid en gebrek aan ontwikkeling zich wreekt. Een van de middelon, door de Kleine en Groote Pers aangewend, om de vrij zinnigen in de oogen van de goedge- loovigc kiezers verdacht te maken is het samengaan met de sociaal-demo craten. Op allerlei wijzen en in allerlei toon aarden wordt het den kiezers voorge zongen, hoe nauw die twee partijen verwant zijn, hoewel de liberale pers, zoowel als de socialistische herhaaldelijk Intusschcn had Gorgeon kort naj zijn optreden in Rusland zijn vrouw een brief geschreven. In de teederste bewoordin gen bekende hij dat zijn toorn bedaard was; nu hij zijn medeminnaars niet meer onder de oogen had, zag hij alles ver standig in! Hij vergaf en vroeg vergif fenis. Hij smeekte zijn vrouw bij hem te komen; hij had een zeer goed enga gement voor haar gevonden. Haar wat wilde het geval? De brief kwam juist terwijl Pauline drie intieme vriendinnen bij zich had, en aan haar wrok tegen haar man lucht gaf. Zij werd drama tisch: plechtig verbrandde zij den brief, zonder hem te hebben gelezen. Gorgeon, die stellig op een antwoord had gere kend, gevoelde zich beleedigd en schreef niet voor den tweeden keer. 't Werd November. Pauline's verbit tering, door het gebabbel der goede vriendinnen gevoed, was nog even groot. Op een morgen tegen 11 uur &tond ze voor haar spiegel zich aan te kleeden; zij moest naar een repetitie. Zij wist dat haar nicht naar de markt was, maar niet dat de sleutel nog in de deur stak. Juist was ze zooover klaar dat ze haar japon wilde aandoen, toen zij eenig geritsel hoorde. Ze keek op. O schrik! daar stond een heel leclijk heertje, in een pels van vossevel gehuld. „Wie?.... Wat?ga weg! hoe durft hier iemand zoo maar binnenkomen! gewezen heeft op de klove, die beide partijen scheidt. In een van onze vorige hoofdartikelen wezen we er op, dat Rome en Dordt, toen ze in de minderheid waren, er vol strekt niet tegen opzagen om in een bepaald geval gezamenlijk te ageeren met Troelstra en zijn partijgenooten. Dit zijn „onweersprekelijke feiten". Hoe redden onze tegenstanders zich daar nu uit! Wel heel gemakkelijk: door ei over te zwijgen. Dat zijn zoo de „Christelijke" manieren. Eigenaardige staaltjes voor hetgeen wre beweerden kunnen we weer vinden in de Nieuwe Baarmche Courant, het anti-revolutionaire orgaan, dat we de twijfelachtige eer hadden in ons vorig nummer aan onze lezers te presentecren. In een hoofdartikel, de bescheiden titel voerende van „Het Christelijk Volks deel", waarin het blad zijn vreugde te kennen geeft over de behaalde over winning en dafc aanvangt met de koste lijke tirade: Een verkiezingsstrijd mee doormaken is gelijk aan het nemen van een ver- frisschend bad in de pract ijk van ons volkslevenheet het verder. „Want nooit is de brutale ontkenning, het „drieste - ongeloof, zoo openlijk opgetre „den in ons land als thans het geval is. „Natuurlijk zyn er ten allen tijde menseken „geweest, die met God en Zijn dienst hebben „gespot. De heeren, (lie (lit in onzen tijd zoo „dapper doen, behoeven zich niet te verbeelden „rlat dit een teeken van beschaving of vooruit gang zou zijn. Och neen, zulke lieden zijn er „alle eeuwen door geweest en zullen er „blijven, zoolang als God de Heere deze „aarde laat bestaan. „Maar in de laatste kwart eeuw is men in „ons land stelselmatig aan het werk geweest „om alle spoor van godsdienst bij het volk „uit te roeien. „Dc moderne predikanten gingen voorop, en ontnamennaar het. in Juin vermogen stond „au./ de eenvoudige bevollcing het beste wat zij „luid; zonder er iets noemenswaard voor in „de plaats te stellen. Die moderne predi „kanton, van wie er velen naar het socialisme „zijn overgegaan, hadden hun „verlichting" „in den regel te danken aan moderne hoog- leerarendie aan de openbare universiteiten op „staatskosten voor het ongeloof propaganda „vlaken. De Nieuwe Baarnsehe Courant is er niet frisscher op geworden. Marie! Marie!...." Ze stotterde, de woor den rammelden. Ze was erg geschrokken. „Ik bemin u niet, ik vindmeer zei het zichtbaar verlegen mannetje niet. „Bemin ik u dan misschien? Ga weg." Pauline had haar aplomb terug. „Ik bemin u niet; Mevrouw! ik vind...." „Onbeschaamde! Ga heen of ik roep de politie! Ik zal uit het raam springen!" Het mannetje vouwde smeekend dc handen en sprak nederig: „Vergeef mij, ik wilde u niet bclecdigen. Ik heb ecii lange reis gedaan, om u een voorstel te doen. Ik kom van Petersburg, ik kan niet goed Fransch spreken, ik heb voor uit bedacht wat ik tot u zou zeggen, en toen hebt u mij zoo overbluft!" Hij ging zitten en wreef met een fij nen zakdoek over zijn kaal hoofd. Pau line maakte van dat oogenblik gebruik om een doek over haar schouders te werpen. „Mevrouw", hernam de vreemde, „ik bemin u niet, ik vindExcuseer mij en wees niet langer boos op mij. Uw man heeft mij een leelijken trek ge speeld. Ik ben vorst Vasilikoff, ik heb een inkomen van een millioen roebels, maar ik behoor slechts tot de 14de klasse van adel, omdat ik niet bij het leger heb gediend." „Dat alles is mij totaal onverschillig." „Dat begrijp ik wel, maar.... Och, ik had alles vooruit bedacht wat ik tot u zou zeggen.ik ga voort. Mevrouw, U „Daarenboven moet rekening' worden ge houden met de middelbare school. Hoeveel „kwaad de Hoogcre Burgerscholen gedaan hebben „in dit opzicht is niet met twee woorden te zeggen „En na de middelbare komt dan de lagere „school, die volgens een uitspraak van den socialistischen onderwijzer Gerhard, f) natuur lijk den Bijbel ondermijnt". „Heel dat leger schier van Hoogcre, Middel bare en Lagere onderwijzers was bestemd „om propaganda te drijven voor het ongeloof; „en daarbij komt dan nog de machtige libe rale pers, die, meer verborgen *dan de „socialistische maar daarom met niet minder kracht, mee werkt aan de ontkerstening van „ons volk. „Tegenover die machten kunnen de chris „tenen zoo weinig doen. „De menschen naar de kerk jagen, gaat „niet en al zou het gaan, van zulke kqrk „gangers zou men het toch niet moéten hebben. Hoe vindt ge het lezers? Staan die vrijzinnigen niet op een laag standpunt, dat men het recht meent te hebben hen te vertellen, dat spotten met de innige overtuiging van anderen geen bewijs van beschaving is? In de oogen van de lezers van de Nieuwe Baarnsehe moeten die vrijzinnigen dan toch wel vreesclijk verdorven menschen zijn. En ontwikkeld genoeg om in te zien, dat de N. B. C. zich schuldig maakt aan volslagen gemis aan waardeering van de ethische- motieven van andersdenkenden, zijn hare lezers waarschijnlijk niet. Dat 't de zoo gehate „moderne pre dikanten" nergens anders om te doen is, dan den eenvoudigen het beste te ont nemen wat zij hebben, ch\t moet ongc veer den indruk zijn, in verband ook met het voorafgaande, die dit blaadje bij zijn lezers zoekt te wekken. Is 't niet schandelijk? Mochten we niet volkomen terecht in de Eemlander gewagen, van „godsdien stig fanatisme" dat door de kleine Pers wordt aangewakkerd? Wij kunnen ons voorstellen, dat velen onzer lezers zullen zeggen, wanneer ze deze overwegingen lezen: „Nu, ja, het is de Nieuwe Baarnsehe Courant maar, die het zegt". Volkomen waar. Wij weten ook wel, dat de toongevende organen van onze f) Een autoriteit? Cursiveering van ons. ziet wel dat ik niet mooi, on ook niet meer in mijn eerste jeugd ben. Ook heb ik mij in de laatste jaren eenige vreemde dingen aangewend, zenuwachtige bewegingen, die maken dat men in ge lschap graag den spot met mij drijft. Ondanks dit alles beminde ik een aller liefste jonge dame van zeer goede familie en ik vroeg haar ten huwelijk. Omdat ik vermogend ben, gaven de ouders hun toestemming en Vava ze heet Yava stond op het punt mij haar jawoord te geven, then uw man de helsche inge ving kreeg „Haar te trouwen?" viel Pauline hef- tig in. „Neen, maar op het tooneel een kari katuur van mij te maken, en de geheele stad op mijn kosten te amuzeeren. Mijn huwelijk is afgesprongen. Op der. dag na de eerste opvoering kreeg ik mijn afscheid, na de tweede verloofde Vava zich met een onbeduidend Finsch officier, die geen 10.000 roebels inkomen heeft." Verder?" „Ik heb besloten mij op Gorgeon te wreken; als u mij daarbij wilt helpen, is Uw fortuin gemaakt. Ik bemin U niet, ofschoon ik u thans wel mooi vind. Ik heb geen andere vrouw lief dan Vava. Mijn voorstel heeft niets beleedigends voor U, het wordt U in alle eer en deugd gedaan. Het is wat vreemd, verwonder u daarover niet al te zeer. Wees zoo goed mij aan te hooren: jlk wilde u tegenstanders dergelijke beweringen niet voor hunne rekening zullen nemen. Doch, mcii onderschatte den invloed van der gelijke blaadjes als de Nieuwe Baarn sehe niet. Voor velen is het de eenige lectuur. De anti-revolutionairen hebben zeer veel aan hun „kleine pers" te danken en het is een strijdmiddel, dat maar al te zeer door de vrijzinnigen verwaarloosd is. In dit opzicht begint er wel verbetering te komen. Het Vaderland o. a. heeft er herhaaldelijk op gewezen, dat het niet aangaat, dat de vrijzinnigen de voor lichting van de kiezers alleen overlaten aan den tegenstander en andere groote bladen hebben dit voorbeeld gevolgd. Wij willen hopen, dat die aansporingen het gewenschte gevolg zullen hebben. Er is een tijd geweest, sommigen on zer herinneren zich die nog, dat er bij de Orthodox Protestanten een zoodani ge afkeer heerschte tegen de Eoonisch- Katholieken, dat het heette: Liever Turksch dan Paapsch" enz. enz. Als libe ralen tegen dergelijke uitingen van gods dienstige onverdraagzaamheid protest aanteekenden, dan werd dat geschreven op rekening van „ongeloof" en onver schilligheid. Thans nu „Rome en Dordt" zoo innig verbonden zijn, zoo „gloênde aaneengesmeed" dat men elkander voorzichtig wederzijd- sche critiek spaart, thans zijn de vrij zinnigen aan de beurt. Thans wordt hun een zelfde rol toe bedeeld als vroeger aan de Roomschen. In dezelfde Nieuwe Baarnsehe Cou rant vindon we een allerdwaast versje. Het is ingezonden en geplaatst „huiten verantwoordelijkheid der redactie" dus we maken er onze lezers nadrukkelijk attent op, dat we de redactie van de N. B. in geen enkel opzicht aanspra kelijk stellen, voor de dwaasheden, die er in voorkomen. Hadden we over de noodige plaats ruimte te beschikken, om de curiositeit schreven wij dit voortbrengsel van anti revolutionaire pocsie geheel af. Het schoone vers telt 15 coupletten en is gericht tegen Staalman en geschre ven door een „Buizer Burger". Voor ons betoog, hebben we eigen lijk maar te maken met dén coupletjo, om onze mecning, dat werkelijk een geest van onverdraagzaamheid opge wekt wordt onder de Christenen", tegen verzoeken op uw gemak naar Peters burg te reizen. Daar zult tl, dicht bij den schouwburg Michel een prachtig huis vinden, dat mijn eigendom is. Ik schenk het u. Mijn bedienden zullen u blind gehoorzamen. De hofmeester en de intendant zijn Franschen; het staat u vrij een kamenier en een juffrouw van gezelschap mee te nemen. U kunt over twee rijtuigen beschikken. In den schouwburg heb ik een loge op den lsten rang voor u gehuurd. In alle onkosten der huishouding zal ik voorzien; mijn intendant zal u elke maand een som uitbetalen die u zelf kunt noemen En ten slotte zal ik, op den dag voordat u Parijs verlaat, bij uw notaris een som deponeeren die u alweer zelf moogt be- paleu. Ik spreek niet van een bagatel, van een 50 of GO mille francs, maar hij voorbeeld van 200 of 300 mille; het be drag staat aan U." Pauline had zich ilitusschen van den schok hersteld. Thans kruiste zij de armen en keek haar zon derlingen bezoeker strak aan. „Mijn waarde Mijnheer," sprak zij, voor wie houdt u :;0" mij.' „Voor een fatsoenlijke vrouw, door haar man schandelijk verlaten, vooreen vrouw die duizend maal het recht heeft zich op dien man te wreken." „Er is veel waars in hetgeen u zegt, maar als ik mij op Gorgeon wreekte, zou ik het doen als fatsoenlijke vrouw en mij niet door medeplichtigen laten

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1