j Liberaal Orgaan voor Amersfoort en) Omstreken Uitgave van de Vereeniging „DE EEMLANDER". No. 94, Woensdag 23 November 1904. ie Jaargang Wees U Zelf! Zenuwachtig. Een goede wet. FEUILLETON. Allerlei, DE EEMLANDER. Vcrsolïijnt Woensdags en Zaterdags. 1 Itiiroan: Hendrik van Viandenstraat 28. Abonnementsprijs Per jaar Franco per post Per 3 maanden Franco per post f 3.00 - 3.50 - 0.75 - 0.90 Prijs der ad ver tent iën Van 1 tot 5 regels 0.40 voor iederen regel meer0.08 (Bij abonnement aanmerkelijke korting.) Van de hand des hecren G. Oosterhaan, arts, inspecteur van de Volksgezondheid is een werkje verschenen, getiteld: „de Woningwet", een handig, beknopt en goedgeschreven boekje, dat verdient in banden te komeu van allen, die belang- tellen in het woningvraagstuk of beter van allen, die iets gevoelen voor den reurigfen stoffelijken en moreelen toe- tand, waarin vele minder bevoorrechten rkeeren. Het is toch niet tegen te spreken, dat ilechte woningen niet alleen op de volks- ezondheid, doch ook op de zedelijkheid hun invloed uitoefenen. Zorg voor een goede, gezellige woning n ge helpt het drankmisbruik bestrijden. De nare vunzige woningen drijven meni- arbeider naar de kroeg, de be krompen ruimte veroorzaakt heel wat roegwijsheid en verdrijft het aroma van le onschuld bij de jeugd. Hier ter stede is liet woningvraagstuk eeds lang een onderwerp van ernstige overdenking geweest bij velen en de Vereeniging „Volkshuisvesting" heeft eeds veel tot stand gebracht, wat boven onze lof is verheven en toch de woningtoestanden in vele achterbuurten aten nog ontzettend veel te wenschen over. Wat men er van ziet, als men sommige uurten doorwandelt, is al erg genoeg, naar zij, die wel eens in aanraking zomen met personen, die q. q. vaak in :1e woningen der armen komeu, zouden r tatreelen kunnen schetsen, die u mis- chien een ongeloovigen glimlach zouden afpersen. Want werkelijk 't is hier en laar erg in Amersfoort, en wij verwach- :en vast, dat het onderzoek, dat hier an wege de Gezondheidscommissie zal plaats hebben, heel wat aan het licht '.al brengen, waarvan menig eerzaam kmersfoorter versteld zal staan althans ls het in het bereik der pers zal komen bet een en ander van dit onderzoek te publicceren. En dan kan, met een portie roede wil van de zijde van den Raad n betrokken autoriteiten door toepassing ran de Woningwet heel wat goeds ge daan worden, zooals de heer Oostcr- aan in zijn helder geschreven werkje >p eenvoudige eu bevattelijke wijze in iet licht stelt. Als een vrouw verstandig is, dan laat zc dit haar man niet merken. Naar het Duitsch, van ERNST ECKSTEIN. Het was zomer geworden. De hierboven geschilderde toestand as, ten spijt van alle goede voorne- nens., zoo verergerd, dat Hugo dagen ang tot werken ongeschikt bleef. Iu dezen tijden van gedwongen rust eed hij ontzettend. Hij haalde zich de Irocvigste beelden in het hoofd: het itijgende ongeduld zijner kliënten, het verminderen van hun vertrouwen, de angzame achteruitgang zijner praktijk. 2oo te eindigen, na zulk een veelbelo vend, schitterend begin het was om 'an te ijzen! Maar op andere tijden ook scheen hij en martelaar. Tot dusverre had hij re- lelijk goed geslapen. Nu echter stak „Het is en was reeds geruimen tijd algemeen bekend, dat een deel, zelfs een groot deel van ons volk zich moet tevreden stellen met woningen, zóó ellendig, dat die verblijfplaatsen op den naam van „woning" eigenlijk geen aan spraak maken. Overal in stad en dorp, zijn de voorbeelden daarvan te vinden. In de steden, waar van elke duimbreeds grond wordt geprofiteerd, vooral wan neer het geldt de woningen der armen, ziet men tusschen hoogc muren nauwe sloppen en stegen, waarin uitkomen de deuren en vensters van hokken en krotten, dienende voor menschenwo- ningen. Daar kan de zon haar koesterende stralen niet doen binnendringen, daar kan de wind niet de lucht helpen ver- verschen, zoodat een muffe, walging- wekkende atmosfeer Teder terug zal doen deir.zen, die zou willen binnentre den. In dergelijke ruimten kan geen gezondheid blijven; daar kan geen mensch of hoog georganiseerd dier werkelijk leven; Slechts schimmels en paddestoelen tieren in zulk een omgeving". Aldus vangt de lieer Oosterbaan zijn beschouwingen over de woningwet aan. Zoo is de toestand vaak in de steden on in sommige dorpen, doch ook op het platteland is het treurig gesteld. Lucht en licht is er genoeg of liever te veel. Hutten van plaggen, hout of steen, vaak zonder behoorlijke stook- en slaapplaatsen, terwijl tal van reten het onmogelijk maken regen, hagel en sneeuw buiten te sluiten. Om aan deze ton hemel schreiende toestanden een einde te maken is de woningwet een stap in de goede richting. Zoo'n wet was dringend noodig, hoeveel goeds het particulier initiatief in dezen ook reeds deed en nog doet en naar wij hopen steeds zal blijven doen. Daar wèl aanbouw van woningen met een geldbelegging tegen matige rente moge lijk is, mits men kan beschikken over goedkoope bouwterreinen, doch daar het niet mogelijk is de oude woningen door nieuwe woningen te vervangen, anders dan tegen opoffering van groote gelde lijke bedragen, was hulp van den wet gever noodig. Welke verbeteringen worden door de Woningwet dan gebracht: In de eerste plaats worden de ge- hij niet twee of driemaal op één nacht licht aan, maar wel acht of tienmaal! Dikwijls genoeg lag hij in een half sla- penden, half wakenden toestand. Hij droomde dan niet, maar dacht; maar dat denken veroorzaakte dikwijls visi oenen. Halfvoigeten tooneelen uit zij ne kindschheid trokken voor het oog zijns geestes voorbij en vervulden hem met nameloos heimweeDan vervolg den hem enkele vraagstukken uit aan hangige processen. De massa van on- voleindigd werk, scheen torenhoog te worden; de tijd daarvoor zeer beperkt.... Uit dien doolhof kon hij zich nooit redden! Reeds dat eene geval was be nauwend genoeg, dat vijf zijner kliënten den naam van Muller droegen. Door de onbetrouwbaarheid zijner secretarissen, zou zulks tot de vreeselijkste vergissin gen knnnen leiden! Als nu de eene Karei Muller, die aangeklaagd wat voor ceu rekening van 914 mark, welk bedrag men te hoog vond, bij vergissing ter dood veroor deeld werd, iu plaats van den anderen Karei Muller, die iemaud vermoord en bestolen had! Als hij nog maar zijn goeden, be trouwbaren Elias Schwenzcr had; die maakte wel eens inktkladden, maar was uitmuntend in het opspeuren van ver dwenen aktestukken! Maar nu zat op de plaats van dezen getrouwe de be drijvige Zapp, die wel bij de woorden: meenten verplicht voorschriften betref fende woningen vast te stellen. De wet bepaalt wel niet en dat is met oog op locale toestanden goed gezien aau welke eischen een woning moet voldoen, doch somt wel eeu menigte punten op als: straatbreedte, afmetingen der ver trekken; afvoer van vuil en water, toe voer van lucht enz., waaromtrent de gemeentelijke verordeningen bepalingen moeten bevatten, terwijl er uitdrukkelijk voorgeschreven is, dat de gemeenteraad voorschriften nopens behoorlijke bewo ning moet vaststellen. Zooals onze lezers bekend is, was aanvankelijk de termijn, waarop de verordening moest vastgesteld zijn, be paald op 1 Aug. 1904, doch is die ter mijn thans verlengd tot 1 Aug. 1905. De wet bevat deugdelijke waarborgen omtrent het naleven van laatstgenoemde bepaling. Ontduiking door een schijn- verordening is onmogelijk, want deze krijgt pas kracht van wet, wanneer ze is goedgekeurd doorGedeputeerdeStaten, aan welke is voorgeschreven, dat zij omtrent hun beslissing het advies moeten inwinnen van den woninginspe.cteur. Bovendien bevat de wet waarborgen nmtrent een richtige naleving van de bepalingen der gemeenteverordeningen door aan dc gezondheidscommis sie de verplichting op te leggen, aan het gemeentebestuur aan te wijzen de woningen, welke ongeschikt zijn ter be- woqjug, terwijl ook de vrijwillige medewerking der ingezetenen te hulp geroepen wordt. „Aan het hoofd van een gezin is het recht-verleend, omtrent misstanden, die in zijn woning heerschen, bezwaren bij het gemeentebestuur iu te dienen, terwijl drie of meer ingezetenen zulk een be zwaarschrift kunnen inzenden, omtrent elke woning, die naar hun meening, niet aan de vereischten van eeu goede woning voldoet, welke klachten op ongezegeld papier geschreven mogen worden, terwijl liet gemeente-bestuur verplicht is omtrent de klacht het advies der gezond heidscommissie in te winnen". Die klachten mogen dus met terzijde gelegd worden. Wordt een woning onbewoon baar verklaard, dan wordt tevens een last tot ontruiming uitgevaardigd, met bepaling van den termijn waar binnen die last moet zijn uitgevoerd. Wordt niet aan die eisch voldaan binnen den gestelden termijn, dan wordt een „Zap, haal eens...." reeds half de deur uit was, voor hij nog een flauw begrip had, wat hij halen moest, maar die bij de ongelukkige verwarring zijner her sens al de vijf Mullers te zamen vlocht op het molenrad, dat den ongelnkkigen advokaat dag en nacht door het hoofd draaide. O, dat molenrad! Het werd alleen gedreven door opgaven, voor stellingen, liquidaties en protokollen.en het klepperde, als het vertienvoudigde getik der groote klok iu de gerechts zaal.... Lag hij weer te droomen, of hoorde hij werkelijk dat eentonig getik....? Welk een troostelooze angst, welk een gruwzaam voorgevoel van ontzettende gebeurtenissen Nu, nu, moest het komen.... En waarlijk, daar stond hij reeds in de halfgeopende deur der slaapkamer, dc onschuldige, eerlijke Karei Muller, wiens vordering volkomen billijk ge weest was... In de linkerhand hield het verwijtende spook de helaas nog onbe taalde rekening; in de rechter zijn bloe dend hoofd, dat hem bij vergissing dooi den scherprechter Leopold Zapp van de romp gesneden was.... Eu de ontzettende gestalte kwam al nader en nader, en bij iedere schrede klonk het „Zapp". Ten slotte zette de zuchtende romp van den onthoofde zich op den rand van het ledikant neder en legde, onder akelig steunen, het hoofd van Muller op het hart van den ad- strafvervolging ingesteld, zoowel tegen den bewoner als tegen den eigenaar van het afgekeurde perceel. De straf bestaat in geldboeten, die voor eiken dag, dat de bewoning voort duurt wordeu verhoogd, en hechtenis. Bovendien is aan B. en W. de bevoegd heid verleent een woning, die clandestien wordt bewoond te sluiten. Zelfs is het gemeentebestuur verplicht een ontruimde woning, die gevaarlijk dreigt te worden voor de omgeving, te doen afbreken. Het bestek van ons artikel gedoogt niet in den breede na te gaan, welke andere verbeteringen de woningwet aan brengt. We memoreeren nog slechts eenige belangrijke zaken, terwijl we onze lezers, die uitvoeriger wenschen ingelicht te wor den, verwijzen naar het werkje van den hoer Oosterbaan. 1. Groote gemeenten zijn verplicht een plan van uitbreiding vast te stellen. 2. De gemeenteraad is bevoegd over te gaan tot onteigening van geschikte bouwterreinen of van oude krotten. Ook kan de Raad dit doen ten behoeve van vereenigingen voor Volkshuisvesting, mits die voldoen aan de eischen in de Woningwet genoemd. (Bedoeld worden vereenigingen zooals: „Volkshuisvesting" hier ter stede d. w. z. waarbij geen winstbejag het doel is). Teneinde misbruiken te voorkomen moet voor een onteigeningsbesluit van den Raad evenwel de koninklijke goed keuring gevraagd worden. 3. De gemeentebesturen zijn bevoegd tot het verleenen van geldclijken steun voor woningverbetering, terwijl bepaald is, dat gemeenten, die zich geldelijke offers met dit doel getroosten kunnen rekenen op een tegemoetkoming uit dc staatskas. (De gemeente kan eeu voorschot geven aan eigenaars, die aanschrijving hebben ontvangen, hun woning te verbeteren; ze kan voorschotten geven aan toegela ten woningvercenigingenzij kan aan dergelijke vereenigingen renteloos of tegen lage renten gelden verstrekken; ze mag aan genoemde vereenigingen eigendommen, die haar toebehooren overdragen. Men ziet, dat er door het particulier initiatief heel wat gedaan kan worden. Er moeten woningen worden gebouwd eu het initiatief daarvan moet uitgaan van vereenigingen in den zin dor woningwet. Met de totstandkoming en de werkzaamheid dezer vereeni gingen in den zin der woning- w c t staat en valt de goede wer king der woningwet. Naar wij reeds vermelden voldoet o. i. de vereeniging „Volkshuisvesting" aan de eischen, door de woningwet genoemd, zoodat er voor die vereeniging een uitgestrekt arbeidsveld braak ligt. Moge zij in deze richting nog veel nut kunnen stichten. Boven ons hoofdartikel schreven wij „Een goede wet," en wijmeenendat uit hetgeen wij er onzen lezers van mee deelden, reeds genoegzaam blijkt, dat dit opschrift volkomen terecht door ons is gekozen. De woningwet is werkelijk een goede stap vooruit in de richting van den socialen arbeid, waarvoor de ontwerper de wet is van 't Minis terie Borgesius ten volle onze hulde verdient 't Bewijst tevens, dat de zoo „gesma de" vrijzinnige partij, ondanks hare „ver deeldheid" nog wel in staat is tot nut tigen wetgevenden arbeid. Wat kan dit Ministerie er tegenover stellen? N.B. Het werkje, waaraan wij hoofdza kelijk de stof voor dit artikel ontleenden is uitgegeven voor het H. B. van de Maat schappij tot Nut van 't Algemeen, en is voor den geringen prijs van 10 ent. verkrijgbaar. vokaat. Hugo deed wanhopige pogingen, om zich van dien bloedigen last te bevrij den. Het angstzweet stroomde hem vau het hoofd; hij snakte naar adem.... weer klonk het Wapperen van hot mo lenrad eindelijk vloog hij op, met een schrillen kreet van angst. Met Lconore was het niet veel beter gesteld. Zij sliep wel redelijk goed, maar haar prikkelbaarheid had het top punt bereikt. Als zij niet ruw en grof werd, zooals haar stormachtige gemaal, lag dit alleen aan de aangeboren terug houding van het vrouwelijk tempera ment, dat zelfs in het stadium der hoogste opgewondenheid sommige grenzen niet overschrijdt. De verhouding tusschen Hugo en Le- ouore was tragikomisch geworden. Pijn lijke twisten wisselden dag aan dag af met dichterlijke tooneelen, van eene waarlijk roerende verzoening. Als Hugo zijn jonge vrouw na den voorbijgeganen storm zoo bleek en af gemat op de chaise-longue zag liggen, werd hij gewoonlijk aangegrepen door hartstochtelijk berouw. Hij puttto zich uit iu oplettendheden: hij verried de teederste bezorgdheid voor haar «an kelende gezondheid. Eigenhandig bracht hij haar allerlei verfrisschingen nu eens een glas appolinariswater met ci troen, dan weder een mengsel van zijn veel gesmaad, maar nog steeds niet ter De Münehener dokters hebben hij gelegenheid van het zeventig jarig be staan van hun'kring een feestbundel uitge geven, waarin allerlei snaaksche en soms heel ondeugende versjes voorkomen. Zoo o.a. een, met het opschrift: Die metha- physische Familie in Berlin W.," dat, vrij vertaald luidt: „Dc vader brengt in hypnose De moeder „bidt gezond," Dc dochter is medium, en tante Zegt waar uit koffiedik. Oud-grootje spookt, zoodat ieder Een koude rilling overvalt, Geestelijk normaal is er één slechts, Dat 'b zoonlief maardezezuipt." zijde gestelde brooinnatrium. Als zij over hoofdpijn klaagde, bracht hij haar wiegstoel op de verandah, gaf haarden ijszak op het hoofd en sloop op de tee- nen rond, terwijl hij met tirannieke ge barende dienstboden tot rust aanmaande... Hetzelfde geschiedde van den kant dei- jonge vrouw als Hugo zich „ellendig" gevoelde. Zij kon dan tranen vergieten, als zij hem zoo ingezonken zag. Ach «elk een droevig lot «-as het hunne, Zij hadden elkander zoo innig lief; zij konden zonder elkander niet leven, waardoor ontstond er dan telkens zulk een pijnlijk misverstand tusschen hen? Ja, dat wist de liemel, zij waren bei den ontzettend zenuwachtig. Dokter Kullner, de huisdokter, had zijn voormaligen academievriend Hugo reeds twee- of driemaal quinine voor geschreven; te vergeefs. Ilugo wierp bet recept in de prullemand eu sprak: „Benno, gij bazelt." Daarop verbood dokter Kullner hem het rooken. Het gevolg daarvan was een bijna ergerlijke t«-ist tusschen den rechtsgeleerde en den geneesheer, en de verklaring van den laatste, dat het niet lang meer zou du ren, of Hugo kwam op het kerkhof te recht. Leonore volgde nauwkeurig de haar voorgeschreven melkkuur; maar na veer tien dagen stond het haar zoo tegen, dat zij reeds kwalijk werd als zij het glas «-arme melk zag. De staalpillen,

Historische kranten - Archief Eemland

De Eemlander | 1904 | | pagina 1